É Kọ Ò Dẹlẹ̀ Nyíé Boo Kọọ̀ Jìhóvà Ólò Naa Nu Ea Lelà?

1-2. (a) Éé ní ea náa vaá à tavala ló gã́bug nen deè nieí gè dẹlẹ nyíé boo gbò e kpóó lẹ̀ẹ̀là bel di bá ẹ́? (b) Éé ní eé nó mm̀ nakà togó belí é?

DEÈ nieí à ólò tàvala ló gã́bug nen gè dẹlẹ nyíé boo nen e kpóó lẹ̀ẹ̀là bel di bá. Bà mon kọọ̀ kpóó ea gé bẹl nè log e bà ténmá ólò kpènà gbò méné nè gbò e bà di mm̀ kpóó lẹ̀ẹ̀là bel èlmà gbò tãa. Kpá Káí kọ́ọ̀: “Nen a bẹl nen mm̀ sĩ́deè ea nveèe kom ló.” (Ẹ̀klì. 8:9) Gbáló vó, sìgà gbò tùle bõ̀ònaló fã̀ gé náa nú ea dú pọ́lọ́, ea náa kọọ̀ sìgà nen á gá dẹlẹna nyíé boo Bàrì. Vóà naa, be è gé nóòmà Kpá Káí nen, à dú bíi kọ é nvèè bá nèe kọ á dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà nè gbò ea beè íbá ló e bà di boo kunukẽ̀í.

² À dú kà kà kọọ̀ níì áá gbò e ólò noòmà Kpá Káí ní ea dú bíi kọ bàá dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà nè a bõ̀ònatõ̀òe nì. Kọbèè e tú gã́bug gbáá siimá tóm nè Jìhóvà, à dú bíi kọ é kilsĩ́ gè dẹlẹ nyíé boo kọ à ólò naa nu ea lelà. Sìgà tṍó, dìtõ̀ò e ténì bá é láá dòà bé e dẹlẹ̀ nyíé boo Jìhóvà naa. Mm̀ nakà togó belí, èé ló bel boo taà kà nu ea é láá dòà bẹẹ zìgà: (1) tṍó e gé bugi sìgà nòòtẽ́ ea di mm̀ Kpá Káí, (2) tṍó e bõ̀ònatõ̀ò Jìhóvà néi tùle, nè (3) tṍó e kpeè sĩ́ ló nu ànà-ànà dì deèsĩ́.

DẸLẸ NYÍÉ BOO JÌHÓVÀ TṌÓ EO GÉ BUGI KPÁ KÁÍ

3. Mósĩ́ deè ní e gbò nu e bugì mm̀ Kpá Káí é láá dòà bẹẹ zìgà ẹ?

³ Tṍó e gé bugi Kpá Káí, àé láá bọọí ló nu ea náa vaá Jìhóvà náa tú tẽ̀ènè íb bá sẹ̀ẹ̀mà gbò e ba beè sí pọ́lọ́. Dì belí nu dòòmà bá, è bugì mm̀ kpá Nómbà kọọ̀ Jìhóvà beè tenmá kọ bàá fẹ́ nen ea beè gbĩá kã́áni Deè Bõ̀séi. Tṍó e gã́bùg gbò gbáá ni téní, 2 Sámuẹ̀l tẹ́lẹ bàlà kọọ̀ Jìhóvà beè ia ló nè Méné Dévìd tṍó ea kúná vaà dóm vaá fẹ́ a dóm. (Nóm. 15:​32, 35; 2 Sám. 12:​9, 13) Èé láá bĩiná kọọ̀, ‘Éé ní ea náa vaá Jìhóvà à kọ bàá fẹ́ nen ea pọ́lọ́ náa beè palàge agabá vaá ia ló nè Dévìd tṍó ea kúná vaà dóm vaá fẹ́ a dóm ẽ́?’ Kọbé è láá aalá bíbví, bugi togó boo taà kà nu ea dú bíi kọ é kẽ̀èa boo tṍó e gé bugi Kpá Káí.

4. Mósĩ́ deè ní e kpá Jénesìs 18:​20, 21 nè Dìtolónomì 10:17 agẹlẹ ló bẹẹ gè dẹlẹ nyíé boo bèèla bel Jìhóvà ẹ?

⁴ Sìgà tṍó, Kpá Káí náa ólò aa deè kọ́ dénè nú ea kil ló nu ea beè naaá. Dì belí nu dòòmà bá, è nyímà kọọ̀ Dévìd beè palàge ọgá ló a pọ́lọ́. (Ps. 51:​2-4) Sõò èé kọ́ vàẹ kilma ló gbálà ea beè dọ̀ log Deè Bõ̀séiá ẹ́? É kọọ̀ a beè ọgá ló nu ea náa? É kọọ̀ a beè dọ̀ log Jìhóvà dõòna dè? É kọọ̀ náa beè zìgà ge gbàntṍ ló ã̀àne e ba beè nèe? Kpá Káí náa kọ́. Sõò èé láá àgala boo kọọ̀ Jìhóvà “náa ólò ììà.” (Dìt. 32:4) A bèèla bel ólò dẹ̀ẹ̀a boo kà kà bel, náa ólò dẹ̀ẹ̀a boo nu e gbò nen kọ́, náa ólò sà sĩ́ nen àbèè ge dẹ̀ẹ̀a boo dõòna kà gbò nu ea ólò naa kọọ̀ nen á gá láá beelá bel mm̀ sĩ́deè ea lelà. (Bugi Jénesìs 18:​20, 21; Dìtolónomì 10:17.) Bé e nóò nu ea kil ló Jìhóvà nè gbò a nòòkúu naa, níà bé eé kpáá dẹlẹ nyíé boo gbò a bèèla bel naa ẽ́. Kọbèè tṍó e nu e bugì mm̀ Kpá Káí náa kọ é bĩiná bíb e née é láá vàlẹ̀ bá aalá, è nyímà kọọ̀ bẹẹ Bàrì ólò “di lèlà mm̀ dénè nú ea náa.”​—Ps. 145:17.

5. Mósĩ́ deè ní e náa gbõoma ólò tọá ló bé e béèlà bel naa ẽ́? (Ẹ̀b ńkpó ea kọ́ọ̀, “Náa Gbõoma Ólò Tọá Ló Bá E Béèmà Bel.”)

⁵ Dénè bẹẹ bèèla bel náa é láá lèlà boo béè kọọ̀ née gbõomà. À ólò tànii kọ bàá tú lé bá sẹ̀ẹ̀mà gbò nen boo béè kọọ̀ Bàrì beè dèmii mm̀ a bèla. (Jén. 1:26) Sõò boo béè kọọ̀ née gbõomà, èé láá beelá bel mm̀ sĩ́deè e bè náa lelà bã̀àna tṍó e túùmà kọọ̀ è nyímà dénè nú ea kil ló. Dì belí nu dòòmà bá, kẽ̀èa boo bé ea beè kyẽ́ Jónà naa tṍó e Jìhóvà ia ló nè pá Nínavà. (Jónà 3:10–4:1) Sõò, bugi togó boo nu ea beè sìlà aa m. Nu ea sígá ló 120,000 pá Nínavà beè dùùà boo béè kọ bà ọ́gá! Dee deè nvée, Jónà ní ea beè dú bíi gè lele dee báẹ́, níì Jìhóvà nì.

6. Éé ní ea náa vaá náa dú bíi kọọ̀ Jìhóvà á kọ́ bug ea di nvéè a bèèla bel nèi ẽ́?

⁶ Náa dú bíi kọọ Jìhóvà á baatẽ́ bé ea béélá bel naa nè gbò nen. À dú kà kà kọọ̀ Jìhóvà beè sọ̀tọ́ deè kọọ̀ gbò nen á kọ́ bé e nu tọ́a vá ló naa kilma ló bé ea beè beelá bel naa àbèè ní ea gbĩ́ gè beelá. (Jén. 18:25; Jónà 4:​2, 3) Vaá sìgà tṍó, à ólò baatẽ́ bug ea di nvéè a bèèla bel. (Jónà 4:​10, 11) Sõò, níá náa tõó dọ̀ kọọ̀ Jìhóvà é ólòó kọ́ bug ea di nvéè a bèèla bel nèi. Boo béè kọọ̀ ẹlẹ ní ea beè dèmii ẽ́, náa dú bíi kọ á zẹ́ẹ́ kọ́ nèi besĩ́ à kálá nè béèlàfùl àbèè tṍó ea ni ne lọ̀l.​—Àìz. 40:​13, 14; 55:9.

DẸLẸ NYÍÉ BOO JÌHÓVÀ TṌÓ E BÀ NÉ NI TÙLE

7. Mókà nu ànà-ànà ní eé láá kpee sĩ́ ló é, vaá ló éé?

⁷ È palàge àgala boo kọọ̀ Jìhóvà ólò naa nu ea lelà kọ̀láá tṍó. Sõò nu ea é láá tàvàlàí ló gè naa dú gè dẹlẹ nyíé boo gbò ea beè íbá ló. Èé láá ié bàà-bàà bùlà ea kil ló beè gbò e bà íe lẹ̀ẹ̀là bel mm̀ bõ̀ònatõ̀ò gé aa deè dẹ̀ẹ̀à gé boo tùle ea aa bá Jìhóvà. Be à sẹlẹ níà bé e sìgà gbò e ba beè di tṍó e bà géè emí Kpá Káíá beè bugi nagé togó naa ẽ́. Bugi togó boo nu dòòmà bá e beè kọ́ nu ea kil ló mm̀ a 3 kpòa. Nen ea dṹùnà gbálà ea beè dọ̀ log Deè Bõ̀séiá beè láá ié bàà-bàà bùlà beè Mózìs beè aa deè bĩiná lọl bá Jìhóvà besĩ́ à kálá tenmá kọ bàá fẹ́ẹ. Vaá kóò Ùráíà ea dú Híìt e Dévìd beè kuná a vaá beè láá bugi togó kọọ̀ bà náa tú kpọ̀té ea bọ́ló Dévìd nèe boo béè kọọ̀ ẹ̀ẹ̀ méné. Kà kà bel ea dì dú kọọ̀ née é láá kọọ̀ è dẹlẹ̀ nyíé boo Jìhóvà boo tṍó e née dẹlẹ̀ nyíé boo gbò e ẹlẹ dẹlẹ nyíé boo vaá íbá ló e bà di boo kunukẽ̀í.

8. Mókà bèla ní ea di zẹ̀ẹ̀ nu e kpá Tóm 16:​4, 5 kọ́ nè bé e bõ̀ònatõ̀ò Kráìst gé náa nu naa deè nieí é?

⁸ Deè nieí, Jìhóvà dì ea gé túlè a bõ̀ò-natõ̀ò ea di boo kunukẽ̀í tení dú ló ‘gyóòlo ea nyímá nu vaá bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo.’ (Máát. 24:45) Dì belí gbò ge tulè tóm e ba beè di mm̀ túá gbò gbááá, gyóòloí ólò ẹ̀b nu ea kil ló gbò níí Bàrì beeá ló bàlà booí vaá nè tùle gbò kànen e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. (Bugi Tóm 16:​4, 5.) Gbò kànen ólò gbóó mòn kọọ̀ bà tõonìè boo tùleá. È zógè kọọ̀ è dẹlẹ̀ nyíé boo bé e Jìhóvà ólò naa nu naa tení dú ló gè gbàntṍ ló tùle ea bõ̀ònatõ̀ò nè gbò kànen néi.

9. Mó tṍó ní ea é láá tàvàlàí ló gè gbàntṍ ló béèlàfùl e gbò kànen ne ẽ́, vaá ló éé?

⁹ Sìgà tṍó, àé láá tàvàlàí ló gè tõó boo gbò tùle ea aa bá gbò kànen. Dì belí nu dòòmà bá, gbò gbáá ea kil nvéeá ba beè kpáá nyaaná bá ló gã́bug bõ̀ònatõ̀ò nè sẹ́kiùt. Mm̀ sìgà bõ̀ònatõ̀ò, gbò kànen beè kọ́ nè pá vígà kọ bàá kil dõòna kà bõ̀ònatõ̀ò kọbé kóló boo kpòté náa gbẹ́á kẽ. Àé láá tàvàlàí ló gè aa ló pá bẹẹ tọ nè kóò beè gbò kànen kọ́ é kil dõòna kà bõ̀ònatõ̀ò. É kọọ̀ Bàrì ólò dò bá bõ̀ònatõ̀ò e gbò kànen e tú buù kà pá vígà tẹlẹ̀? Ẽ́èe. Vó é láá naa kọ á tàvàlàí ló gè gbàntṍ ló tùle e bà néi. Sõò Jìhóvà ólò dẹlẹ nyíé boo gbò kànen tṍó e bà ne íb béèlàfùlá, vaá à dú nágé bíi kọọ̀ beele é dẹlẹ́ va nyíé boo.b

10. Éé ní ea náa vaá à bọ́ló kọ é gbàntṍ ló tùle ea aa bá gbò kànen ẽ́? (Híbrù 13:17)

¹⁰ Éé ní ea náa vaá à bọ́ló kọ é nvèè sãa kúm béèlàfùl e gbò kànen ne bã̀àna tṍó e náa léémái ẽ́? Ge naa vó é náa kọọ̀ fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló á di zẹ̀ẹ̀ gbò níí Bàrì. (Ẹ́fẹ. 4:​2, 3) Bõ̀ònatõ̀ò ólò agaló tṍó e dénè nen gbantṍ ló tùle e gbò kànen ne. (Bugi Híbrù 13:17.) Ní ea palàge bọọ, è náà kọọ̀ Jìhóvà á nyimá kọọ̀ è dẹlẹ̀ẹ̀ẹ nyíé boo tṍó e gbaǹ tṍ ló gbò e ẹlẹ beè íbá ló kọ bàá ẹ̀b nú ea kilíí ló.​—Tóm 20:28.

11. Éé ní ea é láá nvèè bá nèi kọ é agẹlẹ ló bẹẹ gè dẹlẹ nyíé boo tùle e gbò kànen ne ẽ́?

¹¹ Èé láá agẹlẹ ló bẹẹ gè dẹlẹ nyíé boo tùle e gbò kànen ne tṍó e kẽèa boo kọọ̀ bà ólò bàn nyómá káí lọl bá Bàrì tṍó e bà gé bílá ló bel ea kil ló bõ̀ònatõ̀ò. Bà ólò tu nágé ọ̀ẹ̀ dẽe bùgmà togó boo gbò nòòkúu ea di mm̀ Kpá Káí nè gbò lèlè dee bá e bõ̀ònatõ̀ò Jìhóvà ne. À palàge tàn va gè naa nú ea léémá Jìhóvà vaá ẹ̀b nu ea kil ló pá a gbò dẹ̀ẹ̀a boo bé e ba kpóó sim tùlà naa. Gbò gbálà e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé booí palàge nyimá kọọ̀ bàé túè kpẹ̀a bé e bà síè ba tóm naa nè Bàrì. (1 Pít. 5:​2, 3) Bugi togó boo níí: Mm̀ bàlà booí, gbò nen náa gbááá ló boo béè kele-kele dó e bà aà, bõ̀ònaló fã̀, nè bìlà bẹbẹ̀l, sõò gbò níí Jìhóvà dì e bà gé fã kà kà Bàrì mm̀ gbaa ló. Níí válí boo béè kọọ̀ Jìhóvà dì ea gé nveè bá nè a bõ̀ònatõ̀ò!

12. Éé ní e gbò kànen é palàge bugi togó boo tṍó e bà gé gbĩ́ gè nyimá beè nen aa deè ọgá ẹ́?

¹² Jìhóvà tú tóm ea palàge bọọ ea dú gè õ̀ònà a bõ̀ònatõ̀ò nè gbò kànen. Beè neǹ vígà sí kà agẹbá pọ́lọ́, Jìhóvà gbĩ́ kọọ̀ gbò kànen á ẹ̀b be à bọ́ló kọọ̀ nená á gbẹá mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Gbáló dõòna kà gbò nu e bàé náa, à dú bíi gè nyimá beè nená aa deè ọgá. Àé láá sẹlẹ ló kọ à ọ́gàẹ̀, sõò é kọọ̀ nú ea beè naaá aa deè bẽemáe? É kọọ̀ a bééláfùl kọ náa é sínàè pọ́lọ́á? Beè gbò pọ́lọ́ kóò ní ea beè naa kọ á sí pọ́lọ́ẹ́, é kọọ̀ à di kpènà ló gè òòà aà vá nvée? Gbò kànen ólò tã̀àgã ló Jìhóvà, bugi togó boo gbò nu ea bãàa m nè nu e Kpá Káí kọ́, vaá gbĩ́ gè nyimá bé e nená ẹb pọ́lọ́ ea síá naa. Tṍóá bà ólò gbóó beeláfùl beè nen ea sí pọ́lọ́á é láá gbẹá mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Sìgà tṍó, àé dú bíi kọ bàá kpóe.​—1 Kọ́r. 5:​11-13.

13. Èé láá bugi togó naa vàẹ be bà kpó bẹẹ kóò àbèè dúà ló lọl mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ẽ?

¹³ Mósĩ́ deè ní e bé e dẹlẹ̀ nyíé boo gbò kànen naa é láá bã kèbá ẹ̀bmà ẽ? Beè nen e bà kpóá níì bẹẹ kóò àbèè dúà ló nì, àé láá valíí ló gè nvèè sãa kúm béèlàfùl e gbò kànen ne. Sõò àé láá tàvàlàí ló beè nená dṹùnài. Èé láá ié bùlà kọọ̀ gbò kànen náa gbĩ́tẽ́ ló dénè kà kà bel ea kil ló belá, àbèè kọ bà náa béélá belá belí bé e Jìhóvà gáẹ̀ beè beelá naa. Éé ní ea é láá nvèè bá nèi kọ é tú lé bá ẹ̀bmà béèlàfùl e gbò kànen ne ẽ́?

14. Éé ní ea é láá nvèè bà nèi beè gbò kànen bééláfùl ge kpó bẹẹ kóò àbèè dúà ló lọl mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ẽ?

¹⁴ À dú lé gè nyimá kọọ̀ nòònù ge kpó nen lọl mm̀ bõ̀ònatõ̀ò aa bá Jìhóvà, à ólò dọ̀ bélè nè bõ̀ònatõ̀ò vaá àé láá dọ̀ nàgé bélè nè nen ea beè sí pọ́lọ́á. Be bà aa ló nen ea sí pọ́lọ́ vaá náa ọ́gá gbẹẹ́ mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, àé láá kyọ̀ dõòna gbò. (Gàl. 5:9) Gbáló vó, àé láá naa nagé kọọ̀ á gá nyimá bé e pọ́lọ́ ea síá agabá naa, vaá náa é mon tọ́ọ̀ nú ea é náa kọọ̀ á nyaaná a láb nè bé ea bugi togó naa kọbé à láá kpáá ié lé gbaa ló kilma ló Jìhóvà. (Ẹ̀klì. 8:11) Èé láá àgala boo kọọ̀ gbò kànen é sí ba tóm leevè tṍó e bà gé ne béèlàfùl ea kil ló gè kpó nen ea sí pọ́lọ́ lọl mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Bà nyímá kọọ̀ dì belí gbò bèèla e ba beè di Ízràẹ̀l deè kéléá, bà náa gé ‘béèlàẹ̀ bel neè nen, sõò bà gé béèlàẹ̀ neè Jìhóvà.’​—2 Kró. 19:​6, 7.

BÉ E GÈ DẸLẸ NYÍÉ BOO JÌHÓVÀ KÁTOGÓÍ É NÁA KỌ É LÁÁ DẸLẸ́Ẹ NYÍÉ BOO DÌ DEÈSĨ́ NAA

15. Éé ní ea náa vaá à palàge dú bíi kọ é dẹlẹ nyíé boo tùle ea aa bá Jìhóvà kátogóí èlmà tṍó ea kil nvéeá ẽ́?

¹⁵ Kùbmà nakà bàlà booí a palàge iná kuló, vóà naa, à dú bíi kọ é kpáá palàge dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà kátogóí èlmà tṍó ea kil nvéeá. Ló éé? Mm̀ tṍó pọ̀b kpo tã̀àgã̀, bàé láá nèi tùle ea tavàlà ge dã́tẽ́ ló àbèè ge siimá tóm. È nyímà kọọ̀ Jìhóvà náa é tõó káála vaá kọ́ nu e buù bẹ̀ì é náa nèi. Àé láá nèi tùle tenmá bá gbò ea beè íbá ló e bà di boo kunukẽ̀í. Tṍóá náa é bọ́ló kọ é ié bàà-bàà bùlà àbèè ge bugi togó kọọ̀, ‘É kọọ̀ nakà tùleí aà gé bá Jìhóvà sẹ̀ à aa bá baala ẹ́?’ É kọọ̀ èé dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà nè a bõ̀ònatõ̀ò tṍóá? Òó láá aalá bíbvá dẹ̀ẹ̀a boo bé eo ẹbvì tùle ea aa bá Bàrì naa kátogóí. Be è dẹlẹ nyíé boo tùle e íè kátogóí vaá gbàntṍ ló, àé válií ló gè naa nagé vó tṍó pọ̀b kpo tã̀àgã̀.​—Lúùk 16:10.

16. Mósĩ́ deè ní e bé e dẹlẹ̀ nyíé boo bèèla bel Jìhóvà naa é láá bã kèbá ẹ̀bmà dì deèsĩ́ ẽ́?

¹⁶ À íe dõòna kà nú ea dú bíi kọ é bugi togó boo​—níà bé e lábvì láb naa tṍó e Jìhóvà é tú a bèèla bel tẹlẹ boo nakà pọ́lọ́ bàlà booí. È ẹbmà dẽe kọọ̀ gã́bug gbò e bà gáà fã̀ Jìhóvà kátogóí bií ló pá bẹẹ dúà ló é beè láá fã̀e besĩ́ kùbmà kálá bã ló nakà bàlà booí. Sõò tṍó bé Àmágidòn, Jìhóvà é ne béèlàfùl ea kil ló bé e ba dì deèsĩ́ é meà naa tenmá bá Jíízọ̀s. (Máát. 25:​31-33; 2 Tẹ̀s. 1:​7-9) Beele née é do bá nen e Jìhóvà é íe sàn nyíé ló àbèè nen e bè náa é íe sàn nyíé ló. (Máát. 25:​34, 41, 46) É kọọ̀ èé láá dẹlẹ nyíé boo bèèla bel Jìhóvà, sẹ̀ èé ooà aa ló gè fã̀e boo béè kọọ̀ bá ea béémá bel náa léémái ẽ́? Mm̀ kà kà, à dú bíi kọ é agẹlẹ ló bẹẹ gè dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà kátogóí kọbé è láá palàge dẹlẹ́ẹ nyíé boo dì deèsĩ́.

17. Mókà bélè ní eé íe lọl ló bèèla bel Jìhóvà tṍó ea é kyọsĩ́ pọ́lọ́ bàlà booí é?

¹⁷ Dòòmà dẽe ló bé ea é tọ́aí ló naa gbẹá mm̀ ãa bàlà boò tṍó eé mon nu ea silà aa mm̀ bèèla bel Jìhóvà. Bõ̀ònaló kyáá fã̀ náa é dinà, vaá níà bé ea é dinà gé naa ló gbò e bà géè tú gọ̀l òò ùlmà ki nè kpóó bẹbẹ̀l ea géè biigè ló gbò nen vaá naa kọ bàá mòn tã̀àgã̀ naa ẽ́. Zọ̀ló, áná, nè ú náa é dinà. Sétàn nè gbò zọ náa é íe na kói ló gbò nen mm̀ enè tõ̀ò gbáá. Gbò pọ́lọ́ nu ea géè naaá boo béè ba lọ̀l togó kèbá náa é dinà. (Kùùà 20:​2, 3) Tṍóá nyíéi é palàge ẹẹ kọ e beè dẹlẹ nyíé boo bé e Jìhóvà ólò naa nu naa!

18. Dẹ̀ẹ̀a boo nu ea di mm̀ kpá Nómbà 11:​4-6 nè 21:​5, éé ní eé láá nó lọl ló pá Ízràẹ̀l ẹ?

¹⁸ É kọọ̀ dùm mm̀ ãa bàlà booá é náa kọ é tení bá gbò nu ànà-ànà ea é doà bé e dẹlẹ̀ nyíé boo Jìhóvà naa? Dì belí nu dòòmà bá, bugi togó boo nú ea beè naaá pọ́ì ńkem̀ tṍó aa ló tṍó e pá Ízràẹ̀l aa Íjèpt. Sìgà ọ̀và beè dààmà togó gè nuumi bel boo béè kọọ̀ bà náa déná íb gyã́á e bà géè dé gbẹá kĩá vaá gbẹ́ mánà e Jìhóvà beè nèva. (Bugi Nómbà 11:​4-6; 21:5.) É kọọ̀ àé láá mèà nàgé naa vó ló beele tṍó e pọ̀b kpo tã̀àgã̀ ni nááá lọ̀l? Née nyímà gã́bug tóm ea é bãàa mm̀ ge õ̀ònà ló boo kunukẽ̀í vaá naa kọ á dú páladaìs. Be à sẹlẹ, túá ból èé íe gã́bug tóm gè sì vaá dùm é láá tàvàlà. É kọọ̀ èé nuumi bel kilma ló gbò nú e Jìhóvà néi tṍóá? Ene kà nu eé nyímá dú kọọ̀: Bé e nyíéi ẹ́ẹ́ ló gbò nu e Jìhóvà náa nèi kátogóí naa, níà bé e nyíéi é ẹ́ẹ nagé ló gbò nu ea náa nèi tṍóá naa ẽ́.

19. Mósĩ́ deè ní eo é láá tú ńkpulu bá kọọmá gbò nu e ni nó mm̀ nakà togó belí é?

¹⁹ Jìhóvà ólò naa nu ea lelà dénè tṍó. À bọ́ló kọ é àgala boo naa vó. À dú nágé bíi kọ é dẹlẹ nyíé boo gbò e Jìhóvà beè íbá ló kọ bàá tulèi. Bel e Jìhóvà beè ló tenmá gã́ neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Àìzáíà á gá tá ní nyíe. A beè kọọ̀: “Bọọ kói é dẹẹ̀a boo gè ié dĩ̀ìnè ló bùlà nè ge dẹlẹ nyíé boo.”​—Àìz. 30:15.