Buumwaane​—butimwaea Ma Ni Katotonga Ana Kairiri Kristo

“Atun te aomata nako Kristo.”​—1 I-KORINTO 11:3.

1, 2. (a) E na kanga ni baireaki bwa e nakoraoi ana waaki te buu te mwaane, ke e aki? (b) E aera ngkai e kakawaki ataakin ae e moan karaoa te mare te Atua?

KO NA kanga ni baireia bwa e nakoraoi ana waaki te buu te mwaane ke e aki? Man wanawanana ke marurungina? Man ana kareke mwane? Ke e a moamoa riki man arona n tangiriia ma n akoakoia buuna ao natina? Ngkana e taraaki te buu te mwaane man arona ane te kabanea n taekinaki, ao a mwaiti buumwaane aika kabwaka ni kaotiotii aroaro aikai, ibukina bwa a irarang n nanon te aba ao n aroia aomata. Bukin tera? N angiin te tai, bon ibukin kabwakaia n ataa ao ni maiuakina te kairiri mairoun Teuare moani karaoa te mare, are “E karaoa te rinikaokao are E anaia mairoun te aomata arei ba te aine, ao E kairia nakon te aomata arei.”​—Karikani Bwaai 2:21-24.

² E kamatoaa rongorongon te Baibara aei Iesu Kristo ni kaineti ma moani karaoan te mare iroun te Atua ngke e taekina ae kangai nakoia taani kakewea ana taeka n ana bong: “Tiaki kam a tia ni wareka taekan Teuare karaoiia aomata ni moani karikan aonaba ba E karaoiia ba te mwane ao te aine, ao E kangai, Ma ngaia ae e na kitana tamana ma tinana te aomata n nim ma buna; ao a na riki n ti te irikona naka uoman? Ma ngaia ae tiaki uoman rimwi nakai, ba ti te irikona. Ma ngaia aei, ba akana E kaboia te Atua [n te mare] ao ke a tai motikiia aomata.” (Mataio 19:4-6) Te koaua iai bwa kawain kanakoraoan te mare, bon man ataakin ae e riki te mare mairoun te Atua ao e boto te tokanikai iai ni maiuakinan kaetieti aika n Ana Taeka te Atua ae te Baibara.

Kiingin Nakoraoin Ana Waaki te Buu te mwaane

3, 4. (a) E aera ngkai e mwaatai Iesu ibukin te maiu n taanga? (b) Antai buun Iesu n te aro ni kaikonaki ao tera aroia buumwaane ae riai nakoia buuia?

³ E na tokanikai te buu te mwaane man reiakinan ana taeka Iesu ao maiuakinan are e karaoia. E rangi ni mwaatai Iesu i aon te maiu n taanga, kioina ngkai iai ngaia ni moan karikan te moan taanga ao n aia mare naba. E taku Iehova ae te Atua nakoina: “Ti na karaoia aomata ba ai arora, ni katotongira.” (Karikani Bwaai 1:26) Eng, e kataetaeaki iroun te Atua Teuare moani karikaki imwain karikan te bwai teuana, ae teuare e “memena i rarikina ba kanga te tia makuri ae rabakau.” (Taeka N Rabakau 8:22-30) Teuaei bon “te moa ni bung i buakoni baika karikaki ni bane.” Boni ngaia “Moaia aika karikaki iroun te Atua,” are e a kaman riki imwain karikan te iuniweeti.​—I-Korote 1:15; Te Kaotioti 3:14.

⁴ E aranaki Iesu bwa “ana Tiibutetei te Atua” ao e kaikonakaki naba bwa te buu te mwaane. E taku ngkoa te anera: “Mai ikai, N na kaota te aine are e a tiba mareaki, are bun te Tiibutetei.” (Ioane 1:29; Te Kaotioti 21:9) Antai ngkanne te aine are e na mare ma ngaia, ke buuna? “Bun te Tiibutetei” bon taan rimwin Kristo ake a kakaonimaki aika kabiraki, ake a na buokanibwai ma ngaia n tautaeka i karawa. (Te Kaotioti 14:1, 3) Mangaia are e karekea te banna ni kakairi ibukia buumwaane ni kaineti ma aroia nakoia buuia, aroaron Iesu nakoia taan rimwina ni menana i buakoia i aon te aba.

5. E riki Iesu bwa te banna ni kakairi nakon antai?

⁵ Ni koauana, e taekinaki Iesu n te Baibara bwa te katoto ibukia taan rimwina ni kabane, ngkai ti wareka ae kangai: “E kamarakaki naba Kristo i bukimi, ao E katuka te aro ae kam na kakairi iai, ba kam na tou mwini mwanekana.” (1 Betero 2:21) Ma ae moamoa riki, bon te katoto nakoia mwaane. E taku te Baibara: “Atun te aomata nako Kristo; ao atun te aine te mwane; ao atuni Kristo te Atua.” (1 I-Korinto 11:3) Kioina ngkai atun te mwaane Kristo, a riai ngkanne buumwaane ni kakairi n ana katoto. E riai ni maiuakinaki te boto n reirei ibukin te mataniwi n te utu ngkana e na nakoraoi ma ni kakukurei te utu. Ni karekean aei, a riai buumwaane n akoakoia buuia n aron naba are e karaoia Iesu nakon buuna n te aro ni kaikonaki, aika taan rimwina aika kabiraki.

Kaitaraan Kangaangan te Tekateka n Taanga

6. Tera ae a riai ni karaoia buumwaane nakoia buuia, n tekatekaia?

⁶ E moamoa riki nakoia buumwaane aika maiu n te aonnaba ae korakora te kangaanga iai aei, bwa a na maiuakina ana katoto Iesu ni kaineti ma te taotaonakinnano, te tangira ao te nanomatoa ibukin boutokan booto n reirei aika raraoi. (2 Timoteo 3:1-5) Ni kaineti ma te katoto are e katukua Iesu ti wareka ae kangai n te Baibara: “Ngkami aika mwaane, kam na tekateka naba ma bumi ma te nanowanawana.” (1 Betero 3:7) Eng, a riai buumwaane ni kaitarai kangaangan te tekateka n taanga ma te wanawana, n aron naba Iesu ngke e kaaitarai kangaanga. E karawawataki ni kataaki aika tuai man itua temanna, ma e ataia bwa a riki mairoun Tatan, ana taimonio ao kaain te aonnaba ae buakaka aei. (Ioane 14:30; I-Ebeto 6:12) Akea te tai ae kubanako iai Iesu ngkana e kaaitara ma kataaki, mangaia are a aki riai naba ni kubanako raao ni mare ngkana a kaaitara ma “rawawatan te rabata.” E kauring te Baibara bwa e na reke irouia taanga aeka ni karawawata aikai.​—1 I-Korinto 7:28.

7, 8. (a) Tera ae irekereke n te maeka ma te wanawana, ma te buu te aine? (b) E aera ngkai a riai ni karineaki buu aine?

⁷ E taekinna te Baibara bwa a riai buumwaane n tekateka ma buuia “ma te nanowanawana, n anga te karineaki nakon te aine ba kaanga te mangko ae mamara riki.” (1 Betero 3:7) N onean mwin are e na kaira buuna n te iowawa n aron ae taetae ni burabetinaki n te Baibara bwa e na kaakaraoaki irouia angiia mwaane, te mwaane ae akoaki iroun te Atua e na karinea buuna. (Karikani Bwaai 3:16) E riai ni kawakinna n aron te bwai ae kakawaki irouna, ao n aki kamanena korakorana ae raka ni kammarakia. N onean mwin anne, e na iangoa ana namakin buuna, ao n akoia n irianna n te karinerine ao ataakin inaaomatana.

⁸ E aera ngkai a riai ni kabaeaki buumwaane bwa a na karineia buuia? E kaeka te Baibara ni kangai: Kioina “ngkai kam nang uaia n anganaki ma ngaiia te akoi ae te maiu; ba a aonga n aki tutukaki ami tataro.” (1 Betero 3:7) A riai n ataia buumwaane bwa Iehova e aki iangoa te mwaane ae taromauria bwa e na karietataki riki nakon te aine. A na uaia n anganaki aine aika kakoauaki bwa a tangiraki iroun te Atua, te kaniwanga are e reke naba irouia mwaane ae te maiu n aki toki. A mwaiti naba aine aika a na karekea te maiu i karawa, ike ai “akea te mwane ao akea naba te aine,” ae kakaokoroaki iai. (I-Karatia 3:28) Mangaia are a riai buumwaane n uringnga, bwa e kakawaki te aomata i matan te Atua tii man ana kakaonimaki. Ao tiaki man arona ngkai te mwaane ke te aine ngaia, te buu te mwaane ke te buu te aine, ke te ataei.​—1 I-Korinto 4:2.

9. (a) Tera bukina ngkai a riai ni karineia buuia buumwaane ni kaineti ma ana taeka Betero? (b) Tera aron Iesu ni karineia aine?

⁹ E kamatataaki riain te buu te mwaane ni karinea buuna n ana kabanea n taeka te abotoro Betero aikai, “ba a aonga n aki tutukaki ami tataro.” Ai aki akora te kabuanibwai ae kona n riki man te tutuki aei! E kona n tuukaki iai ana tataro te buu te mwaane, n aron are e riki nakoia ana toro te Atua ake ngkoa ake a kaakea bongan aei. (Bwaebwaeti 3:43, 44) A riai Kristian aika mwaane aika a a tia ni mare ao te koraki ake a iangoa te mare, n reiakina ana anga Iesu ni karineia aine. E butimwaia nakon te kurubu ao n raonia n te mwakuri ni minita, e akoia ao e karineia. N te taina, ao e kaota te rongorongo ae moan te kakubanako nakoia moa aine Iesu, ao e tuangia bwa a na kaongoia mwaane!​—Mataio 28:1, 8-10; Ruka 8:1-3.

Te Katoto ae Moamoa Nakoia Buumwaane

10, 11. (a) E aera ngkai e a moamoa riki nakoia buumwaane reiakinan ana katoto Iesu? (b) A na kanga buumwaane ni kaotiota tangiran buuia?

¹⁰ N aron ae taekinaki mai moa riki, e kabotauaki n te Baibara ana iraorao te buu te mwaane ma buuna, nakon Kristo ma “buuna,” are ana ekaretia ae kaainaki irouia taan rimwina aika kabiraki. E taku te Baibara: “Atun te aine te mwane, n ai aron naba Kristo ngkai atun te ekaretia.” (I-Ebeto 5:23) A riai ni kaungaki buumwaane n taeka aikai, bwa a na nenera aron Iesu ni mataniwi ke ana kairiri, are e katauraoia ibukia taan rimwina. A na kona ni kakairi raoi buumwaane n ana katoto Iesu, tii man karaoan aei irouia, ao imwina a a tibwa kona ni kairiia raoi buuia, n tangiriia, ao ni mwamwannanoia n aron Iesu nakon ana ekaretia.

¹¹ E kaumakiia Kristian te Baibara ni kangai: “Mwaane, kam na tangiriia bumi, n ai aron naba Kristo ngke E tangira te ekaretia, ao E anga boni Ngaia, i bukina.” (I-Ebeto 5:25) E aranaki “te ekaretia” ni mwakoron I-Ebeto ae imwina, bwa “rabatani Kristo.” A mwaiti mwaane ao aine n te rabwata ni kaikonaki aei, ake a buoka kabutana n te aro ae uaana. Ni koauana, Iesu bon “atun te rabata, ae te ekaretia.”​—I-Ebeto 4:12; I-Korote 1:18; 1 I-Korinto 12:12, 13, 27.

12. E kanga Iesu ni kaotiota tangiran rabwatana ni kaikonaki?

¹² E kaotiota ana tangira Iesu ibukin rabwatana ni kaikonaki ae “te ekaretia,” n arona ni mwamwannanoia te koraki ake a na riki bwa kaaina. N te katoto, ngke a a kua taan rimwina ao e taku nakoia: “Nako n te rereua ni kaokoroingkami, ao kam na motiki rawami teutana iai.” (Mareko 6:31) Ni kabwarabwaran ana mwakuri Iesu tabeua te aoa imwain tiringana, e korea ae kangai temanna mai buakoia ana abotoro: “E a kaman tangiriia raona ake a mena i aon te aba [aika rabwatana ni kaikonaki], ao E tangiriia naba ni karokoa te toki.” (Ioane 13:1) Ai raoiroira ana katoto Iesu are e katauraoia ibukin aroia buumwaane nakoia buuia!

13. A kanga ni kaungaki buumwaane bwa a na tangiriia buuia?

¹³ E kaungaia buumwaane te abotoro Bauro ni kaineti ma kamatataan riki ana katoto Iesu are e kateia ibukia ni kangai: “E riai naba ba a na tangiriia buia mwaane n ai aroia n tangiri oin rabataia. Ane tangira buna ao e tangiria naba boni ngaia; ba bon akea temanna ae riba rabatana; ma e tongaia ma n akoia, n ai aron naba Kristo ngkae E akoa te ekaretia.” E a manga taku riki Bauro: “Kam na bane n tangiriia bumi, te mwane e na tangira buna n ai arona n tangiria boni ngaia.”​—I-Ebeto 5:28, 29, 33.

14. Tera aron te buu te mwaane nakon rabwatana ae aki kororaoi, ao tera ae kaotaki man aei ibukin arona ae riai nakon buuna?

¹⁴ Iangoi ana taeka Bauro aikai. Iai te tai ae e a tia iai te mwaane ae wanawana ni kaikoaka rabwatana? Ngkana e toki n te bwai teuana waebuan te mwaane, te koaua bwa e oroia ibukina ngke e a kuri ni bwaka iai? Ni koauana, e aki! E kona ni kamaamaaea te buu te mwaane i mataia raoraona ke ni winnantia ibukin oin ana bure? E aki! Ao e aera ngkanne ngkai e kammaraka buuna n taeka aika aki riai, ke n oreia n te aro ae iowawa ngkana iai ana kairua? E riai bwa a na aki iaiangoa tii nanoia buumwaane, ma a na iangoa naba nanoia buuia.​—1 I-Korinto 10:24; 13:5.

15. (a) Tera are e karaoia Iesu ngke e a oti mamaaraia taan rimwina? (b) Tera te reirei ae kona n reke man ana katoto?

¹⁵ Iangoa aron Iesu ni mwannanoia taan rimwina n te tairiki are imwain matena, ngke e a oti mamaaraia. E ngae ngke e kaokioka ana bubutii nakoia bwa a na tataro, ma tentai aia tai ni matunako n te oo-n-aroka i Ketetemane. Imwina, a a rina n otabwaniniaki irouia tautia. E titirakinia mwaane akekei Iesu ni kangai: “Antai ae kam ukoukoria?” A kaeka ni kangai: “Iesu are te I-Natareta,” ao e kaekaia ni kangai: “Boni Ngaia Ngai.” E taku Iesu ngke e a ‘ataa rokon te aua’ ae nang mate iai: “Ngkana kam ukoukorai, ao kanakoia moa uakai.” E iaiangoa mweraoia taan rimwina ake a atongaki bwa buuna n te aro ni kaikonaki Iesu n taai nako, ao e ukoukora te anga ae a na kamanoaki iai. Reiakinan aron Iesu nakoia taan rimwina, a kona n noria iai buumwaane bwa a mwaiti booto n reirei aika kona ni maiuakin n aroaroia nakoia buuia.​—Ioane 18:1-9; Mareko 14:34-37, 41.

E Aki Tii Boto Ana Tangira Iesu i Aon te Namakin

16. Tera ana namakin Iesu ibukin Mareta, ao e kanga n reireia?

¹⁶ E taku te Baibara: “Iesu E tangira Mareta, ma tarina, ma Rataro,” ake a aki toki ni butimwaeia nakon aia auti. (Ioane 11:5) Ma e aki kerikaki Iesu man boaakin Mareta ngke e kabatiaa iangoan katauraoan te amwarake, n te aro are e a karako iai ana tai ni butimwaea te reirei ibukin te onimaki mairouna. E taku: “Mareta, Mareta, ko iango n raraoma, ao ko katabeaiangako ni baika bati: ti teuana te bwai ae riai n reke.” (Ruka 10:41, 42) Akea te nanououa bwa ngke e nora nanoangaeana Mareta, e a bebete iai iroun neiei bwa e na kariaia boakina. N aron anne, a riai naba buumwaane n akoia ao n tangiria buuia ao ni kamanenai taeka aika tangiraoi. Ma ngkana e kainnanoaki kaetan temanna, e riai ni kaetaki n aron are e karaoia Iesu.

17, 18. (a) E kanga Betero ni boaa Iesu, ao bukin tera ngkai e riai ni kaetaki Betero? (b) Tera mwiokoan te buu te mwaane?

¹⁷ N te taina, e tuangia ana abotoro Iesu bwa e riai n nako Ierutarem, ike e nang kamarakaki iai irouia “unimwane ma ibonga ake a kakanato ma taani koroboki, ao kamateana, ma mangautina n te kateni bong.” Ao Betero e kaira Iesu ni kaokoroa ao e boaia, ni kangai: “Te Uea, E na nanoangaiko te Atua: e na aki roko anne i Roum.” E teretere iai bwa e kamabubuaki ana iango Betero n te namakin. E riai ni kaetaki. Mangaia are e taku Iesu nakoina: “Nako akuu, Tatan: kabwakau nakon te buakaka ngkoe: ba tiaki aron nanon te Atua nanom, ma ai aron nanoia aomata.”​—Mataio 16:21-23.

¹⁸ E a bon tibwa tia Iesu n taekina nanon te Atua, n aron are e riai bwa e na bati kammarakana ao ni kamateaki naba. (Taian Areru 16:10; Itaia 53:12) Ngaia are e bure boaakin Iesu iroun Betero. Eng, e riai ni matoatoa boaakin Betero, n aron ae ti kaakaraoia naba n taai tabetai. Ngkai te buu te mwaane bon atun te utu, iai ngkanne riaina ao mwiokoana bwa e na kaetiia kaain ana utu, n ikotaki naba ma buuna. Kioina ngkai tao e riai te matoatoa, ma e riai naba ni karaoaki aei ma te akoi ao te tangira. Mangaia are ngkai e a tia Iesu ni buoka Betero bwa e na iangoi bwaai n te aro ae riai, a riai naba buumwaane ni karaoa aei nakoia buuia. N te katoto, e kona te buu te mwaane ni kaeta buuna ma te akoi ngkana e a moanna ni bobuaka arona ni kunnikainna ke katamaroana ma ana kaetieti te Baibara.​—1 Betero 3:3-5.

A Riai n Taotaonakinnano Buumwaane

19, 20. (a) Tera te kangaanga are rikirake i marenaia ana abotoro Iesu, ao tera aron Iesu iai? (b) Tera aron nakoraoin ana kakorakora Iesu?

¹⁹ Ngkana iai te kairua ae riai ni kaetaki, a aki riai ni kaantaningaia buumwaane bwa ngkana a kakorakoraia ni kaetia ao e nang reke ngkekei naba are a kaantaningaia. E reiti nako ana kakorakora Iesu ni kaetan aroaroia ana abotoro. N te katoto, e rikirake te kaiangatoa are e a teretere raoi i buakoia taan rimwina, are e a manga karika te kauntaeka ngke e a kaan bane ana tai ni mwakuri ni minita Iesu. A kauntaekaia i marenaia bwa antai ae te kabanea ni kakannato. (Mareko 9:33-37; 10:35-45) E aki maan imwin aia kauatai ni kauntaeka, ao e a baireia Iesu bwa e na karaoa te Toa ae te Riao ma ngaiia n te tabo ae okoro. N te tai anne, bon akea temanna mai buakoia ae kariaia bwa e na karaoa te mwakuri ae te kabanea ni mangori n aia katei, ae tebokan waeia raoia aika bareka. E karaoa aei Iesu. Imwina ao e taku: “I anganingkami te bwai ni kakairi.”​—Ioane 13:2-15.

²⁰ A noria mwaane aika nanorinano n aron Iesu, bwa a na ongeaba ao ni boutokaki irouia buuia. Ma e riai te taotaonakinnano. Ni bwakanakon te tai n tairikin te Toa are te Riao, a a manga kauntaeka abotoro ni kaineti ma antai ae te kabanea ni kakannato i buakoia. (Ruka 22:24) E kainnanoaki te tai ae maan ibukin bitakin te aroaro ao te katei teutana imwin teutana. Ma ai kakukureira noran bitaki aika raraoi, n aron are a noraki i buakoia abotoro!

21. Ngkana a kaaitara buumwane ma kataaki ni boong aikai, tera ae a kaumakaki bwa a na ururingnga ao ni karaoia?

²¹ E a korakora riki kangaangan te maiu n taanga ni boong aikai nakon are mai imwaina. A mwaiti aika aikoa karaoa nanon aia berita are n tain aia mare ngkoa ma nanoia ni koaua. Mangaia are a riai buumwaane n iaiangoa moan rikin te mare. Uringnga bwa e moan kateaki te mare iroun Atuara ae tatangira ae Iehova, ao e katei naba tuana. E katauraoa Natina ae Iesu tiaki tii ibukin ae e na anga te karea ni kaboomwi ibukira, ma bon te banna ni katoto naba ibukia buumwaane.​—Mataio 20:28; Ioane 3:29; 1 Betero 2:21.

Tera Am Kaeka?

• E aera ngkai e kakawaki ataakin ae antai ae moani karika te mare?

• N te aro raa, ae a kaungaki iai buumwaane bwa a na tangiriia buuia?

• E kaotiotaki n ana katoto Iesu raa, aron te buumwaane ni kaotiota te kairiri ae titeboo ma are e karaoia Kristo?

[Taamnei n iteraniba 9]

E aera ngkai a riai buumwaane n reiakina ana katoto Iesu n aron tabeakinaia aine?

[Taamnei n iteraniba 10]

E mwannanoa kuaia taan rimwina Iesu

[Taamnei n iteraniba 11]

A riai buumwaane n reireiia buuia ma te akoi ao ni kamanenai taeka aika tangiraoi