NOOTA
1 JEʼWAA
Jeʼwaa nünülia Maleiwa. «Naainjeerü tü Keeʼireekat Naaʼin süpüla Nikeraajüin tü Nümakat», maluʼulu tia anülieekat. Nia neʼe Jeʼwaa pülashikai maʼin nümüiwaʼa otta nukumajala kasa süpüshuaʼa. Naaʼinreerü süpüshuaʼa tü keeʼireekat naaʼin süka pülashin maʼin nia.
Ashajünüsü nünülia Maleiwa suluʼu hebreo süka pienchisü leetüra. Anuu süshajia suluʼu tü leetüra weʼraajalakat: YHWH jee JHVH (jee müsia YHVH). Suluʼu tü Pütchi Ashajuushikat süka Hebreo, eesü maʼaka 7.000 süshajünüin nünülia Maleiwa. Wainma wayuu sainküin mmaka achuntaka tü anülieekat Jeʼwaa otta nachuntuin shia suluʼu nanüiki.
▸ Ekir. 1, püt. 15, noota
2 NÜMAʼANAJEEJATÜ MALEIWA TÜ WIWÜLIAKAT
Nümaʼanajeejatü Maleiwa tü Wiwüliakat jee nüshajirüin shia nakajee waneinnua wayuu. Müshi aka naaʼin wanee laülaa ashajirakai chi nülüinkai wanee karaloʼuta. Tü nüshajakat chi nülüinkai, nnojotsü nünüikin, nünüiki shia chi laülaakai. Müsia neʼe sukuwaʼipa tü Wiwüliakat, nüshajirala Maleiwa nükajee chi naaʼinkai. Nashajüin na wayuukana tü nikiiruʼujeejatkat Maleiwa. Jamüshiijaʼa naya, nashajüin tü eeʼiyatünakat namüin nükajee chi naaʼinkai Maleiwa otta tü neʼrakat naʼlapüinruʼu nutuma.
3 PÜTCHI OʼUNIRAJATKA WAKUWAʼIPA
Tü pütchi oʼunirajatkat wakuwaʼipa shia tü aküjünakat suluʼu tü Wiwüliakat süpüla watüjaain saaʼu tü eejeetkat sünainjee wanee kasa waaʼinraka. Jamüsüjaʼa suluʼu tü Wiwüliakat, eesü wanee pütchi makat mayaa: «Jaʼaleewajaale sümaa wayuu mojulaasü, mojeerü jukuwaʼipa». Sükajee pütchikat tüü, wayaawata aaʼu eein süpüla anain jee mojuin wakuwaʼipa natuma na waʼaleewainkana (1 Corinto 15:33, TNM). Anuu wane pütchiya: «Shieerü nütpajaka wanee wayuu süchon tü nüpünajakat». Wayaawata aaʼu sükajee pütchikat tüü eejeerüin tü kasa weʼrakat sünainjee tü waaʼinrakat (Galacia 6:7, TNM).
4 SÜCHIKI KASA ALATAJATKA
Tia shia wanee pütchi nümaʼanajeejatka Maleiwa. Eesü nüküjale süchiki tü keeʼireekat naaʼin, tü anakat süpüla waaʼinrüin, eeshi nuluwataale waya sünain aaʼinraa wanee kasa jee nüküjale süchiki süsalainjatüin saainjala wayuu nutuma. Eesü nüküjale süchiki wanee kasa alatajatka mapeena. Watta saalii tü pütchi nüküjatüjütkalia achiki Maleiwa ekeraajüitpaka.
5 TÜ AKÜJÜNATÜJÜTKALIA NÜCHIKI CHI MESÍASKAI
Süpüshuaʼale tü pütchi aküjünatüjütkalia nüchiki chi Mesíaskai ekeraajüsü nutuma Jesuu. Paashajeʼera tü pütchikat: «Tü aküjünatüjütkalia nüchiki chi Mesíaskai».
▸ Ekir. 2, püt. 17, noota
6 TÜ NUKUMAJAKALÜ APÜLA MALEIWA TÜ MMAKAT
Keeʼireetüjülia naaʼin Maleiwa paʼaraiisüinjatüin tü Mmakat otta alinjachin nia napüla na wayuukana. Ayatayülia jülüjain naaʼin Jeʼwaa paʼaraiisüinjatüin tü Mmakat nutuma. Alüʼütsü maʼin süpüla najaʼttirüin Maleiwa tü mojulawaakat otta kateerü noʼu waneepia nutuma na oonookana sümaa nünüiki.
7 SATANAA, CHI YOLUJAAKAI
Nia chi palajachikai aapiee eʼrüijaakai wayumüin nümüin Maleiwa. «Nüʼünüü Maleiwa», maluʼulu tü pütchikat Satanaa. Nünüliasü tia süka niʼipoloin nia Jeʼwaa. «Aküjai alawaa», maluʼulu tü pütchikat Yolujaa. Nünüliasü tia süka mojuin maʼin nünüiki nüchiki Maleiwa otta niʼikeʼerüin na wayuukana sükajee alawaa.
8 NA AAPIEEKANA
Nukumajala Maleiwa na aapieekana kakalia süpülapünaa nukumajüin tü Mmakat. Nukumajüin naya süpüla chainjanain naya chaa iipünaa. Alatüshii suulia 100 miyoone na aapieekana (Daniel 7:10). Naatawaisü nanülia otta nakuwaʼipa na aapieekana. Süka nnojoluin yaletüin naaʼin, nnojotsü anain namüin naʼwaajünüin natuma na wayuukana. Naatawaisü sukuwaʼipa naʼyataain na aapieekana. Eeshii na aapiee aʼyataakana nümülatuʼu Jeʼwaa, eeshii na aküjakana süchiki tü naaʼinrajatkat Jeʼwaa, eeshii na aaʼinmajakana otta na oʼunirakana nakuwaʼipa na aʼyataashiikana nümüin Jeʼwaa yaa saaʼu tü Mmakat. Eeshii na kasalajanaka atuma saainjala wayuu otta eeshii na akaaliijakana sünain aküjaa sümüin wayuu nüchiki chi Maleiwakai (Salmo 34:7; Alateetkat Mapeena [Apocalipsis] 14:6; 22:8, 9). Eejeena na aapieekana nümaa Jesuu soʼu Armagedón süpüla najaʼttirüin na mojulaashiikana (Alateetkat Mapeena 16:14, 16; 19:14, 15).
▸ Ekir. 3, püt. 5; ekir. 10, püt. 1
9 KAAINJALAA
Tü kaainjalaakat shia jülüjale waaʼin jee waaʼinrüle wanee kasa nnojotka nücheküin Jeʼwaa wapüleerua. Sükayaleʼerüin waya nuulia Maleiwa tü kaainjalaakat. Müshijeseʼe nuluwataain waya sünain tü waaʼinrajatkat otta naapüin wamüin pütchi oʼunirajatka wakuwaʼipa suulia kaainjalajüin waya noʼuluʼu. Anasü maʼin sukumajia wayuu nutuma Jeʼwaa nukumajaiwaʼaya naya. Sutuma moonooin Adán otta Eva sümaa nünüiki Maleiwa, kaainjalashii, laülaashii jee outushii naya mapa. Müsüjeseʼe laülaain jee outuin wayuu sünainjee naainjala Adán.
▸ Ekir. 3, püt. 7; ekir. 5, püt. 3
10 ARMAGEDÓN
Shia tü atkawaa eeinjatkat nutuma Maleiwa süpüla najaʼttirüin na nuluwataakana aaʼu Satanaa otta süpüshuaʼa tü kasa mojusükat.
▸ Ekir. 3, püt. 13; ekir. 8, püt. 18
11 TÜ NULUWATAAYAKAT MALEIWA
Shia sukuwaʼipa wanee aluwatawaa nüikaleʼeraka Jeʼwaa chaa iipünaa. Chi Aluwataakai suluʼu tia Aluwataayakat nia Jesukürisüto. Sükajee tia, najaʼttireerü Maleiwa tü kasa mojusükat otta niainjachi neʼe aluwataaka saaʼu Mmakat süpüshuaʼa.
12 JESUKÜRISÜTO
Nia Jesuu chi akumajünakai palajana nutuma Maleiwa. Aluwataanüshi nia nutuma Jeʼwaa Mmapaʼamüin süpüla naapajiraain nikii saaʼu wayuu süpüshuaʼa. Süchikijee outuin Jesuu, asoʼireʼennüsü naaʼin nutuma Jeʼwaa otta aluwataashi nia maaʼulu chaa iipünaa nutuma.
13 SÜCHIKI TÜ 70 SEMAANAKAT
Süküjain tü Wiwüliakat niyaawatünüinjachin chi Mesíaskai shikeraajapa 69 semaana. Oʼttüsü tü 69 semaanakat soʼu juyaka 455 süpülapünaa wakalia (Sü.W.) jee ajaʼttüsü shia soʼu juyaka 29 soʼu wakalia (So.W.).
¿Jamüsü watüjaaka saaʼu niyaawatünüin chi Mesíaskai soʼu juyaka 29 soʼu wakalia? Oʼttüsü tü 69 semaanakat soʼu juyaka 455 süpülapünaa wakalia wanaa sümaa nukumajirüin süchikuaʼa Nehemías tü pueulokot Jerusalén (Daniel 9:25; Nehemías 2:1, 5-8). Waapüle süchiki tü pütchikat docena, shia jülüjaka waaʼin tü nuumerokat 12, akaʼaya tü pütchikat semaana, shia jülüjaka waaʼin tü nuumerokat 7. Tü semaana münakat yaʼayaa nnojotsü müin aka saaʼin tü semaana weʼraajakat. Shia aküjüneeka achiki 7 juya wanee semaana, nnojotsü 7 kaʼi. Saashajaale tü Wiwüliakat süchiki wanee kasa aküjünatüjütkalia achiki paala, eesü müle shiyaawajia tü kaʼikat sutuma: «Wanee kaʼi shia wanee juya» (Números 14:34; Ezequiel 4:6). Süka 7 juya wanee semaana otta sülatajatüin 69 semaana, wayaawata aaʼu sülatajatüin 483 juya süpüla shikeraajüinjatüin tü 69 semaanakat (69 x 7). Müleka wayaawajüle 483 juya soʼujee tü juyakat 455 süpülapünaa wakalia, antüsü sünainmüin tü juyakat 29 soʼu wakalia (soto waaʼin nnojoluin eein wanee juya seero). Soʼu juyaka 29 woutiisashi Jesuu otta atüjaana aaʼuchi niain chi Mesíaskai (Lucas 3:1, 2, 21, 22).
Suluʼuya tia pütchikat, aküjünüsü süchiki wanee semaana sooʼomüin, 7 juya tia. Soʼunnaa tia oʼutunajachi aaʼin chi Mesíaskai. Oʼutunaa aaʼinchi Jesuu soʼu juyaka 33 soʼu wakalia. Soʼu juyaka 36 oʼttushii na nikirajüinkana Jesuu sünain aküjaa sümüin wayuu maʼleekalia süchiki tü pütchi anasü süchikikat Nuluwataaya Maleiwa, nnojoishii nayain neʼe aküjünüin amüin na judíokana (Daniel 9:24-27).
▸ Ekir. 4, püt. 7, noota
14 ALAWAA TÜ MÜNAKAT SÜCHIKI NIAIN NEʼE JESUU CHI MALEIWAKAI OTTA NIAINYA NEʼE CHI NAAʼINKAI MALEIWA
Süküjain tü Wiwüliakat niain Jeʼwaa chi Kakumajalakai kasaka süpüshuaʼa otta nia Jesuu nukumajaka palajana (Colosas 1:15, 16). Nnojoishi niain Jesuu chi Maleiwa pülashikai maʼin. Nnojotsü nüküjain Jesuu niain chi Maleiwakai. Nüküjain laülaain chi Nüshikai nuulia (Juan 14:28; 1 Corinto 15:28). Eesü iküleesia ekirajaka niainya neʼe Jesuu chi Maleiwakai otta niainya neʼe chi naaʼinkai Maleiwa. Apünüinshii naya suluʼu niainya neʼe chi Maleiwakai naashin. Tia shia tü kanüliakat Trinidad. Nnojotpejeʼe shiimain tia, nnojotsü achuntunuin tia pütchikat suluʼu tü Wiwüliakat.
Chi naaʼinkai Maleiwa shia tü nüpülainkat. Shia tü naainjakalü aka tü keeʼireekat naaʼin. Jamüshiijaʼa na anoujashii eejanakana nükalioʼu Jesuu, antüshi «chi Naaʼinkai Maleiwa suluʼumüin naaʼinrua waneʼewai nakua». Anuu nünüiki Jeʼwaa: «Tajüteechi chi Taaʼinkai sünainmüin wayuu süpüshuaʼa süpüla nikerolüinjachin suluʼumüin saaʼinrua» (Aluwataaushikana [Hechos] 2:1-4, 17).
▸ Ekir. 4, püt. 12; ekir. 15, püt. 17
15 TÜ KURUUSAKAT
¿Jamüshii nnojoika naʼwaajüin Maleiwa süka kuruusa na shiimainshiikana anoujain?
Kakaliainna aʼwaajüin Maleiwa süka kuruusa na suluʼukana tü iküleesia ekirajakalü alawaa. Sümaiwa paala, eepuʼusü kuruusa süpüla suʼwaajüin wayuu tü kasa eekat saaʼu tü mmakat otta eepuʼushii na amaʼüjiraakana nakuwaʼipa süʼütpünaa tü kuruusakat süpüla naʼwaajüin namaleiwase. Soʼunnaa tü 300 juya alatakat süchikijee outuin Jesuu, nnojoishi aʼwaajünüin Maleiwa sükajee tü kuruusakat natuma na anoujakana nünain Jesuu. Niasaʼa Constantino, wanee wayuu aluwataapuʼushi chaa Roma, niʼitaain shikii napüleerua na anoujashiikana naʼwaajüinjachin Maleiwa sükajee tü kuruusakat. Nuluwataa anainrü tia süpüla wainmainjanain na wayuu ekerotokana sünain anoujaa. Nnojotpejeʼe müin tü nikirajakalü anain Jesuu. Anuu sünüiki wanee karaloʼuta nashajala na katoolikakana: «Eetüjülia tü kuruusakat namaʼana na wayuu eejanakana nüpülapünaa Kürisüto otta namaʼana na nnojoliikana anoujain nünain» (New Catholic Encyclopedia).
Nnojoishi akachennüin Jesuu sünain wanee kuruusa, akachennüshi nia sünain wanee wunuʼu lotusü. Tü pütchi «kuruusa» makat, sünainjeejatü wanee pütchi griego, «wunuʼu lotusü» maluʼulu. Saashin wanee Wiwülia, suluʼu tü kanüliakat Nuevo Testamento, nnojotsü ashajünüin wanee pütchi aashajaaka süchiki piamasü wunuʼu eekai sükuruusajuushin (The Companion Bible).
Niyoutuin Jeʼwaa waʼwaajüin nia sükajee wanee ayaakuaa otta sükajee waneirua kasa (Éxodo 20:4, 5; 1 Corinto 10:14).
16 TÜ OUTKAJAWAAKAT EERE SOTUIN WAAʼIN OUTUIN JESUU
Nuluwataain Jesuu na nikirajüinkana süpüla sotuinjatüin naaʼin tü kaʼi outakalü oʼu nia. Naainjain tia juyawai na anoujashiikana soʼu kaʼikat 14 kashikat nisán. Naainjapuʼuin na israeliitakana tü miʼiraa kanüliakat Pascua soʼu kaʼikat tia. Sünain tü Outkajawaakat eere Sotuin Waaʼin Outuin Jesuu, alatinnüsü pan jee wiino shiyaawase naapajiraain nikii Jesuu jee amülain nüsha. Na anoujashii chainjanakana aluwataain nümaa Jesuu chaa iipünaa, neküin tü pankat jee nasüin tü wiino alatinnakat sünain tia outkajawaakat. Akanasaʼa na katüinjanakana oʼu waneepia Mmapaʼa, nnojotsü neküinjatüin tü pankat jee nnojotsü nasüinjatüin tü wiino alatinnakat. Outkajaashii naya soʼu kaʼikat tia süka kojutuin namüin naapajiraain nikii Jesuu.
17 ¿OJUʼITÜSÜCHE NAAʼIN WANEE WAYUU OUTAPA NIA?
Wainma na wayuu anoujakana sünain ojuʼitüin naaʼin wanee wayuu outapa nia, oʼunüsü tü naaʼinkat eemüin saaʼinpülee tü outusükalüirua süpüla namaainjachin nia na napüshi outuinnapakana jee suʼunüle tü naaʼinkat sirumatuʼumüin. Saashin tü Wiwüliakat, tü wayuukalüirua sümaʼaleʼeya tü mürütkalüirua akumajuushii süka sümamüla mma otta eitaashii naya sümamülain mma nachikuaʼa (Eclesiastés 3:19, 20). Outapa wanee wayuu nnojoluichipa süpüla nüsanalaain, nnojotsü kasain jülüjain naaʼin, nnojotsü alin wayuu nüpüla jee üttüin naaʼin, nnojoishi süpüla nükaalinjain wayuu jee naainjain kasa mojusü namüin na waneinnua (Eclesiastés 9:5, 6, 10).
Suluʼu tü Wiwülia eekat alijunaikiruʼu, tü pütchikat hebreo ruʼach otta tü pütchikat griego pneuʼma eesü süshajünüle suluʼu espíritu sümüin. Wainma kasa süküjeekat achiki tia pütchikat, eesüjaʼa shiale sütchin naaʼin na katoʼuchiikana, joutai, yolujaa, aapiee jee niale chi naaʼinkai Maleiwa. Nnojotsü aküjünüin suluʼu tü Wiwüliakat sujuʼitüin naaʼin na outushiikana süpüla suʼunajatüin jalapünaa yaa (Génesis 6:17; Salmo 1:4; 104:4; Mateo 12:43; Lucas 11:13).
▸ Ekir. 6, püt. 5, noota; ekir. 15, püt. 17
18 GEHENA
Sünülia tia wanee nasapüshii pejeka sünain Jerusalén eepuʼule saʼajünüin wasuura. Atüjaana aaʼu nnojoluin saʼajünapuʼuin suluʼu tü Gehenakat mürüt jee wayuu katashiiroʼu nükalioʼu Jesuu. Tü Gehenakat, nnojotsü shiyaawasein wanee kasa eere müliain na outushiikana jee jotuin naya saʼaka siki. Wanaa sümaa nüküjain Jesuu eejeenain waneinnua wayuu ojutuneenaka suluʼu tü Gehenakat, shia nüküjeeka achiki nnojoleenain asoʼiraain aaʼin (Mateo 5:22, TNM; 10:28, TNM).
19 SUKUWAʼIPA OʼURAAJAA NUTUMA JESUU
Eesü Padrenuestro sümünüle amüin. Sükajee tia, nüküjain Jesuu namüin na nikirajüinkana jamüinjatüin nanüiki noʼuraajapa nümüin Jeʼwaa. Anuu süpüshi tü wachuntajatkat woʼuraajapa naashin Jesuu:
«Kasataalejeseʼe shiʼraajüin wayuu tü pünüliakat otta kojutuin pia sutuma»
Süka wattain maʼin saalii tü alawaa aküjünakat nüchiki Jeʼwaa, achuntajana waya nümüin süpüla kojutuinjachin nia atumawaa. Sükajee tia, kojuteechi nia natuma napüshuaʼa na aapiee chakana iipünaa otta natuma napüshuaʼa na wayuu yaakana mmapaʼa.
«Wachuntuin pümüin puluwataainjachin chaa iipünaajee»
Achuntajana waya süpüla najaʼttirüinjatüin Maleiwa sükajee tü Nuluwataayakat süpüshuaʼa tü kasa nuluwataakalü aaʼu Satanaa. Achuntajana waya süpüla niainjachin aluwataain Maleiwa saaʼu tü Mmakat otta paʼaraiisüinjatüin shia nutuma.
«Kasataalejeseʼe saainjünüin tü keeʼireekat paaʼin yaa mmapaʼa»
Achuntajana waya süpüla saainjünajatüin tü keeʼireekat naaʼin Maleiwa yaa Mmapaʼa, süpüla anainjanain otta lotuinjatüin nakuwaʼipa na wayuu oonookana waneepia sümaa nünüiki Maleiwa jee müsia süpüla katüinjatüin noʼu waneepia suluʼu tü Paʼaraiisükat. Tia shia tü keeʼireetüjütkalia naaʼin Maleiwa nukumajaiwaʼaya wayuu.
20 TAASHISHII WAYA NUTUMA MALEIWA
Taashishii waya nutuma Jeʼwaa suulia kaainjalaa jee outaa. Süka kaainjalain Adán nuulia Maleiwa, nnojotsü lotuin nukuwaʼipa, kamojulashi nia otta nnojotsü katüin noʼu waneepia. Süpüla taashin waya suulia kaainjalaa jee outaa, aapajiraainjachi nikii wanee wayuu eekai maainjalain, müinjachi aka naaʼin Adán nnojoluiwaʼaya kaainjalain nia. Taashishii na wayuukana nutuma Jeʼwaa süpüla anajiraain naya nachikuaʼa nümaa, müshijeseʼe nuluwataain chi Nüchonkai süpüla naapajiraainjachin nikii saaʼu saainjala wayuu süpüshuaʼa. Sükajee naapajiraain nikii Jesuu, eesü süpüla katüin woʼu waneepia sümaa lotuin wakuwaʼipa.
▸ Ekir. 8, püt. 21; ekir. 9, püt. 13
21 TÜ ALATAKAT SOʼU 1914
Sükajee tü ashajünakat suluʼu Daniel kapiitulo 4, wayaawata aaʼu nüikaleʼerüin Jeʼwaa tü Nuluwataayakat soʼu juyaka 1914.
Tü aküjünatüjütkalia achiki. Aʼlapüjaashi Nabucodonosor nutuma Jeʼwaa. Niʼrüin nüʼlapüinruʼu suuʼulia wanee wunuʼu ashoʼttünaka, ejittaanüsü shikii süka kachueera otta cobre suulia shimiyoʼulaain süchikuaʼa, waneʼereʼeya miyoʼuin shia süchikuaʼa sülatapa «akaratshi kaʼi» (Daniel 4:1, 10-16).
Jamaluʼulu shia. Tü suuʼulia wunuʼu nüʼlapüjaakalü amaa Nabucodonosor shiyaawasesü nukuwaʼipa Maleiwa sünain aluwatawaa. Soʼunnaa wainma juya, nuʼunirapuʼuin Maleiwa nakuwaʼipa na israeliitakana nakajee na aluwataaliikana saaʼu Jerusalén (1 Crónicas 29:23). Nnojoliipejeʼe ayatüin naya sünain aluwatawaa süka moonooloin naya sümaa nünüiki Jeʼwaa. Sajaʼttinnaka Jerusalén soʼu tü juyakat 607 süpülapünaa wakalia. Soʼu juyakat tia, oʼttüsü tü «akaratshikat kaʼi» (2 Reyes 25:1, 8-10; Ezequiel 21:25-27). Nüküjain Jesuu müliainjanain maʼin na chejeʼewaliikana Jerusalén natuma na suluʼujeejanakana tü wane pueulokalüirua. Müliainjana naya waneʼereʼeya sülatapa tü «kaʼi aapünakat namüin na [gentiilekana] nütüma Maleiwa süpüla aluwatawaa», tia shiaʼaya neʼe tü «akaratshi kaʼi» münakat (Lucas 21:24). Nnojotsü ekeraajüin tü akaratshikat kaʼi yaaiwaʼaya Jesuu mmapaʼa. Nüküjatüjülia Jeʼwaa niʼitaainjachin wanee wayuu sünain aluwatawaa sajaʼttapa tü «akaratshikat kaʼi». Chia aluwataainjachikai nia Jesuu. Nuluwataapeena Jesuu saaʼu tü Mmakat, wainmeerü kasa anasü aapüneetka namüin na aʼyataaliikana nümüin Maleiwa (Lucas 1:30-33).
Jeʼrainjatü kaʼi. Süpüla shikeraajüin tü «akaratshikat kaʼi», alatüinjatü 2.520 juya. Sünainjee tü juyakat 607 süpülapünaa wakalia sünainmüinreʼeya tü juyakat 1914 soʼu wakalia, 2.520 juya alatakat (müsü mayaa süka nnojoluin shiyaawajünüin tü juya seero). Aikaleʼennüshi Jesuu sünain aluwatawaa nutuma Jeʼwaa soʼu 1914.
¿Jamüsü watüjaaka saaʼu sülatüin 2.520 juya süpüla shikeraajüin tü «akaratshikat kaʼi»? Süküjain tü Wiwüliakat alatajatü 1.260 kaʼi süpüla shikeraajüin apünüin kaʼi shiatapünaamüin (Alateetkat Mapeena 12:6, 14). Wayaawajüle piantua 1.260 kaʼi, eejeerü 2.520 kaʼi, tia shia tü «akaratshikat kaʼi». Saashajaale tü Wiwüliakat süchiki tü kasa alatajatkat, wanee kaʼi eesü shiyaawasere wanee juya. Tü 2.520 kaʼi aküjünakat, 2.520 juya shia (Números 14:34; Ezequiel 4:6).
22 MIGUEL CHI SÜLAÜLAKAI TÜ AAPIEEKALÜIRUA
Waneeshia neʼe chi sülaülakai tü aapieekalüirua saashin tü Wiwüliakat, Miguel nünülia (Daniel 12:1; Judas 9).
Miguel nia chi nekiipüʼükai na aapiee nümaʼanajeejanakana Maleiwa. Müsü sünüiki tü Wiwüliakat nüchiki: «Chi aapiee müleʼoshikai kanüliakai Miguel je na aapiee nümaajanakana nütüma Maleiwa, atkaashii naya nümaa chi kayuushikai je sümaa tü aapiee nümaajatkalüirua» (Alateetkat Mapeena 12:7). Süküjain tü Wiwüliakat niain Jesuu chi nekiipüʼükai na nusurulaatsekana Maleiwa, makalaka suwalaʼatain nünülia Jesuu tü anülieekat Miguel (Alateetkat Mapeena 19:14-16).
▸ Ekir. 9, püt. 4, noota
23 SÜLÜʼÜTPA SÜKALIA SAJAʼTTAJATÜIN KASA SÜPÜSHUAʼA
Soʼutpünaa tia otta süpülapünaa najaʼttirüin Jeʼwaa tü nuluwataakalü aaʼu Satanaa, alatajatü wainma kasa sainküin tü Mmakat. Suluʼu tü Wiwüliakat, eesü waneirua pütchi meematüsü aka saaʼin tia, maʼaka saaʼin «sükaliajatkat sajaʼlajaain kasakat süpüshua» otta nükalioʼu «chi Shipayakai Wayuu» (Mateo 24:3, 27, 37). Oʼttüsü tia kaʼikat wanaa sümaa nüikalaain Jesuu sünain aluwatawaa chaa iipünaa soʼu tü juyakat 1914 otta ojutaajeerü shia soʼu Armagedón, sajaʼttinnapa tü nuluwataakalü aaʼu Satanaa (2 Timoteo 3:1; 2 Pedro 3:3).
24 ASOʼIRAAINJATÜ NAAʼIN NA OUTUSHIIKANA
Tü asoʼirawaakalü aaʼin shia katüle noʼu nüchikuaʼa nutuma Maleiwa wanee wayuu outushi. Aküjünüsü suluʼu tü Wiwüliakat nachiki mekietsatshii wayuu asoʼiraakana aaʼin. Sükajee tü nüpülainkat Maleiwa asoʼireʼetshi saaʼin wayuu Elías, Eliseo, Jesuu, Pedro otta Pablo. Nüküjain Jeʼwaa nüsoʼireʼerüinjatüin saaʼin wayuu eekai saaʼinrüin «tü anasükat» otta eekai saaʼinrüin «tü mojusükat» süpüla yaainjanain kepiain saaʼu tü Mmakat (Aluwataaushikana 24:15). Aküjünüsü suluʼu tü Wiwüliakat eeinjanain waneinnua wayuu asoʼiraainjanaka aaʼin süpüla chainjanain naya iipünaa. Naya na anoujashii aneekünakana nutuma Maleiwa süpüla chainjanain naya iipünaa nümaa Jesuu (Juan 5:28, 29; 11:25; Filipos 3:11; Alateetkat Mapeena 20:5, 6).
25 SUKUWAʼIPAMAAJATÜ OUUTSÜ
Eesü wayuu sünainpünaaka nakuwaʼipa na yolujaakana. Eesü naaʼinrüle tia nükajee wanee ouutshi, wanee piaachi jee niale wanee ooʼulaküi. Mojusü maʼin tia. Na sünainpünaakana tia, nanouja anainrü sujuʼitüin naaʼin wanee wayuu outapa nia jee pülashin nia süchikijee outuin. Alawaapejeʼe tia. Nachajaain sukuwaʼipa na yolujaakana süpüla nnojoluinjatüin saaʼinrüin wayuu tü nümakat Maleiwa. Waneirua kasa nemeejakalü aka wayuu na yolujaakana shia sükajee tü ooʼulakiraakat süka jolotsü, eeʼirajiraa ouutsü otta tü kasa sukuwaʼipamaajatkat ouutsü. Wainma karaloʼutairua, rewiisütairua, horóscopos, peliikula, ayaakuaairua otta jayeechiirua sukuwaʼipamaajatka ouutsü. Kamalainsü sümüin wayuu tia otta nnojotsü mojuin shia naashin. Eesü sünainpünaale sukuwaʼipa yolujaa tü aainjünakat nekiira na outushiikana, maʼaka saaʼin alüʼüjaa wanee kasa namüin na outushiikana, ekeraajaa kashi, ekeraajaa juya, epejawaa otta tü kanüliakat nueve noches. Eeshii na akaijakana yüi jee na asakana yootshi süpüla süntajatüin naseyuu (Galacia 5:20, 21; Alateetkat Mapeena 21:8).
▸ Ekir. 10, püt. 12; ekir. 16, püt. 4
26 NIA LAÜLAAKAI JEʼWAA SAAʼU KASAKA SÜPÜSHUAʼA
Nia Jeʼwaa chi pülashikai maʼin otta nia chi kakumajalakai tü kasakalüirua süpüshuaʼa (Alateetkat Mapeena 15:3). Nia sülaülajanaka kasakat süpüshuaʼa, müshijeseʼe niain neʼe eekai süpüla Aluwataain saaʼu süpüshuaʼa tü kasa nukumajalakat (Salmo 24:1; Isaías 40:21-23; Alateetkat Mapeena 4:11). Nia chi eʼitaakai tü sukuwaʼipainjatka tü kasa nukumajalakat. Eeshi süpüla nüneeküin Jeʼwaa jaralinjachin aluwataain saaʼu wanee kasa. Kojutule wamüin Laülaain Maleiwa saaʼu kasa süpüshuaʼa, aijeechi nia wapüla otta oonoojeena waya sümaa tü nümakat (1 Crónicas 29:11).
27 OJUTIRAA JOʼUU
Eeshii wayuu nnojotkana mojuin amüin sujutirüle wanee jierü. Mojushaatapejeʼe tia noʼuluʼu Jeʼwaa. Nukumajaiwaʼaya wanee joʼuu süleʼeruʼu nii, kojutushi nia nümüin Maleiwa maʼaka kojutuin wanee wayuu miyoʼu nümüin.
28 EʼITEʼERAA ISHA
Shia tü naaʼinrakat na tottootkana süpüla neʼiteʼerüin isha nütaluʼupünaa wanee wayuu. Eesü shiyunnüle wanainjee süpüla shiʼitaanüin nünain wanee wayuu yalejeechiki jee sünaajaanüle süpüla shiʼiteʼennüin mapa wanain. Sünainjee tü ishakat, eesü shiʼiteʼennüle nünain wanee wayuu tü kanüliakat plasma jee shiale glóbulos rojos, glóbulos blancos jee plaquetas.
29 ACHIAWAA
Wanaa sümaa süküjain tü Wiwüliakat tü pütchikat achiawaa, nnojotsü shiain neʼe süküjain achiki süsalainjatüin atumawaa naainjala wanee wayuu. Nüchiaanüle wanee wayuu ekirajünüshi nia süpüla nunouteʼerüinjatüin nukuwaʼipa. Nüchiaain Jeʼwaa na wayuukana süka anaka akuwaʼipa otta nnojoishii müliain naya nutuma (Proverbios 4:1, 2). Anashaatasü nukuwaʼipa Jeʼwaa süpüla nashatüin shia na kachonshiikana. Süka anain maʼin nukuwaʼipa wanee wayuu sutuma naaʼinrüin tü nümakat Jeʼwaa nüchiaapa nia, eesüjaʼa kojutule maʼin nümüin nüchiaanüin (Proverbios 12:1). Nikirajüin otta nüchiaain Jeʼwaa na aʼyataakana nümüin süka alin maʼin naya nüpüla. Nüküjain Jeʼwaa namüin tü naaʼinrajatkat süpüla nanouteʼerüin tü kasa mojusü jülüjakat naaʼin otta nükaalinjain naya süpüla naaʼinrüinjatüin tü kasa anakat noʼuluʼu. Wanaa sümaa nachiaanüin na tepichikana natuma na kachonshiikana naküjainjatü namüin jamüin aneetka nakuwaʼipa kacheʼere naya sümüin tü münakat namüin. Nekirajüinjana nachonnii süpüla alinjachin Jeʼwaa napüla, süpüla nayaawatüin saaʼu tü sümakat tü Wiwüliakat otta kojutuinjatüin namüin tü sümakat.
30 TÜ YOLUJAAKALÜIRUA
Meʼrujusat tü yolujaakalüirua, mojulaasüirua maʼin sümaa pülain shia. Aapiee nümaʼanajeejana Maleiwa namaiwa, nüʼünüükalaka naya Maleiwa sünainjee neʼrüliijaain wayumüin nümüin (Génesis 6:2; Judas 6). Wanaawashii naya nümaa Satanaa sünain peʼipoloo nümaa Jeʼwaa (Deuteronomio 32:17; Lucas 8:30; Aluwataaushikana 16:16; Santiago 2:19).