«Aküjüliijeena jia pütchi tachiki»
«Aküjüliijeena jia pütchi tachiki [...] sainküinpünaa mmaka süpüshuaʼa wattapünaa maʼin.» (ALUW. 1:7, 8, NM)
1, 2. (1) ¿Jarai aküjaka pütchi sümüin wayuu nüchiki Jeʼwaa? (2) ¿Jamaluʼulu tü anülieekat Jesuu? (3) ¿Kasa naaʼinraka Jesuu süpüla nükaaliinjüin na israeliitakana?
«SHIAʼAYA jemeika apüla taya tia. Je antüshi taya saʼakamüin wayuu süpüla teeʼiyatüinjatüin tü shiimüinkat sümüin», müshi Jesuu niʼipomüin Poncio Pilato, chi aluwataakai saaʼu Judea ( paashajeʼera Juan 18:33-37). Nnojoishi mmoluin Jesuu seema oʼutüna aaʼin saaliijee nüküjüin niain wanee aluwataai. Kakalia süchikijee tia, «chi anakai anüiki paala nuʼupala Poncio Pilato» müshi chi aluwataaushikai Pablo nüchiki Jesuu (1 Tim. 6:13). Kaʼünüürat maʼin wayuu maaʼulu yaa. Süka jamüin, niain aluwataain Satanaa saaʼu wayuu sainküin mmaka. Makalaka choʼujaain meimmoluinjanain waya süpüla waküjüin tü shiimainkat nüchiki Maleiwa (Alat. Map. 3:14).
2 Sutuma israeliitain Jesuu, aküjüi nia pütchi nüchiki Jeʼwaa (Is. 43:10). Nnojoishi eeichin wanee aküjüi pütchi nüchiki Jeʼwaa maʼaka naaʼin Jesuu. Süpülapünaa joʼuuin Jesuu, müshi wanee aapiee nümüin José, chi nüshiyaashikai: «Jemeyuleerü [Maria] nümaa wane joʼuu toolo je piʼitaajeerü nünülia chi joʼuukai Jesúsüin süka niainjachin oʼtteʼerüin tü nüpüshikalüirua [tü nupueulosekat] suulia saainjala» (Mat. 1:20, 21). Tü anülieekat Jesuu sünainjeejatü wanee pütchi hebreo. Süka wayuunaiki «Nia Jeʼwaa Oʼtteʼeraka» maluʼulu. Nükaaliinjüin Jesuu na israeliita makana «aka saaʼin anneerü eekai amüloulin» süpüla nayaawajaain suulia naainjala jee süpüla anajiraain naya nachikuaʼa nümaa Jeʼwaa (Mat. 10:6; 15:24; Luc. 19:9, 10). Makalaka nüküjüin pütchi süchiki Nuluwataaya Maleiwa. Müshi Marcos: «Shiasa wanaa sümaa nüpüreesajünüin Juan nütüma Herodes, aleʼejüshi Jesús Galileamüin süpüla aküjaa tü anasükat pütchi, tü nünüikikat chi Maleiwakai, sünain maa: ‹Antüitpa nükalia chi Maleiwakai süpüla nikeraajüin tü namapüʼükat na nünüikimaajanakana. Jiyaawajaa jumaala suulia jaainjala sümaa jünoujain tü anasükat pütchi, süka sülüʼülüin nükalia chi Maleiwakai süpüla aluwatawaa jaaʼu› » (Mar. 1:14, 15). Nüküjüinya Jesuu süchiki tü kasa mojusü naainjakat na laülaashiikana otta na sacerdoote judíokana. Naya oʼutitka naaʼin Jesuu mapa (Mar. 11:17, 18; 15:1-15).
«TÜ KASA ANASHANTASÜ NAAʼINRAKAT MALEIWAKAI»
3. ¿Kasa alataka apünüin kaʼi süchikijee ouktüin Jesuu?
3 Apünüin kaʼi süchikijee ouktüin Jesuu, asoʼireʼennüsü naaʼin nutuma Jeʼwaa. Meʼrujuichipa nia otta nnojoluichipa süpüla ouktüin nia piantua (1 Ped. 3:18). Süpüla sunoujüinjatüin wayuu sünain shiimain süsoʼiraain naaʼin Jesuu, eeʼiyataashi nia namüin na nikirajüinkana. Jaʼraittua sukua niiʼiyataain Jesuu namüin kojuyashii nikirajüin. Naainjüin tia soʼuleʼeya tü kaʼi süsoʼiraakalü oʼu naaʼin (Mat. 28:8-10; Luc. 24:13-16, 30-36; Juan 20:11-18).
4. (1) ¿Kasa nükaaliinjaka anain Jesuu na aluwataaushiikana jee na jutkatakana namaa wanaa sümaa niiʼiyataain namüin? (2) ¿Kasa naaʼinrajatka na aluwataaushiikana naashin Jesuu?
4 Soʼu tü jaʼraitkat nukua Jesuu sünain niiʼiyataain, eeʼiyataashi nia namüin na aluwataaushiikana jee waneeirua wayuu eejanakana jutkatüin namaa. Nükaaliinjüin naya süpüla nayaawatüin saaʼu sünain süshajünatüjülüin paala sünain ouktajachin nia sümaa süsoʼiraainjatüin naaʼin. Soʼu kaʼikat tia, nüküjaleein Jesuu namüin na aluwataaushiikana tü naaʼinrajatkat. Müshi nia: «Je aküjüneerü [tachiki] sümüin wayuu süpüshua shiiʼiree shiyaawajaainjatüin suulia saainjala süpüla sülatinnüinjatüin tü saainjalakat suulia nütüma Maleiwa. Je oʼtteerü tü aküjaakat [tachiki] suluʼujee Jerusalén». Nümaka süchikijee: «Jiakana tekirajüinkana, jüküjeerü sümüin wayuu süpüshualeʼeya tü jiʼrapüʼükat» (Luc. 24:44-48).
5, 6. (1) ¿Jamüshi «aküjüliijeena jia pütchi tachiki» nümaka Jesuu namüin na nikirajüinkana? (2) ¿Kasa pütchi naküjüinjatka na nikirajüinkana Jesuu?
5 Pienchi shikii kaʼi süchikijee tia, eeʼiyataashi Jesuu nüchikuaʼa otta mapüleesat namüin na aluwataaushiikana ayaawataa saaʼu tü nümakat namüin. Müshi nia: «Aküjüliijeena jia pütchi tachiki suluʼupünaa Jerusalén, suluʼupünaa Judea, suluʼupünaa Samaria jee sainküinpünaa mmaka süpüshuaʼa wattapünaa maʼin» (Aluw. 1:8, NM). ¿Jamüshi «aküjüliijeena jia pütchi tachiki» nümaka Jesuu namüin na nikirajüinkana? «Aküjüliijeena jia pütchi nüchiki Jeʼwaa», ¿jamaka nnojoika nümüin namüin? Shia sutuma israeliitain napüshuaʼa na nikirajüinkana Jesuu eejanaka wanaa sümaa tia. Sutuma israeliitain naya, aküjülii pütchi nüchiki Jeʼwaa.
Ayatüsia waküjüin sümüin wayuu tü naaʼinrajatkat Jeʼwaa mapeena maʼaka naainjapuʼuin shia na nikirajüinkana Jesuu (Paashajeʼera pütchi 5 otta 6)
6 Na nikirajüinkana Jesuu, naküjüinjatü niain aluwataanüin Jesuu nutuma Jeʼwaa süpüla oʼtteʼeraa wayuu süpüshuaʼa. Tia alanaʼaleesia sünain anain suulia tü naainjakat Jeʼwaa süpüla taashin nutuma na israeliitakana Egiptojee otta Babiloniajee. Sutuma ouktüin Jesukürisüto sümaa süsoʼiraain naaʼin, alaʼajaanüitpa saainjala wayuu jee nnojoleena joo naya ouktüin. Wanaa sümaa nüshakatüin chi naaʼinkai Maleiwa naaʼu na nikirajüinkana Jesuu suʼunnaa tü Pentecostés eejatkat soʼu juyaka 33, naküjüin süchiki «tü kasa anashantasü naaʼinrakat Maleiwakai». Wainma wayuu aapaakana sümaa tü pütchikat. Ooʼulaashii naya suulia naainjala sümaa neʼitaʼaleein naaʼin nünain Jesuu sünain niain nüjünalain Jeʼwaa süpüla oʼtteʼeraa wayuu. Aapünüsü laülawaa nümüin Jesuu chaa iipünaa otta nia nuʼtteʼeraka akajee Jeʼwaa watta saalii wayuu sainküin mmaka (Aluw. 2:5, 11, 37-41).
«SÜPÜLA TAASHINJATÜIN WAYUU WAINMA SUULIA SAAINJALA»
7. ¿Kasa atüjaanüitpaka aaʼu sutuma tü alatakat sünain tü Pentecostés eejatkat soʼu juyaka 33?
7 Tü alatakat sünain tü Pentecostés eejatkat soʼu juyaka 33, shiiʼiyatüin sümaa nnojolin niyouktüin Jeʼwaa naapajiraain nikii Jesuu süpüla taashinjatüin wayuu suulia saainjala (Heb. 9:11, 12, 24). Shiimainjeseʼe nümüin Jesuu: «Nnojoishi antüshin taya süpüla shiʼyataainjatuin wayuu tamüin, aluʼujasa süpüla taʼyataainjachin sümüin wayuu, je süpüla taashinjatüin wayuu wainma suulia saainjala sünainjee ouktüin taya saaʼu» (Mat. 20:28). Tü keeʼireekat naaʼin Maleiwa shia «suʼtteʼennüinjatüin wayuu süpüshua» süka naapajiraain nikii Jesuu «süpüla nülaʼajaainjatüin saainjala wayuu süpüshua sainküin mmakat». Na «wayuu» taashinjanakana suulia naainjala sünainjee ouktüin Jesuu, nnojoishii nayainjanain neʼe namüiwaʼa na judíokana (1 Tim. 2:4-6; Juan 1:29).
8. (1) ¿Jamüsü nountaka na nikirajüinkana Jesuu naküjüin pütchi nüchiki? (2) ¿Jaralii na naküjakana amüin tü pütchikat na nikirajüinkana Jesuu?
8 ¿Yalayalasüche naaʼin na nikirajüinkana Jesuu süpüla ayatüinjanain naküjüin pütchi nüchiki? Jamüsaʼa, yalayalasü naaʼin. Nnojoliipejeʼe naaʼinrüin tia süka naaʼin namüiwaʼa, naainjüin süka eejachin chi naaʼinkai Maleiwa naaʼu ( paashajeʼera Aluwataaushikana 5:30-32). Maʼaka piama shikii akaratshimüin juya süchikijee tü alatakat sünain Pentecostés soʼu juyaka 33, nnojotsü eein wayuu eekai mekirajuuin sünain nünüiki Maleiwa. Ekirajünüshii na judíokana jee na nnojoliikana judíoin. Ekirajünüsü «wayuu sainküin mmakat süpüshua [...] sünain tü shiimainkat, tü nüchikikat Cristo» (Col. 1:5, 23).
9. ¿Kasa alataka namüin na anoujüshii namaiwajannuukana?
9 Mapa, oʼttüshii sünain ekirajaa sünain alawaa noʼutku naya anoujüshii anapuʼukana anoula (Aluw. 20:29, 30; 2 Ped. 2:2, 3; Jud. 3, 4). Makalaka sumojujaain nanoula wainma anoujüshii sutuma tü alawaa ekirajünakalü anain naya. Nnojoluitpa atüjaanüin aaʼu jaraliin na anoujüshii shiimainshiikana. Nüküjatüjülia Jesuu ayatüinjatüin shikirajünüin wayuu sünain alawaa waneʼereʼeya süntapa «tü kaʼi sajaʼtteetkat oʼu kasa süpüshua» (Mat. 13:37-43). Eʼitaanüshi Jesuu sünain Aluwatawaa saaʼu wayuu nutuma Jeʼwaa. Oʼttüshi nia sünain tia, oʼutuupüroʼu soʼu juyaka 1914. Yalejeesü oʼttüin sükalia «sajaʼttüinjatüin» tü kasa nuluwataakalü aaʼu Satanaa (2 Tim. 3:1).
10. (1) Maʼaka apünüin shikii juya süpülapünaa juyaka 1914, ¿kasa naküjaka na anoujüshii chainjanakana iipünaa? (2) ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu nuʼttüin Jesuu sünain Aluwatawaa soʼujee juyaka 1914?
10 Maʼaka apünüin shikii juya süpülapünaa oʼutuupüroʼu soʼu juyaka 1914, naküjüin na anoujüshii chainjanakana iipünaa nüikkaleʼerüinjatüin Maleiwa tü Nuluwataayakat soʼujee juyaka 1914. Nayaawata aaʼu sümaa müinjatüin tia sutuma tü nüküjakat Daniel süchiki wanee wunuʼu müleʼushaata ashoʼttünaka. Shiasaʼa «akaratshi kaʼi» süchikijee tia, yotushi nüchikuaʼa chia wunuʼukai (Dan. 4:16, NM). Wanee kasa nayaawataka anainjee na anoujüshiikana nuʼttüin Jesuu sünain Aluwatawaa jee müsia süntüin «tü kaʼi sajaʼtteetkat oʼu kasa süpüshua», shia sutuma nüküjüin Jesuu tü kasa alatajatkat suʼunnaa tia kaʼikat. Süpüshuaʼa tü kasa alatakat soʼujee juyaka 1914, shiiʼiyatüin sünain niʼitaanüin Jesuu sünain Aluwatawaa nutuma Jeʼwaa (Mat. 24:3, 7, 14; Luc. 21:24). Maaʼulu yaa, aküjüshii waya pütchi süchiki «tü kasa anashantasü naaʼinrakat Maleiwakai» otta süpüshi tia pütchikat shia niʼitaanüin Jesuu sünain Aluwatawaa nutuma Jeʼwaa soʼujee juyaka 1914.
11, 12. (1) ¿Kasa alataka soʼu juyaka 1919? (2) ¿Kasa nuʼuniraka akuwaʼipa Jesuu soʼu juyaka 1935? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaa suluʼukat süpana 24.)
11 Wanaa sümaa nuʼttüin Jesuu sünain Aluwatawaa, nujuʼitirüin na anoujüshii chainjanakana iipünaa suluʼujee Babilonia tü Miyoʼusükat (Alat. Map. 18:2, 4). Soʼu juyaka 1919 süchikijeechon maʼin tü Primera Guerra Mundial münakat, na anoujüshii chainjanakana iipünaa aküjüshii maʼin pütchi sainküin tü mmakat. Naküja achikit tü naainjakat Jeʼwaa süpüla nuʼtteʼerüin wayuu otta süchiki tü Nuluwataayakat Maleiwa. Sutuma naainjüin tia, awainmalaashii maʼin na anoujüshii chainjanakana iipünaa sünain aluwatawaa nümaa Kürisüto.
12 Soʼu juyaka 1935, nia oʼuniraka sukuwaʼipa Jesuu süpüla nanoujayaa namüinjanain na wayuu yaainjanakana kepiain mmapaʼa. Wayuukana naainnua, naküjüin sümüin wayuu kateerüin noʼu süpüla kaʼika süpüshuaʼa saaʼujee nükaaliinjüin naya Maleiwa nümaa Jesuu. Sünainjee tia naküjakat, nia nashataka akuwaʼipa Jesuu suluʼu nüküjüipuʼuin pütchi. Akaaliinjünüshii naya sünain tia aʼyatawaakat natuma na anoujüshii chainjanakana aluwataain iipünaa nümaa Jesuu. Nnojoleena ouktüin naya wayuukana suʼunnaa tü mülia müleʼushaatakat müleka ayatüle naya sünain naküjüin pütchi sümüin wayuu jee müleka ayatüleʼeya neʼitaain naaʼin sünain tia nekirajakalü achiki (Juan 10:16; Alat. Map. 7:9, 10, 14).
MEIMMOLUIN WAYA SÜNAIN AKÜJAA TÜ PÜTCHI ANASÜKAT
13. (1) ¿Kasa tü ayatüinjatkat waaʼinrüin? (2) ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla wountüin tia?
13 Ayata kojutüin wamüin aküjaa sümüin wayuu süchiki «tü kasa anashantasü naaʼinrakat Maleiwakai» otta süchiki tü kasa naaʼinrajatkat mapeena. Eesüjaʼa kapüleere aküjaa sümüin wayuu tia pütchikat. Süka jamüin, müliain jee meeʼerapalain wainma wawalayuu natuma na wayuu kepiakana eere naküjüin pütchi. Washatüinjatü nukuwaʼipa chi aluwataaushikai Pablo otta na nümaajanakana. Müshi nia: «Mayaainje weʼrüin tü müliaakat natüma chaʼaya, achechennüsü waaʼin nütüma chi Wamaleiwasekai süpüla aküjaa tü nüchikikat chi Oʼtteʼerüikai jümüin wantapa jaʼakamüin» (1 Tes. 2:2). Ayata waaʼinrüin tü wamakat nümüin Jeʼwaa wanaa sümaa waapüin waaʼin nümüin. Waaʼinrüinjatü tia, waneʼereʼeya sajaʼttinnapa tü kasa nuluwataakalü aaʼu Satanaa (Is. 6:11). Soto waaʼin choʼujaain wamüin Maleiwa süpüla nükaaliinjüin waya sünain aaʼinraa tia. Makalaka washatüinjatüin nakuwaʼipa na anoujüshii eejanakana nükalioʼu Pablo, wachuntüinjachi nümüin Jeʼwaa chi naaʼinkai süpüla yalayalainjanain waya ( paashajeʼera 2 Corinto 4:1, 7; Luc. 11:13).
14, 15. (1) Soʼu nakalioʼu na aluwataaushiikana, ¿jamüshii atumaa na anoujüshii shiimainshiikana? (2) ¿Jamüsü nünüiki chi aluwataaushikai Pedro süchiki tia? (3) ¿Kasa sotuinjatka waaʼin shiʼrüle wayumüin wayuu wamüin sünain aküjaa pütchi?
14 Maaʼulu yaa, watta maʼin naalii na wayuu «anoujüshii waya» makana. Nnojotpejeʼe naaʼinrüin tü nüchekakat Maleiwa napüleerua, «isasü [nachiki] naaʼinrüin tü anasükat süka moonooin sümaa nünüiki Maleiwa. Je süpüshua tü naaʼinrakat, shia mojuka atüma naaʼin Maleiwa» (Tito 1:16). Süʼürülashii wayuu na anoujüshii shiimainshiikana soʼu nakalioʼu na aluwataaushiikana. Müsüjeseʼe müin nünüiki chi aluwataaushikai Pedro: «Müleka shiʼrüle wayumüin wayuu jümüin sümaa shimeʼerainpalain jia sünainjee juushikajaain nüchiirua Cristo, anataʼaleeshiijaʼa jia. [...] Shiimüin suluʼuin jaaʼin chi Naaʼinkai Maleiwa» (1 Ped. 4:14).
15 ¿Alatüsüche wamüin maaʼulu yaa, wayakana aküjüliikana pütchi nüchiki Jeʼwaa tü nümakat Pedro? Jamüsaʼa shia. Süka jamüin, waküjüliin pütchi nüchiki Jesuu. Waküjüin niain eʼitaanüin nutuma Jeʼwaa sünain aluwatawaa. Nnojoishii aküjüliin neʼe waya pütchi nüchiki Jeʼwaa. Wanaa sümaa yaajachin Jesuu mmapaʼa, eʼnnaa amüinchi nia sutuma nüküjülin pütchi nüchiki Jeʼwaa. Müshi nia namüin na wayuu eʼrakana wayumüin nümüin: «Sünain tayain nüjünalain chi Tashikai [...], nnojoishi kasajachin taya jümüin» (Juan 5:43). Müleka shiʼrüle wayumüin wayuu wamüin sünain aküjaa pütchi, nnojo mojuin waaʼin. Sülatüle wamüin tia, shia süka anain wakuwaʼipa noʼuluʼu Maleiwa otta «suluʼuin» waaʼin chi naaʼinkai.
16, 17. (1) ¿Kasa alataka sainküin süpüshuaʼa tü mmakat? (2) ¿Kasa wayuu tü ayatüinjatkat waaʼinrüin?
16 Wanee kasa sotuinjatka waaʼin shia kooʼomüin kooʼomüin namüin na wawalayuukana sainküin süpüshuaʼa tü mmakat. Jaʼitakajeʼe neʼe eere süküjünüin maʼin pütchi, ayatshia eein wayuu aapaaka sümaa nünüiki Maleiwa. Müsüjeseʼe anain ayatüleʼeya waya sünain wekirajüin wayuu eekai jaʼyain saaʼu shikirajaweein nünain Maleiwa. Analeejeeria waʼyataain nümüin Maleiwa müleka wakaaliinjüle wayuu süpüla shiʼyataainjatüin nümüin Jeʼwaa. Waaʼinrüle tia, talatashaateerü maʼin waaʼin maʼaka saaʼin Sarie. Tia wawalakat sudáfricajeʼewat, alatüirü suulia aipirua shikii juya sünain shiʼyataain nümüin Jeʼwaa. «Talatashaatasü taaʼin sutuma naapajiraain nikii Jesuu saaʼu waainjala. Sünainjee tia anajiraaitpa takuwaʼipa nümaa Jeʼwaa, chi Aluwataakai saaʼu kasa süpüshuaʼa. Talatashaatasü taaʼin sutuma teʼraajirüin wayuu nünülia Maleiwa. Anashaatasü maʼin aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa, nnojotsü eein wanee aʼyatawaa eekai müin aka saaʼin tüü. Naapüin wamüin Jeʼwaa chi naaʼinkai süpüla ayatüin waküjüin pütchi», müsü sünüiki Sarie. Wainma wayuu aʼyataaka nümüin Jeʼwaa sutuma tia wawalakat wanaa nümaa Martinus, chi suʼwayuusekai. Nekirajüin apünüinshii nachonnii, sünainjee tia, aʼyataashii nümüin Jeʼwaa maaʼulu na nachonniikana.
17 Talatüinjatü maʼin waaʼin sutuma naʼakain waya na aküjüliikana pütchi nüchiki Jeʼwaa sainküin tü mmakat, jaʼitainna woutiisain jee nnojoyüliire woutiisain waya. Sutuma tia, ayatüinjatü wekirajüin wayuu sünain nünüiki Maleiwa otta nnojoliinjana sünainpünaain waya tü kasa yarüttüsü naainjakat na wayuu nuluwataakalü aaʼu Satanaa. Müle shia watuma, weeʼiyateerü sünain kojutüin wamüin chi Washi iipünaajachikai otta kojutüin wamüin waküjüliin pütchi nüchiki.