Wekirajaainjatka anain sünain tü outkajawaakat Wakuwaʼipa otta Waʼyataain nümüin Maleiwa

ENEEROʼU 6-12

KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | GÉNESIS 1, 2

«Nukumajüin Jeʼwaa tü kasakalüirua yaa mmapaʼa»

it-1-S 571

Akumajuushikat

Müsü nünüiki Maleiwa soʼu tü Palajatkat Kaʼi: «Anakaja warattuuliraa sümüle». Wanaa sümaa tia, ekerotusü nuwarala chi kaʼikai saʼakapünaa tü sirumakat, nnojotpejeʼe atüjaanüin aaʼu jalejeekualüin tia warattuuikat. Nnojotsü jaʼyuuin tü mmapaʼakat uwatuwoʼushi, müsü sülatakai aaʼin kojuyasü kaʼi süpüla jaʼyuulinjatüin shia. Tia, aküjünüsü suluʼu wanee Wiwülia nüshajakat J. W. Watts, müsü sünüiki mayaa: «Warattuui warattuui müsü tü mmapaʼakat» (Gé 1:3, A Distinctive Translation of Genesis). «Nükatalakalaka [Maleiwa] tü warattuuliikat suulia tü piyuushiikat. Je tü warattuuliikat, niʼitaain ‹kaʼin› sünülia. Ooʼulaka tü piyuushiikat nütüma, ‹saʼwai› sünülia». Müsü sukuwaʼipa süka leeyatüin tü Mmakat kaʼyataluʼu nuulia chi Kaʼikai. Sutuma tia, piʼyuushisü wanee saʼata tü Mmakat shiajeseʼe tü wanee saʼatakat warattuuisü (Gé 1:3, 4).

«Anakaja sülumarüle tü wüin iipünaainjatkat saaʼu tü wüin siraakat atüma tü mmapaʼakat» müshi chi Maleiwakai soʼu tü Piamakat Kaʼi. Eesü tü wüin oʼunakat chaa iipünaa müsia wanee makataka yaa mmapaʼa. Tü wüin iipünaajatkat, niʼitaain «sirumatuʼuin» sünülia. Tia, nnojotsü shiain tü shüliwaikalüirua jee waneirua kasa chakalüirua iipünaa (Gé 1:6-8; paashajeʼera EXPANSIÓN).

«Anakaja müleka sükotchiraale tü wüin unaapünaakat shiiʼiyataaiwa tü mmapaʼakat» müshi chi Maleiwakai soʼu tü Apünüinkat Kaʼi. Niʼitaain «Mmain» sünülia, soʼu kaʼikat tia nukumajüin tü alamakat, kekülesü mma nutuma jee müsia wunuʼulia kachonkat. Katataawaisü sukuwaʼipa süchon jee süʼü waneʼewai sukua. Süpüshuaʼa tia, nnojotsü akumajaʼalaa müin sümüiwaʼa (Gé 1:9-13).

it-1-S 571 püt. 8, 9-572 püt. 1, 2

Akumajuushikat

Suluʼu Génesis 1:16 nnojotsü ashajünüin tü pütchikat hebreo ba·ráʼ, «naainjain» maluʼulu tia, shia ashajünaka tü pütchikat hebreo ʽa·sáh, «nukumajüin» maluʼulu tia. Chi Kaʼikai, chi Kashikat otta tü jolotsükalüirua shia soʼutku tü kasa «chaa iipünaa» sümakat Génesis 1:1. Akumajünatüjülia tia süpülapünaa tü Pienchikat Kaʼi. Soʼu tü Pienchikat Kaʼi, nukumajüin Maleiwa sukuwaʼipa süpüla anainjatüin tü mmakat nutuma chi Kaʼikai, chi Kashikai otta tü jolotsükalüirua. Wanaa sümaa sümüin tü Wiwüliakat: «Anasü chuwatüleirua chaa iipünaa sirumatuʼu süpüla jaʼyainjatüin waneepia tü mmapaʼakat», shia süküjeeka jaʼyain tia kasakalüirua yaajee mmapaʼa. Tü «warattuushiirua» münakat süpülajatü «sükatalaainjatüin tü kaʼikat suulia tü saʼwaikat je süpüla shiyaawatüinjatüin wayuu saaʼu sükalia tü saaʼinrüinjatkat oʼu kasa» (Gé 1:14).

Soʼu tü Jaʼraikat Kaʼi, niʼrüin Maleiwa tü kasa nukumajakat maʼaka saaʼin tü jimekalüirua jee «sheʼe palaa eekai miyoʼuyuuin maʼi je kasa süpüshua epijaakat shiroku palaa sünain katataʼawain sükuaippa süchon waneʼewai nakua. Je aainjünüsü nütüma wuchii süpüshua». Nukumala tia nükajee chi naaʼinkai, nnojotsü nukumajüin Maleiwa wanee mürüt süpüla shiyuʼulaainjatüin tü wanee mürütkalüirua sünainjee. Talatüshi maʼin chi Maleiwakai sutuma tü kasa naaʼinrakat, naapakalaka wanee pütchi anasü naaʼupünaa sünain maa: «Anakaja kachonle jia». Ayatüsüjaʼa alatüin tia süka nukumajüin naya Maleiwa süpüla kachooinjanain (Gé 1:20-23).

Nukumajüin Maleiwa soʼu tü Aipiruakat Kaʼi «tü kasa unaʼapüjatkat otta tü mürülüinjatkat otta tü kasa lemütüsükat mmoluʼu sünain katataʼawain sükuaippa nachon waneʼewai nakua». Talatüshi maʼin chi Maleiwakai sutuma tü kasa naaʼinrakat (Gé 1:24, 25).

Sajaʼttiamüin tü Aipiruakat Kaʼi, nukumajüin Maleiwa chi wayuukai maʼaka naaʼin otta maʼaka nukuwaʼipa niakai, alanaʼaleeshia chi wayuukai suulia tü mürütkalüirua, nnojoipejeʼe alanaʼaleein nia noulia na aapieekana. «Eeshi wayuu toolo ooʼulaka wayuu jierü nuwalaʼata nütüma», müsü Génesis 1:27 otta Génesis 2:7-9 müsü sünüiki mayaa: «Naapaakalaka Jehová, chi Maleiwakai, wane pootshi süpüla nütüküinjachin chi wayuukai süka. Je süpüla niʼrüinjatüin kataa oʼu, nujuʼulakalaka joo nia niʼiruʼupünaa süpüla süsanalaainjatüin naaʼin. Katüitpakalaka joo noʼu chi wayuukai sütüma tia». Tia piamasükat pütchi süküjain niain Maleiwa kakumalain chi wayuukai otta niʼitaain nia suluʼu wanee paʼaraiisü sümaa wainmain süchon pünajüt saaʼu tü mmakat. Nukumajüin Jeʼwaa chi wayuukai sükajee tü kasa eekat yaa mmapaʼa otta nukumajüin mapa tü jietkat sünainjee nuwatse chi toolokoi (Gé 2:18-25). Kamaajanaichipa chi toolokoi süka sukumajünüin tü jietkat nümüin (Gé 5:1, 2).

Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat

it-2-S 80

Jesukürisüto

¿Niache Jesuu akumajaka tü kasairua chakat iipünaa jee yaa mmapaʼa? Nnojoishi niain Jesuu kakumalain tü kasakalüirua yaa mmapaʼa mayaashijeʼe niʼyataajiraain nümaa chi Nüshikai. Nukumala Maleiwa tü kasakalüirua nükajee chi naaʼinkai (Gé 1:2; Sl 33:6). Tü kasa weʼrakat yaa mmapaʼa otta tü chakalüirua chaa iipünaa nia kakumalaka Maleiwa süka Niain Kanainjeejachin tü kataakalü oʼu (Sl 36:9). Nnojoishi niain Jesuu kakumalain tü kasakalüirua yaa mmapaʼa, nükaalinjain neʼe Jeʼwaa sünain aaʼinraa shia. Nüküjain Jesuu niain Jeʼwaa kakumalain tü kasakalüirua süpüshuaʼa otta süküjain shiaʼaya tü Wiwüliakat (Mt 19:4-6; paashajeʼera CREACIÓN).

ENEEROʼU 13-19

KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | GÉNESIS 3-5

«Mojusü sukuwaʼipa wayuu sutuma tü alawaa nüküjakat Satanaa»

w00-S 15/11 25, 26

Tü watüjakat nanainjee na palajannuukana wayuu

¿Eesüche süpüla süneeküin Eva maainjalain shia? Aa, eesü süpüla süneeküin. ¿Kasaje waainjaka wayale aneeküinjanain tü süneekakat Eva? Tü sümakat tü wüikat sumojujüin tü nümakat Maleiwa otta tü nümakat Adán sümüin Eva. Nüküjale wamüin wanee wayuu nnojoikai weʼraajüin nnojoluin shiimain tü nümakat wamüin wanee wayuu aikai maʼin wapüla, ¿kaseerü waainjaka? Waneere wayuu Eva nnojotsüje jaa müin shia sümüin tü aküjünakat sümüin otta jashichijaasüje shia. Aluʼusaʼa jararüle maʼin tü wüikat süpüla shiyoujakuʼu sümüinjatüin tü kasa anasü naainjakat Jeʼwaa otta tü kasa nümakat Adán. Sutuma niain Adán aneekünüin nutuma Maleiwa süpüla laülawaa saaʼu nuʼwayuuse, süsakirüinje Eva palajana nia süchiki tü sümakat tü wüikat. Akaataajaʼa neʼe wakuwaʼipa wayakana, eere wanee pütchi amojujaka tü pütchi nümaʼanajeejatkat Maleiwa, asakirüinjana waya palajana jamüinjatüin sukuwaʼipa tia. Nnojotpejeʼe müin sukuwaʼipa sutuma Eva, jaa müsü neʼe sümüin nünüiki chi Kamaʼüraikai jee aʼlaülaajaasü saaʼu sukuwaʼipa sümüiwaʼa süpüla süneeküin tü kasa anakat jee tü kasa mojukat. Sutuma nnojoluin süsünneʼeramaatüin Eva tia suluʼujee shikii, kamalainjasü sümüin tü sümakat tü wüikat. Mojusü maʼin tü saainjakat Eva süka nnojoluin süsakirüin palajana chi suʼwayuusekai (1 Corinto 11:3; Santiago 1:14, 15).

Jaa müshi Adán sümüin sünüiki nuʼwayuuse

Shimeʼeja aaʼinchi Adán Eva süpüla naainjain wanee kasa nnojotkalü anain. ¿Jamüsü kamalainka neʼe nümüin Adán tü sümakat Eva? ¿Kasa eeka süpüla waküjain süchiki tia naainjakat? (Génesis 3:6, 17). ¿Jarai noonoojeechika amaa anüiki Adán? ¿Nieechiche noonoojeechika amaa anüiki chi Kakumainkai nia, chi kaapajalakai Eva nümüin? ¿Nüsakirüinche chi Nüshikai süchiki anale süpüla naainjain tia? ¿Naainjataajeetpa neʼe tü saainjakat tü nuʼwayuusekat? Nütüjaa aaʼulu Adán alawaain tü süküjakat tü wüikat sümüin Eva. Anuu nünüiki Pablo süchiki tia: «Tü anoujakat tü alawaa aküjünakat nütüma Satanás, shia Eva, nnojoishi niain Adán. Je wanaa sümaa sünoujain tü alawaakat, kaainjalasü shia nuulia Maleiwa» (1 Timoteo 2:14). Nnojoishi jaa müin Adán nümüin Jeʼwaa sümaa nütüjaain saaʼu mojuin tü naainjakat. Nnojotsü nunoujain anain Adán nunouteʼereerüin Maleiwa tü kasa mojusü alatakat, shia kamalainleeka nümüin nnojolinjachin nükatalaain suulia tü nuʼwayuusekat.

w12-S 1/9 4 püt. 2

¿Kojutusüche nümüin Maleiwa na jieyuukana?

¿Nuʼulerasüche Maleiwa tü jietkat?

Nnojo, nnojotsü nuʼulerain. Nia nuʼuleraka «chi wüi nümaiwajaikai, chi sülaülakai yolujaa» (Alateetkat Mapeena 12:9; Génesis 3:14). «Nieechi laülaaka paaʼu» wanaa sümaa nümüin Maleiwa sümüin tü jietkat, nnojotsü shiain nüküjeein müliainjatüin shia nutuma chi suʼwayuusekai (Génesis 3:16). Tü kasa nüküjeekat, shia neʼreenain müliaa sutuma tü kasa mojusü naainjakat.

w04-S 1/1 29 püt. 2

Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karaloʼutakat Génesis (shiʼipa 1)

3:17. ¿Jamüsü sukuwaʼipa sünain shiyüülajünüin tü mmakat otta jeʼrainjatü sükalia tia? Tü aküjüneekat shia kapüleejeerüin maʼin apünajaa saaʼu tü mmakat. Natüjaa aaʼu sünain shiimain tia na nuuʼuliwoʼukana Adán maʼaka naaʼin Lamec, süka wainmain tü wunuʼuirua keipüsesü eeka saaʼu tü mmakat. Müshijeseʼe nümüin Lamec mayaa: müliashii «waya sünain waaʼinmajüin tü mmakat» (Génesis 5:29). Süchikijee tü juya Miyoʼushaatakat, nüküjain Jeʼwaa pütchi analuʼut nümüin Noé otta na nüchonniikana otta nüküjain namüin kachooinjanain naya süpüla wainmainjanain na nuuʼuliwoʼukana (Génesis 9:1). Sükajee tia, müsü nnojoluitpakai aaʼin nuʼulerain Maleiwa tü mmakat (Génesis 13:10).

it-1-S 717

Saalin jemeyulaa

Shia wanaa sümaa aijaain wanee wayuu jemeyuleeka otta saʼalijaapa wanee wayuu. Süchikijee kaainjalain Eva noʼuluʼu Maleiwa, nüküjaleein sümüin tü müliaa shiʼreetkat saʼalijaapa. Müleka jaa mayüleje shia nümüin Jeʼwaa, anasüjeʼe maʼin sukuwaʼipa otta talatüsüjeʼe saaʼin sünain jemeyulaa. Müsü tü Wiwüliakat mayaa: «Tü kasa anasü naapakat Jeʼwaa... shia washitka atuma wanee wayuu, jee nnojotsü müliaa sünainjee» (Pr 10:22). Sutuma waleʼeruʼuin kaainjalaa, aisü sümüin tü jietkat saʼalijaapa. Anuu nünüiki Maleiwa (nüküjain sünain nuuʼulaain sülatüin wanee kasa): «Kooʼomüinjeerü tü müliaa piʼreetkat wanaa sümaa ipuolaa je müsia saalii jemeyulaa pümüin» (Gé 3:16).

Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat

(Génesis 4:23, 24, TNM) Anuu niiʼirain Lamec sümüin Adá otta Zilá tü nuʼwayuusekalüirua: «Jaapaja tü tamüinjatkat jümüin: toʼuta aaʼinchi wanee wayuu süka nüsheʼetüin taya otta eʼikaashi taya nutuma chia wayuu jimaʼaikai. ²⁴ Pasalaawainjachire Caín akaratshitua, pasalaaweechajaʼa taya akaratshi shikii akaratshimüin».

it-2-S 183 püt. 2

Lamec

Wainma maʼin wayuu mojulaasü eejatka soʼu nükalia Lamec, jaʼyasü tia saaʼu tü jayeechi niiʼirajaka sümüin tü piamasükalüirua nuʼwayuuse (Gé 4:23, 24, TNM). Müsü jayeechikat mayaa: «Jaapaja tü tamüinjatkat jümüin: toʼuta aaʼinchi wanee wayuu süka nüsheʼetüin taya otta eʼikaashi taya nutuma chia wayuu jimaʼaikai. Pasalaawainjachire Caín akaratshitua, pasalaaweechajaʼa taya akaratshi shikii akaratshimüin». Asoutushi Lamec naaʼujiraa sükajee jayeechikat tüü, nnojotsü nuʼutuin naaʼin chia wayuukai süka keeʼireein naaʼin shia, naainjain shia süka nüsheʼetünüin nutuma chia wayuukai otta eʼikaashi nia nutuma. Aluʼuinjaʼa Caín, nuʼuta aaʼinchi chi nimüliakai süka nüʼürülain nia. Tia jayeechi niʼirajakat Lamec shia süpüla nuchuntuin nnojoluin nuʼutunajachin aaʼin natuma na keeʼireekana aaʼin pasalawaa sutuma nuʼutuin naaʼin chia wayuukai.

(Génesis 4:26, TNM) Kachonkalaka Set, Enós nünülia nutuma. Soʼu kaʼikat tia, oʼttüsü wayuu sünain achuntaa nünülia Jeʼwaa.

it-1-S 359

Mojusü nanüiki

Wanaa sümaa nuʼuraajapuʼuin Abel nümüin Jeʼwaa, kojutusü nünülia nümüin. Aluʼuinjaʼa soʼu nükalioʼu Enós, oʼttüshii na wayuukana sünain mojutuin namüin tü nünüliakat Jeʼwaa (Gé 4:26, TNM; Heb 11:4). Naashin na ekirajaaliikana sünain tü sümakat tü Wiwüliakat, oʼttüshii na wayuu eejanakana soʼu nükalioʼu Enós sünain achuntaa nünülia Jeʼwaa sümaa nnojoluin anain sukuwaʼipa natuma otta neʼitaain tü nünüliakat Jeʼwaa sünain wayuu otta sünain namaleiwase. Shiimainrejeʼe tia, mojutusat nünülia Jeʼwaa atumawaa soʼu nükalioʼu Enós (paashajeʼera ENÓS).

ENEEROʼU 20-26

KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | GÉNESIS 6-8

«Naaʼinrüin süpüshuaʼaya tü nuluwataakat anain»

(Génesis 6:15, TNM) Müinjatü sukuwaʼipa putuma mayaa: Tü sajaʼapüinkat 133 meetüro, 22 meetüro tü seerulüinkat otta 13 meetüro sajaʼapüin iipünaamüin.

w11-S 15/9 18 püt. 13

«Anakaja müleka masütaajule waaʼin waneʼewai wakua»

¹³ Eejatü wanee akuwaʼipaa jaʼyakat maʼin nanain na wayuu nuchuntakana achiki Pablo. Masütaajusalii naya sünain aaʼinraa tü nüchekakat Maleiwa napüleerua. Nuuntuin naainjain tia Noé (paashajeʼera Hebreokana 11:7). «Anteerü tatüma wane wüin miyoʼushaata maʼi süpüla tajaʼttirüinjatüin tü wayuukot ütamüinreʼeya je kasa süpüshua sainküinkat mma» müshi Jeʼwaa nümüin Noé (Gén. 6:17). «Tü nnojotkat sütüjaain aaʼu wayuu», ¿jamüshiche nümaka Pablo? Shia süka nnojoyülüin alatüin wanee kasa makat aka tia. Mayaapejeʼe müin sukuwaʼipa tia, naaʼinrüin Noé süpüshuaʼa tü nümakat Jeʼwaa nümüin, «nnojottaa neʼe shia» nnojoishi majakuʼu müin. Jaa müshi nia süka kanoulain nia nünain Maleiwa otta nütüjaa aaʼu naaʼinrajatüin tü nümakat (Gén. 6:22). Naaʼinrüinjaʼa süpüshuaʼa tia, nukumajüin tü anuwa miyoʼushaatakat, akotchojüshi tü neküinjatkat, tü alama shiküinjatkat tü mürütkalüirua, nüsaajüin tü mürütkalüirua, aküjashi pütchi sümüin wayuu süchiki tü juya antajatkat otta jülüjashii naaʼin na nüpüshikana süpüla katchinjatüin nanoula waneepia. Sutuma kanoulain Noé jee nüchecherüin naaʼin nünain Maleiwa, nnojoishi nia outuin sümaa nüpüshi soʼunnaa tü juya Miyoʼushaatakat otta wainma kasa anasü naapakat Jeʼwaa namüin.

Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat

w04-S 1/1 31 püt. 1

Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karaloʼutakat Génesis (shiʼipa 1)

8:11. Sajaʼttüle tü wunuʼuliakat sutuma wanee juya Miyoʼushaata, ¿jalejeejatka süpüla tü toomasükat tü süpanakat wunuʼu olivo? Eesüjaʼa süpüla shiain sutuma piamasü kasa. Tü palajatkat, eesüjaʼa shiale sutuma icheshaatain nuurula chi olivokoi sünain tü mmakat, eeshi kakaliale nia shiroku tü wüinkat. Süshakajapa tü wüinkat, eeʼiyalaashi chi olivokoi sümaa susotuin nüpana nüchikuaʼa. Süsüʼüta müsia tü toomasükat nüpana chi olivokoi. Tü wanee sukuwaʼipakat, eesüjaʼa chajatüle shia süpüla tü toomasükat nünain wanee olivo jekechikai osotuin.

w04-S 1/1 29 püt. 8

Pütchi anaka maʼin sünainjee tü karaloʼutakat Génesis (shiʼipa 1)

7:11. Epirajaasüinka tü mmakat süpüshuaʼa sutuma wanee juya Miyoʼushaata, ¿jalajatü tia wüin wattakat maʼin saalin? «Anakaja sülumarüle tü wüin iipünaainjatkat saaʼu tü wüin siraakat atüma tü mmapaʼakat» müshi chi Maleiwakai soʼu tü Piamakat Kaʼi (Génesis 1:6, 7). «Tü wüin iipünaainjatkat» sümaka tü Wiwüliakat, shia süpüshi tü yaakat yaa mmapaʼa, miyoʼushaata maʼin shia chaa iipünaa. Tü juya Miyoʼushaata aʼitakat soʼu nükalioʼu Noé, shia süpüshuaʼa tü wüin chajatkat chaa iipünaa.

ENEEROʼU 27–PEʼUREEROʼU 2

KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | GÉNESIS 9-11

«Waneesiaiwaʼaya neʼe sünüiki tü wayuukolüirua süpüshua sainküin mma»

it-1-S 275

Babilonia tü Miyoʼusükat

Sukuwaʼipakat tü Babilonia sümaiwajatkat. Na akumajakana Babilonia, keeʼireesü naaʼin tü keeʼireekat naaʼin na akumajakana tü Piichi miyoʼushaata chajatkat Babel (Gé 11:2-9). Tü sukumajüneekalü aaʼujee tü Piichi miyoʼushaatakat otta tü pueulokot Babilonia, shia süpüla neʼnnaajünüin sutuma wayuu, nnojotsü shiain süpüla nuʼwaajünüin Maleiwa. Antüna anainrü waneirua Piichi miyoʼuyuu, Zigurat münüsü. Apotuna achiiruat tia chaa eere süchikanain tü pueulokot Babilonia otta müsia suluʼu tü mmakat Mesopotamia. Sünainjee tia, watüjaa aaʼu nnojoluin süpülajatüin nuʼwaajünüin Maleiwa. Makaʼa nuʼwalakajaain Jeʼwaa sukuwaʼipa nanüiki na wayuu akumajeekana tia Piichi miyoʼushaatakat, shia süka nütüjaain saaʼu naʼwaajüinjanain maleiwayaasü suluʼu. Tü pütchikat Babel makat, «Aʼwalakajaa sukuwaʼipa nanüiki» maluʼulu. Aluʼuinjaʼa tü pütchikat sumerio (Ka-dingir-ra) otta acadio (Bab-ilu) «Puetta nünainmüinjatka Maleiwa» maluʼulu. Na wayuu makatakana suluʼu tia mmakat, naʼwanajaain sünülia süpüla nnojoluinjatüin sotuin aaʼinyüü tü palajatkat sünülia. Mayaapejeʼe müin shia natuma, ayatüsia neʼe sünainpünaain aʼwaajaa maleiwayaasü tia anüliee jeket neʼitaakat sünain.

it-2-S 204 püt. 6

Anüikii

Saashin tü karaloʼutakat Génesis, eeshii waneinnua wayuu nnojoliikana aapaain sümaa tü nümakat Jeʼwaa namüin. Tü nuluwataakalü anain Jeʼwaa shia kachooinjanain naya sainküin mmakat süpüshuaʼa maʼaka nüküjain paala shia nümüin Noé otta na nüchonniikana (Gé 9:1). Naya wayuu nnojoliikana aapaain sümaa nünüiki Jeʼwaa, nakumajüin neʼe wanee Piichi miyoʼushaata süpüla kottuinjanain naya suluʼu. Naainjain tia Piichikat suluʼu tü mmakat Sinar (Mesopotamia). Tia Piichikat aainjünüsü süpüla suʼwaajünüin maleiwayaasü (Gé 11:2-4).

it-2-S 204 püt. 7

Anüikii

Nuʼwüinjeʼerüin chi Maleiwa Pülashaatakai maʼin tü naaʼinrajatkat naya wayuukana. Nuʼwalakajaain sukuwaʼipa nanüiki süpüla nnojoluin nayaawatüin saaʼu jamaluʼuluin nanüiki waneʼewai nakua, suluʼujee tia nnojoishii paaʼinwain naya sünain akumajaa tia miichikat. Noʼunayaa namaka na wayuukana sainküinpünaa tü mmakat. Nnojorüleje naainjain Maleiwa tia, najuyaajüinje Maleiwa nooʼomüin otta nnojotsüje kasain nasaʼwatüin sünainjee, ayatüshiije naya aaʼinrüin wanee kasa nekiiruʼujeejatka neʼe, nnojotka nümaʼanajeejatüin Maleiwa (anasü paashajeʼerüle Ec 7:29; Dt 32:5). Mojusüje sukuwaʼipa wayuu süka nnojoluin anain tia naainjainjatiaakat paala naya wayuukana. Akalajasaʼa katataawain sukuwaʼipa sünüiki wayuu nutuma Maleiwa (Gé 11:5-9; anasü paashajeʼerüle Isa 8:9, 10). Jamüsüjaʼa tü mmapaʼakat maaʼulu, nnojotsü anain süka naainjain na wayuukana tü anakat neʼe saaʼin namüin suulia tü nümakat Maleiwa. Müsüje sukuwaʼipa wayuu soʼu kaʼikat tia chaa suluʼu tü mmakat Babel nnojorüle nuʼwalakajaain Maleiwa sukuwaʼipa nanüiki.

it-2-S 455

Kojuyasü mma

Sutuma naatayaa sümüin sukuwaʼipa nanüiki, katataawasü nakuwaʼipa, tü kasa nakumajakat otta tü nanoujakalü anain. Naatajatü sukuwaʼipa wanee kasa natuma süka katataawain tü anüikii natüjakat apüleerua (Le 18:3). Sutuma nnojoluin jamajachin Maleiwa namüin, aainjayaa müshii naya namaleiwase sümaa naʼwaajüin naya (Dt 12:30; 2Re 17:29, 33).

Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat

it-1-S 397 püt. 7

Cam

Eeshijaʼa yalajachire Canaán sünain tü alatakat nümüin Noé otta nnojoishi nüchiaain nia Cam saaʼujee tia. Eesü müleka shiale nüküjeein achiki Noé maapülinjanain na nuuʼuliwoʼukana Canaán maʼaka naaʼin Cam. Ekeraajüsü soʼutku tü nümakat Noé wanaa sümaa naluwataain na nuuʼuliwoʼukana Sem naaʼu na cananeokana. Na nnojoliikana oʼutunüin aaʼin (maʼaka naaʼin na gabaonitakana [Jos 9]) achepchieeshii naya natuma na israeliitakana. Mapa, ekeraajüsü süpüshuaʼa tü nümakat Noé wanaa sümaa achepchieein atumawaa na nuuʼuliwoʼukana Canaán natuma na nuuʼuliwoʼukana Jafet. Na nuuʼuliwoʼukana Jafet naya na chajanakana Medo-Persia, Grecia otta Roma.

(Génesis 10:9, TNM) Nnojoishi eein wanee wayuu maʼaka naaʼin Nemrod eekai tütüin sünain olojoo sümaa peʼipaain nia nümaa Jeʼwaa. Müsüjeseʼe müin wanee pütchi mayaa: «Niakai müshi aka naaʼin Nemrod, wanee wayuu tütükai sünain olojoo sümaa peʼipaain nia nümaa Jeʼwaa».

it-2-S 481

Nemrod

Tü mma nuluwataapuʼukat aaʼu Nemrod shia: Babel, Erec, Akkad otta Calné. Mmakalüirua tüü chajatü suluʼu tü mmakat Sinar (Gé 10:10). Eesüjaʼa süpüla niain kaluwanaajalain Nemrod süpüla saainjünajatüin tü Piichi miyoʼu chajatkat Babel. Pansaasü pütchikat tüü sümaa tü namakat na judíokana. Anuu nünüiki Josefo: «[Nebrodes (Nemrod)] eʼrüshi wayumüin sünain aluwatawaa shiʼipaʼaya, süpüla mojutuinjachin Maleiwa namüin na wayuu nuluwataakana aaʼu, [...] nüpüleerua aaʼinchii süpüla naaʼinrajatüin tü nuluwataakalü anain naya. Naashin Nemrod, müleka wüinsirüle nachikuaʼa na wayuukana nutuma Maleiwa, nukumajeerü wanee miichi miyoʼushaata iipünaamüin suulia shimeʼruin shia wüin. Naajüin niakai, süsaleechi Maleiwa nutuma süka wüinsirüin na wayuu kooʼuliwoʼukana nia. Jaa müsü tü wayuukalüirua nümüin Nebrodes [Nemrod] otta mmoleʼe chi wayuu jaa makai nümüin Maleiwa naashin. Motsoʼo neʼe sümaa tü Piichi miyoʼushaatakat natuma, [...] ayaleraa ayaleraa maaʼatsü natuma» (Antigüedades Judías, libro I, cap. IV, secs. 2, 3).