Wekirajaainjatka anain sünain tü outkajawaakat Wakuwaʼipa otta Waʼyataain nümüin Maleiwa
OʼUTUUPÜROʼU 2-8
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT DANIEL 7-9
«Nüküjatüjülia Daniel nüntajachin chi Mesíaskai»
(Daniel 9:24). »Eesü 70 semaana eʼitaanaka süpüla pupueulose süpüla sajaʼlajeʼennüin kasa mojusü jee süpüla sülaʼajaanüin jaainjala otta süpüla eeinjatüin lotoo akuwaʼipaa süpüla kaʼi süpüshuaʼa jee süpüla shiʼitaanüin wanee sello saaʼu tü niʼrakat wanee nünüikimaajachi Maleiwa otta süpüla süneekünüin tü Wulekat maʼin akuwaʼipa.
it-2-S süp. 1017 püt. 6
70 semaana
Ajaʼlajeʼennüsü tü kaainjalaakat. Ajaʼlajeʼennüsü kasa mojusü sümaa sülaʼajaanüin tü kaainjalaakat sükajee outuin Jesuu sümaa nüsoʼiraain aaʼin jee nuʼunuin sirumatuʼumüin (Da 9:24). Jaʼyasü naaʼu na judíokana kaainjalain naya sükajee tü pütchi aapünakat nümüin Moisés otta alatüsü kasa mojusü namüin saaliijee nnojoluin noonooin sümaa tü pütchikat. Mayaapejeʼe jaʼyain naaʼu kaainjalain naya, jaʼyaleʼesia nutuma Maleiwa amüliajülin nia sükajee naapajiraain nikii Jesuu (Ro 5.20). Ajaʼlajeʼennüsü naainjala na ayaawajaakana suulia sükajee outuin chi Mesíaskai jee nnojoleerü kasain alatüin namüin.
(Daniel 9:25). Pütüjaainjatü aaʼu soʼujee süküjünüin sukumajünajatüin süchikuaʼa Jerusalén nünainmüin chi Mesías Ekiipüʼükai eeinjatü 7 semaana otta 62 semaana. Eejeerü shia süchikuaʼa, eʼitaaneerü pülaasa suluʼu jee apotuneerü ishi suluʼu, wainmeetpejeʼe müliaa.
it-2-S süp. 1016 püt. 5
70 semaana
Antüshi chi Mesíaskai süchikijee 69 semaana. Eeinjatü 62 semaana (Da 9:25) süchikijee «tü akaratshikat semaana». Makalaka sülatüin akaratshi «semaana» sümaa 62 «semaana» soʼujee süküjünüin sukumajünajatüin Jerusalén sünainmüinreʼeya nüntüin chi Mesíaskai, 69 «semaana» tia süpüshuaʼa. 483 juya tia, oʼttüsü shia soʼujee 455 Sü.W. sünainmüinreʼeya 29 So.W. Woutiisashi Jesuu soʼu juyaka 29 So.W., aneekünüshi nia nükajee chi naaʼinkai Maleiwa jee aküjashi nia pütchi süka niain «chi Mesías Ekiipüʼükai» (Lu 3:1, 2, 21, 22).
(Daniel 9:26, 271). »Jee süchikijee tü 62 semaanakat, oʼutuneechi aaʼin chi Mesíaskai, nnojoleerü kasain nümaʼanain. »Otta ajaʼttinneerü tü pueulokot sümaa tü kasa wulesükat sutuma nupueulose wanee ekiipüʼü. Meerü aka saaʼin wüin eekai süsetüin, shieerü neʼe joutka atkawaa, müliatuuijeerü neʼe tia mmakat. 27 »Jee ayateeria soʼu wanee semaana tü pütchi nüpansaajakat otta süseʼeruʼupünaa tü semaanakat, ojoʼloweerü suulia aʼajünaa mürüt nümüin Jeʼwaa.
it-2-S süp. 1017 püt. 1
70 semaana
Oʼutuneechi aaʼin süseʼeruʼupünaa tü semaanakat. Müsü Nünüiki Gabriel nümüin Daniel: «Süchikijee tü 62 semaanakat, oʼutuneechi aaʼin chi Mesíaskai, nnojoleerü kasain nümaʼanain» (Da 9:26, TNM). Süchikijee tü akaratshikat semaana sümaa 62 semaana, apünüin juya shiatapünaamüin, oʼutuna aaʼinchi Kürisüto, aapajiraashi nia nikii saaʼu saainjala wayuu (Isa 53:8). Aküjashi pütchi Jesuu soʼu apünüin juya shiatapünaamüin. Soʼu wanee kaʼi, nüküjain Jesuu müin nakuwaʼipa na judíokana maʼaka sukuwaʼipa wanee higuera eeka machoin, eesü soʼujatüle shia tü juyakat 32 So.W. (anasü paashajeʼerüle Mt 17:15-20; 21:18, 19, 43), nnojotsü nanoutuin nakuwaʼipa. Naashin Jesuu müshi chi aaʼinmajüikai uuwa nümüin chi nülaamainkai: «Anasü müleka wooʼulaale paala shia süpüla wane juya. Tapoteerü ekiiruʼupünaa süpüla tejitüin kaaʼulachaʼa kamaʼa aneerüle sütüma. Müleka kachonle shia, wooʼulaajeerü. Akaajasa nnojorule, washotteerü» (Lu 13:6-9). Eesü shiale naashajaain achiki Jesuu nnojoluin jaa namüin na judíokana wanaa sümaa nüküjain pütchi soʼu tia apünüinkat juya, jee choʼujaasü shiatapünaa juya sooʼomüin.
it-2-S süp. 1017 püt. 4
70 semaana
Tü shiatapünaakat semaana shia apünüin juya shiatapünaamüin. Oʼttusü tü chiiruaajatkat semaana soʼu juyaka 29 So.W., wanaa sümaa woutiisain Jesuu jee nüneekünüin süpüla niain chi Kürisütokai, shiatapünaasü tü semaanakat soʼu juyakat 33 So.W., wanaa sümaa sükalia tü Pascuakat (14 sükalia kashika Nisán). Eesüjaʼa soʼujatüle shia awüriiroʼu 1 soʼu juyaka 33 So.W., wanaapünaa sümaa shiyaawajia sutuma calendario gregoriano, (anasü paashajeʼerüle TÜ EKAWAA AIPAʼAJATKAT NUTUMA CHI SENYOTKAI [wanaa sümaa süikaleʼennüin]). Naashin Pablo antüshi Jesuu süpüla naainjain tü keeʼireekat naaʼin Maleiwa, süpüla suuʼulaain wayuu suulia aʼajaa mürüt nümüin Jeʼwaa. naaʼinrüin tia Jesuu sükajee naapajiraain nikii (Heb 10:1-10).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
(Daniel 9:24). »Eesü 70 semaana eʼitaanaka süpüla pupueulose süpüla sajaʼlajeʼennüin kasa mojusü jee süpüla sülaʼajaanüin jaainjala otta süpüla eeinjatüin lotoo akuwaʼipaa süpüla kaʼi süpüshuaʼa jee süpüla shiʼitaanüin wanee sello saaʼu tü niʼrakat wanee nünüikimaajachi Maleiwa otta süpüla süneekünüin tü Wulekat maʼin akuwaʼipa.
w01-S 15/5 süp. 27
Süsakiraka anain wayuu
¿Joujatü aneekünüin tü «Wulekat maʼin akuwaʼipa» aküjünaka achiki suluʼu Daniel 9:24?
Aashajaasü Daniel 9:24-27 süchiki nüntajachin chi «Mesías Ekiipüʼükai», chi Kürisütokai. Müsüjeseʼe nnojoluin shiain aashajaanüin achiki süneekünüinjatüin sütaüjia tü aʼwaajülee chakat Jerusalén tü kanüliakat Nümülatuʼu Maleiwa. Wanaa sümaa tü «Wulekat maʼin akuwaʼipa» sümüin tü Wiwüliakat, shia aashajaanaka achiki chaa sirumatuʼu eere eein chi Maleiwakai, müsü aka saaʼin wanee aʼwaajülee Wuleka maʼin chaa iipünaa (Hebreokana 8:1-5; 9:2-10, 23).
¿Joujatü akumajaain tia nutuma Maleiwa? Joʼu wekirajaai sünain tü alatakat wanaa sümaa woutiisain Jesuu soʼu juyaka 29 So.W. Soʼujee woutiisain nia, ekeraajüsü nünain tü sümakat Salmo 40:6-8. Naashin Pablo, müsü nünüiki Jesuu nümüin Maleiwa: «Piyouktüin süpüleerua saapünawalin pümüin tü süshakat mürüt. Shia püchekaka tapüleerua jemeinjachin taya maa aka sukuaippa wayuu» (Hebreokana 10:5). Nütüjaa aaʼu Jesuu nnojoluin keeʼireein naaʼin Maleiwa saʼajünüin mürüt nümüin suluʼu tü aʼwaajüleekat chaa Jerusalén. Müshijeseʼe nuluwataain chi nüchonkai mmapaʼamüin süpüla naapajiraain nikii. Anuu nünüiki Jesuu: «Maleiwakalee, maa aka paala tü tachiki ashajünakat nütüma Moisés, yapaichipa taya süpüla taaʼinrüinjatüin waneepia süpüshua tü keeʼireekat paaʼin tapüleerua» (Hebreokana 10:7). Anuuka nünüiki Jeʼwaa nümüin suluʼu karaloʼutakat Mateo: «Kettaapa nuwoutisaajünüin Jesús, ashaʼwalaa müshia nia shirokujee tü wüinkat. Je wanaa maʼi sümaa tia, eerulaasü tü sirumakat chaa iipünaa. Niʼrakalaka Jesús chi Naaʼinkai Maleiwa sünain ashakataa nünainmüin sünain müin aka saaʼin wane moʼuwa. Saapünakalaka joo wane putchi chaa iipünaajee sünain maa: ‹Anii chi Tachonkai aishikai tapüla. Talatüshi maʼi taya nümaa›» (Mateo 3:16, 17).
Saaʼujee anashiin nümüin Maleiwa naapajiraain nikii Jesuu, shiyaawase anaʼleein maʼin tü aʼwaajülee eekat chaa iipünaa suulia tü eejatkat chaa Jerusalén. Müsü eejatkai saaʼin wanee aʼajülee mürüt chaa iipünaa, niʼitaain tia Maleiwa süpüla anashiin nümüin outuin Jesuu saaʼu waainjala (Hebreokana 10:10). Müsü eekai saaʼin nutuma Jeʼwaa wanee aʼwaajülee chaa iipünaa sükajee nüneekünüin Jesuu nükajee chi naaʼinkai Maleiwa. Makalaka wanaa sümaa woutiisain Jesuu, nüneeküin Maleiwa chaa iipünaa tü aʼwaajüleekat, tü «Wulekat maʼin akuwaʼipa».
(Daniel 9:27). »Jee ayateeria soʼu wanee semaana tü pütchi nüpansaajakat otta süseʼeruupünaa tü semaanakat, ojoʼloweerü suulia aʼajünaa mürüt nümüin Jeʼwaa. »Otta eejeechi chi müliakai atuma wayuu, naainjeerü shia sükajee tü kasa keemasükat maʼin, jaʼitakajeʼe chi eʼrakai müliaa, oʼoteerü nooʼomüin tü kasa keemasü aneekünüitpakat».
w07-S 1/9 süp. 20 püt. 4
Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karaloʼutakat Daniel
9:27. ¿Jarat tü pütchi pansaasükalü ayatakaʼaya ekeraajüin nanain na wayuu wattakana naaliin, ooʼulaʼaleeka soʼu juyaka 36 soʼu wakalia? Nnojotsü shiain tü pütchi aapünakat nümüin Moisés süka sajaʼttüin tia wanaa sümaa outuin Jesuu soʼu tü juyakat 33. Shia tü pütchi apansaajünakat nümaa Abraham, ooʼulaʼaleesia tia pütchikat soʼu juyaka 36 soʼu wakalia. Ayatüshiʼiya kojutuin na Judíokana nümüin Jeʼwaa süka nuuʼuliwoʼuin naya Abraham. Ayatüsia ekeraajüin tia pütchikat nanain na chainjanakana iipünaa (Galacia 3:7-9, 14-18, 29; 6:16).
Wetsiikulo aashajeʼennajatka
(Daniel 7:1-10). Waneepa juya Belsasar sünain aluwatawaa saaʼu Babilonia, nüʼlapüjaakalaka Daniel nutuma Maleiwa süpüla niʼrüinjatüin waneeirua kasa nüʼlapüinruʼu. Nüshajakalaka süpüshuaʼa tü kasa niʼrakat nüʼlapüinruʼu. 2 Müsü nünüiki Daniel: «Teʼrakalaka taʼlapüinruʼu saʼwai, jashichisü maʼin tü palaakat sutuma tü joutaikat. 3 Sujuʼitaakalaka pienchisü mürüt keemasü miyoʼuyuu maʼin, naatajannuu maʼin shia. 4 Tü palajatkat müsü aka naaʼin wanee wasashi otta eejatü sütüna warulapai sünain. Ayatakaʼaya teʼrajaain shia, saakatünaka tü sütünakat warulapai suulia jee shiyalennaka saaʼujee tü mmakat sümaa süshaʼawaleʼennüin saaʼu piamasü suuʼui maʼaka naaʼin wanee wayuu otta shiʼitaanaka saaʼin wayuu sünain. 5 »Jee eekalaka waneʼeya mürüt keemasü müsü aka saaʼin jeesü. Yaletüsü wanee saʼata, eejatü apünüin süwaʼtse asalaa saanüküluʼu, ‹pütamaa, pika wainma asalaa›, sümünaka amüin. 6 »Ayatakaʼaya teʼrajaain, eekalaka wanee mürüt keemasü müsü aka saaʼin leopardo, eejetpejeʼe pienchisü sütüna wüchii süsapüluʼu. Pienchisü shikii jee süikaleʼennaka sünain aluwatawaa. 7 »Ayatakaʼaya teʼrüin taʼlapüinruʼu saʼwai, eekalaka wanee mürüt keemasü maʼin, mojulaasü otta katchinsü maʼin. Kachueera sai sümaa miyoʼuyuuin shia. Shiküin kasa eekai eein sümaa sajaʼttirüin shia jee tü apütaakat süʼliika aaʼu. Naatajatü maʼin shia suulia tü waneirua mürüt keemasükalüirua eekaka paala süpülapünaa otta poloosü suʼwa. 8 Teirakaaka sümüin tü suʼwakat, eekalaka wanee suʼwa joʼuuchon ojuʼitaain sünainjee otta süjutinnaka apünüinsü suʼwa nüpüleerua chi joʼuuchonkai. Jee koʼushi sümaa kaanüküin chia suʼwakai, müshi aka saaʼin wayuu otta anasü maʼin nünüiki. 9 »Teʼrakalaka shiʼitaanüin niinase wanee aluwataai, nüikalaaka chi Laülaa Eetüjüikaʼaya nümaiwa. Kasuusü maʼin nüsheʼin maʼaka saaʼin nieve otta tü nuwalakat müsü aka saaʼin ishosü eekai wulein. Tü niinasekat müsü aka saaʼin siki eekai chuwatüin maʼin sümaʼaleʼeya tü suuʼuikat. 10 Eejatü wanee siki ojuʼitaka nümaʼanajee. Wattashaata maʼin naalii na shaʼwatakana nümülatuʼu. Naikalaaka na laülaashiikana jee sujutannaka karaloʼuta.
OʼUTUUPÜROʼU 9-15
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT DANIEL 10-12
«Nüküjatüjülia Jeʼwaa tü alatajatkat namüin na aluwataaliikana»
(Daniel 11:2). Shiimain joo tü taküjainjatkat pümüin: »¡Kaatei! Eejeena pienchishii aluwataalii saaʼu Persia otta wainmeerü nüwashirüin chi aluwataainjachikai nachikumüin. Jee washitpa maʼin nia, ashuteechi naaʼu chi aluwataakai saaʼu Grecia.
dp-S süp. 212, 213 püt. 5, 6
Atkaashii piamashii aluwataalii
5 Naʼakajee na apüshiikana aluwataalii palajanakana, eeshi chi kanüliakai Ciro el Grande, Cambises II otta Darío I (Histaspes). Eeshi waneʼeya Bardiya nünülia (jee niale wanee alaülajaweekai neʼe, Gaumata, münüshi) aluwataashi nia soʼu 7 kashi, süka motsoʼoin nümaa sünain aluwatawaa nnojotsü aküjünüin nüchiki suluʼu tü Wiwüliakat. Soʼu tü juyakat 490 Sü.W., nushuta aaʼu nüchikuaʼa Darío I, saaʼu Grecia. Ajaʼttinnüüshii na surulaat persakana sünain wanee atkawaa kanüliakat Maratón jee naʼluwataaka Asia Menor. Mayaainjeʼe nushuteein Darío I saaʼu Grecia, nnojotsü nainküin tia süka mamaʼajaain nia, outushi nia pienchi juya mapa. Niainjachi ashutaka saaʼu Grecia chi nüchon aikalaainjachikai nüchikumüin sünain aluwatawaa. Nia chi aluwataaikai Asuero chi suʼwayuusekai Ester (Ester 1:1; 2:15-17).
6 Chi aluwataaikai Jerjes I peʼipaashi maʼin nia namaa napüshuaʼa na aluwataakana saaʼu tü mmakat Grecia, saashin tü karaloʼutakat The Medes and Persians—Conquerors and Diplomats (Los medos y los persas: conquistadores y diplomáticos) Ootunushi maʼin Jerjes I natuma wayuu shiiʼireekana washirü süpüla nushutüin saaʼu Grecia, waata maʼin naalii na nusurulaatsekana Jerjes. Nüjütüin naya shirokupünaa palaa, jee eeshii na oʼunakana süka nooʼui, naashin Heródoto, wanee wayuu ashajüi süchiki tü kasa alatüitpakat chaa Grecia soʼu juyakat 500 Sü.W., Wattashaata maʼin saalii surulaat eejanakana sünain tia atkawaakat suulialeʼeya waneeirua atkawaa. Müsü tü nüshajaka: «Napüshuaʼa na surulaatkana shirokupünaaka palaa 517.610 naya otta na oʼunakana süka nooʼui eejana maʼaka wanee miyon 700.000 mil, otta na amoʼukana 80.000, otta eejana nooʼomüin na amoʼukana maʼaka naaʼin árabes. Otta na oʼuniraka neʼejena na surulaatkana libios mününüshi. Napüshuaʼaleʼeya na surulaatkana piama miyoone 317.610 naya».
(Daniel 11:3). Aikalaainjachi wane aluwataai eekai katchin maʼin, antajatü tü nuluwataayakat wattamüin otta naaʼinreerü tü naainjeekalü amüin.
dp-S süp. 214 püt. 8
Atkaashii piamashii aluwataalii
8 «Aikalaainjachi wane aluwataai eekai katchin maʼin, antajatü tü nuluwataayakat wattamüin otta naaʼinreerü tü naainjeekalü amüin», müsü nünüiki wanee aapiee (Daniel 11:3). Oʼttüshi Alejandro Magno sünain aluwatawaa saaʼu Macedonia soʼu juyaka 336 Sü.W. wanaa sümaa 20 nuuyase, nia wane aluwataai katchinkai maʼin. Shia noʼunaka achiirua Alejandro tü kasa naainjeekalü amüin chi nüshikai, Filipo II, nushutaa aaʼu kojuyasü mma chaa Oriente Medio. Na 47.000 nusurulaatse Alejandro nalatüin tü süchikat Éufrates otta Tigris otta naʼwalakajeʼerüin 250.000 nusurulaatse Darío III. Aʼluwataashi mapa Darío III, noʼutunaka aaʼin mapa, nnojoluinnapain eein na persakana nüchikumüin Darío III. Shiakalaka Grecia sülaülain mma soʼu kaʼikat tia. Aikalaashi Alejandro sünain aluwatawaa, wattamüinsü antüin tü nuluwataayakat otta naaʼinrüin tü naainjeekalü amüin.
(Daniel 11:4). Niʼraajünapa maʼin sutuma wayuu, ajuchajüneerü tü nuluwataayakat jee piencheerü shiʼipa tü nuluwataayakat, wanee palaajeeruʼu, wanee uuchijeeruʼu, wopujeeruʼu otta wanee wüinpejeeruʼu. Nnojoleerü alatinnüin tia aluwataayakat namüin na nooʼuliwoʼukana otta nnojoleerü ayatüin shia, asütüneerü shia namüin süpüla kaʼikat süpüshuaʼa.
dp-S süp. 215 püt. 11
Atkaashii piamashii aluwataalii
11 Süchikijee outuin Alejandro, akatajiraanüsü tü Nuluwataayakat. Atkaashii na shikiipüʼükana nusurulaatse süchiirua tü mma nuluwataakalü aaʼu. Eejachi wanee shikiipüʼü nusurulaatse kanüliashi Antígono I, aluwataweeshi saaʼu süpüshuaʼa tü mma nuluwataapuʼukat aaʼu Alejandro, isasü nüchiki tia süka nükanajuuin chaa Frigia, sünain tü atkawaa kanüliakat Ipsos. Soʼu juyakat 301 Sü.W., eejana pienchishii shikiipüʼü nusurulaatse Alejandro aluwataaka saaʼu tü mma nuluwataapuʼukalü aaʼu. Aluwataashi Casandro saaʼu Macedonia otta Grecia; Aluwataashi Lisímaco saaʼu Asia Menor otta saaʼu Tracia; Jee müshia Seleuco I Nicátor, shia nuluwataaka aaʼu Mesopotamia sümaa Siria otta taashia Tolomeo Lago, aluwataashi saaʼu Egipto sümaa Palestina. Ekeraajüsü tü sümakat tü Wiwüliakat süchiki pienchinjatüin shiʼipa tü mma nuluwataapuʼukat aaʼu Alejandro.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
(Daniel 12:3). »Otta müshiʼiya na kekiikana maʼin, waratteena maʼin, otta müshiʼiya na antirakana wayuu sünainmüin lotoo akuwaʼipaa, meena aka saaʼin tü jolotsükat süpüla kaʼi süpüshuaʼa.
(Daniel 12:13). »Otta müshia piakai, eemeraajeechi, akaisaʼa pütamaajeechin püchikuaʼa mapeena süpüla tü aapünajatkat pümüin».
dp-S süp. 315 püt. 18
Anashaatasü maʼin tü naapajatkat Jeʼwaa nümüin Daniel
18 Sajaʼttiamüin tü karaloʼutakat Daniel anasü maʼin tü nümakat Jeʼwaa nümüin Daniel, müsü nünüiki wanee aapiee nümaʼanajeejachi Jeʼwaa: «Eemeraajeechi pia, akaisaʼa pütamaajeechin püchikuaʼa mapeena». Shia nüküjeeka achiki chi aapieekai süsoʼiraainjatüin naaʼin Daniel nutuma Jeʼwaa soʼu tü kaʼi süsoʼiraainjatkalü oʼu wayuu. Naashin waneinnua wayuu süpüʼüyakana tü Wiwüliakat, tü aküjünakat suluʼu Daniel kapiitulo 12 süchiki tü asoʼiraakalü aaʼin, shia tü palajatkat sukua eere saashajaanüin süchiki süsoʼiraainjatüin saaʼin wayuu suluʼu tü pütchi ashajuushikat süka Hebreo suluʼu tü Wiwüliakat (Daniel 12:2). Nnojotpajaʼa shiimain tü namakat, kojuyatua naapüin Daniel süchiki tü süsoʼiraainjatüin saaʼin wayuu.
Wetsiikulo aashajeʼennajatka
(Daniel 11:28-39). »Aleʼejeechi nüchikuaʼa nuumainpaʼamüin sümaa watta saalii korolo, peʼipaweechi nia sümaa tü pütchi nüpansaajaka Maleiwa. Aneerü sukuwaʼipa wanee kasa nutuma, aleʼejeechi nia noumainpaʼa. 29 Anteechi nia soʼu tü kaʼi eʼitaanaka nüpüla, sooʼomüin tü mma chakat uuchimüin. Nnojoleechi müin nia maʼakaapuʼu nukuwaʼipa nümaiwa. 30 Anteerü tü anua chejeʼewannuukat Kitim nünainmüin, shapaajeerü maʼin naaʼin sutuma tia. »Airuʼujeerü maʼin nünüiki nüchikuaʼa süchiki tü pütchi nüpansaajakat Maleiwa otta aneerü sukuwaʼipa wanee kasa nutuma, aleʼejaa meechi nüchikuaʼa otta kamaneeinjachi joo nümüin chi eekai niyoutuin tü pütchi nüpansaajakat Maleiwa. 31 Nüjüteena surulaairua süpüla nashutuin saaʼu tü aʼwaajüleekat Maleiwa, nojuitchajaweerü süsepü otta nnojoleerü aʼajünüin mürüt nümüin Maleiwa. »Otta neʼitaainjatü tü maleiwayaasü kashüülasükat eepuʼule tü aʼwaajüleekat Maleiwa. 32 »Otta müshia joo na wayuukana eʼrüinjana wayumüin sümüin tü pütchi nüpansaajakat Maleiwa, nooteena naya süpüla naashajaain mojuluʼut nüchiki chi Maleiwakai. Akanasaʼa na wayuu eʼraajakana Maleiwa ayateena naya nümaa otta aneerü nakuwaʼipa nutuma. 33 Otta müshiʼiya na wayuu kekiikana, nekirajeena na waneinnua. Mülieena naya sutuma chajaruuta otta joteena naya, püreeseena jee asütüneerü wanee kasa noulia soʼu jeʼra kaʼi. 34 Jee wanaa sümaa müliain naya, akaaliinjüneena otta eejeena wayuu arütkaayaaka nanainmüin sükajee naʼalain. 35 Otta emeejüneena napüshi na kekiikana, tia süpülajatü wulein nakuwaʼipa na wayuukana nanainjee, sünainmüinreʼeya sajaʼttüin kasa süpüshuaʼa, süka choʼujaayülüin sükalia. 36 Shieerü naainjaka chi aluwataashikai tü anashiikat saaʼin nümüin, jee yaleteerü naaʼin noulia napüshuaʼa na maleiwayaashiikana otta aneerü maʼin nünüiki nüchiki chi Maleiwa laülaashikai saaʼu maleiwakalüirua. Aneerü nukuwaʼipa süntaleepa sükalia süpüla sajaʼttüin kasa süpüshuaʼa; süka shikeraajüinjatüin kasa süpüshuaʼa. 37 Nnojoleechi kasajachin nümüin chi Nümaleiwasekai nüshi sümaa nii, nnojoleerü jamajatüin nümüin tü suchuntakat jieyuu jee tü nuchuntakat wanee maleiwa, alanaweechi nia nooʼopünaa na waneinnua. 38 Nieechi nuʼwaajaka chi Maleiwa anakai süpüla ounjulaayaa, aapeechi nia ooro nümüin wanee maleiwa nnojoikai niʼraajüin nüshi sümaa nii, aapeechi nia pülaata jee kasa eekai kojutuin maʼin. 39 Ashuteechi nia saaʼu pueulo eekai miyoʼuin sümaʼaleʼeya sümaleiwase. Otta chi wayuu kojutukai atuma nia, kojuteechi nutuma, nüikaleereechi sünain aluwatawaa naaʼu na waneinnua otta aapeechi nia mma sümüin wayuu jee nuikeerü shia sümüin wayuu.
OʼUTUUPÜROʼU 16-22
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT OSEAS 1-7
«Aishii waya waneepia nüpüla Jeʼwaa. Washata nukuwaʼipa»
(Oseas 6:4,5). «¿Kaseerü taainjaka pümüin Efraín? ¿Jameerü pukuwaʼipa tatuma Judá? Nnojoishii kamaneein jia tamüin, müshii aka siruma wattaʼa maalajatü, maʼaka saaʼin joojotshi nnojorülaʼa makat wattaʼa maalü. 5 Meena aka jia saaʼin wunuʼu eekai sushottünüin sükajee taluwataain na tanüikimaajanakana jee outeena jia sükajee tü tamakat jümüin. Meerü aka saaʼin luusa jümüin tü taluwataakat jünainmüin süpüla süsalain jia jaainjala.
w10-S 15/8 süp. 25 püt. 18
Kamanee waya waneepia waashajaapa sümaa wayuu
18 Jaʼyainjatü sünain wakuwaʼipa alin wapüla na wawalayuukana waneepia. Kamaneeinjana waya waneepia waashajaapa sümaa wayuu, jaʼitasü kasain alatüin wamüin. Soto waaʼin alin nümüin Jeʼwaa nnojoluin kamaneein maʼin na israeliitakana, müshii aka saaʼin «joojotshi nnojorülaʼa makat wattaʼa maalü» (Ose. 6:4, 6, TNM). Anasü nümüin Jeʼwaa kamaneein waneepia na aʼyataakana nümüin otta anasü nakuwaʼipa nutuma saaʼujee kamaneein naya. ¿Jamüsü sukuwaʼipa nutuma?
(Oseas 6:6). Anasü maʼin tamüin alin taya jüpüla waneepia, nnojotsü shiain neʼe talatüin taaʼin saaʼu saʼajünüin mürüt otta anashiisü tamüin shiʼraajünüin tachiki tayakai Maleiwa suulia saʼajünüin kasa jemeta eejuut.
w07-S 15/9 süp. 16 püt. 8
Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karaloʼutakat Oseas
6:6. Wanee wayuu eekai kaainjalain, nnojoishi alin Maleiwa nüpüla waneepia. Nnojotsü kasakainjatüin tia nutuma jaʼitasü wainmain niʼyataain nümüin Maleiwa.
w07-S 15/6 süp. 27 püt. 7
Kojutusü nümüin Jeʼwaa woonoole sümaa nünüiki
7 Anasü sotule waaʼin nüküjain Jeʼwaa paala namüin na israeliitakana shiain kojutuleein nümüin noonooin wanee wayuu sümaa nünüiki suulialeʼeya naʼajüin mürüt nümüin (Proverbios 21:3, 27; Oseas 6:6; Mateo 12:7). ¿Jamüsüche maka nünüiki? ¿Aashin niain eʼitaain shikii saʼajünajatüin mürüt nümüin? Jülüjeesü waaʼin kasain naʼajüin eeʼiree wanee israeliita tü mürütkat nümüin Jeʼwaa. ¿Naainjainche shia süpüla talatüin Maleiwa nutuma? ¿Shiataale sutuma alepuʼuin neʼe shia nutuma? Aire Maleiwa nüpüla wanee wayuu, naaʼinrajatü süpüshuaʼa tü nuluwataakalü anain nia. Nnojotsü choʼujaain nümüin Maleiwa waʼajüin mürüt nümüin, shia kojutuleeka nümüin woonooin waneepia sümaa nünüiki.
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
(Oseas 1:7). Amülialaajeerü taaʼin saaliijee Judá, toʼtteʼereena naya takajee tayakai, Jeʼwaa, chi Namaleiwasekai; nnojoleena naya toʼtteʼerüin sükajee jatü jee sükajee chajaruuta otta sükajee atkawaa jee sükajee ama otta nakajee wayuu amaajuna».
w07-S 15/9 süp. 14 püt. 7
Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karaloʼutakat Oseas
1:7¿Joujana amüliannüin otta oʼtteʼennüin na chajanakana Judá? Ekeraajüsü tia pütchikat soʼu tü juyakat 732 Sü.W. wanaa sümaa niain aluwataain Ezequías saaʼu Judá. Wanaa sümaa tia, nuluwataain Jeʼwaa wanee aapiee süpüla najaʼttirüin 185.000 surulaat asiriajeʼewalii suulia nashutüin saaʼu Jerusalén, naaʼinrüin tia soʼu wanee ai (2 Reyes 19:34, 35). Nükaaliinjain Jeʼwaa na wayuu chajanakana Judá, nnojoishi jaralin atkaain sümaa jatü otta süka amaa, nuʼtteʼerüin naya Jeʼwaa nükajee wanee aapiee.
(Oseas 2:18). Tapansaajeerü wanee pütchi soʼu kaʼikat tia süchiki tü wüchii wünaʼapüjatkat jee tü wüchii chakat sirumatuʼu otta tü kasa lemütakat, tajaʼttireerü saaʼujee tü mmakat tü jatükat, tü chajaruutakat otta tü atkawaakat. Atunkeerü wayuu süka anakalü akuwaʼipaa.
w05-S 15/11 süp. 20 püt. 16
Arütkaashii wanaa nünainmüin Maleiwa sutuma tü nümakat Oseas
16 Anuu wanee pütchi nikeraajaka Maleiwa: «Tapansaajeerü wanee pütchi soʼu kaʼikat tia süchiki tü wüchii wünaʼapüjatkat jee tü wüchii chakat sirumatuʼu otta tü kasa lemütakat, tajaʼttireerü saaʼujee tü mmakat tü jatükat, tü chajaruutakat otta tü atkawaakat. Atunkeerü wayuu süka anakalü akuwaʼipaa» (Oseas 2:18). Anasü naaʼin na judío aleʼejakana noumainpaʼamüin, nnojoishii mmoluin seema wanee wüchii jashichi. Ekeraajüsü tia pütchikat süchikuaʼa soʼu 1919 wanaa sümaa taashii na anoujashii chainjanakana iipünaa suulia Babilonia tü Miyoʼusükat, tü shikiisükat tü iküleesia nnojotkat shiimain. Anasü nakuwaʼipa na anoujashii chainjanakana iipünaa maaʼulu yaa jee müshii suluʼukai naaʼin wanee paʼaraiisü namaa na anoujashii kepiainjanakana saaʼu tü mmakat. Nnojotsü müin nakuwaʼipa naya anoujashii makana aka saaʼin sukuwaʼipa wüchii jashichi (Alateetkat Mapeena 14:8; Isaías 11:6-9; Galacia 6:16).
g05-S 8/9 süp. 12 püt. 2
Aneerü kasa süpüshuaʼa saaʼu tü mmakat
Aneerü sukuwaʼipa wayuu saaʼu tü mmakat, nikirajeena Maleiwa na wayuukana süpüla naaʼinmajüin tü mmakat. Müshi nüpansaajeechikai aaʼin wanee pütchi sümaa tü wüchii jashichikalüirua süpüla nnojoluin jamajüin wayuu sutuma jee nayainjanain laülaain na wayuukana saaʼu tü mürütkalüirua (Oseas 2:18; Génesis 1:26-28; Isaías 11:6-8).
Wetsiikulo aashajeʼennajatka
(Oseas 7:1-16). Aneere tatuma sukuwaʼipa Israel, atüjaaneerü aaʼu tü saainjalakat Efraín jee tü saainjalakat Samaria; shia neʼe naaʼinraka tü kasa sünainpünaakat alawaa, jee antüshi wanee kaʼruwarai otta wainma wayuu aʼyaajiraaka anooipaʼa. 2 «Soteerü naaʼin Maleiwa taainjala», nnojoishii majiraain naya. Pasanainshii naya sünain naainjala. Teʼrüin süpüshuaʼa tü naainjalakat. 3 Talatüshi chi aluwataaikai natuma saaʼujee tü naainjalakat, jee talatüshii na laülaashiikana natuma saaʼujee nemeejüin wayuu. 4 Amaʼüjiraashii naya napüshuaʼa sümaa wayuu nnojotka naʼwayuusein, müshii aka saaʼin wanee horno aainjünaka aluʼu pan, ojottoonüsü sukua süchikijee kaʼakain soolojia tü maasakat. 5 Eesü ayuulii natuma na laülaashiikana soʼu nükalia chi aluwataashikai... jashichishii naya sutuma tü wiinokot. Niyurulüin najapü wanaa namaa na mojulaashiikana. 6 Tü naaʼinkat müsü aka saaʼin wanee horno, jaʼisü maʼin naleʼeruʼu. Atunküshi saʼwai chi aainjaikai pan, shiasaʼa wattaʼa maalü, jaʼisü maʼin maʼaka saaʼin wanee siki eekai jotuin. 7 Müshii naya maʼaka saaʼin wanee horno eekai jaʼin, müliashii na nekiipüʼükana natuma. Ajaʼlajaashii na aluwataakana naaʼu, nnojoishi jaralin achuntuin kaaliinwaa tamüin. 8 »Otta müshia Efraín, saʼakashi nia tü pueulokalüirua. Efraín müshi aka saaʼin wanee torta eekai koʼoyooin nnojotka ojununtünüin wane saʼata. 9 Naata neʼe na wayuu anakana nünainjee jee nnojotsü nütüjaain aaʼu müin nakuwaʼipa. Kasuusü neʼe nuʼwala sümaa nnojoluin nütüjaain saaʼu. 10 Jaʼyasü saaʼu Israel yaletüin saaʼin jee nnojotsü shia aleʼejüin nünainmüin Jeʼwaa, nnojoishi nia süchajaain achiki sünainjee tia. 11 Otta müshia Efraín, müshi aka wanee toomasü nnojoika alin amüin wanee kasa. Achuntushii neʼe sümüin Egipto jee oʼunushii sünainmüin Asiria. 12 »Jaʼitainna jalapünaain naya, tojuteerü wanee kusu naaʼu. Meena aka saaʼin wanee wüchii eekai sujutinnüin iipünaajee. Süsaleena naya naainjala tatuma wanaapünaa sümaa tü aküjünakat nachiki. 13 ¡Kachajaaleena naya saaʼujee noʼunuin tamaʼanajee! ¡Aainjüneerü kasa mojusü namüin saaʼujee naainjain tü mojukat saaʼin tamüin! Teiteʼerüin naya nachikuaʼa, akajapejeʼe neʼe naya naʼalain tachiki. 14 Nnojoishii naya achuntuin kaaliinwaa tamüin suluʼu naaʼin mayaainjeʼe naʼyalajüin saaʼu nakaamain. Shokulashii neʼe naya sutuma neküin jee nasüin wiino püsiasü; peʼipaashii neʼe tamaa. 15 Tachiaain naya sümaa katchin naaʼin tatuma, ayatapejeʼe naya sünain naaʼinreein kasa mojusü tamüin. 16 Eitaashii naya nachikuaʼa, nnojoipejeʼe miyoʼuin maʼin chi neitaakai anainmüin, müshii aka saaʼu uraichi eekai jawaʼawain. Oʼutuneena aaʼin na laülaashiikana naaʼu saaʼujee mojuin nanüiki. Shieerü namülialaka tia chaa Egipto.»
OʼUTUUPÜROʼU 23-29
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT OSEAS 8-14
«Piʼyataa nümüin Jeʼwaa süka süpüshuaʼa paaʼin»
(Oseas 14:2). Joonoo sümaa tü pütchikat jee juuyantaa jüchikuaʼa nünainmüin Jeʼwaa. Anasü müle jünüiki jüpüshuaʼa: ‹Moto paaʼin waainjala; pücheka tü kasa anakat watuma, otta waʼwaajeechi pia süka wanüiki, meerü aka saaʼin paaʼachein tooloyuu.
w07-S 1/4 süp. 20 püt. 1
Tü nüchekakat Maleiwa süpüla waapüin nümüin
Saashin tü Wiwüliakat müshii wasülajakai aaʼin nümüin Jeʼwaa wanaa sümaa waʼwaajüin nia. Aashajaashi Oseas süchiki waʼwaajüin Jeʼwaa sükajee wanüiki, anashaatasü maʼin tia, müsü aka saaʼin «paaʼachein tooloyuu» (Oseas 14:2, TNM). Anuu nünüiki Pablo namüin na anoujashii hebreokana: «Nükajee niakai waʼwaaja waneepia chi Maleiwakai sükajee waküjain süchiki nünülia suʼupala wayuu» (Hebreokana 13:15, TNM). Maaʼulu yaa, aʼyataashii maʼin na aküjaliikana pütchi sünain aküjaa tü pütchi anasükat jee ekirajüshii naya wayuu sainküin tü mmakat (Mateo 24:14; 28:19, 20). Naʼwaajüin Jeʼwaa waneepia sainküin tü mmakat (Alateetkat Mapeena 7:15).
(Oseas 14:4). »Moteerü taaʼin nnojoliin naya waneepiain tamaa. Taneekeerü süka taaʼin tamüiwaʼa alin naya tapüla, nnojoleechi taya jashichin namüin.
w11-S 15/2 süp. 16 püt. 15
Kateerü woʼu waneepia sutuma anain naaʼin Jeʼwaa wamaa
15 ¿Kasa kayaawaseka na paaʼachein tooloyuukana? Saaʼujee kojutuin maʼin wanee paaʼa toolo, nia anaka maʼin süpüla nüsülajüin wanee israeliita nümüin Jeʼwaa, tia shiyaawase nünüiki wanee wayuu asakirakai naaʼin süpüla anain nünüiki nuʼwaajapa chi Maleiwa Shiimainshikai. ¿Kasa naainjaka Jeʼwaa shiʼipajee müin nakuwaʼipa na aʼwaajakana nia? Anuu nünüiki: «Taneekeerü süka taaʼin tamüiwaʼa alin naya tapüla» (Ose. 14:4, TNM). Na wayuu makana akuwaʼipa sünain aʼwaajaa Jeʼwaa, motusü naaʼin Jeʼwaa naainjala jee aleewashi nia namaa sümaa anain naaʼin namaa.
(Oseas 14:9). ¿Jarai chi kekiikai maʼin süpüla niyaawatüin saaʼu tia kasakalüirua? ¿Jarai chi ayaawatakai nukuwaʼipa süpüla nütüjaain saaʼu? Lotusü sukuwaʼipa nüpüna Jeʼwaa jee nayeena oʼunaka suluʼupünaa na lotokana akuwaʼipa; akaajasaʼa na mojulaashiikana ashanaweena suluʼu.
jd-S süp. 87 püt. 11
Waʼyataa nümüin Jeʼwaa wanaapünaa sümaa tü nuluwataakalü anain
11 Süküjain wamüin Oseas 14:9 jamüin anaka maʼin lotule wakuwaʼipa. Anasü wakuwaʼipa sutuma woonooin sümaa nünüiki Jeʼwaa. Saaʼujee niain kakumalain waya, nütüja aaʼu jamüin wakuwaʼipa jee nuchuntuin wamüin wanee kasa anaka atuma wakuwaʼipa. Nütüjaa aaʼu wakuwaʼipa Jeʼwaa maʼaka wanee wayuu akumai kemion atüjaakai saaʼu jamüin sukuwaʼipa tü kemion nukumajakat. Nütüja aaʼu jamüin sukumajia jee kasain sünain. Sotusü naaʼin sünaʼnnajatüin wanee kemion süpüla anain shia müshijeseʼe nüküjain suʼwanajaanawalinjatüin süseitain. ¿Kaseerü alataka nnojorüle jülüjain waaʼin tia? «Anasü», wamüle neʼe sümüin tü kemionkat, amojujaweerü tü sümotootsekat maalü. Müsia neʼe nakuwaʼipa na wayuukana. Anasü wakuwaʼipa woonoole sümaa nünüiki chi kakumalakai waya (Isaías 48:17, 18). Wayaawatüle saaʼu anain wakuwaʼipa sutuma woonooin sümaa nünüiki Jeʼwaa, ayateena waya jaa müin nümüin (Salmo 112:1).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
(Oseas 10:12). Loto jukuwaʼipa, ana jukuwaʼipa sünainjee alin jüpüla Maleiwa waneepia. Ana jutuma jukuwaʼipa maʼaka wanee wayuu aʼyataakai süpüla anain mma süpüla nüpünajüin, jürütkaa nünainmüin Jeʼwaa, shiasaʼa nüntapeena, nüküjeerü jümüin tü jaaʼinrajatkat sümaa lotoo akuwaʼipaa.
w05-S 15/11 süp. 28 püt. 7
Lotusü sukuwaʼipa nüpüna Jeʼwaa
7 Aijeena waya nüpüla Jeʼwaa waneepia, nnojorüle koʼuin wakuwaʼipa nümüin waʼwaajapa nia jee lotule wakuwaʼipa. Anuu wanee pütchi aküjünaka namüin na israeliita eʼrüliikana wayumüin: «Loto jukuwaʼipa, ana jukuwaʼipa sünainjee alin jüpüla Maleiwa waneepia. Ana jutuma jukuwaʼipa maʼaka wanee wayuu aʼyataakai süpüla anain mma süpüla nüpünajüin, jürütkaa nünainmüin Jeʼwaa, shiasaʼa nüntapeena, nüküjeerü jümüin tü jaaʼinrajatkat sümaa lotoo akuwaʼipaa» (Oseas 10:12, TNM).
(Oseas 11:1). «Aishi tapüla Israel jintüliiwaʼaya nia, jee teenaküin chi Tachonkai suluʼujee tü mmakat Egipto.
w11-S 15/8 süp. 10 püt. 10
Naʼatapajüin chi Mesíaskai
10 Maʼaka naaʼinrüin Jeʼwaa naka na israeliitakana, niyuʼluinjachi chi nüchonkai Egiptojee (Oseas 11:1). Süpülapünaa nuluwataain Herodes sünain noʼutirüin naaʼin na tooloyuucheein joʼuukana, aapinnüshi José nutuma wanee aapiee süpüla nümaain chi nüchonkai Egiptomüin sümaa María. Aleʼejüshii naya nachikuaʼa «ouktapa Herodes. Alatüsü tüü süpüla keraainjatüin tü nünüikikat chi Maleiwakai aküjünakat paala nütüma [Oseas] wane nünüikimaajachi, tü makat: ‹Teenaküin chi Tachonkai suluʼujee tü mmakat Egipto›» (Mat. 2:13-15). Nnojoishi niain Jesuu akumajüin sukuwaʼipa süpüla nujuʼituin Egiptojee süka joʼuuin jee isasü nüchiki laülaain nia saaʼu nukuwaʼipa jintüliiwaʼaya nia.
Wetsiikulo aashajeʼennajatka
(Oseas 8:1-14). «¡Piʼyalajira wanee suʼwa paaʼa! Iseechi wanee wayuu sooʼomüin nipia Jeʼwaa maʼaka naaʼin wanee warulapai, shia saaʼujee nnojoluin joonooin sümaa nünüiki Jeʼwaa. 2 Ayatüshii jia sünain maa tamüin: ‹Wamaleiwasekai, weʼraajüin pia waya kepiakana yaa Israel›. 3 »Nayoutuin na israeliitakana tü kasa anasükat. Anashii neipiijünüle sutuma naʼünüü. 4 Naikaleʼerüin aluwataalii naaʼu sümaa nnojoluin jamajachin taya namüin. Naikaleʼerüin na laülaashiikana naaʼu sümaa nnojoluin naküjain shia tamüin. Akumajüshii naya shiyaakua maleiwayaasü süka ooro sümaa pülaata süpüla najaʼttinnüin. 5 Piakat Samaria, ajaʼttinnüsü niyaakua chi paaʼachon puʼwaajakai. Jashichishi maʼin taya namüin. ¿Joujaleerü wuleka nakuwaʼipa? 6 Shia neʼe saainjala Israel tia. Nukumala wanee wayuu aainjai ayaakuaa, nnojotsü nukumalain Maleiwa; saichuweerü neʼe niyaakua chi paaʼachon chakai Samaria. 7 »Müsü aka neʼe saaʼin joutai tü nakuwaʼipakat, akaweeria tü nountakat sünainjee, meerü aka neʼe saaʼin joutai. Amüleerü neʼe nakuwaʼipa, meerü aka saaʼin pünajüt eekai machoin. Wanee pünajüt eekai eiwaʼalüin yotoo, machonsat. Kachonle shia naata neʼe na ekakana süchon. 8 »Ajaʼttinneerü Israel, sainküinjee neʼe tü mmakat, maʼaka saaʼin wanee waaso nnojotka talatuukain amaa. 9 Oʼunushii neʼe naya sünainmüin Asiria, maʼaka saaʼin wanee cebra eekai sümüiwaʼain. Akaataʼaya Efraín, kakuwaʼipasü neʼe, maʼaka saaʼin wayuu kepiamüinka suʼwayuuse sutuma. 10 Mayaapejeʼe sainküin naya tü mmakat, kotteena naya tatuma jooluʼu; eʼreena naya namüliala soʼu palit kaʼi saaʼu tü nuluwataakalü anain naya chi aluwataaikai namaa na nalaülajanakana. 11 »Wainma neʼe aʼajülee mürüt sutuma Efraín süpüla kaainjalain naya. 12 Wainma kasa tashajaka namüin süchiki tü taluwataakalü anain; naponojuin neʼe tia pütchikat. 13 Ayatüshii naya aʼajüin asalaa, maʼaka naainjapuʼuin shia süka tü nasülajakat tamüin otta ayatüshii naya sünain neküin tü nnojotkat anashiin nümüin Jeʼwaa. Soteerü naaʼin Jeʼwaa tü naainjalakat jee süsaleena naya nutuma. Shia neʼe nachuntaka amüin kaaliinwaa Egipto. 14 Motushi naaʼin na Israeliitakana chi kakumalakai naya, akumajüshii neʼe piichi aʼwaajülee; otta müshiʼiya na chajanakana Judá, akumajüshii pueulo miyoʼuka asepü. Taʼajireerü tia pueulokalüirua jee joteerü tü toore eekat suluʼu.»
OʼUTUUPÜROʼU 30–NOWIENPÜROʼU 5
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT JOEL 1-3
«Na jüchonnii tooloyuukana otta na jieyuukana, aküjeena tanüiki»
(Joel 2:28, 29). »Taapeechi chi taaʼinkai sümüin wayuu süpüshuaʼa. Nayasaʼa na jüchonnii tooloyuukana otta na jieyuukana, aküjeena tanüiki. Otta müshia na jutuushinuukana aʼlapüjaweena naya jee na tepichikana koʼupeʼejeena naya. 29 Soʼu tia eejeechi chi taaʼinkai naaʼu na jüchepchia tooloyuukana otta na jieyuukana.
w02-S 1/8 süp. 15 püt. 4, 5
Eesü tü waaʼinrakat sutuma «tü kasa anashantasü naaʼinrakat Maleiwakai»
4 Wanaa sümaa naapüin Jeʼwaa chi naaʼinkai namüin na anoujashii chajanakana Jerusalén oʼttamaatüshii naya sünain aküjaa pütchi sümüin tü wayuukalüirua yalajanakana jutkatüin soʼu kaʼikat tia. Ekeraajüsü tü pütchi nüküjakalü achiki Joel mekiisat juya paala tü makat mayaa: «Taapeechi chi taaʼinkai sümüin wayuu süpüshuaʼa. Nayasaʼa na jüchonnii tooloyuukana otta na jieyuukana, aküjeena tanüiki. Otta müshia na jutuushinuukana aʼlapüjeena naya jee tepichikana koʼupeʼejeena naya. Soʼu tia eejeechi chi taaʼinkai naaʼu na jüchepchia tooloyuukana otta na jieyuukana [...], süpülapünaa süntüin tü nükaliakat Jeʼwaa tü keemakat maʼin» (Joel 1:1; 2:28, 29, 31; Aluwataaushikana 2:17, 18, 20).
5 Nnojotsü maluʼuluin tia, eeinjanain wayuu tooloyuu jee jieyuu nünüikimaainjanakana Maleiwa maʼaka naaʼin David, Joel otta Débora. Tia maluʼulu eeinjanain wayuu aküjainjanakana pütchi nüchiki Maleiwa nükajee chi naaʼinkai, aashajaainjana naya süchiki tü kasa naainjakat Jeʼwaa jee tü naainjeetkat mapeena; nünüikimaainjana naya chi Miyoʼushikai saaʼu kasa süpüshuaʼa. ¿Jamüsü nakuwaʼipa na wayuukana shiʼipajee tia? (Hebreokana 1:1, 2).
jd-S süp. 167 püt. 4
Waküja tüü sümüin wayuu süpüshuaʼa
4 Wekirajaa sünain wanee sukuwaʼipa. Nüküjain Jeʼwaa nümüin Joel wainmainjanain aküjakana tü nünüikikat: «Taapeechi chi taaʼinkai sümüin wayuu süpüshuaʼa. Nayasaʼa na jüchonnii tooloyuukana otta na jieyuukana, aküjeena tanüiki. Otta müshia na jutuushinuukana aʼlapüjaweena naya jee tepichikana koʼupeʼejeena naya» (Joel 2:28-32, TNM). Nüküjain Pedro shikeraajüin tia pütchikat soʼu tü Pentecostés soʼujatkat juyaka 33, wanaa sümaa nüntüin chi naaʼinkai Maleiwa naaʼu na nikirajüinkana Jesuu outkajaakana suluʼu wanee piichi chaa Jerusalén otta aküjashii naya pütchi süchiki tü kasa anashaatasü naainjakat Maleiwa (Aluwataaushikana 1:12-14; 2:1-4, 11, 14-21). ¿Jama maaʼulu yaa? Ekeraajüsü maʼin tia pütchikat soʼujee tü juyakat 1900. Aküjashii maʼin pütchi na wawalayuu jieyuukana jee na tooloyuukana chainjanakana iipünaa süchiki tü kasa anashaatasü naainjakat Maleiwa jee süchiki tü Nuluwataaya chakat aikaleʼennüin iipünaa.
(Joel 2:30-32). »Jee shiimain maʼin taluwataweerüin kasa alatajatka chaa sirumatuʼu jee saaʼu tü mmakat, eejeerü isha sümaa sümüsain siki. 31 Piyuushiijeechi chi kaʼikai, meechi aka saaʼin isha chi kashikai, süpülapünaa süntüin nükalia Jeʼwaa, tü keemakat maʼin. 32 Jee chi wayuu achuntakai nünülia Jeʼwaa, oʼttaweechi; süka cheenain saaʼu tü uuchikat Sión otta chaa Jerusalén na wayuu oʼttaainjanakana, wanaapünaa sümaa tü nümakat Jeʼwaa, eejeena na wayuu neenajakana Jeʼwaa naʼaka na oʼttaainjanakana.»
w07-S 1/10 süp. 13 püt. 2
Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karaloʼutakat Joel otta Amós
2:32. ¿Jamaluʼulu achuntaa nünülia Jeʼwaa? Tia maluʼulu weʼraajüinjatüin nünülia Maleiwa, kojutuinjatü maʼin shia wamüin otta weʼitaainjatü waaʼin nünain Jeʼwaa (Roma 10:13, 14).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
(Joel 2:12, 13). Anuu nünüiki Jeʼwaa: «Jüleʼeja jüchikuaʼa tanainmüin süka süpüshuaʼa jaaʼin, jaamaja otta jiʼyalaja maʼin. 13 Nnojo jüchatajaain jüsheʼin, jiiʼiyata mojuin maʼin jaaʼin; jüleʼeja jüchikuaʼa nünainmüin Jeʼwaa, chi Jümaleiwasekai, süka anamiain nia jee amüliajüi, kamaʼashi süpüla jashichijawaa, waneepiasü alin wayuu nüpüla jee mojeerü naaʼin saaliijee tü kasa mojusükat.
w07-S 1/10 süp. 13 püt. 5
Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karaloʼutakat Joel otta Amós
Joel 2:12, 13. Shiimainre mojuin maʼin waaʼin saaliijee waainjala, nnojoleerü waaʼinrüin wanee kasa suʼupala wayuu shiiʼiree jaʼyain waaʼu mojuin waaʼin. Maʼaka naaʼin na achatajaʼawaikana nasheʼin namaiwa.
(Joel 3:14). Watta maʼin naalii na wayuu yalakana eere tü patajatshii aneekünakalü aluʼu wanee kasa, süka sülüʼülüin tü nükaliakat Maleiwa eere tü patajatshii aneekünakalü aluʼu wanee kasa.
w07-S 1/10 süp. 13 püt. 3
Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karaloʼutakat Joel otta Amós
Joel 3:14. ¿Kasa wayuu «tü patajatshii aneekünakalü aluʼu wanee kasa»? Tia makalü anülia, shiyaawasesü eere süsalain naainjala na wayuukana nutuma Jeʼwaa. Wanaa sümaa nuluwataain Jehosafat saaʼu Judá, maaʼawashii atumawaa na surulaat ashutakana naaʼu. Makalaka «tü patajatshii nümüinkat Jehosafat» sümünüin. «Nia Laülaashika Jeʼwaa», maluʼulu tü nünüliakat Jehosafat (Joel 3:2, 12, TNM). Maaʼutpünaa tia patajatshiikat, shiyaawasesü wanee mma eere najaʼttirüinjanain Jeʼwaa na wayuu kaainjarannuukana, maʼaka saaʼin süchüüjünüin uuwa (Alateetkat Mapeena 19:15).
Wetsiikulo aashajeʼennajatka
(Joel 2:28–3:8). »Taapeechi chi taaʼinkai sümüin wayuu süpüshuaʼa. Nayasaʼa na jüchonnii tooloyuukana otta na jieyuukana, aküjeena tanüiki. Otta müshia na jutuushinuukana aʼlapüjaweena naya jee tepichikana koʼupeʼejeena naya. 29 Soʼu tia eejeechi chi taaʼinkai naaʼu na jüchepchia tooloyuukana otta na jieyuukana. 30 Jee shiimain maʼin taluwataweerüin kasa alatajatka chaa sirumatuʼu jee saaʼu tü mmakat, eejeerü isha sümaa sümüsain siki. 31 Piyuushiijeechi chi kaʼikai, meechi aka saaʼin isha chi kashikai, süpülapünaa süntüin nükalia Jeʼwaa, tü keemakat maʼin. 32 Jee chi wayuu achuntakai nünülia Jeʼwaa, oʼttaweechi; süka cheenain saaʼu tü uuchikat Sión otta chaa Jerusalén na wayuu oʼttaainjanakana, wanaapünaa sümaa tü nümakat Jeʼwaa, eejeena na wayuu neenajakana Jeʼwaa naʼaka na oʼttaainjanakana.»
3 ¡Kaatei!, soʼu kaʼikat tia, tantiraapa nachikuaʼa chamüin Judá jee Jerusalén na wayuu püreesashiikana, 2 toukajeʼereerü süpüshuaʼa tü pueulokalüirua, jee tantireena naya eemüin tü patajatshii nümüinkat Jehosafat; otta süsaleena naya naainjala tatuma saaʼujee tapueulose jee saaʼujee Israel tü tapaalakat, müliasü paala Israel jee ottonojunüsü tü suumainkat. 3 Ashantanajiraashii naya saaʼu tapueulose, naapüin wanee jintüichon saaʼu wanee wayuu maaʼinsat jee noiküin wanee jintut saaʼu wiino süpüla nasüin. 4 »Nnojoishii kasapünaain jia tanain, jiakana chajanakana Tiro sümaa Sidón, jia wayuu chajanakana suluʼu suumain Filistea. ¿Shia juwalaajüinjachika aka taya tia? Shialeʼe jaaʼinrüin tia taka, süsalamaateena jia jaainjala tatuma. 5 Jaapaain tü pülaata tamaʼanajatkat sümaʼaleʼeya tü oorokot, jülüʼüjüin suluʼumüin juʼwaajüle tü korolo kojutusü tamaʼanakat; 6 juiküin neʼe na wayuu chajanakana Judá otta Jerusalén namüin na chajanakana Grecia shiiʼiree wattain naya suulia noumain; 7 kaatei, meena tachijirakai naaʼin süpüla nouyantüin nachikuaʼa suluʼujee tü mma juikakalü aluʼu naya jee süsaleena jia jaainjala tatuma. 8 Taapeena ekii na jüchonnii tooloyuukana namaa na jieyuukana namüin na chajanakana Judá jee noikeena naya namüin na wayuu chajanakana Seba, tü mma wattasükat, süka shiain nünüikin tia Jeʼwaa.