¿Pütüjaa aaʼu tüü?

¿Airuʼutche tü nümakat Jesuu süchiki tü etcheeinkalüirua?

Soʼu chajachin Jesuu Siria, wanee mma suluwataakalü aaʼu Roma, achuntusü kaaliinwaa wanee wayuu chejeʼewat Grecia nümüin. Nusoutaka Jesuu sümaa kayaawasein nünüiki sümüin; müshii aka saaʼin «etcheein» na nnojoliikana judíoin naashin. Sünain tü Pütchi aapünakat nümüin Moisés aküjünüsü yarüttüin tü etkalüirua (Levítico 11:27). ¿Airuʼutche nünüiki Jesuu sümüin tia wayuukot otta namüin na nnojoliikana judíoin?

Nnojo. Nüküjain namüin na nikirajüinkana nayain nükaaliinjainjanain palajana na judíokana. Anuujeseʼe nünüiki sümüin tü wayuukot: «Nnojotsü anain naapüle wanee wayuu shiküin nüchonnii sümüin etcheein» (Mateo 15:21-26, TNM; Marcos 7:25, 26). Chaa Grecia otta Roma, aipuʼusü maʼin tü etkalüirua süpüla wayuu, namüʼlüinsü shia otta nashaittajaa amaalü na tepichikana. Müsüjeseʼe kemeʼeriain nünüiki Jesuu sümüin tü wayuukot soʼu «etcheein» nümüin. Shiyaawata aaʼu nünüiki Jesuu, anuujeseʼe sünüiki nümüin: «Aa, shiimüin, Ekirajüikalee, ayatapajaʼaya neʼe aʼlumujüin chi etkai tü ojutuusükat saaʼujee nemeesain na ekaashiikana». Anasü nünüiki Jesuu sümüin tia wayuukot saaʼu muloʼuin sunoula, anasüjeseʼe nutuma tü süchonkat (Mateo 15:27, 28).

¿Jamüshi «mojusüsa saaʼin tamüin oʼunaa» nümaka Pablo?

Keemasü maʼin tü wawaikat soʼu nümaanüin Pablo Italiamüin suluʼu anuwa. «Mojusüsa saaʼin tamüin oʼunaa», müshi nia namüin na anuwapüʼükana soʼu nashaʼwalaapünaain (Aluwataaushikana 27:9-12). ¿Jamüsüche mojuka oʼunaa naashin?

Natüjaa aaʼu na anuwapüʼü namaiwajanakana mojuin oʼunaa juyapoʼu chaa shiroku tü palaakat Mediterráneo. Keemaleepajaʼa maʼin süseʼeruʼu tü kashikat nowienpüroʼu süseʼeruʼumüin kashika maatsoʼu. Soʼu «mojusüsa saaʼin tamüin oʼunaa» nümüin Pablo, eesüjaʼa soʼujatüle settienpüroʼu jee oʼutuupüroʼu. Müsü tü karaloʼutakat Compendio de técnica militar süchiki oʼunaa shiroku tü palaakat Mediterráneo: «Eesü waneirua kashi anaka süpüla oʼunaa suluʼu anuwa, eesü eekai matüjaajuin anale shia otta eesü keemaleere oʼunaa». Nüshajala tia Flavio Vegecio, wanee wayuu romaano eejachikai soʼutpünaa juyaka 300 soʼu wakalia. Naashin wayuukai chia, shia anaka oʼunaa maayoʼu 27 sünainmüin settienpüroʼu 14; jee shia keemaka naashin oʼunaa settienpüroʼu 15 sünainmüin nowienpüroʼu 11 jee müsia maatsoʼu 11 sünainmüin maayoʼu 26. Nütüjaa aaʼu tia Pablo, mochoojowalain noʼu oʼunaa suluʼu anuwa. Otta eesüjaʼa nütüjaale saaʼu tia chi anuwapüʼükai jee chi sülaülakai anuwa, nnojoliipejeʼe naya oonooin sümaa nünüiki Pablo. Müsüjeseʼe sujuichijaain tü anuwakat namaa (Aluwataaushikana 27:13-44).