Tü aaʼinnakat süpüla eeinjatüin tü Bibliakat maaʼulu yaa

Nnojotsü neʼe nüshajirüin Maleiwa tü Bibliakat, jülüjasü naaʼin suulia jamajüin shia. Nüshajirüinjeseʼe tü pütchi makat:

«Aluʼuinjaʼa tü nünüikikat Jehová eejeerü shia süpüla kaʼikat süpüshuaʼa» (1 Pedro 1:25).

Shiimain tia mayaainjeʼe nnojoluin tü karaloʼuta sümaiwajatü nünüikimaajatkat Maleiwa, tü ashajuushikat suluʼu hebreo, arameoa otta griego. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla watüjaain saaʼu nünüikin Maleiwa tü pütchi waashajeʼerakat suluʼu tü Bibliakat?

TÜ NAAʼINRAKAT NA ASHAJÜLIIKANA

Shiimain nünüikin Maleiwa tü ashajünakat suluʼu tü Biblia eekat wamaʼana. Nuluwataapuʼuin Maleiwa na wayuukana süpüla nashajüinjatüin tü pütchi ashajuushikat suluʼu hebreo.b Nuchuntuin Jehová namüin na aluwataashiikana naaʼu na israelitakana nashajüinjatüin tü Pütchi Aapünakat nümüin Moisés (Deuteronomio 17:18). Nuluwataainña Maleiwa na levitakana nachajaainjatüin sukuwaʼipa süpüla ayatüinjatüin eein tü Pütchi Aapünakat nümüin Moisés jee nekirajüinjatüin wayuu sünain (Deuteronomio 31:26; Nehemías 8:7). Süchikijee namaanüin na judíokana chaa Babiloniamüin, eeshii waneinnua wayuu ashajülii karaloʼuta soferim münüshii (Esdras 7:6, noota). Mapa maʼin, wainma tü karaloʼuta nashajakat naya wayuukana, nashatüin shia sünainjee 39 karaloʼuta ashajuushikat suluʼu hebreo.

¿Kasa aaʼinnaka süpüla ayatüinjatüin eein 27 karaloʼuta ashajuushikat suluʼu griego? Tia karaloʼutakat nashajala noʼutku na aluwataaushikana jee müshiʼiya waneinnua anoujashii namaiwajana. Ayatüsia nashajüin tia na anoujashii namaiwajanakana maʼaka naainjapuʼuin shia waneinnua judío ashajülii karaloʼuta (Colosas 4:16). Eeshii waneinnua wayuu ajaʼttireekana tia ashajuushi maʼaka naaʼin Diocleciano, chi aluwataakai saaʼu Roma. Ayatüsiaʼaya eein maaʼulu tia karaloʼuta sümaiwajatkat, eesü kottule shia jee shiʼipale neʼe.

Tü karaloʼuta nashajalakat na nikirajüinkana Jesús, ashajünüsü shia suluʼu waneirua anüikii. Ashajünüsü tü palajannuukat Biblia suluʼu anüikii sümaiwajatü maʼaka saaʼin armenio, copto, etiópico, georgiano, latín otta siriaco.

TÜ PÜTCHI ANEEKÜNAKAT SÜPÜLA SÜSHAJÜNÜINJATÜIN

Nnojotsü wanaawain maʼin süshatia tü pütchi nashajakat na ashajakana tü Bibliakat, ¿jamakaʼa süpüla watüjaain saaʼu pansaale shia sümaa tü ashajuushi sümaiwajatkat?

Tia müsü aka saaʼin tü naaʼinrakat wanee ekirajüi achuntakai namüin 100 nikirajüin nashatüinjatüin wanee kapiitulo sünainjee wanee karaloʼuta, machiküle tia karaloʼutakat eesü süpüla suʼwanaajireʼennüin tü 100 karaloʼuta nashajakat na nikirajüinkana. Eesü tü pütchi noʼtchejaakalü amaa, nnojotpejeʼe wanaawain tü kasa mojukat natuma. Müsia neʼe sukuwaʼipa natuma na wayuu ekirajaakana süchiirua tü pütchi sümaiwajatkat naʼwanaajireʼerapa shia sümaa saʼata tü karaloʼuta sümaiwajatkat jee tü ashatünakalü anainjee shia. Nayaawataka kasain mojuin natuma na ashajüshiikana jee pansaale shia sümaa tü ashajuushi sümaiwajatkat.

«Tü antünakalü anain suluʼu Nuevo Testamento jee aküjakat shiimain shia, kaawainsü maʼin suulia tü kasa antünakalü anain süchiki tü nashajakat na wayuu namaiwajanakana, nnojotsü jaralin wainmajüin aaʼin saaʼu tü nashajakat naya wayuukana».

¿Jamüsü süpüla watüjaain saaʼu pansaale tü sümakat tü Biblia sümaa tü pütchi ashajuushikat sümaiwa paala? Anuu nünüiki Frederick Bruce süchiki tü pütchi ashajuushikat suluʼu griego (Nuevo Testamento): «Tü antünakalü anain suluʼu Nuevo Testamento jee aküjakat shiimain shia, kaawainsü maʼin suulia tü kasa antünakalü anain süchiki tü nashajakat na wayuu namaiwajanakana, nnojotsü jaralin wainmajüin aaʼin saaʼu tü nashajakat naya wayuukana». Anuu sooʼomüin nünüiki: «Süshajarale wayuu tü kanüliakat Nuevo Testamento, nnojotsüjeʼe jaralin wainmajüin aaʼin saaʼu shiimain tia pütchikat».

Pütchi hebreo suluʼuka tü kanüliakat Rollos del mar Muerto — Shiyaakua tü kapiitulokat 40 nüshajalaka Isaías, antüna anainrü tia suluʼu tü kanüliakat **Rollos del mar Muerto** (soʼujatü juyakat 125-100 Sü.W.).

Suʼwanaajireʼennapa tia rooyokot sümaa tü pütchi hebreo ashajuushikat 1.000 juya süchikijee tia, ayaawatüna aaʼu nnojoluin suʼwanajaain tü pütchikat, shia neʼe eeʼirataka süshajia.

Pütchi hebreo suluʼuka tü kanüliakat Códice de Alepo — Shiyaakua tü kapiitulokat 40 nüshajalaka Isaías, sulujutü tü kanüliakat **Códice de Alepo,** nashajala tia na kanüliakana masoreta, soʼunnaa juyaka 930 So.W.

Tü pütchi ashajuushikat suluʼu griego. Sajaʼttiamüin siglo 19, aʼwanaajireʼennüsü tü pütchi ashajuushikat sümaiwa sümaa tü ashatünakalü anainjee tü Bibliakat, nia aʼwanaajireʼeraka tia Brooke Westcott otta Fenton Hort süpüla sukumajünüinjatüin tü karaloʼuta ashatünüinjatkalü anainjee tü pütchi ashajuushikat suluʼu griego. Naaʼinrüin tia süka pansaain shia naashin sümaa tü karaloʼuta ashajuushikat sümaiwa. Shiatapünaa siglo 20, na wayuu aneekünaka süpüla nashajüin tü kanüliakat Namüinjatü na Wayuu Kepieenakana Suluʼu tü Mma Jeketükat, nashatüin tü nüshajalakat Westcott otta Hort. Nekirajaa anainrü waneirua papiro sümaiwajatü, eesüjaʼa shiale tü ashajünakat soʼu siglo segundo otta siglo tercero eekat wakalioʼu. Soʼujeʼereeya kaʼikat tia wainmaitpa tü kanüliakat papiro. Tü pütchi ayuʼnnakalü anainjee tü Bibliakat maʼaka saaʼin tü nüshajalakat Nestle otta Aland jee müsia tü süshajalakat Sociedades Bíblicas Unidas, wainma tü kasa jeketü antünakalü anain suluʼu tia karaloʼutakalüirua, süshajünaka suluʼu tü Biblia eekat wamaʼana maaʼulu.

Shikirajaanapa anain tü pütchi sümaiwajatü ayuʼnnakalü anainjee tü Bibliakat, atüjaa aaʼulu eein waneirua wetsiikulo ashajünakat suluʼu tü Pütchi Ashajuushikat suluʼu griego neʼinaajalakat neʼe na ashajüliikana karaloʼuta, nnojotpejeʼe eejatüin tia suluʼu tü ashajuushi nünüikimaajatkat Maleiwa mayaainjeʼe eejatüin shia suluʼu waneirua ashajuushi maʼaka saaʼin tü kanüliakat Versión del Rey Jacobo. Soʼu siglo 16, aküjünüsü jaralüin tü wetsiikulo ashajünüinjatkat suluʼu tü Bibliakat. Asüʼünneʼenüsü tia wetsiikulokot suluʼujee tia Bibliakat, nnojoluitpaka kottuin shia süpüshuaʼa. Anuu tü wetsiikulo asünneʼennakat: Mateo 17:21; 18:11; 23:14; Marcos 7:16; 9:44, 46; 11:26; 15:28; Lucas 17:36; 23:17; Juan 5:4; Aluwataaushikana 8:37; 15:34; 24:7; 28:29 otta Roma 16:24. Suluʼu Bibliakat tüü, eʼitaanüsü wanee noota saʼatoʼu tü wetsiikulo asüʼünneʼennakat.

Atüjaana aaʼu nnojoluin eejatüin suluʼu tü pütchi ashajuushikat sümaiwa tü pütchi miyoʼu sajaʼttiamüinkat Marcos 16, wetsiikulo 9-20, tü pütchi joʼuuchon sajaʼttiamüinkat Marcos 16 jee müsia tü pütchi ashajünakat suluʼu Juan 7:53–8:11. Suluʼu Bibliakat tüü, asünneʼennüsü tia wetsiikulokot süka nnojoluin eejatüin shia suluʼu tü pütchi ashajuushikat sümaiwa.

Anoutunüsü süshajia waneirua pütchi suluʼu Bibliakat tüü shiiʼiree pansaain shia sümaa tü ashajuushi sümaiwajatkat naashin na ekirajaakana süchiirua. Jamüsüjaʼa suluʼu Mateo 7:13 müsü sünüiki suluʼu tü karaloʼuta sümaiwajatkat: «Jikeroto suluʼupünaa tü potton mouisükat, jama jeruluin tü pottonkot jee wattain naalii na oʼunakana suluʼupünaa tü wopu jerutsükat, tü kaluʼukalü outaa». Sümaiwa paala nnojotpuʼusü «potton» müin suluʼu tü Bibliakat kanüliakat Namüinjatü na Wayuu Kepieenakana Suluʼu tü Mma Jeketükat, shikirajaanaka anain tü karaloʼuta sümaiwajatkat, shiyaawatünaka aaʼu eetüjülin tü pütchikat «potton», müsüjeseʼe süshajünüin suluʼu Bibliakat tüü. Mayaainjeʼe wainmain tü pütchi anoutunakat süshajia, nnojotsü shiain wanee kasa aʼwanajeʼeraka maʼin tü nüküjeekalü achiki Maleiwa.

Pütchi ashajuushi suluʼu papiro — Shiyaakua wanee pütchi sümaiwajatü ashajuushi suluʼu papiro, shia tü sümakat 2 Corinto 4:13–5:4, soʼunnaa juyakat 200 So.W.

a Tü ashajuushikat suluʼu hebreo, meerü sünülia watuma tia pütchikat.

b Ashatünüsü tü pütchi sümaiwajatkat, jama eein süpüla sumojujaain tü ashajünakalü anain shia.