44 TOGÓ BEL GE NÒ
Kilsĩ́ Gè Agẹlẹ Ló O Ból Dẽesĩ́
“Ié ból dẽesĩ́ mm̀ Jìhóvà.”—PS. 27:14.
SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 144 Ká O Dẽe Gbẹẹ́ Boo Kpẽ́á!
GE TENÍ BOO NÚ EÉ NÓa
1. Mókà ból dẽesĩ́ ní e Jìhóvà néi ẽ́?
JÌHÓVÀ néi kà lé ból dẽesĩ́, ea dú dùm e bè náa tá. Sìgà gbò íe ból dẽesĩ́ gè tõó dùm dọ̀ọ̀mà dè-dè gbẹá káála. (1 Kọ́r. 15:50, 53) Boo tṍó e gã́bug nen íe ból dẽesĩ́ gè tõó boo kunukẽ̀í dọ̀ọ̀mà dè-dè mm̀ gbõome válá ló nè ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe. (Kùùà 21:3, 4) Kọbèè è ẹb dẽesĩ́ gè kil káála àbèè ge tõó boo kunukẽ̀í dọ̀ọ̀mà dè-dè, è palàge nvèè ka ló bẹẹ ból dẽesĩ́.
2. Éé ní e bẹẹ ból dẽèsĩ́ dẹẹ̀a boo é, vaá éé ní ea náa è kọ́ vó é?
2 Èé láá kọọ̀ moǹ bel e bà lóómá bel mm̀ Kpá Káí ea kọlà “ból dẽesĩ́,” tõó dọ̀ ge “ẹ̀bmà dẽe kọọ̀ lé nu é nááá.” È palàge agala boo bẹẹ ból dẽesĩ́ kilma ló dì deèsĩ́ boo béè kọ à aa bá Jìhóvà. (Róm̀ 15:13) È nyímà gbò nú ea ni zigà nèi, vaá è agàla boo kọọ̀ à ólò mm-mè gbò a zìgànù. (Nóm. 23:19) È agàla nàgé boo kọọ̀ Jìhóvà íe tàn nè kpóó ge mm-mè kọ̀láá kà nú ea beè zìgà. Bẹẹ ból dẽesĩ́ náa dẹẹ̀a boo pọ́ì nú e doomà dẽe ló àbèè nú e gbĩ́ì kọ á naaá; sõò à dẹẹà boo nú e nyímà kọ à dú kà kà.
3. Éé ní eé ló bel boo mm̀ nakà togó belí é? (Psalm 27:14)
3 Bẹẹ Tè ea di káála vulèi, vaá à gbĩ́ kọ é dẹlẹ̀ẹ̀ẹ nyíé boo. (Bugi Psalm 27:14.) Tõó e bẹẹ ból dẽesĩ́ mm̀ Jìhóvà aga ló, èé láá ĩ̀ìmà gbò tã̀àgã̀ e gé téní bá vaá kpeesĩ́ ló dì deèsĩ́ mm̀ agẹ ló nè ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe. Naanii èé ló bel boo bé e bẹẹ ból dẽesĩ́ ólò kpènài naa. Sõò èé zẹ́ẹ́ ló bel boo bé e bẹẹ ból dẽesĩ́ bélí lòmà nè pẹ̀gẹ̀lẹ̀ naa. Tṍóá èé beè gbóó ló bel boo bé eé láá agẹlẹ ló bẹẹ ból dẽesĩ́ naa.
BẸẸ BÓL DẼESĨ́ BÉLÍ LÒMÀ
4. Mósĩ́ dee ní e ból dẽesĩ́ bélí lòmàe? (Híbrù 6:19)
4 Mm̀ kpá e neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè emí má pá Júù e bà géè ló dém bel Híbrù, a beè tú bẹẹ ból dẽesĩ́ doolé ló lòmà. (Bugi Híbrù 6:19.) Pọ́ọ̀l beè olòó bọọgẹ̀ tení sĩ́ múú, vó beè naa kọ á nyimá kọọ̀ bà ólò tú lòmà siimá mìàlo sẹlẹ́ tẽ̀ènè dọ̀ kọbé fọ́ọ́lọ́ náa fáálá kilma dõ̀òna ketõ̀ò. Enè dee, a beè di mm̀ mìàlo tṍó e gbele agẹ bá ìlìsẽ́ beè ùlà. Tṍó e ìlìsẽ́á gé ulà, a beè mòn tṍó e gbò e bà gé ọ́ví mìàloá tú lòmà tẹlẹ múú kọbé ìlìsẽ́ náa tã́a bá mìàloá nvee boo dem ea dú gẹẹ-gẹẹ ló. (Tóm 27:29, 39-41) Dì belí lòmà ólò sii mìàlo sẹlẹ́ tẽ̀ènè dọ̀ naaá, níà bé e bẹẹ ból dẽesĩ́ ólò siíi sẹlẹ́ tẽ̀ènè dọ̀ kọbé née dọọ̀ aa nvéè Jìhóvà tṍó e kpeèsĩ́ ló gbò tã̀àgã̀ ea bélí agẹ bá ìlìsẽ́ naa ẽ́. Bẹẹ ból dẽesĩ́ ólò nvèè bà nèi kọ é ĩ̀ìmà gbò tã̀àgã̀ e gé téní bá boo béè kọ è agàla boo kọọ̀ pọ́ì ńkem̀ tṍó àla, tã̀àgã̀ náa é di nà. Kẽea boo kọ Jíízọ̀s beè kọọ̀ bàé bíigei ló. (Jọ́ọ̀n 15:20) Vóà naa ge bugi togó boo gbò nú e Jìhóvà zigà nèi é nveè bá nèi kọ é kilsĩ́ gè fã̀e.
5. Mósĩ́ deè ní e ból dẽesĩ́ beè nvèè bá nè Jíízọ̀s tṍó ea é gé ùe?
5 Bugi togó boo bé e ból dẽesĩ́ beè nvèè bá nè Jíízọ̀s kọ á bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo naa, náa kal ló béè kọ a beè nyimá kọọ̀ àé úè nyaa ló ú. Kà lèlà deè Péntikọst 33 C.E., neǹ tóm Pítà beè kolí kpá Psalm ea baatẽ́ bé e Jíízọ̀s beè ié agẹ ló nè dĩ̀ìnè ló naa, ea kọ́ọ̀: “M̀ íè ból dẽesĩ́ mm̀ nu e Bàrì é náa nèm; boo bée kọọ̀ olo, e Bàrì, nóo é sọ́m bá gbẹẹ́ mm̀ bànà ú, nóo é sọ bá kọ íí o Nen Káí á bèm gbẹá mm̀ bànà ú. . . . Nyíem palàge ẹẹ, boo bée kọ ò dì ḿ ló dénè tṍó.” (Tóm 2:25-28; Ps. 16:8-11) Náa kal ló béè kọọ̀ Jíízọ̀s beè nyimá kọ àé úè, a beè palàge dẹlẹ nyíé boo kọọ̀ Bàrì é kẽenìèe lọl kemà ú, vaá nyíée beè ẹẹ kọ àé kpáá kilìè ló a Tẹ̀ ea di káála.—Híb. 12:2, 3.
6. Éé ní e ene kà vígà págbálà beè kọ́ kilma ló ból dẽesĩ́é?
6 Bẹẹ ból dẽesĩ́ a nveè bá nè gã́bug pá vígà págbálà nè pábia kọ bàá ié ĩ̀ìmà. Bugi togó boo nu dòòmà bá ene kà vígà págbálà ea kọlà Leonard Chinn, ea beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo ea beè tõó England. Túá tóm bé bàlà booá, ba beè siíe nvee kpọ́gọ́lọ́ boo béè kọ náa beè zìgà ge sí ól bé. Ba beè siíe sẹlẹ́ tẽ̀ènè ketõ̀ò mm̀ bàà ẽ́, tṍó e bà nááe vó lọ̀l, ba beè gbóó túe siimá agẹ tóm. À kọ́ọ̀, “Gbò nú em ténì bá náa kọ ḿ nyimá bé e gè ié ból dẽesĩ́ dú bíi naa kọbé è láá ĩ̀ìmà tã̀àgã̀. È íè gbò nu dòòmà bá ea kil ló Jíízọ̀s, gbò e bà géè nyoonée nvée, gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì, nè gbò lé nu e Bàrì zigà nèi ea di mm̀ Kpá Káí. Dénè gbò nuí náa kọ é ié ból dẽesĩ́ kilma ló dì deèsĩ́ vaá nèi agẹ ló kọbé è láá ĩ̀ìmà tã̀àgã̀.” Ból dẽesĩ́ beè belí lòmà kilma Leonard, vaá àé láá du nágé vó kilma ló beéle deè nieí.
7. Mósĩ́ dee ní tã̀àgã̀ ólò agẹlẹ ló bẹẹ ból dẽesĩ́é? (Róm̀ 5:3-5; Jém̀z 1:12)
7 Bẹẹ ból dẽesĩ́ ólò kpáá aga ló tṍó e ĩimà tã̀àgã̀ nè tṍó e monì nvèè bá ea aa bá Jìhóvà ea zógè kọ à ténmài. (Bugi Róm̀ 5:3-5; Jém̀z 1:12.) Kátogóí, bẹẹ ból dẽesĩ́ a kpáá aga ló èlmà túá tṍó e beè bã mm̀ kà kàí. Sétàn gbĩ́ kọọ̀ tã̀àgã̀ e gé téní bá á èliii kói, sõò Jìhóvà é nveè bá nèi kọ é láá ĩ̀ìmà kọ̀láá kà tã̀àgã̀ e kpeèsĩ́ ló.
BẸẸ BÓL DẼESĨ́ BÉLÍ PẸ̀GẸ̀LẸ̀ NEǸ BÉ
8. Mósĩ́ deè ní e ból dẽesĩ́ bélí pẹ̀gẹ̀lẹ̀ ẹ? (1 Tẹ̀sàlónaikà 5:8)
8 Kpá Káí tú nágé bẹẹ ból dẽesĩ́ doolé ló pẹ̀gẹ̀lẹ̀. (Bugi 1 Tẹ̀sàlónaikà 5:8.) Neǹ bé ólò uuá pẹ̀gẹ̀lẹ̀ kọbé à kpenàe togó lọl bá nu e gbò ób gbĩ́ gè nvèèmàe kóm ló. Mm̀ bẹẹ bé e gé zọ Sétàn beáí, à dú bíi kọ é kpènà bẹẹ nyíe. À ólò tú kele-kele lọ̀ọ̀gà bùlà nè ẹ̀bmà siimáí ló kọbé à kyọ bẹẹ bug togó. Dì belí bé e pẹ̀gẹ̀lẹ̀ ólò kpènà togó neǹ bé naaá, níà bé e bẹẹ ból dẽesĩ́ ólò kpenà bẹẹ bug togó kọbé è láá kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà naa ẽ́.
9. Éé ní ea ólò naaá ló gbò e bà náa íe ból dẽesĩ́é?
9 Bẹẹ ból dẽesĩ́ ea kil ló gè ié dùm e bè náa tá é nveè bá nèi kọ é labví láb e nyìmànù di m vaá nè lé béèlàfùl. Sõò beè bẹẹ ból dẽesĩ́ ọọ ló vaá è gbóó daamà togó ge bugi togó belí pá bàlà boo, ból dẽesĩ́ e íè kilma ló dùm e bè náa tá é láá táí nyíe. Bugi togó boo nú ea beè naaá ló sìgà pá vígà e ba beè di Kọ́rìnt deè kéléá. Bà náa beè ié ná zìgà mm̀ zìgànù Bàrì ea palàge dú bíiá—ea dú ból dẽesĩ́ kẽ̀èà aa kemà ú. (1 Kọ́r. 15:12) Pọ́ọ̀l beè emí kọọ̀ gbò e bà náa ziga ló kẽ̀èà aa kemà ú ólò naa áá nú ea léémá va. (1 Kọ́r. 15:32) Deè nieí, gã́bug gbò e bà náa dẹlẹ nyíé boo zìgànù Bàrì ólò naa kọ̀láá kà nú ea tań va kọbé bà láá ièè ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe. Sõò beele dẹlẹ̀ nyíé boo gbò nú e Bàrì zigà nèi dì deèsĩ́. Bẹẹ ból dẽesĩ́ bélí pẹ̀gẹ̀lẹ̀ neǹ bé ea kpenà bẹẹ bug vaá kpenài lọl ló gè tõó dùm ea é kyọ bẹẹ gbaa ló kilma ló Jìhóvà.—1 Kọ́r. 15:33, 34.
10. Mósĩ́ deè ní e ból dẽesĩ́ é kpènài lọl ló gè ié pọ́lọ́ bug togó é?
10 Bẹẹ ból dẽesĩ́ é láá kpènà nài gé lọl ló gè bugi togó kọọ̀ née é láá naa nú ea léémà Jìhóvà. Dì belí nu dòòmà bá, sìgà nen é láá bugi togó kọọ̀: ‘Nda ním é láá di zẹ̀ẹ̀ gbò e bàé tõó dùm dọ̀ọ̀mà dè-dè. Nda ním tulà dẽe. Nda ním é láá naa nú ea é léémá Bàrì.’ Kẽea boo kọọ̀ Ẹ́lifas ea géè sẹlẹ ló kọ à gé nveenìè nyíé gbàà Jóòb beè ló íb gbò belí. Ẹ́lifas beè kọọ̀: “Éé ní e nen dú ea é láá di õ̀òa ẽ́?” A beè kọ nagé kilma ló Bàrì kọọ̀: “Ẹ̀b! Mè náa íe zìgà mm̀ pá a gbò e bà di káí, vaá bã̀àna káála náa õoàé dẽe.” (Jóòb 15:14, 15) Níà kà agẹ bá kyáá bel! Kẽ̀èa boo kọọ̀ Sétàn ní ea gbĩ́ kọ ó bugi togó naa vó é. À nyímá kọọ̀ be ò kilsĩ́ gè bugi togó naa vó nóo é íe na tọ́ọ̀ kà ból dẽesĩ́. Vóà naa, kìn íb gbò kyáá belá vaá ò ká bùlà gbẹẹ́ boo gbò zìgànù Jìhóvà. Á gá tõó ni ló kọọ̀ Jìhóvà náa gbĩ́ kọ ó tõó dùm dòòmà dè-dè, nè ge kọ náa é nveè bá nè ni kọ ó sìm tùlà gbò o nu sẹ̀ẹ̀a sĩ́.—1 Tím. 2:3, 4.
KILSĨ́ GÈ AGẸLẸ LÓ O BÓL DẼESĨ́
11. Éé ní ea náa vaá èé ĩ̀ìmà élá bànà kọọ̀ Bàrì á mm-mè gbò a zìgànù ẽ?
11 Náa ólò bọọgẹ̀ valí kọ é kilsĩ́ gè agẹlẹ ló bẹẹ ból dẽesĩ́. Àé láá mmái gè elá bànà Bàrì kọ á mm-mè gbò a zìgànù. Sõò boo béè kọọ̀ Jìhóvà dì lee, nú e beele ẹbvì kọ à bọọ́ beg dú pọ́ì ńkpulu kèsĩ́ ẹlẹ. (2 Pít. 3:8, 9) Àé ḿm̀-mè gbò a zìgànù, sõò àé náa vó kà lèlà tṍó ea bọ́ló, e be à sẹlẹ níì tṍó e beele géè ẹ̀b dẽesĩ́ nì. Éé ní ea é láá nvèè bá nèi kọ é kilsĩ́ gè agẹlẹ ló bẹẹ zìgà tṍó e gé élá bànà kọọ̀ Bàrì á mm-mè gbò a zìgànù ẽ?—Jém̀z 5:7, 8.
12. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Híbrù 11:1, 6, mósĩ́ deè ní e ból dẽesĩ́ gbááá ló zìgà ẹ?
12 Bẹẹ ból dẽesĩ́ é aga ló be è kilsĩ́ gè tõo bã ló Jìhóvà, boo béè kọọ̀ ẹlẹ ní ea néi ból dẽesĩ́é. Kàsĩ́ Kpá Káí kọọ̀ kọbé è láá ié ból dẽesĩ́, èé íè ge zìgà kọọ̀ Jìhóvà dì, nè ge kọọ̀ à ólò “kpẽ kpẽ́ nè gbò e bà gbĩ́e.” (Bugi Híbrù 11:1, 6.) Bé e zigà kọọ̀ Jìhóvà dì naa, níà bé eé kpáá agala boo kọ àé ḿm̀-mè dénè nú ea beè zìgà naa ẽ́. Naanii èé ló bel boo gbò sĩ́deè èé láá kpáá palàge tõo bã ló Jìhóvà vaá naa kọọ̀ bẹẹ ból dẽesĩ́ á aga ló.
Tã̀àgã ló Bàrì nè ge bugi togó boo nú e bugì é agẹlẹ ló bẹẹ ból dẽesĩ́ (Ẹ̀b 13-15 kpò)b
13. Mósĩ́ deè ní eé láá tõo bã ló Bàrì e?
13 Tãagã ló Jìhóvà vaá ò bugi Kpá Káí. Èé láá tõo bã ló Jìhóvà náa kal ló béè kọọ̀ née monìe. Èé láá ló bel nèe mm̀ tã̀àgã ló vaá àgala boo kọ àé pãanéi tṍ ló. (Jèr. 29:11, 12) Èé láá pãane tṍ ló Jìhóvà tení dú ló gè bugi Kpá Káí nè ge bugi togó boo nú e bugì. Bẹẹ ból dẽesĩ́ é kpáá aga ló tṍó e bugì nú ea kil ló bé e Jìhóvà beè ẹ̀b nú ea kil ló gbò e ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo deè kéléá naa. Ba beè emí kọ̀láá kà nú ea di mm̀ Kpá Káí boo béè ge “dòòmà bá nu nè beele, kọbé tení dú ló ĩ̀ìmà nu nè ge siá kpóó ló e Kpá Káí nei, è láá ié ból dẽesĩ́.”—Róm̀ 15:4.
14. Éé ní ea náa vaá èé bugi togó boo nú e Jìhóvà ni náa nè dõòna gbò e?
14 Bugi togó boo bé e Jìhóvà ni ḿm̀-mè gbò a zìgànù naa. Bugi togó boo nú e Bàrì beè naa nè Ébràhàm nè Sérà. Bà beè zelí gbáá e nen ólò láá ié nvín. Sõò Bàrì beè zìgà nèva kọ bàé íe nvín. (Jén. 18:10) Ébràhàm beè labví láb naa vàẹ? Kpá Káí kọ́ọ̀, a beè dẹlẹ nyíé boo kọ àé dúè “tẹ̀ gbò e bà aa gã́bug kpá dó.” (Róm̀ 4:18) Ébràhàm beè àgala boo kọọ̀ Jìhóvà é beè mm-mè a zìgànù náa kal ló béè kọọ̀ náa beè nyimá bé ea é ḿḿ-má naa. Gbálà ea beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé booí náa beè ié bàà-bàà bùlà. (Róm̀ 4:19-21) Gbò nòòtẽ́í nóòmài kọ é olòó dẹlẹ nyíé boo kọọ̀ Jìhóvà é ḿm̀-mè a zìgànù, kọbèè ní ea tõoí ló belí kọ à palàge tàvàlà.
15. Éé ní ea náa vaá èé bugi togó boo gbò nú e Bàrì ni náa nèi ẽ́?
15 Bugi togó boo nú e Jìhóvà ni náa nè ni. Bugi togó boo gbò bélè eo ni íe lọl ló bé e gbò zìgànù Bàrì ea di mm̀ Kpá Káí ni ḿḿ-má naa. Dì belí nu dòòmà bá, Jíízọ̀s beè zìgà nèi kọọ̀ a Tẹ̀ é néi gbò nú ea dúi bíi ló. (Máát. 6:32, 33) Jíízọ̀s naa nagé kọ é àgala boo kọọ̀ Jìhóvà é néi a nyómá káí be è bĩ́inaé bá. (Lúùk 11:13) Jìhóvà a ḿm̀-mè gbò zìgànùí. Òó láá bugi togó boo dõòna kà gbò zìgànù e Bàrì ni ḿm̀-mè. Dì belí nu dòòmà bá, a zigà kọ àé iàẹ̀ ló o pọ́lọ́ neè ni, nveenìè ni nyíé gbàà, vaá nè ni gbò nú eo íè bíi ló kọbé ò láá tõonìè bãèé ló. (Máát. 6:14; 24:45; 2 Kọ́r. 1:3) Tṍó eo bugì togó boo gbò nú e Bàrì ni náa nè ni, ò gé agẹlẹ ló o ból dẽesĩ́ kilma ló gbò nu ea beè zìgà kọ àé náanìè dì deèsĩ́.
Ṍ KÀÀGÀ MM̀ O BÓL DẼESĨ́
16. Éé ní ea náa vaá ból dẽesĩ́ à dú dõ̀ònù e ka di ló é?
16 Bẹẹ ból dẽesĩ́ ea kil ló gè tõó dùm dọ̀ọ̀mà dè-dè dú dõ̀ònù e ka di ló ea aa bá Bàrì. È gé ẹbmà dẽè dì deèsĩ́ ea dú dũ̀ùnè—e agàla boo kọ àé nááá. À bélí lòmà ea sííi sẹlẹ́ tẽ̀ènè dọ kọbé è láá ĩ̀ìmà tã̀àgã̀, bíígá ló, nè ú. À bélí nágé pẹ̀gẹ̀lẹ̀, ea kpenà bẹẹ bug kọbé è láá kìn nú ea dú pọ́lọ́ vaá naa nú ea dú lé. Bẹẹ ból dẽesĩ́ ea dẹ̀ẹ̀a boo Kpá Káí náa kọ é tõo bã ló Bàrì vaá naa kọ é mòn bé ea pàlage vùlèi naa. Bé e kilsĩ́ gè naa kọọ̀ bẹẹ ból dẽesĩ́ á aga ló, àé dọ bélè nèi.
17. Éé ní ea náa vaá bẹẹ ból dẽesĩ́ ólò naa kọ é ṍ kààgàẹ?
17 Mm̀ kpá e neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè emí má pá vígà e bà di Róm̀, a beè siè va kpóó ló kọọ̀: “Õi kaagai mm̀ bọọ ból dẽesĩ́.” (Róm̀ 12:12) Pọ́ọ̀l beè ṍ kààgà boo béè kọ a beè agala kọọ̀ be à kilìè sĩ́ gè bọ́ẹ̀ ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo, àé íèè dùm e bè náa tá gbẹá káála. Beele é láá õ nágé kààgà mm̀ bẹẹ ból dẽesĩ́ boo béè kọ è agàla boo kọọ̀ Jìhóvà é ḿm̀-mè gbò a zìgànù. Dì belí bé e neǹ ọ́lì sọ́l beè emí naaá: “Ẹ́ẹ́ nyíe á di ló nen . . . ea íe ból dẽesĩ́ mm̀ Jìhóvà a Bàrì, . . . nen ea ólò bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo lee.”—Ps. 146:5, 6.
SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 139 Ẹ̀b O Lóó Tṍó E Dénè Nu Ni Dú Ãa
a Jìhóvà néi ból dẽesĩ́ ea dú dũ̀ùnè kilma ló dì deèsĩ́. Nakà ból dẽesĩ́í síèi kpóó ló vaá nvèè bá nèi kọ é gá ká bùlà gbẹẹ́ boo gbò tã̀àgã̀ e gé téní bá kátogóí. À ólò nèi kói kọbé è láá kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo kèbá kọ̀láá tàvàlà dìtõ̀ò e gé téní bá. Vaá àé láá kpènài kọ é gá dọ bá gbò pọ́lọ́ lọ̀ọ̀gà bùlà ea é láá kyọ̀ bẹẹ bug. Dì belí bé eé nó mm̀ nakà togó belí naa, níà gbò lé bug ea náa vaá dì belí gbò e gé nyoone nvéè Kráìst èé kilsĩ́ gè agẹlẹ ló bẹẹ ból dẽesĩ́é.
b BÀÀTẼ́ EA KIL LÓ FÙTÓ: Dì belí bé e pẹ̀gẹ̀lẹ̀ ólò kpènà togó neǹ bé vaá lòmà síi mìàlo sẹlẹ́ tẽ̀ènè dọ̀ naaá, níà bé e bẹẹ ból dẽesĩ́ ólò kpènà bẹẹ bug vaá naa kọ é elá àgàlà tṍó e kpeèsĩ́ ló tã̀àgã̀ naa ẽ́. Ene kà vígà pábia ea gé tãagã ló Bàrì vaá agala kọọ̀ Jìhóvà é dã́è a tã̀àgã ló. Ene kà vígà págbálà ea gé bugi togó boo bé e Jìhóvà beè mm-mè gbò nú ea beè zìgà nè Ébràhàm naa. Dõòna kà vígà págbálà ea gé bugi togó boo bé e Jìhóvà ni tã́ànèèe dee bá naa.