Wekirajaainjatka anain sünain tü outkajawaakat Wakuwaʼipa otta Waʼyataain nümüin Maleiwa
PEʼUREEROʼU 3-9
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | GÉNESIS 12-14
«Aneerü pukuwaʼipa sutuma tü pütchi apansaajünakat»
it-2-S 573 püt. 3
Tü apansaajünakat
Tü Pütchi Nüpansaajakat Jeʼwaa nümüin Abraham: Wanaa sümaa nülatüin Abraham tü süchikat Éufrates süpüla nuʼunuin Canaánmüin, oʼttüshi Jeʼwaa sünain ekeraajaa tü pütchi nüpansaajakat nümüin. 430 juya mapa, nüpansaajüin Jeʼwaa wanee Pütchi nükajee Moisés (Gal 3:17). Soʼu chajachin kepiain Abraham suluʼu tü mmakat Ur, nüjütüin nia Jeʼwaa suluʼumüin wanee mma niiʼiyatüinjatka nümüin (Alu 7:2, 3; Gé 11:31; 12:1-3). Aküjünüsü suluʼu Éxodo 12:40, 41 (LXX) achepchieein na israeliitakana natuma na egipciokana. Soʼujee nojuʼitüin na israeliitakana Canaánjee sünainmüinreʼeya taashin naya Egiptojee, alatüsü 430 juya. Taashishii naya 14 Nisán soʼu juyakat 1513 Sü. W., soʼu tü kaʼi saainjünakalü oʼu tü Pascuakat (Éx 12:2, 6, 7). Sükajee tüü, ayaawatüna aaʼu nülatüin Abraham tü süchikat Éufrates süpüla nuʼunuin Canaánmüin soʼu 14 Nisán soʼu tü juyakat 1943 Sü. W. Soʼu nuʼunuin Abraham chaa Siquemmüin, eeʼiyalaashi nüchikuaʼa Jeʼwaa nümüin otta müshi nia nümüin süchiki tü pütchi nüpansaajakat paala nümüin: «Süpüshuaʼa mmakat tüü, shiimain sünain taapeerüin shia nümüin chi puuʼuliwoʼukai». Wanaawasü tia sümaa tü nüküjatüjütkalia paala Jeʼwaa chaa Edén otta nüküjain jemelinjachin sünainjee wayuu chia nuuʼuliwoʼukai Abraham (Gé 12:4-6; Gé 12:7, TNM). Nüküjain Jeʼwaa mapa sooʼomüin süchiki tia suluʼu Génesis 13:14-17; 15:18; 17:2-8, 19; otta 22:15-18.
w89-S 1/7 3 püt. 4
¿Jamüsü choʼujaaka pütüjaain saaʼu tü shiimainkat nüchiki Abraham?
Anasü maʼin tü nüküjakat Jeʼwaa nümüin Abraham otta apünüintua nüküjain nümüin (Génesis 18:18; 22:18). Süpüla nikeraajüin Jeʼwaa tü nüküjakat paala nümüin Abraham, asoʼiraajeerü naaʼin nutuma na wayuu outuinapakana. Aneerü maʼin nakuwaʼipa naya wayuukana nasoʼiraapa aaʼin süka jamüin, paʼaraiiseerüin tü mmakat maʼakaapuʼu paalainka. Ekirajüneena naya süchiki tü naaʼinrajatkat süpüla katüin noʼu waneepia (Génesis 2:8, 9, 15-17; 3:17-23).
it-2-S 218 püt. 1
Tü aluwataanakalü anain
Naashin waneinnua wayuu ekirajaakana süchiki sukuwaʼipa wayuu sümaiwa, eeʼiyatünawaisü nümüin wanee wayuu jetsüin sülüjüle tü mma niyaʼlajüinjatkat. Eeʼiyatünüsü shia nümüin saaʼujee wanee namüna. «Teʼrüin» nümapa chia ayaʼlajüinjachikai tia mmakat, nikettaajüin nünüiki nümüin chi oiküshikai. Süchikijee nüküjain Jeʼwaa nümüin Abraham naapüinjatüin nümüin tü mmakat Canaán, müshi nia: «Piirakaa jooluʼu sümüin tü mmakat süpüshua, chaa palaamüin je uuchimüin, chaa wüinpumüin je wopumüin». «Teʼrüin», nnojoishi müin Abraham süka nütüjaain saaʼu saapünajatüin tia mmakat namüin na nuuʼuliwoʼukana (Gé 13:14, 15). «Piirakaa jooluʼu sümüin tü mmakat» soʼu nümüin Jeʼwaa nümüin Moisés, nikettaajüin nünüiki nümüin sünain naapüinjatüin shia namüin na israeliitakana otta niainjachin Josué oʼunirüin naya sünainmüin. Pansaasü tia sümaa tü sukuwaʼipakat wayuu paala sümaiwa (Dt 3:27, 28; 34:4; paashajeʼera Mt 4:8 süchiki tü naapüinjatiaakat Satanaa nümüin Jesuu). Tü wane kasa naainjaka wanee wayuu ayaʼlajüinjachikai wanee mma, shia nülatüin pasanainpünaa sünain süpüla sütüjaanüin aaʼu niyaʼlajüinjatüin shia (Gé 13:17; 28:13). Tü wane sukuwaʼipakat süpüla sütüjaanüin aaʼu shiyaʼlajünüin wanee mma, shia süshajünüin suluʼu wanee karaloʼuta jeʼrain wunuʼulia suluʼuka wanee mma oikünajatka (paashajeʼera Gé 23:17, 18).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
it-2-S 889 püt. 9
Sacerdoote
Sülaülashi Melquisedec tü pueulokot Salem otta sacerdoote nia (ko·hén). Nnojotsü aküjünüin suluʼu tü Wiwüliakat nachiki na kooʼuliwoʼukana nia otta süchiki joujachin jemelin jee outuin nia. Nnojoishi nia sacerdootein saaʼujee sacerdootein na kooʼuliwoʼukana nia, nnojoishi eein wanee wayuu kasa nünain sacerdootekai nüpülapünaa jee nüchikumüin. Alanaʼaleeshia nia sünain sacerdootein noulia na sacerdoote nuuʼuliwoʼukana Leví, asülajüshii naya nümüin süpüshi nawashirüin. Achuntushi Melquisedec nümüin Maleiwa naaʼu Abraham soʼu nüsülajüin Abraham süpüshi tü nuwashirüinkat nümüin. Wanaa sümaa naaʼinrüin Abraham tia, müshii nayakaijaʼa aaʼin na levítakana yalajanain sünain asülajaa nümüin Melquisedec wanaa nümaa Abraham (Gé 14:18-20; Heb 7:4-10). Niyaawaseshi Melquisedec Jesukürisüto, chi sacerdoote süpülajaikai «kaʼikat süpüshua maa aka nukuaippa Melquisedec» (Heb 7:17).
PEʼUREEROʼU 10-16
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | GÉNESIS 15-17
«¿Jamüsü nuʼwanajaaka Jeʼwaa nünülia Abram otta sünülia Sarai?»
(Génesis 17:1, TNM) Wanaa sümaa 99 nuuyase Abraham, eeʼiyataashi Jeʼwaa nümüin sünain maa nümüin: «Taya chi Maleiwa Pülashikai maʼin. Ayata poonooin sümaa tü tamakat pümüin otta ayata wulein pukuwaʼipa».
it-1-S 914, püt. 2
Kaainjalaa
Sutuma kaleʼeruʼuin kaainjalaa wanee wayuu, nnojotsü anain sukuwaʼipa tü kasakalüirua nutuma otta nnojotsü anain nukuwaʼipa süka nuuʼuliwoʼuin nia Adán (Ro 5:12; Sl 51:5). Wulesü nukuwaʼipa Jeʼwaa, amüliajüi maʼin nia jee «niʼraajüin maʼin tü wakumajiakat ooʼulaka sotusü naaʼin sümamülain mma waya» (Sl 103:13, 14). «Saʼakajee tü wayuukolüirua eejatkat wanaa nümaa Noé, niaʼala nümüiwa anamiaka waneepia sümüin wayuu je lotüin nükuaippa nuʼupala Maleiwa», müshi Jeʼwaa nüchiki Noé, wanee wayuu lotokai akuwaʼipa jee oonookai waneepia nümaa. Nümaka nüchiki Abraham: «Ayata poonooin sümaa tü tamakat pümüin otta ayata wulein pukuwaʼipa» (Gé 6:9, 10; 17:1, TNM). Shia «kamalainka nümüin [Jeʼwaa] tü suluʼukat naaʼin wanee wayuu», müsüjeseʼe nnojoluin nüküjain nümüin Noé otta nümüin Abraham süchiki tü naainjalakat mayaapejeʼe kaainjalain naya jee outuin naya mapa (1Sa 16:7; anasü paashajeʼerüle 2Re 20:3; 2Cr 16:9). Otta müsü nünüiki Jeʼwaa namüin na israeliitakana: «Maainjalainjachi pia nuʼupala Jeʼwaa chi Pümaleiwasekai» (Dt 18:13; 2Sa 22:24). Nuluwataain Jeʼwaa chi Nüchonkai, chi maainjalakai, süpüla outuinjachin saaʼu saainjala wayuu. Sutuma naainjain tia, nülaʼajaain saainjala wayuu eekai sunoujain nünain Kürisüto sünain outuin nia saaʼu saainjala otta na oonookana sümaa tü nümakat. Lotusü sukuwaʼipa waneepia tü kasa naainjakat Jeʼwaa (Heb 7:26; Ro 3:25, 26; paashajeʼera INTEGRIDAD; PERFECCIÓN).
it-1-S 31 püt. 4
Abraham
Alatamaatüsü tü kaʼikat. Polooichipa juya Abraham sünain kepiain nia suluʼu tü mmakat Canaán jee nnojotsü kachooin Sara. Saapakalaka Sara Agar nümüin Abraham süpüla kachoinjatüin shia nümüin otta anakalaka tia nümüin Abraham. Soʼu tü juyakat 1932 Sü. W., jemeishi Ismael, wanaa sümaa 86 nuuyase Abraham (Gé 16:3, 15, 16). Ayatapejeʼe alatüin tü kaʼikat. Soʼu juyakat 1919 Sü. W., soʼu 99 nuuyase Abraham, nuluwataain Jeʼwaa Abraham niʼyoteʼerüinjatüin nata napüshuaʼa na tooloyuu yalajanakana nipialuʼu. Naaʼinrüinjatü tia süpüla sütüjaanüin aaʼu sutuma wayuu shiimain maʼin tü Pütchi Nüpansaajakat Jeʼwaa nümüin Abraham. Nuʼwanajaain Jeʼwaa tü nünüliakat Abram süka Abraham süka shikiijeechin nia wayuu wainma, eʼirukuu wainma nutuma Maleiwa (Gé 17:5, 9-27; Ro 4:11). Süchikijee tia, kamaneeshi Abraham namüin apünüinshii aapiee jee naküjaka nümüin sünain kachoinjatüin Sara, alatüinjatü wanee juya süpüla tia (Gé 18:1-15).
wp09-S 1/2 13
¿Kasaichi pünülia?
Nuʼwanajaain Jeʼwaa nanülia waneinnua wayuu jaʼapüinna süpüla nüküjain wanee kasa alatüinjatkat mapeena. Maʼaka nukuwaʼipa Abram (Kojutushi Atumawaa chi Ashiikai) aʼwanajaanüsü tü nünüliakat süka Abraham, «Shikiijeechi joo pia wayuu wainma» maluʼulu. Ekeraajüsü tia süka wainmain na nuuʼuliwoʼukana (Génesis 17:5, 6). Otta müsia Sarai aʼwanajaanüsü tü sünüliakat, «Katkaarat» maluʼulu tü sünüliakat, jooluʼu Sara müitpa sünülia «Nei na sülaülashiikana mma» maluʼulu tia. Talatakajasaʼa shia nuʼwanajaapa Jeʼwaa tü sünüliakat (Génesis 17:15, 16).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
it-1-S 597, püt. 6
Tü kaʼikalüirua sülatakalü oʼu wanee kasa
Müshi Jeʼwaa nümüin Abram (Abraham): «Cheena na puuʼuliwoʼukana kepiain 400 juya suluʼu wane mma naata. Neʼreerü namüliala wanaa sümaa achepchiain naya sütüma tü wayuu koumainkat tia mmakat» (Gé 15:13; paashajeʼera Alu 7:6, 7). Aküjünüsü tia pütchikat süpülapünaa jemelin Isaac. Jemeishi Ismael soʼu juyakat 1932 Sü. W., süchon nia Agar otta jemeishi Isaac soʼu tü juyakat 1918 Sü. W. (Gé 16:16; 21:5). Warestaajüle soʼujee juyakat 1513, tü kaʼi nojuʼitakalü oʼu na israeliitakana Egiptojee, sünainmüin tü juyakat 1913 Sü. W., alatüsü 400 juya. Soʼu juyakat tia, jaʼrai nuuyase Isaac jee apütinnüshi nia. Soʼujee tia, eʼrüshi müliaa Isaac soʼu nimeeʼerainpalain nia Ismael, poloo mekietsat nuuyase Ismael soʼu tia (Gé 15:14; 21:8, 9). Maaʼutpünaa yaa, eesüjaʼa nnojorüle mojuin tü naaʼinrakat Ismael nümüin Isaac soʼu nimeeʼerainpalain nia. Akaajasaʼa soʼu nükalioʼu Abraham mojusü tia makat, watüjaa aaʼulu tia süka süjünajaanüin Agar nümaa Ismael otta anasü tia nümüin Jeʼwaa (Gé 21:10-13). Sutuma süshajünüin tia suluʼu tü Wiwüliakat, atüjaana aaʼu shiimain suʼttüin yalejeechiki tü 400 juya neʼrüinjatkalü oʼu namüliala na israeliitakana otta ajaʼttüsü tia namülialakat soʼu nojuʼitüin Egiptojee (Gal 4:29).
it-1-S 890 püt. 7
Tü kaʼi nojuʼitakalü oʼu Egiptojee
¿Jamüsü watüjaaka saaʼu naleʼejüin nachikuaʼa Canaánmüin na nuuʼuliwoʼukana Abraham 400 juya mapa? Soto waaʼin nüküjain Jeʼwaa nümüin Abraham naleʼejüinjanain na nuuʼuliwoʼukana Canaámüin sülatapa 400 juya (Gé 15:16). Soʼunnaa nüpansaajüin Jeʼwaa nünüiki nümüin Abraham sünainmüinreʼeya nojuʼitüin na israeliitakana Egiptojee alatüsü 430 juya otta watta maʼin naalii na nuuʼuliwoʼukana Abraham. Sotuinjatü waaʼin kakaliapuʼuin wayuu sümaiwa. Nnojotpejeʼe alatüin suulia 215 juya sünain chainjanain na israeliitakana chaa Egipto. Soʼujeʼereʼeya nantüin na israeliitakana Egiptomüin sünainmüinreʼeya naleʼejüin nachikuaʼa Canaánmüin alatüsü 400 juya. Watüjaa aaʼu tia, wayaawajüle nanainjee na nuuʼuliwoʼukana Leví. Anuu shia: 1) Leví, 2) Qohat, 3) Amram otta 4) Moisés (Éx 6:16, 18, 20).
PEʼUREEROʼU 17-23
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | GÉNESIS 18, 19
«‹Chi kasalajanakai atuma saainjala wayuu süpüshuaʼa sainküin mmakat› najaʼttirüin Sodoma otta Gomorra»
(Génesis 18:25, TNM) ¡Nnojotsü süpüla puʼutuinjatüin naaʼin chi anamiakai nümaʼaleʼeya chi kaainjaraikai süka nnojoluin müin pukuwaʼipa! ¡Nnojoleerü puuʼulaain sülatüin tia namüin! Nnojotsü süpüla paainjain wanee kasa makat aka tia. ¿Aashin naaʼinrüinjatüin tü lotusükat Chi kasalajanakai atuma saainjala wayuu süpüshuaʼa sainküin mmakat?
w10-S 15/11 26 püt. 12
Jeʼwaa nia chi Aluwataakai waaʼu
12 Soʼu palitchon kaʼi, sütüjaajeerü aaʼu wayuu süpüshuaʼa niain Jeʼwaa nümüiwaʼa chi Aluwataakai saaʼu kasakat süpüshuaʼa. ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu tia? Shia süka nnojoluin anain nümüin eein tü mojulawaakat waneepia otta watüjaa aaʼu sülüʼülüin süpüla sajaʼlajaain kasakat süpüshuaʼa sutuma tü kasa weʼrakat maaʼulu. Najaʼttireena Jeʼwaa na mojulaashiikana maʼaka naainjain shia soʼu nükalioʼu Noé. Najaʼttirüin Sodoma sümaa Gomorra otta müshia chi aluwataaikai chaa Egipto namaʼaleʼeya na nusurulaatsekana. Najaʼttirüin Jeʼwaa Sísara otta Senaquerib namaʼaleʼeya na nusurulaatsekana, nnojoishii naya pülain maʼin maʼaka naaʼin Jeʼwaa (Gén. 7:1, 23; 19:24, 25; Éx. 14:30, 31; Juec. 4:15, 16; 2 Rey. 19:35, 36). Wayaawata aaʼu sükajee tia nnojoleerüin nuuʼulaain Jeʼwaa müliain waneepia na aʼyataakana nümüin jee mojutuin nia atumawaa. Antamaateerü tia kaʼikat süka weʼrüin sülüʼülüin süpüla niweetüinjachin Kürisüto jee tü kaʼi sajaʼlajaainjatkalü oʼu kasakat süpüshuaʼa (Mat. 24:3).
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
w88-S 15/5 23 püt. 5, 6
¿Eeshiche wanee wayuu eekai niʼrüin Maleiwa?
Wayaawatüitpa aaʼu müin yootokoi naaʼin Abraham nümaa Jeʼwaa soʼu naashajaain nümaa wanee aapiee. Sutuma nüküjain chi aapieekai nümüin Abraham süpüshuaʼa tü pütchi nümakat Maleiwa nümüin, müshi niakaijaʼa aaʼin Maleiwa chejeein nümaʼanajee Abraham. Müsüjeseʼe sümüin tü Wiwüliakat «eeʼiyataashi Jehová nümüin Abraham» (Génesis 18:1).
Nuluwataanapa wanee aapiee nutuma Maleiwa sünain eʼikajawaa wanee pütchi, nuuntuin nüküjain süpüshuaʼa tü nümakat Maleiwa nümüin. Tia müsü aka saaʼin waküjale nümüin wanee wayuu wanee pütchi suluʼupünaa teleepono jee shiale suluʼupünaa tü raawiakat, kottusü süpüshuaʼa tü wamakat. Wayaawata aaʼu sükajee tia, müin naashajaakai aaʼin Abraham nümaa Maleiwa soʼu naashajaain nümaa wanee aapiee, müsia neʼe tü alatakat nümüin Moisés, Manóah otta waneirua wayuu. Naya wayuukana neʼrüin na aapieekana otta tü naʼanasiakat Maleiwa, nnojoipejeʼe neʼrüin Maleiwa. Müsüjeseʼe pansaain maʼin tü nümakat Juan, eere nümüin: «Nnojotsü wayuu eekai shiʼrüichin Maleiwa» (Juan 1:18). Naya wayuukana neʼrüin na aapiee nuluwataakana Maleiwa, nnojoipejeʼe neʼrüin chi Maleiwakai.
PEʼUREEROʼU 24–MAATSOʼU 1
KOROLO KOJUTUSÜ SULUʼUKA TÜ WIWÜLIAKAT | GÉNESIS 20, 21
«Nikeraajüin Jeʼwaa waneepia tü nüküjatüjütkalia paala»
Püchajaa süchiki kaaʼürüi suluʼu tü Wiwüliakat
(Génesis 21:33, TNM) Süchikijee tia, nüpünajüin chaa Beer-seba wanee wunuʼu kanüliakat tamarisco otta nuchuntuin tü nünüliakat Jeʼwaa soʼu tia, chi Maleiwa matüjainkai outaa.
w89-S 1/7 20 püt. 9
Anasü nukuwaʼipa Abraham süpüla nashatüin shia na aleeweekana nümaa Jeʼwaa
9 Eesü wanee kasa naaʼinraka Abraham jaʼyaka naaʼu kanoulain nia. Müsü tü pütchikat: «Nükumajüin Abram wane aʼajüleepala süpüla naʼajüinjatüin kasa nümüin Maleiwa» (Génesis 12:7). Nuʼuta aaʼinrü Abraham mürüt nümüin Maleiwa otta naainjain tia suluʼu waneirua mma. Otta «nuchuntuin tü nünüliakat Jeʼwaa» (Génesis 12:8, TNM; 13:18; 21:33, TNM). Tü pütchi hebreo «nuchuntuin tü nünüliakat Jeʼwaa» makat, «aküjaa süchiki tü nünüliakat» maluʼulu tia. Na wayuu yalajanakana nipialuʼu Abraham jee müshia na cananeokana, naapüin nüchiki Jeʼwaa nutuma Abraham (Génesis 14:22-24). Müsia neʼe maaʼulu, na aleeweekana nümaa Jeʼwaa choʼujaasü nachuntüin tü nünüliakat sümaa kanoulain maʼin naya. Naainjain tia wanaa sümaa naküjain pütchi sümüin wayuu, naʼwaajapa waneepia chi Maleiwakai sükajee naküjain süchiki nünülia suʼupala wayuu (Hebreokana 13:15, TNM; Roma 10:10, TNM).