NOTÍSIA PORÃ OSKRIVI VAʼEKUE LUCAS

1 Heta hénte oñehaʼã oinvestiga porã umi mbaʼe Jesús ojapo vaʼekue, ha oskrivi umíva. Umi mbaʼe ñande jaikuaa porã oiko hague.+ 2 Péicha omombeʼu ñandéve umi ohecha vaʼekue+ voi koʼã mbaʼe ha opredikáva Ñandejára Ñeʼẽ.+ 3 Karai Teófilo che arrespetaitéva, che avei ainvestiga porã koʼã mbaʼe ha adesidi askrivi ndéve oiko hagueichaite iñepyrũ guive.+ 4 Péicha nde ikatúta reikuaa porã siertoha umi mbaʼe reaprende vaʼekue.+

5 Herodes haʼérõ guare rréi+ Judéape, oĩ vaʼekue peteĩ saserdóte hérava Zacarías. Haʼe ningo Abías grupopegua.*+ Hembireko katu héra Elisabet ha haʼe Aarón familiare. 6 Mokõivéva ihústo Ñandejára renondépe ha ndojapói mbaʼeve ivaíva, pórke haʼekuéra okumplipaite umi mandamiénto ha umi léi Jehová* omoĩva. 7 Haʼekuéra naifamíliai, pórke Elisabet ndaikatúi imemby, ha avei mokõivéva ja ijedáma.

8 Peteĩ jey, Zacarías grúpope otoka ombaʼapo pe témplope, ha haʼe oservi saserdóteramo+ Ñandejára renondépe. 9 Umi saserdóte ohapy jepi insiénso pe témplope.+ Ha ko vuéltape otoka Zacaríaspe ojapo upéva, upémarõ haʼe oike Jehová* témplope ha ohapy insiénso.+ 10 Upe aja enterove umi hénte oñemboʼe joa okápe. 11 Upeichahágui Jehová* ánhel ojechauka Zacaríaspe, oñemboʼy pe altár* deréchape. 12 Zacarías ndoikuaái mbaʼépa la oikóva ha tuichaiterei oñemondýi. 13 Pe ánhel katu heʼi chupe: “Ani rekyhyje Zacarías, Ñandejára ohendu ne ñemboʼe. Ne rembireko Elisabet imembýta ha pe mitãme rembohéra vaʼerã Juan.+ 14 Nde revyʼaitereíta ha heta hénte ovyʼáta avei haʼe onase haguére.+ 15 Haʼe iñimportánteta Jehovápe* g̃uarã.+ Péro ndoʼúi vaʼerã víno ni mbaʼeveichagua vevída orekóva alkoól.+ Onase mboyvéma voi Ñandejára omeʼẽta chupe ijespíritu sánto.+ 16 Haʼe oipytyvõta heta hénte Israelguápe ojevy hag̃ua Jehová* rendápe.+ 17 Elías ojapo haguéicha, haʼe ikyreʼỹta,* imbaretéta ha ohóta Ñandejára renonderã.+ Haʼe okambiáta umi tuakuéra korasõ oreko hag̃ua hikuái mitãnguéra korasõ.*+ Ha umi naiñeʼẽrendúivape avei oipytyvõta iñarandu ha ojapo hag̃ua iporãva. Haʼe opreparáta peteĩ tetã Jehovápe* g̃uarã”.+

18 Ha Zacarías heʼi pe ánhelpe: “¿Mbaʼéicha piko oikóta upéva? Che ningo chetujáma ha che rembireko ig̃uaig̃uíma avei”. 19 Pe ánhel okontesta chupe: “Che hína Gabriel,+ che siémpre aime Ñandejára renondépe.+ Haʼe chembou añeʼẽ hag̃ua nendive ha amombeʼu hag̃ua ndéve koʼã notísia porã. 20 Nde ningo nderegueroviái la che haʼéva, upévare ndaikatumoʼãi reñeʼẽ oñekumpli peve koʼã mbaʼe pe tiémpo Ñandejára omoĩ vaʼekuépe”. 21 Upe aja umi hénte ohaʼarõ gueteri Zacaríaspe, ha oikuaase hikuái mbaʼérepa la otardaite pe témplope. 22 Péro haʼe osẽvo, ndaikatúi oñeʼẽ ha umi hénte opilla Zacarías ohecha hague peteĩ visión pe témplope. Ha ndaikatúi rupi oñeʼẽ, oseñeánte chupekuéra. 23 Upéi, otermina rire pe traváho otokáva chupe pe témplope, Zacarías oho hógape.

24 Upe rire hembireko Elisabet opyta hyeguasu ha nosẽvéi hógagui 5 mése aja, ha heʼi: 25 “Añetehápe Jehová* chevendesi. Haʼe ohecha che situasión ha upévare ndaikomoʼãvéima añemotĩ umi hénte renondépe”.+

26 Ohasávo 6 mése Elisabet hyeguasu hague, Ñandejára omondo ánhel Gabriélpe+ peteĩ siuda opytáva Galiléape, hérava Nazaret. 27 Upépe oĩ peteĩ kuñataĩ vírhen+ hérava María. Upérõ haʼe oñekomprometéma omenda hag̃ua José rehe. Haʼe ningo David familiare.+ 28 Pe ánhel Gabriel oike María rendápe ha heʼi chupe: “Mbaʼéichapa María, Jehová* ndeguerohoryeterei ha oĩ nendive”. 29 Ohendúvo chupe, María ojepyʼapyeterei ha oñehaʼã ontende mbaʼépa heʼise upe ánhel heʼi vaʼekue.* 30 Upémaramo pe ánhel heʼi chupe: “Ani rekyhyje María, Ñandejára ningo ndeguerohory. 31 Nde nderyeguasúta ha reguerekóta peteĩ mitãkuimbaʼe,+ ha rembohéra vaʼerã chupe Jesús.+ 32 Haʼe iñimportantetereíta+ ha oñehenóita Ñandejára Ndaijojaháiva Raʼy.+ Ha Jehová* omoĩta chupe Rréiramo itúa David haʼe haguéicha avei.+ 33 Haʼe ogovernáta Jacob familiare rehe opa ára g̃uarã, ha Irréino núnka ndopamoʼãi”.+

34 María katu heʼi pe ánhelpe: “¿Mbaʼéicha piko oikóta upéva? Che ningo ndarekói gueteri rrelasión sexuál kuimbaʼéndi”.+ 35 Pe ánhel okontesta chupe: “Espíritu sánto oúta nde ári+ ha Ñandejára Ndaijojaháiva podér nemoʼãta. Upévare pe mitã onaséta sin pekádo+ ha oñehenóita Ñandejára Raʼy.+ 36 Oime ne hénte Elisabet imembýta avei, ojapóma 6 mése hyeguasu hague. Hiʼarive haʼe ig̃uaig̃uíma ha umi hénte heʼi vaʼekue ndaikatumoʼãiha imemby. 37 Péro entéro mbaʼe Ñandejára heʼíva oñekumpli katuete”.+ 38 Upémaramo María heʼi: “¡Che hína Jehová* eskláva! Toiko katu cherehe ere haguéicha”. Upéi pe ánhel osẽ oho upégui.

39 Upéi María pyaʼe porã osẽ oho Elisabet rendápe. Haʼe ningo oiko peteĩ puévlo oĩva sérrope, Judápe. 40 María oike Zacarías rógape ha osaluda Elisabétpe. 41 Ha Elisabet ohendúvo María osaludaha chupe, pe mitã opo hyépe ha Elisabet henyhẽ espíritu sántogui, 42 ha hatã heʼi: “¡Ñandejára nevendesi entéro kuña apytépe ha ovendesi ne membýpe avei! 43 Che Ruvicha sy ningo ou chevisita. Tuichaiterei vendisión ningo péva chéve g̃uarã. 44 Ahendúvo ne ñeʼẽ, che memby ovyʼaiterei ha opo voi che ryépe. 45 Nde avei revyʼa reguerovia haguére, pórke Jehová* katuete okumplíta umi mbaʼe heʼi vaʼekue ndéve”.

46 Ha María heʼi: “Che* ambotuicha Jehovápe,*+ 47 ha che korasõ henyhẽ vyʼágui Ñandejára haʼe haguére che Salvadór.+ 48 Che ningo ijesklavamínte péro haʼe cheguereko enkuénta.+ Koʼág̃a guive enterove umi hénte heʼíta Ñandejára chevendesi hague.+ 49 Tuichaiterei mbaʼe ningo la ojapóva cherehehápe Ñandejára Ipoderosoitéva, héra sagrádo hína.+ 50 Ñandejára siémpre oiporiahuvereko umi orrespetávape chupe* ipyʼaite guive.+ 51 Ñandejára ojapo heta mbaʼe tuichaitereíva ipodér rupive, ha omosarambipa umi oñemombaʼeguasúvape.+ 52 Heta governadór ipoderósovape haʼe omboguejy itrónogui,+ ha umi hénte iñumíldevape katu ombotuicha.+ 53 Umi oikotevẽvape haʼe omyenyhẽ mbaʼe porãgui,+ ha umi iplátavape katu omondo po nandi. 54 Haʼe ou oipytyvõ isiérvo Israélpe ha péicha ohechauka imanduʼaha ipromésare.+ 55 Haʼe opromete vaʼekue siémpre oiporiahuverekotaha Abrahán ha ifamiliarépe.*+ Haʼe opromete upéva ñande tuakuéra ypykuépe”. 56 Ha María opyta Elisabet ndive 3 méserupi ha upéi oho jey hógape.

57 Upe rire og̃uahẽ pe tiémpo Elisabet imemby hag̃ua ha oguereko peteĩ mitãkuimbaʼe. 58 Ivesíno ha ihentekuéra ohendu mbaʼeichaitépa Jehová* oiporiahuvereko chupe, upévare ovyʼaiterei hikuái hendive.+ 59 Ocho día haguépe, ivesíno ha ihentekuéra ou hendapekuéra pórke pe mitãme oñesirkunsidáta.*+ Ha umi hénte omoĩse pe mitãme itúa réra, Zacarías. 60 Isy katu heʼi: “¡Nahániri!, rombohérata chupe Juan”. 61 Péro haʼekuéra heʼi: “Ndaipóri ningo pene hentekuéra apytépe ni peteĩ hérava upéicha”. 62 Upémaramo oseñea hikuái itúape oporandu hag̃ua mbaʼéichapa oipota oñembohéra pe mitã. 63 Haʼe ojerure peteĩ tavlaʼi ha oskrivi hese: “Hérata Juan”.+ Ha enterovépe osorprende upéva. 64 Upepete Zacarías oñepyrũ oñeʼẽ jey+ ha ombotuicha Ñandejárape. 65 Ha ivesinokuéra oñesorprendepa ha oparupiete Judéape oñeñeʼẽ upéva rehe. 66 Entéro ohendúva la oiko vaʼekue opensa ha heʼi: “¿Mbaʼépa oikóta ko mitãgui okakuaapa vove?”. Upéicha heʼi hikuái pórke ohechakuaa Jehová* oĩha hendive.

67 Ñandejára omeʼẽ ijespíritu sánto Zacaríaspe, ha haʼe oñepyrũ oprofetisa ha heʼi: 68 “Toñemombaʼeguasúke Jehová* Israel Járape,+ pórke haʼe oiporiahuvereko ipuévlope ha omosãso chupekuéra.+ 69 Haʼe omopuʼã ñandéve g̃uarã peteĩ salvadór ipoderósova,+ isiérvo David familiarégui.+ 70 Yma Ñandejára heʼíma vaʼekue voi péicha umi proféta iñeʼẽrendúva rupive.+ 71 Haʼe opromete ñandesalvataha ñane enemigokuéragui ha entéro umi ndaijaʼéivagui ñanderehe.+ 72 Haʼe okumplíta upe heʼi vaʼekue ñande tuakuéra ypykuépe, ha oiporiahuverekóta ipuévlope. Ha imanduʼáta pe kompromíso sagrádo ojapo vaʼekuére.+ 73 Upéva hína pe promésa haʼe ojapo vaʼekue ñande túa ypykue Abrahánpe.+ 74 Ñandejára ñandesalva rire ñane enemigokuéragui, ohejáta jaadora chupe kyhyjeʼỹme. 75 Péicha ikatúta ñaneñeʼẽrendu ha jajapo iporãva jaikove aja. 76 Ha nde katu che raʼymi reikóta Ñandejára Ndaijojaháiva profétaramo, pórke nde rehóta Jehová* renonderã reprepara hag̃ua haperã.+ 77 Reikuaaukáta ipuévlope Ñandejára osalvataha chupekuéra operdonávo umi héntepe ipekádo,+ 78 pórke haʼe imbaʼeporãiterei hendivekuéra. Ñandejára ñandeporiahuvereko rupi, peteĩ lus ohesapéta ñande ári yvága guive pe koʼẽjúicha. 79 Pe lus ohesapéta umi oguapývape pytũmbýpe, ha upe lugárpe pe ñemano ojagarrapa.+ Ko lus ohechaukáta ñandéve mbaʼépa jajapo vaʼerã ñandepyʼaguapy hag̃ua”.

80 Ha pe mitãʼi okakuaa ha ijerovia mbareteve ohóvo,* ha oiko desiértore og̃uahẽ meve pe tiémpo oho hag̃ua opredika umi Israelguápe.

2 Upe tiémpope, César* Augusto ojapoka peteĩ sénso* ha heʼi enterove oñeanota vaʼerãha. 2 (Pe primer sénso ojejapo vaʼekue Quirinio haʼérõ guare governadór Síriape). 3 Upémarõ enterove oho oñeanota hag̃ua, káda uno oviaha ivállepe. 4 José+ ningo David familiare, upévare osẽ Nazarétgui oĩva Galiléape ha oho Judéape, David vállepe, pe lugár oñehenóiva Belén.+ 5 José oho oñeanota hag̃ua María ndive, upérõ haʼekuéra omendáma+ ha María hyeguasuete.+ 6 Og̃uahẽ rire hikuái Belénpe, og̃uahẽ pe tiémpo imemby hag̃ua. 7 Ha onase peteĩ mitãkuimbaʼe, haʼe hína pe majór.+ Ndaipóri rupi peteĩ koty opyta hag̃ua hikuái, María olia imemby peteĩ télape ha omoñeno chupe peteĩ mbaʼyru oñemoĩhápe umi animálpe hembiʼurã.+

8 Namombyrýi upe lugárgui oĩ umi pastór oikóva pe ñúre ha opytáva tóda la nóche oñatende hag̃ua ijovechakuérare. 9 Upeichaháguinte Jehová* ánhel oñepresenta henondepekuéra ha Jehová* podér ohesapepa ijererekuéra, ha tuichaiterei oñemondýi hikuái. 10 Pe ánhel katu heʼi chupekuéra: “Ani pekyhyje, che aju amombeʼu hag̃ua peẽme notísia porã ombovyʼaitereítava enterove umi héntepe. 11 Koestedía David vállepe+ onase pende salvadór,+ upéva hína Cristo pende Ruvicha.+ 12 Ha haʼéta peẽme mbaʼéichapa pepilláta mávapa: petopáta peteĩ mitãraʼy ojeliáva télape ha oñenóva peteĩ mbaʼyru oñemoĩhápe umi animálpe hembiʼurã”. 13 Ha peichahágui ou pe ánhel rendápe hetaitereive ánhel*+ ha ombotuicha hikuái Ñandejárape. Haʼekuéra heʼi: 14 “Toñembotuicha Ñandejárape yvágape, ha ko yvy ape ári taipyʼaguapy umi hénte Ñandejára oguerohorýva”.

15 Upéi umi ánhel oheja chupekuéra ha oho jey yvágape. Upémarõ umi pastór heʼi ojupe: “Pyaʼe porã jaha Belénpe jahecha hag̃ua la oiko vaʼekue, péva ningo Jehová* voi oikuaauka ñandéve”. 16 Ha pyaʼeterei oho hikuái ha og̃uahẽvo otopa María ha Josére, ha ohecha hikuái pe mitãraʼy oñenoha hína pe mbaʼyru oñemoĩhápe umi animálpe hembiʼurã. 17 Umi pastór ohechávo chupe, oñepyrũ omombeʼu pe ojeʼe vaʼekue chupekuéra pe mitãʼíre. 18 Ha umi hénte ijurujaipa opytávo ohendúvo umi mbaʼe heʼíva umi pastór. 19 María katu oreko siémpre iñakãme entéro umi mbaʼe ojeʼe vaʼekue, ha ojepyʼamongeta umívare oikuaa hag̃ua mbaʼépa heʼise.+ 20 Ha umi pastór oho jeývo upégui, ombotuicha ha omombaʼe Ñandejárape opaite umi mbaʼe ohecha ha ohendu vaʼekuére, pórke entéro mbaʼe oiko ojeʼe hagueichaite chupekuéra.

21 Ocho día haguépe og̃uahẽ pe día oñesirkunsida hag̃ua* pe mitãʼípe.+ Ha oñembohéra chupe Jesús, pe ánhel heʼi haguéicha María hyeguasu mboyve.+

22 Upéi og̃uahẽ pe día oñemopotĩ hag̃ua hikuái Moisés léi heʼiháicha.+ Upémarõ, haʼekuéra ogueraha pe mitãme Jerusalénpe opresenta hag̃ua Jehová* renondépe. 23 Péicha ojeskrivi Jehová* léipe: “Entéro taʼýra ypykue ojeaparta vaʼerã Jehovápe* g̃uarã”.+ 24 Jehová* léi heʼi oñemeʼẽ vaʼerãha sakrifísioramo “mokõi tortóla térã mokõi palóma raʼy”, ha haʼekuéra ojapo peteĩ sakrifísio pe léi heʼiháicha.+

25 Upérõ Jerusalénpe oĩ peteĩ kuimbaʼe hérava Simeón, haʼe ningo ihústo ha orrespeta Ñandejárape. Ko kuimbaʼe ohaʼarõ og̃uahẽ pe tiémpo Ñandejára okonsolataha Israélpe,+ ha Ñandejára espíritu sánto ogia chupe. 26 Ijespíritu sánto rupive Ñandejára oikuaauka vaʼekue Simeónpe nomanomoʼãiha ohecha mboyve Crístope, Jehová* elehído. 27 Pe espíritu sánto ogia Simeónpe oho hag̃ua pe témplo ryepýpe. Upe jave José ha María ogueru avei Jesúspe, okumpli hag̃ua pe léi heʼíva ojejapo vaʼerãha.+ 28 Upémarõ Simeón ohupi pe mitãme ijyva ári, ombotuicha Ñandejárape ha heʼi: 29 “Ñandejára regovernáva opa mbaʼe, koʼág̃a ahecháma pe mitãme nde ere haguéicha. Upévare ikatúma amano pyʼaguapýpe,+ 30 pórke ahecháma upe oporosalvátavape.+ 31 Nde ningo remeʼẽ chupe ikatu hag̃uáicha enterove hénte ohecha chupe.+ 32 Haʼe hína peteĩ lus+ oipeʼátava pe pytũmby oĩva umi tetã ári,+ ha pe lus omimbíta umi Israelgua ári”. 33 José ha María ijurujái opytávo ohendu rire umi mbaʼe Simeón heʼi vaʼekue pe mitãre. 34 Upéi Simeón ojerure Ñandejárape ovendesi hag̃ua chupekuéra, ha heʼi Maríape, pe mitã sy: “Ñandejára ombou chupe, ha ikáusare heta Israelgua hoʼáta,+ ha ótro katu opuʼãta.+ Ñandejára omeʼẽta heta señál ohechauka hag̃ua haʼe oĩha hendive, upéicharamo jepe, heta hénte oñeʼẽ vaíta hese.+ 35 Péicha ojekuaáta mbaʼépa opensa umi hénte ipyʼapýpe. Nde katu María heta resufri ha rehasa asýta”.*+

36 Upérõ oĩ avei peteĩ profetísa hérava Ana. Haʼe ningo Fanuel rajy, Aser trivugua. Ko kuñakarai ig̃uaig̃uíma, haʼe omenda vaʼekue ikuñataĩme, oiko iménandi 7 áñorente, 37 ha upéi opyta viúda. Haʼe orekóma 84 áño ha núnka ndofaltái pe témplope. Upépe oadora Ñandejárape ára ha pyhare, oajuna ha oñemboʼe ipyʼaite guive. 38 Upe moméntope haʼe oñemboja José ha María rendápe ha oñepyrũ oagradese Ñandejárape. Avei oñeʼẽ pe mitãre entéro umi hénte ohaʼarõvape Ñandejára omeʼẽ liverta Jerusalénpe.+

39 Ojapopa rire entéro mbaʼe Jehová* léi heʼiháicha,+ José ha María oho jey Galiléape, iválle Nazarétpe.+ 40 Pe mitã katu okakuaa, imbarete ha iñaranduve ohóvo, ha Ñandejára osegi oguerohory chupe.+

41 Ituakuéra ojepokuaa oho káda áño Jerusalénpe Paskuarã.*+ 42 Ha Jesús orekórõ guare 12 áño, jepiveguáicha oho hikuái Jerusalénpe pe fiestarã.+ 43 Haʼekuéra opyta upépe opa peve pe fiésta. Upéi oho jey hikuái hógape, Jesús katu opyta Jerusalénpe péro ituakuéra ndopillái. 44 Haʼekuéra oimoʼã Jesús ouha umi ótro héntendi, upévare un día oguata rire ae oñepyrũ oheka chupe hikuái ihénte ha ikonosidokuéra apytépe. 45 Péro ndotopái chupe, upévare haʼekuéra oho jey Jerusalénpe ha oparupiete oheka chupe. 46 Upéi 3 día haguépe otopa chupe hikuái pe témplope. Haʼe oguapy hína umi mboʼeharakuéra apytépe, ojapo chupekuéra pregúnta ha ojapysaka hesekuéra. 47 Ha enterove ohendúva Jesúspe, tuicha oñesorprende ohechávo mbaʼeichaitépa ontende heta mbaʼe ha okontesta la oñeporandúva chupe.+ 48 Ituakuéra oñesorprende ohechávo chupe, ha isy heʼi: “Che memby, rojepyʼapyeterei ningo nderehe, ¿mbaʼére piko péicha orekevranta? Nde túa ha che ningo oretarovaite opárupi roheka hague”. 49 Haʼe katu heʼi chupekuéra: “¿Mbaʼére piko chereka raʼe ótro ládo? ¿Ndapeikuaái piko aĩ vaʼerãha che Túa rógape?”.+ 50 Haʼekuéra katu nontendéi mbaʼépa la haʼe heʼi vaʼekue chupekuéra.

51 Upéi Jesús oho jey hendivekuéra Nazarétpe ha osegi iñeʼẽrendu chupekuéra.+ Isy katu oreko siémpre iñakãme entéro koʼã mbaʼe.+ 52 Ha Jesús okakuaa ha iñaranduve ohóvo, ha Ñandejára ha umi hénte osegi oguerohory chupe.

3 Tiberio César ogovernárõ guare 15 áño, Poncio Pilato ogoverna Judéape, Herodes+ ogoverna Galiléape, ha iñermáno Filipo ogoverna Iturea ha Traconítidepe. Lisanias katu ogoverna Abilénepe. 2 Upe tiémpope Anás haʼe vaʼekue peteĩva umi saserdóte prinsipál ha Caifás+ haʼe vaʼekue pe súmo saserdóte. Upérõ Ñandejára omeʼẽ peteĩ mensáhe Juánpe+ pe desiértope,+ haʼe hína Zacarías raʼy.

3 Upémarõ Juan oho opárupi pe Jordán jerére, opredika umi héntepe ha heʼi chupekuéra tekotevẽha ojevautisa ohechauka hag̃ua oñarrepentiha. Péicha ikatúta oñeperdona chupekuéra ipekádo.+ 4 Upéva oiko proféta Isaías oskrivi haguéicha: “Oĩ peteĩ osapukáiva pe desiértore ha heʼíva: ‘Pepreparáke Jehová* rape, pembojoja asy pe tape oĩva henonderã.+ 5 Entéro umi ñu ojekargave vaʼerã ijyvateve hag̃ua, ha entéro umi montáña ha sérro oñembojoja vaʼerã. Umi tape opyta vaʼerã derécho asy, ha umi párte ivaiha katu ojoja asy vaʼerã. 6 Ha enterove umi hénte ohecháta mbaʼéichapa Ñandejára oporosalváta’”.+

7 Upémarõ Juan heʼi umi hénte oúvape ojevautisa hag̃ua: “Peẽ mbói familiare, ¿máva piko heʼi peẽme ikatutaha pekañy Ñandejára kastígogui?+ 8 Upévare, peheja pene rembiapo vai ha pehechauka peñarrepentiha. Ani peiko peje: ‘Ore ru ningo Abrahán’. Che haʼe peẽme Ñandejára ikatuha koʼã itágui jepe omopuʼã Abrahánpe ifamiliarã. 9 Pe hácha oĩma hína oikytĩ hag̃uáicha umi yvyramáta hapo guive. Upévare, entéro yvyramáta ndahiʼaporãiva ojeitýta ha ojepoíta tatápe”.+

10 Ha umi hénte oporandu chupe: “¿Mbaʼe piko upéicharõ rojapo vaʼerã?”. 11 Haʼe okontesta chupekuéra: “Pe persóna orekóva mokõi ao tomeʼẽ peteĩ pe ndorekóivape, ha pe persóna orekóva hoʼu vaʼerã, tokomparti pe ndorekóivandi”.+ 12 Umi okovráva impuésto jepe ou ojevautisa hag̃ua+ ha heʼi Juánpe: “Mboʼehára, ¿mbaʼépa rojapo vaʼerã?”. 13 Haʼe heʼi chupekuéra: “Pekovra pe impuésto pe léi omandaháicha, ha ani pejerureve upévagui”.+ 14 Ha umi soldadokuéra oporandu avei: “¿Mbaʼépa rojapo vaʼerã?”. Haʼe heʼi chupekuéra: “Ani mbaretépe peipeʼa pláta pende rapichágui, ha ani peakusa rei avavépe.+ Peñekontenta vaʼerã oñemeʼẽvare peẽme”.*

15 Upérõ umi hénte ohaʼarõ joa og̃uahẽ pe Cristo, upévare enterovénte oñepyrũ okalkula ndahaʼeichénepa Juan hína pe Cristo.+ 16 Ha Juan heʼi enterovépe: “Che ningo povautisa ýpe, péro pe oútava che rire ijautoridave chehegui, ha che namereséi ni isandália sã ajora chupe.+ Haʼe pendevautisáta espíritu sánto ha tatápe.+ 17 Ipópe oreko pe erramiénta ojepurúva oñemboveve hag̃ua pe trígo. Haʼe omopotĩmbaitéta pe lugár ojepurúva oñemopotĩ hag̃ua pe trígo, ha avei oñongatúta pe trígo galpónpe.* Ha umi hakãngue katu ohapýta tata ikatuʼỹvape oñembogue”.

18 Juan heta omokyreʼỹ umi héntepe ha siémpre omombeʼu chupekuéra umi notísia porã. 19 Péro Juan okorrehi Heródespe ojapo haguére heta mbaʼe vai, ha avei omenda haguére Herodías rehe, haʼéva hína Herodes ermáno rembireko. 20 Upévare Herodes omoinge Juánpe kárselpe ha péicha hembiapo vaivéntema.+

21 Ha entéro umi hénte ojevautisa rire, Jesús ojevautisa avei,+ ha haʼe oñemboʼe aja, pe yvága ojeavri.+ 22 Ha pe espíritu sánto oguejy hiʼári peteĩ palómaicha, ha yvágagui oñehendu Ñandejára heʼiha: “Nde hína che Raʼy ahayhuetéva ha aguerohorýva”.+

23 Oñepyrũrõ guare oporomboʼe Jesús+ oreko 30 áñorupi,+ ha la hénte oikuaa porãháicha,

Jesús túa hína José.+

José túa katu Helí,

24 Helí túa Matat,

Matat túa katu Leví,

Leví túa Melquí,

Melquí túa katu Janaí,

Janaí túa José,

25 José túa Matatías,

Matatías túa katu Amós,

Amós túa Nahúm,

Nahúm túa Eslí,

Eslí túa katu Nagái,

26 Nagái túa Maat,

Maat túa Matatías,

Matatías túa katu Semeín,

Semeín túa Josec,

Josec túa katu Jodá,

27 Jodá túa Joanán,

Joanán túa katu Resá,

Resá túa Zorobabel,+

Zorobabel túa Sealtiel,+

Sealtiel túa katu Nerí,

28 Nerí túa Melquí,

Melquí túa katu Adí,

Adí túa Cosam,

Cosam túa Elmadam,

Elmadam túa katu Er,

29 Er túa Jesús,

Jesús túa Eliezer,

Eliezer túa katu Jorim,

Jorim túa Matat,

Matat túa Leví,

30 Leví túa katu Simeón,

Simeón túa Judas,

Judas túa katu José,

José túa Jonam,

Jonam túa katu Eliaquim,

31 Eliaquim túa Meleá,

Meleá túa katu Mená,

Mená túa Matatá,

Matatá túa Natán,+

Natán túa katu David,+

32 David túa Jesé,+

Jesé túa Obed,+

Obed túa katu Boaz,+

Boaz túa Salmón,+

Salmón túa Nahsón,+

33 Nahsón túa katu Aminadab,

Aminadab túa Arní,

Arní túa katu Hezrón,

Hezrón túa Pérez,+

Pérez túa katu Judá,+

34 Judá túa Jacob,+

Jacob túa Isaac,+

Isaac túa katu Abrahán,+

Abrahán túa Taré,+

Taré túa katu Nacor,+

35 Nacor túa Serug,+

Serug túa katu Reú,+

Reú túa Péleg,+

Péleg túa Éber,+

Éber túa katu Selá,+

36 Selá túa Cainán,

Cainán túa Arpaksad,+

Arpaksad túa katu Sem,+

Sem túa Noé,+

Noé túa Lamec,+

37 Lamec túa katu Matusalén,+

Matusalén túa Enoc,

Enoc túa Jared,+

Jared túa Mahalaleel,+

Mahalaleel túa katu Cainán,+

38 Cainán túa Enós,+

Enós túa Set,+

Set túa Adán,+

ha Adán katu Ñandejára raʼy.

4 Upéi Jesús henyhẽ espíritu sántogui ha oho pe Jordángui, ha pe espíritu sánto ogueraha chupe pe desiértope.+ 2 Jesús opyta upépe 40 día aja, ha pe Diablo ou omoñuhã hag̃ua chupe.+ Jesús oĩ aja upépe ndoʼúi mbaʼevete, upévare opávo umi 40 día, haʼe iñembyahyieterei. 3 Upémarõ pe Diablo heʼi chupe: “Ndéramo añete Ñandejára raʼy, ejapo koʼã itágui pan”. 4 Jesús katu okontesta chupe: “Ñandejára Ñeʼẽme heʼi: ‘Yvypóra noikotevẽi pan añónte oikove hag̃ua’”.+

5 Upémarõ pe Diablo ogueraha Jesúspe peteĩ sérro ruʼãme, ha peteĩ tesapirĩme ohechaukapaite chupe umi goviérno oĩva ko yvy ape ári.+ 6 Ha pe Diablo heʼi chupe: “Ameʼẽmbaitéta ndéve koʼã goviérno ha umi rrikésa orekóva. Koʼãva ningo oñemeʼẽmbaite chéve+ ha che ameʼẽsévape ameʼẽta. 7 Upévare una ves jepe cheadorárõ, ameʼẽmbaitéta ndéve”. 8 Jesús okontesta chupe: “Ñandejára Ñeʼẽme heʼi: ‘Ñandejára Jehovápe* readora vaʼerã ha chupe añoite reservi vaʼerã’”.+

9 Upémarõ pe Diablo oraha Jesúspe Jerusalénpe, ha ohupi chupe pe témplo murálla ári, pe ijyvatevehápe, ha heʼi chupe: “Ndéramo añete Ñandejára raʼy, ejepoi koʼágui.+ 10 Ñandejára Ñeʼẽme heʼi: ‘Haʼe omandáta hiʼanhelkuérape oñangareko hag̃ua nderehe’. 11 Ha heʼi avei: ‘Haʼekuéra nderupíta ipópe ani hag̃ua reñepysanga ni peteĩ itáre’”.+ 12 Jesús okontesta: “Ñandejára Ñeʼẽme heʼi avei: ‘Ndovaléi redesafia Jehová* nde Járape’”.+ 13 Péicha oñehaʼã rire omoñuhã chupe, pe Diablo oho upégui, otopa jey peve ótro moménto otantea jey hag̃ua chupe.+

14 Upéi Jesús oho jey Galiléape,+ ha Ñandejára omeʼẽ chupe podér ijespíritu rupive. Ha oparupiete upe jerére umi hénte oñeʼẽ porã hese. 15 Avei haʼe oporomboʼe umi sinagogahárupi ha opavavénte omombaʼe chupe.

16 Upéi Jesús ou Nazarétpe,+ haʼe okakuaa haguépe, ha ojapoháicha jepi sabadokue, oike pe sinagógape+ ha oñemboʼy olee hag̃ua. 17 Upémarõ oñemeʼẽ chupe proféta Isaías lívro.* Jesús oavri ha otopa pe párte heʼihápe: 18 “Jehová* omeʼẽ chéve ijespíritu. Haʼe cheporavo* amombeʼu hag̃ua umi notísia porã imboriahúvape. Ñandejára chembou amombeʼu hag̃ua umi esklávope opytataha lívre, ha umi siégo ohecha jeytaha, ha ameʼẽ hag̃ua liverta umi ojereko asývape.+ 19 Ñandejára chembou avei amombeʼu hag̃ua kóva haʼeha pe tiémpo Jehová* omoĩva oguerohory hag̃ua umi héntepe”.+ 20 Ha oleepa rire, ontrega jey pe lívro pe kuimbaʼe oñatendévape upépe ha oguapy. Ha entéro umi hénte oĩva pe sinagógape omaña porã hese. 21 Upémarõ heʼi chupekuéra: “Koestedía oñekumpli pe alee vaʼekue angete”.+

22 Ha enterovénte oñeʼẽ porã hese ha oñesorprende ohendúvo umi ñeʼẽ iporãva opokóva ikorasõre.+ Ha heʼi hikuái: “Kóva ningo José raʼy, ¿mbaʼére piko la peichaite peve oñeʼẽkuaa?”.+ 23 Upéi Jesús heʼi: “Katuete peipurúta cherehe ko ñeʼẽnga: ‘Doktór, eñepohãnóna ndejupe’. Ha pejéta chéve: ‘Ejapóna avei koʼápe nde vállepe umi mbaʼe rohendúva rejapo hague Capernaúmpe’”.+ 24 Upéi Jesús heʼi: “Añetehápe haʼe peẽme, ndaipóri voi ningo proféta ojeguerohorýva ivállepe.+ 25 Añetehápe haʼe peẽme: Elías tiémpope oĩ vaʼekue heta viúda Israélpe. Upérõ ndokyvéi 3 áño ha 6 mése, ha ou tuicha ñembyahýi opárupi ko yvy ape ári.+ 26 Upéicharamo jepe, Ñandejára nomondói Elíaspe Israélpe umi viúda rendápe, síno omondo chupe peteĩ viúda rendápe Saréptape, Sidón territóriope.+ 27 Avei proféta Eliseo tiémpope oĩ vaʼekue Israélpe heta iléprava. Upéicharõ jepe, noñemonguerái chupekuéra, síno Naamánpe añoite, haʼéva Siriagua”.+ 28 Ohendúvo koʼã mbaʼe enterove umi oĩva pe sinagógape ipochyeterei.+ 29 Upémarõ umi hénte ojagarra Jesúspe ha ogueraha chupe pe montáña ijyvatevehápe oity hag̃ua chupe upégui, pórke pe siuda oĩ vaʼekue peteĩ montáña ári. 30 Haʼe katu ohasa umi hénte paʼũrupi ha ohopa hese.+

31 Upéi oguejy Capernaúmpe, peteĩ siuda oĩva Galiléape. Ha omboʼe umi héntepe sabadokue.+ 32 Ha umi hénte oñesorprendepa ohendúvo mbaʼeichaitépa oporomboʼe,+ pórke Jesús omboʼéva ou Ñandejáragui.* 33 Pe sinagógape oĩ peteĩ kuimbaʼe oñendemoniáva, haʼe osapukái hatã ha heʼi:+ 34 “Jesús pe Nazareno,+ ¿maʼerã piko nde reju oremolesta? ¿Reju piko orerundi hag̃ua mbaʼe? Aikuaa porãiterei nde haʼeha pe ipotĩetéva, upe Ñandejára ombou vaʼekue”.+ 35 Jesús katu ojaʼo pe demóniope ha heʼi: “Ekirirĩke, ha esẽ chugui”. Upémarõ pe demónio oity pe kuimbaʼépe umi hénte renondépe ha osẽ chugui ojapoʼỹre hese mbaʼeve. 36 Ha enterove oñemondyipa opytávo ha oñepyrũ heʼi ojupe: “¡Pehendumíntena mbaʼeichaitépa oñeʼẽ ko kuimbaʼe! Ohechauka orekoha podér ha autorida, pórke omanda umi demóniope, ha haʼekuéra osẽ umi héntegui”. 37 Ha oparupiete umi hénte oñeʼẽ Jesús rehe pe território tuichakuére.

38 Osẽ rire pe sinagógagui Jesús oike Simón rógape. Upépe Simón suégra hasyete, haʼe iñakãnundu pepe, ha ojerure Jesúspe tojapomi álgo oipytyvõ hag̃ua pe kuñakaraípe.+ 39 Upémarõ haʼe oñemboja hendápe, omonguera chupe ha opa chugui pe akãnundu. Ha upepete pe kuñakarai opuʼã ha oñepyrũ okosina chupekuéra g̃uarã.

40 Péro kuarahy oikévo, entéro orekóva hógape hasýva, tahaʼe haʼéva imbaʼasy, ogueru chupekuéra Jesús rendápe. Haʼe omoĩ ipo káda uno ári ha omonguera enterovépe.+ 41 Heta héntegui osẽ avei demónio, haʼekuéra osapukái ha heʼi: “¡Nde hína Ñandejára Raʼy!”.+ Umi demónio oikuaa haʼe haʼeha pe Cristo,+ péro Jesús ojaʼo chupekuéra ha ndohejái oñeʼẽ hese hikuái.+

42 Koʼẽmba rire, Jesús osẽ oho ndaiporihápe avave.+ Péro umi hénte oñepyrũ oheka chupe ha ou hendápe. Umi hénte ojokose chupe ani hag̃ua oho chuguikuéra. 43 Péro haʼe heʼi chupekuéra: “Aha vaʼerã ótro siudápe apredika hag̃ua umi notísia porã oñeʼẽva Ñandejára Rréinore, pórke upearã Ñandejára chembou vaʼekue”.+ 44 Upémarõ oho opredika Judéape umi sinagogahárupi.

5 Peteĩ díape, Jesús omboʼe Ñandejára ñeʼẽ pe lágo Genesaret* kóstape,+ ha heta hénte ou ohendu hag̃ua chupe ha ojoʼapa upépe hikuái. 2 Peichahágui Jesús ohecha mokõi varkoʼi oĩva pe lágo oríllape, umi peskadorkuéra oguejy kuri ojohéi hag̃ua irréd.+ 3 Peteĩ varkoʼi ningo Simón mbaʼe, Jesús ojupi pype ha heʼi chupe oguerahave hag̃ua pe varkoʼi pe y kóstagui. Upéi oguapy upépe ha pe varkoʼi guive omboʼe umi héntepe. 4 Omboʼepa rire umi héntepe, heʼi Simónpe: “Errema hypyveha peve ha peity upépe pende rred pepeska hag̃ua”. 5 Simón okontesta chupe: “Mboʼehára, tóda la nóche ningo roñehaʼã ropeska ha noronohẽi mbaʼevete.+ Péro nde ere rupínte aitýta umi rred”. 6 Ojapóvo upéva ojagarra hikuái hetaiterei pira ha umi rred oñepyrũ osoro.+ 7 Upémarõ oseñea isosiokuérape oĩva pe ótro varkoʼípe ou hag̃ua oipytyvõ chupekuéra. Haʼekuéra ou ha mokõive varkoʼi henyhẽte pirágui ha umi várko haimete voi oikepa pe ýpe. 8 Ohechávo upéva, Simón Pedro oñesũ Jesús renondépe ha heʼi: “Che Ruvicha, che namereséi ni aime nde ypýpe, pórke chéngo pekadór”. 9 Haʼekuéra onohẽ hetaiterei pira, upévare Simón ha entéro umi oĩva hendive tuicha oñemondýi. 10 Ha umi isosiokuéra, Santiago ha Juan, haʼéva Zebedeo raʼy,+ oñemondýi avei. Jesús katu heʼi Simónpe: “Ani rekyhyje, koʼág̃a guive rejagarráta hénte, rejagarraháicha pira”.+ 11 Upémarõ haʼekuéra ogueru jey umi varkoʼi pe oríllape, ha oheja entéro mbaʼe ha omoirũ Jesúspe.+

12 Ótro día katu, haʼe oĩ aja peteĩ siudápe, og̃uahẽ sapyʼa peteĩ kuimbaʼe henyhẽva lépragui. Ohechávo Jesúspe pe kuimbaʼe oñesũ ha oñakãity, ha ojerure asy chupe: “Che Ruvicha, nde chemongueraséramo ikatu chemonguera”.+ 13 Upémarõ Jesús opoko hese ha heʼi: “Si, romonguerase”. Ha upepete pe lépra opa chugui.+ 14 Upéi heʼi pe kuimbaʼépe ani hag̃ua ni mbaʼevéicharõ omombeʼu avavépe. Heʼi chupe: “Tereho ejechauka pe saserdótepe ha emeʼẽ peteĩ ofrénda rekuera haguére Moisés léi heʼiháicha.+ Péicha umi saserdóte ohecháta rekuera hague”.+ 15 Upéicharõ jepe oparupiete ojekuaa umi mbaʼe Jesús ojapóva, ha heta hénte ou hendápe ohendu hag̃ua chupe ha okuera hag̃ua imbaʼasýgui.+ 16 Haʼe katu pyʼỹinte oho ndaiporihápe avave oñemboʼe hag̃ua.

17 Peteĩ díape Jesús oporomboʼe hína, ha upe jave oĩ upépe umi fariséo ha umi mboʼehára leipegua, oúva Galilea, Judea ha Jerusaléngui. Jehová* ningo omeʼẽ Jesúspe podér omonguera hag̃ua umi héntepe.+ 18 Ha og̃uahẽ unos kuánto kuimbaʼe oguerúva peteĩ paralítikope hupa reheve. Haʼekuéra oñehaʼãmbaite omoinge pe paralítikope Jesús rendápe,+ 19 péro ndaikatúi oike pórke hetaiterei umi hénte. Upémarõ ombokua hikuái pe técho, ha upérupi omboguejy pe hasýva hupa reheve Jesús oĩháme. 20 Haʼe ohechávo mbaʼéichapa ojerovia hikuái, heʼi: “Che amígo, nde pekadokuéra oñeperdonáma”.+ 21 Upévare umi fariséo ha umi mboʼehára leipegua* oñepyrũ okalkula ha heʼi ojupe: “¿Máva piko kóva oñeʼẽ hag̃ua Ñandejára kóntrape? Ñandejára añoite ningo ikatu operdona umi pekádo”.+ 22 Péro Jesús ohechakuaa mbaʼépa opensa hikuái ha heʼi chupekuéra: “¿Mbaʼére piko pepensa péicha? 23 ¿Mbaʼépa ifasilve jaʼe? ¿‘Nde pekadokuéra oñeperdonáma’, térã, ‘epuʼã eguata’? 24 Péro peikuaa hag̃ua che, pe Yvypóra Raʼy, arekoha autorida aperdona hag̃ua umi pekádo ko yvy ape ári...”, heʼi pe paralítikope: “Che haʼe ndéve: epuʼã, ejagarra nde rupa ha tereho nde rógape”.+ 25 Upepete haʼe opuʼã henondepekuéra, ojagarra hupa ha ombotuicha Ñandejárape ohóvo hógape. 26 Ha enterove oñesorprende upe oikóvare ha ombotuicha hikuái Ñandejárape. Haʼekuéra ovyʼaiterei ha heʼi: “¡Arakaʼeve ndorohecháiva oikoha koʼã mbaʼe!”.

27 Upe rire Jesús osẽ ha ohecha peteĩ kuimbaʼe okovráva impuésto, haʼe héra Leví ha oguapy hína ojekovrahápe impuésto. Jesús heʼi chupe: “Eju chemoirũ”.+ 28 Upémarõ haʼe opuʼã, oheja entéro mbaʼe ha omoirũ Jesúspe. 29 Upéi Leví ojapo hógape Jesúspe g̃uarã peteĩ fiésta tuicháva. Oĩ heta persóna oñeinvitáva okaru hag̃ua* hendivekuéra, umíva apytépe heta umi okovráva impuésto.+ 30 Ohechávo upéva umi fariséo ha umi mboʼehára leipegua omoirũva chupekuéra, oñepyrũ ojeplagea ha heʼi Jesús disipulokuérape: “¿Mbaʼére piko pekaru ha peʼu vevída umi okovrávandi impuésto ha umi pekadór ndive?”.+ 31 Jesús heʼi chupekuéra: “Umi hesãiva noikotevẽi doktór, péro umi hasýva si oikotevẽ.+ 32 Che ndajúi ajerure umi ihústovape oñarrepenti hag̃ua, síno aju ajerure umi pekadórpe toñarrepenti”.+

33 Haʼekuéra heʼi Jesúspe: “Juan disipulokuéra pyʼỹi oajuna ha oñemboʼe ipyʼaite guive, umi fariséo disípulo upéichante avei. Péro nde disipulokuéra katu okaru ha hoʼu víno”.+ 34 Jesús heʼi chupekuéra: “Peteĩ kasamientohápe peẽ ndaikatúi peje pe nóvio amigokuérape oajuna hag̃ua, pórke pe nóvio oĩ hendivekuéra, ¿ajépa? 35 Péro upéi pe nóvio+ ja ndaiporimoʼãvéima hendivekuéra,* ha upe tiémpope oajunáta hikuái”.+

36 Ha Jesús omoĩ peteĩ ehémplo. Haʼe heʼi: “Avave noikytĩri peteĩ ao pyahu orremenda hag̃ua peteĩ ao tuja. Péro ojapóramo, pe téla pyahu oitira pe ao tuja, ha pe rremiéndo pyahu ndopytaporãi pe ao tujáre.+ 37 Upéicha avei avave nomoĩmoʼãi víno pyahu mbaʼyru* tujápe. Ojapóramo upéva, pe mbaʼyru ikatu orreventa ha pe víno oñehẽmbaitéta ha pe mbaʼyru ndoservimoʼãvéima. 38 Pe víno pyahu oñemoĩ vaʼerã mbaʼyru pyahúpe. 39 Umi hoʼúva víno aréma oñeestasiona vaʼekue, ndoʼusevéima pe víno pyahu, ha heʼi voi: ‘Pe víno aréma oñeestasiona vaʼekue iporãve’”.

6 Peteĩ sábadope Jesús ohasa ohóvo peteĩ trigotýrupi, ha idisipulokuéra ojagarra pe trígo oipokyty+ ha hoʼu.+ 2 Upérõ umi fariséo apytépe oĩ heʼíva: “¿Peẽ piko ndapeikuaái mbaʼe ndovaleiha pejapo upéva sabadokue?”.+ 3 Jesús okontesta chupekuéra: “¿Ha peẽ piko ndapeleéi mbaʼépa ojapo vaʼekue David iñembyahýirõ guare haʼe ha iñirũnguéra?+ 4 Haʼe oike Ñandejára rógape ha oñemeʼẽ chupe umi pan oñemoĩ vaʼekue Ñandejára renondépe.* Umíva ningo umi saserdóte añoite ikatu hoʼu, ha pe léi nopermitíri ótrope hoʼu, upéicharõ jepe David hoʼu ha omeʼẽ avei iñirũnguérape”.+ 5 Ha heʼive chupekuéra: “Che, pe Yvypóra Raʼy, che hína pe sábado Ruvicha”.+

6 Ótro sábado+ katu Jesús oike pe sinagógape ha oñepyrũ oporomboʼe. Upépe oĩ peteĩ kuimbaʼe hasýva, pe ipo derécha ndaikatúi omonguʼe.*+ 7 Upérõ umi mboʼehára leipegua ha fariseokuéra omaña porã Jesús rehe, pórke ohechase omonguerátapa chupe sábadope, ikatu hag̃uáicha oakusa chupe. 8 Péro Jesús oikuaa mbaʼépa opensa hikuái,+ upéicharamo jepe osẽ heʼi pe kuimbaʼe hasývape:* “Epuʼã ha eñemboʼy ko mbytépe”. Ha pe kuimbaʼe opuʼã ha oñemboʼy. 9 Upémarõ Jesús heʼi: “Pejemi chéve: ¿Mbaʼépa iporã jajapo sabadokue, iporãva térãpa ivaíva? ¿Iporãpa japorosalva* térã ñaporohundi?”.+ 10 Jesús omaña enterovére ha heʼi pe kuimbaʼépe: “Eipyso nde po”, ha ojapóvo upéva ipo opyta porã jey. 11 Péro haʼekuéra orrenegaiterei ha oñemongeta ohecha hag̃ua mbaʼépa ikatu ojapo Jesús kóntrape.

12 Peteĩ díape Jesús osẽ oho peteĩ montáñape oñemboʼe hag̃ua,+ ha opyta upépe oñemboʼe Ñandejárape upe pyhare pukukue.+ 13 Koʼẽmba rire ohenói idisipulokuérape ha oiporavo ijapyteguikuéra 12, koʼãvape ohenói apóstol.+ 14 Koʼãva hína: Simón, hérava avei Pedro, ha iñermáno Andrés, Santiago, Juan, Felipe,+ Bartolomé, 15 Mateo, Tomás,+ Santiago haʼéva Alfeo raʼy, Simón oñehenóiva avei “pe ikyreʼỹetéva”, 16 Judas haʼéva Santiago raʼy, ha Judas Iscariote, upéi otraisiona vaʼekue chupe.

17 Upe rire Jesús oguejy hendivekuéra pe montáñagui ha opyta peteĩ lugár ojoja porãhápe. Upépe oĩ heta idisipulokuéra ha heta hénte oúva Judea ha Jerusaléngui. Ou avei Tiro ha Sidóngui, koʼã siuda oĩ mar kóstape. Haʼekuéra ou ohendu hag̃ua Jesúspe ha okuera hag̃ua imbaʼasýgui. 18 Ha umi oñendemoniáva jepe okuera. 19 Umi hénte opoko jave Jesús rehe, osẽ chugui podér+ ha omonguera chupekuéra, upévare enterove oñehaʼã opoko hese.

20 Upéi Jesús omaʼẽ idisipulokuérare ha heʼi:

“Pevyʼa peẽ penemboriahúva, pórke penembaʼe hína Ñandejára Rréino.+

21 Pevyʼa peẽ peneñembyahýiva koʼág̃a, pórke upéi peneryg̃uatãta.+

Pevyʼa peẽ penerasẽva koʼág̃a, pórke upéi pepukáta.+

22 Che káusare* umi hénte ndaijaʼéiramo penderehe,+ penemboykéramo,+ oñeʼẽ vaíramo penderehe, ha heʼi penderehe* peneñañaha, péicha jave pevyʼa vaʼerã. 23 Pendepyʼarory ha pevyʼaitereíkena upe tiémpope, pórke yvágape oĩ hína peteĩ rregálo tuichaitereíva peẽme g̃uarã. Umi pendepersegíva tuakuéra ypykue ojapo vaʼekue avei la mísma kósa yma umi profétare.+

24 Aichejáranga peẽ pendepláta hetáva,+ pórke umi mbaʼe perekóva koʼág̃a, umívante la pekonsegítava.+

25 Aichejáranga peẽ koʼág̃a peneryg̃uatãva, pórke upéi peneñembyahýita.

Aichejáranga peẽ pepukáva, pórke upéi peñembyasy ha penerasẽta.+

26 Aichejáranga peẽ, umi hénte oñeʼẽ porãramo penderehe,+ pórke yma ituakuéra ypykue oñeʼẽ porã vaʼekue avei umi proféta japúre.

27 Che haʼe peẽ cherendúvape: pesegi vaʼerã pehayhu pene enemigokuérape. Siémpre pejapo vaʼerã iporãva umi ndaijaʼéivare penderehe.+ 28 Pesegi vaʼerã pejerure Ñandejárape ovendesi hag̃ua umi penemaldesívape ha peñemboʼe umi oñembohorývare penderehe.+ 29 Oĩramo nderovapetéva un ládo, emoĩ chupe pe ótro ládo nde rova. Ha oĩrõ oguerahaséva ndehegui peteĩ nde ao, ani reñemoĩ hese síno eheja togueraha avei nde ao joʼaha.+ 30 Peteĩ persóna ojeruréramo ndéve álgo,+ emeʼẽ chupe. Ha oĩramo oipeʼáva ndehegui nde kosakuéra, ani rejerure chupe ogueru jey hag̃ua ndéve.

31 Upéicha avei, entéro mbaʼe peẽ peipotáva pende rapichakuéra ojapo penderehehápe, peẽ pejapo vaʼerã avei hesehapekuéra.+

32 Pehayhúramo umi penderayhúvapente, ¿mbaʼére guaʼu pejeguerohorýta upévare? Umi pekadór jepe ojapo upéicha.+ 33 Ha peipytyvõramo umi penepytyvõvapente, ¿mbaʼére guaʼu pejeguerohorýta upévare? Umi pekadór jepe ojapo upéicha. 34 Peẽ peipurukáramo pende pláta umi ikatúvape opaga jey peẽme, ¿mbaʼére guaʼu pejeguerohorýta upévare?+ Umi pekadór oipurukánte avei ótro pekadórpe oikuaágui ojepaga jeytaha chupekuéra. 35 Upéva rangue, pehayhu vaʼerã pene enemigokuérape ha pesegi pejapo upéva. Pesegi vaʼerã avei peipytyvõ pende rapichápe ha peipuruka pehaʼarõʼỹre ojepaga jey peẽme.+ Pejapóramo péicha, oñemeʼẽta peẽme peteĩ rregálo tuichaitereíva ha oikóta pendehegui Ñandejára Ndaijojaháiva raʼy, pórke haʼe imbaʼeporã umi imalagradesído ha iñañávandi.+ 36 Pesegíkena peiporiahuvereko pende rapichápe, pende Ru yvagapegua ojapoháicha.+

37 Anive pehusga pende rapichápe, ha Ñandejára napendehusgamoʼãi avei.+ Anive pekondena pende rapichápe ani hag̃ua Ñandejára penekondena. Pesegíkena peperdona pende rapichápe ha Ñandejára peneperdonáta avei.+ 38 Siémprekena pendepojera pende rapichándi ha umi hénte ipojeráta avei penendive.+ Haʼekuéra ohykuavóta pende ao ruguáipe hetaiterei mbaʼe porã, ha ijave hag̃ua ojopy ha omonguʼéta, péro lomímonte henyhẽ chovíta. Pe medída peipurúva pende rapicháre ojepurúta penderehe avei”.

39 Upéi omoĩ chupekuéra peteĩ ehémplo: “Peteĩ siégo ndaikatúi ogia ótro siégope, pórke mokõivéva hoʼáta peteĩ yvykuápe, ¿ajépa?+ 40 Peteĩ alúmno ndaikatúi iñimportanteve imaéstrogui, péro entéro oñehekomboʼe porãva ojoguáta imaéstrope. 41 Upéicharõ, ¿mbaʼére piko repena pe yvyra kuʼi oĩvare ne ermáno resápe, péro nderehechái pe víga oĩva nde resápe?+ 42 ¿Mbaʼéicha piko eréta ne ermánope: ‘Anohẽmíta ndéve pe yvyra kuʼi oĩva nde resápe’, péro nde voi nderehechái pe víga oĩva nde resápe? ¡Ajépa nderovamokõi! Enohẽ raẽna pe víga oĩva nde resápe, ha upépe ae rehecha porãta mbaʼéichapa ikatu renohẽ pe yvyra kuʼi oĩva ne ermáno resápe.

43 Peteĩ yvyramáta iporãva ningo ndaikatúi hiʼa vai, ha peteĩ yvyramáta hasýva ndaikatúi hiʼa porã.+ 44 Rehecháramo pe frúta, reikuaa mbaʼeichagua yvyramátaguipa oñeguenohẽ.+ Por ehémplo, ndaikatúi ningo ñamonoʼõ ígo pe ñuatĩgui ni parrál peteĩ ñuatĩ mátagui. 45 Pe persóna ivuénova oñeʼẽ iporãvare pórke ikorasõ henyhẽ mbaʼe porãgui. Pe persóna iñañáva katu oñeʼẽ ivaívare, pórke ikorasõ henyhẽ mbaʼe vaígui. Umi mbaʼe omyenyhẽva ikorasõ osẽ ijurúrupi.+

46 ¿Mbaʼére piko peje chéve: ‘¡Señór!, ¡Señór!’, péro ndapejapói umi mbaʼe haʼéva peẽme?+ 47 Amombeʼúta peẽme mávapepa ojogua pe persóna oúva che rendápe, ohendúva ha ojapóva la che haʼéva:+ 48 ojogua peteĩ kuimbaʼépe ojoʼo pypuku porãva ojogapo hag̃ua, ha omoĩ pe simiénto ita ári. Upéi tuicha oky ha pe rrío ojejapete pe ógare, péro pe óga ni ndokuʼéi pórke oñemopuʼã porã.+ 49 Upe ohendúva la che haʼéva péro ndojapói,+ ojogua peteĩ kuimbaʼe ojogapóvape yvy reípente simientoʼỹre. Upéi tuicha oky ha pe rrío ou ojejapete pe ógare, ha pyaʼe hoʼapa ha oñehundiete”.

7 Heʼipa rire koʼã mbaʼe umi héntepe, Jesús oho oike Capernaúmpe. 2 Upe siudápe oĩ peteĩ ofisiál ehersitopegua orekóva peteĩ ijesklávo hasyetéva, ha ja omano potaitémava. Pe ofisiál ohayhueterei upe ijesklávope.+ 3 Upévare ohendúvo ojeʼéva Jesús rehe, pe ofisiál omondo umi judío liderkuérape heʼi hag̃ua Jesúspe oumi hag̃ua omonguera ijesklávope. 4 Haʼekuéra oho Jesús rendápe ha oñepyrũ ojerure asy chupe: “Pe ofisiál ningo omerese reipytyvõ chupe, 5 haʼe ohayhu ñane retã ha ojapoka voi oréve g̃uarã pe sinagóga”. 6 Upémarõ Jesús osẽ oho hendivekuéra. Og̃uahẽ mbotávo hógape pe ofisiál ehersitopegua omondo iñamigokuérape heʼi hag̃ua chupe: “Karai, aníntena reju, che namereséi nde reg̃uahẽ che rógape.+ 7 Upévare voi nañanimái kuri aha ne rendápe, péro eréntena okuera hag̃ua che siérvo, ha haʼe okuerátama. 8 Chéngo areko che superiór, ha añemoĩ ipoguýpe, ha areko avei soldádo oĩva che kárgope. Che haʼéramo peteĩme: ‘¡Tereho!’, haʼe oho, ha haʼéramo ótrope: ‘¡Eju!’, haʼe ou, ha haʼéramo che esklávope: ‘¡Ejapo péva!’, haʼe ojapo”. 9 Ohendúvo upéva Jesús oñesorprende ha ojere heʼi umi hénte omoirũvape chupe: “Ndatopáiva ni Israélpe peteĩ peichaite peve ojeroviáva”.+ 10 Upéi, umi ojejokuái vaʼekue og̃uahẽvo pe ógape, otopa pe esklávo okueramaha.+

11 Upe riremínte Jesús oho idisipulokuérandi pe siuda héravape Naín, ha heta hénte omoirũ chupekuéra. 12 Jesús og̃uahẽvo pe siuda rokẽme, ohecha ojeguerahaha hína peteĩ omanóvape oñeñotỹ hag̃ua. Peteĩ viúdagui omano imemby peteĩmi,+ ha heta hénte upepegua omoirũ chupe. 13 Ohechávo pe kuñakaraípe, Jesús oiporiahuverekoiterei chupe+ ha heʼi: “Anivéna nerasẽ”.+ 14 Upepete Jesús oñemboja ha opoko pe kamílla ojeguerahahápe pe omanóva, ha umi ogueraháva pe kamílla opyta. Upémarõ haʼe heʼi: “Mitãrusu, che haʼe ndéve: ¡Epuʼã!”.+ 15 Ha pe mitãrusu oikove jey, opuʼã ha oñepyrũ oñeʼẽ, upéi Jesús ontrega isýpe.+ 16 Upémarõ enterove oñemondyipa ha ombotuicha Ñandejárape ha heʼi: “Peteĩ proféta ipoderósova oĩ ñande apytépe”,+ ha heʼi avei hikuái: “Ñandejára oiporiahuvereko ipuévlope”.+ 17 Ha oparupiete Judéape ha umi puévlo oĩvape ijerére oñemombeʼu la Jesús ojapóva.

18 Upéi Juan oikuaa entéro koʼã mbaʼe pórke idisipulokuéra omombeʼu chupe.+ 19 Upémarõ Juan ohenoika mokõi idisípulope ha omondo Jesús rendápe oporandu hag̃ua chupe: “¿Nde piko hína pe Ñandejára opromete vaʼekue omboutaha,+ térãpa oúta ótro kuimbaʼe?”. 20 Og̃uahẽvo Jesús rendápe, umi kuimbaʼe heʼi chupe: “Orembou Juan el Bautista roporandu hag̃ua ndéve: ‘¿Nde piko hína pe Ñandejára opromete vaʼekue omboutaha, térãpa oúta ótro?’”. 21 Upe moméntope haʼe omonguera heta héntepe opaichagua mbaʼasýgui,+ avei umi siégope ikatu hag̃uáicha ohecha jey ha omosẽ avei umi demóniope heta héntegui. 22 Upémarõ Jesús okontesta chupekuéra: “Peho pemombeʼu Juánpe koʼã mbaʼe pehecha ha pehendúva: umi siégo koʼág̃a ohecha,+ umi ndoguataporãiva oguata porãma, umi iléprava okuera, umi nohendúiva ohendu,+ umi omanóvape oñemopuʼã jey ha umi imboriahúvape oñemombeʼu umi notísia porã.+ 23 Ovyʼa pe ojeroviáva cherehe ha ndodudáiva ni michĩmi”.*+

24 Juan disipulokuéra oho rire, Jesús oñepyrũ heʼi umi héntepe Juan rehe: “¿Máva piko raʼe pe kuimbaʼe peẽ pesẽva pehecha pe desiértope? ¿Pe kuimbaʼe piko ikangy ha ojogua peteĩ takuára yvytu ombokacha vaipávape? Nahániri.+ 25 ¿Máva piko upéicharõ? ¿Peteĩ kuimbaʼe omondéva ao porã ha omimbipáva piko? Nahániri.+ Umi oiko porãva ha oipurúva ao hepýva ningo oiko umi rréi rógape. 26 Añetehápe, ¿máva piko upéicharõ upe kuimbaʼe? ¿Peteĩ proféta piko? Si, haʼe peteĩ proféta, ha iñimportanteve jey hína peteĩ profétagui.+ 27 Ñandejára Ñeʼẽme ojeskrivi voi hese: ‘Che amondo hína ne renonderã che mensahéro, haʼe opreparáta ndéve nde raperã’.+ 28 Che haʼe peẽme: ndaipóri ko yvy ape ári* ni peteĩ persóna tuichavéva Juángui, péro pe michĩvéva Ñandejára Rréinope, tuichave hína chugui”.+ 29 (Ohendúvo upéva, umi okovráva impuésto ha umi hénte Juan ovautisa vaʼekue,+ oñepyrũ heʼi Ñandejára ihustoha. 30 Péro umi fariséo ha umi mboʼehára leipegua nopenái Ñandejára oipotávare ojapo hikuái,+ haʼekuéra ndoaseptái Juan ovautisa chupekuéra).

31 Jesús heʼi: “¿Mávarepa ikatu akompara ko henerasión, ha mávapepa ojogua hikuái?+ 32 Ojogua hikuái umi mitã oguapývape merkádope,* ha heʼíva ojupe: ‘Rombopu peẽme fláuta pejeroky hag̃ua, ha ndapejerokýi, ore roñelamenta péro peẽ napenerasẽi’. 33 Upéicha avei Juan el Bautista ou ha ndoʼúi pan ni víno,+ péro peẽ peje hese: ‘Péva oñendemonia’. 34 Che, pe Yvypóra Raʼy katu akaru ha haʼu víno ha peẽ peje: ‘¡Pévango ikaʼu* ha okaruhárente voi oiko, ojeheʼa umi pekadór ha umi okovrávare impuésto!’.+ 35 Péro amo ipahápe, umi mbaʼe porã ojapóva peteĩ persóna la ohechaukáva iñaranduha”.+

36 Upéi peteĩ fariséo ojerure jey jey Jesúspe oho hag̃ua okaru hógape. Upémaramo Jesús oike hógape ha oguapy okaru hag̃ua. 37 Upéi ou hendápe peteĩ kuña, enterove pe siudápe oikuaa pe kuña haʼeha pekadóra. Ko kuña oikuaávo Jesús okaruha* pe fariséo rógape, ogueru peteĩ frásko de alavástro orekóva aséite perfumádo.+ 38 Oñesũ ikupépe ha hasẽ, hesaýpe omoheʼõ Jesús py ha iñakãranguépe omokã. Avei ohetũ vevyimi chupe ipýpe ha omona hese pe aséite perfumádo. 39 Ohechávo upéva, pe fariséo oinvita vaʼekue chupe heʼi ipyʼapýpe: “Ko kuimbaʼe profétarire oikuaáta kuri mbaʼeichagua kuñápa la opokóva hese, oikuaáta kuri pe kuña haʼeha peteĩ pekadóra”.+ 40 Upémarõ Jesús heʼi pe fariséope: “Simón,* areko peteĩ mbaʼe haʼe vaʼerã ndéve”. Ha haʼe heʼi chupe: “Ere katu chéve Mboʼehára”.

41 Jesús heʼi: “Mokõi kuimbaʼe oho oipuru pláta peteĩ karaígui. Peteĩva oipuru 500 denario* ha pe ótro katu 50. 42 Upéi koʼã kuimbaʼe ndorekói opaga hag̃ua, ha pe karai operdona mokõivévape ipyʼaite guive. Upéicharõ, ¿mávapa nde ere ohayhuvéne hag̃ua pe karaípe?”. 43 Simón heʼi: “Chéverõ g̃uarã pe hetave odevéva”. Ha Jesús heʼi chupe: “Rekontesta porã Simón”. 44 Upéi Jesús omaña pe kuñáre ha heʼi Simónpe: “¿Rehechápa ko kuñáme? Che aike nde rógape ha neremeʼẽi chéve y ajepyhéi hag̃ua. Ko kuña katu omoheʼõ che py hesaýpe ha omokã iñakãranguépe. 45 Nde nacheretũi chesaludárõ guare, péro ko kuña aike guive ohetũ vevyimi chéve che py. 46 Nde neremoĩri che akãre aséite, péro ko kuña omona che pýre aséite perfumádo. 47 Upévare, che haʼe ndéve, ko kuña ipekádo hetáramo jepe, oñeperdonáma chupe+ pórke ohechauka cherayhuetereiha. Péro pe persóna saʼi oñeperdonávape, saʼi avei ohechauka oporohayhuha”. 48 Upémarõ heʼi pe kuñáme: “Nde pekádo oñeperdonáma ndéve”.+ 49 Ohendúvo upéva, umi oguapýva Jesús ndive pe mesápe oñepyrũ heʼi ojupe: “¿Máva piko ko kuimbaʼe operdonáva pekádo jepe?”.+ 50 Ha Jesús heʼi pe kuñáme: “Rejerovia rupi, Ñandejára ndesalva.+ Tereho katu pyʼaguapýpe”.

8 Upe riremínte Jesús oho entéro umi siuda ha puevlokuérarupi opredika ha oikuaauka umi notísia porã oñeʼẽva Ñandejára Rréinore.+ Ha omoirũ chupe umi 12 apóstol. 2 Oho avei hendivekuéra umi kuña Jesús omonguera ha oipeʼa vaʼekue demónio poguýgui. Koʼãva hína María hérava avei Magdalena, chugui osẽ vaʼekue 7 demónio. 3 Oĩ avei Juana+ haʼéva hína Cuza rembireko, ko kuimbaʼe oñangareko Herodes rógare. Avei oĩ hendivekuéra Susana ha hetave kuña oipurúva ipláta ha umi mbaʼe orekóva oñatende hag̃ua Jesús ha umi apóstol rehe.+

4 Entéro siudágui ou umi omoirũva jepi Jesúspe, ha hetave hénte oñembyaty hendivekuéra. Upémarõ haʼe omboʼe chupekuéra ha oipuru peteĩ ehémplo:+ 5 “Peteĩ agrikultór osẽ oñotỹ hag̃ua semílla, ha oñotỹ aja oĩ semílla hoʼáva tapére, upépe umi hénte opyrũmba hese ha umi guyrakuéra ovevéva yvágare ou hoʼupa.+ 6 Ótra semílla katu hoʼa ita ári, oĩháme michĩmi yvy, péro heñói rire pyaʼe ipiru pórke ndoguerekói y.+ 7 Oĩ avei umi semílla hoʼáva ñuatĩ apytépe ha heñói, upéi umi ñuatĩ okakuaa ha ojahoʼipa chupekuéra.+ 8 Ótra semílla katu hoʼa yvy porãme, upéi heñói ha hiʼa mas de 100 peteĩ semíllagui”.+ Heʼi rire koʼã mbaʼe heʼi hatã chupekuéra: “Pe ikatúva ohendu, ojapysaka porã vaʼerã”.+

9 Idisipulokuéra katu oporandu chupe mbaʼépa heʼise pe ehémplo.+ 10 Haʼe okontesta: “Ñandejára penepytyvõ pentende hag̃ua umi sekréto sagrádo oñeʼẽva Irréinore. Péro umi ótrope amboʼe ehémplo rupive,+ péicha omañáramo jepe hikuái nontendemoʼãi mbaʼeve, ha ohendúramo jepe ndopillamoʼãi mbaʼeve.+ 11 Amombeʼúta peẽme mbaʼépa heʼise pe ehémplo: pe semílla ningo Ñandejára ñeʼẽ.+ 12 Umi semílla hoʼa vaʼekue tapére haʼe hína umi ohendúva Ñandejára ñeʼẽ, péro upéi ou pe Diablo ha oipeʼa pe oñeñotỹ vaʼekue ikorasõme ani hag̃ua oguerovia ha ojesalva.+ 13 Umi semílla hoʼáva ita ári, oĩháme michĩmi yvy, umíva haʼe hína umi persóna ohendúva Ñandejára ñeʼẽ ha oguerovia vyʼápe, péro koʼãva ndahapói. Upévare oguerovia sapyʼami pe mensáhe, ha upéi ombohováivo peteĩ mbaʼe ijetuʼúva ndojeroviavéi.+ 14 Umi semílla hoʼa vaʼekue ñuatĩ apytépe katu haʼe hína umi ohendúva Ñandejára ñeʼẽ, péro upéi ojepyʼapyeterei hemikotevẽre, ha oiko pláta+ ha umi mbaʼe chupekuéra ogustávante rapykuéri.+ Koʼã mbaʼe ojahoʼipa chupekuéra, upévare núnka ndahiʼaporãi.+ 15 Umi semílla hoʼáva yvy porãme katu haʼe umi persóna isinsérova ha ipyʼapy porãva, ohendúva Ñandejára ñeʼẽ, ha oaseptáva ipyʼaite guive pe mensáhe.+ Upéi hiʼa, ohasáramo jepe heta provléma.+

16 Avave nomyendýi peteĩ lámpara ha upéi omoĩ hiʼári peteĩ kanásto térã omoinge pe lámpara tupa guýpe. Upéva rangue, ohupi pe lámpara yvate ohesape hag̃ua umi oikévape pe ógape.+ 17 Añetehápe entéro mbaʼe oĩva kañyháme, upe rire ojehecháta, ha umi mbaʼe oñemokañy porãva, upe rire ojekuaáta. Ndaipóri mbaʼeve ikatúva oñemokañy pára siémpre.+ 18 Upévare pejapysaka porã vaʼerã, pórke pe persóna ontendévape oñepytyvõta ontendeve hag̃ua,+ péro pe nontendéivape, pe oimoʼãva ontendeha jepe ojepeʼáta chugui”.+

19 Upéi ou Jesús rendápe isy ha iñermanokuéra,+ péro ndaikatúi oike hendápe pórke hetaiterei umi hénte.+ 20 Upémarõ ojeʼe chupe: “Oime nde sy ha ne ermanokuéra oñemboʼy hína okápe ha nderechase hikuái”. 21 Haʼe okontesta chupekuéra: “Che sy ha che ermanokuéra ningo koʼã ohendúva Ñandejára ñeʼẽ ha ojapóva la heʼíva”.+

22 Ótro día Jesús ojupi idisipulokuérandi peteĩ varkoʼípe, ha haʼe heʼi chupekuéra: “Jakrusána ko lágo ha jaha pe ótro ládo”. Upémarõ ohasa hikuái.+ 23 Péro ohasa aja hikuái, Jesús opyta oke. Upéi oñepyrũ peteĩ torménta ndevaíva pe lágope, ha oipeju peteĩ yvytu hatãitereíva, pe y oikepa pe varkoʼípe ha ojapeligráma hikuái.+ 24 Upémarõ idisipulokuéra oho omombáy Jesúspe ha heʼi: “¡Mboʼehára, Mboʼehára, oresalvamína, romanombátamango!”. Upémarõ Jesús opuʼã ha ojaʼo pe yvytu ha pe mar pochýpe, ha umíva oñekalmaite ha ohasa pe torménta.+ 25 Upéi heʼi chupekuéra: “¿Mbaʼére piko ndapejeroviái Ñandejára ikatuha penepytyvõ?”. Haʼekuéra katu oñemondýi ha ijurujái opytávo, ha heʼi ojupe: “¿Máva piko añetehápe ko kuimbaʼe? Pe yvytu ha pe mar jepe iñeʼẽrendu chupe”.+

26 Upéi ohasa hikuái pe mar ha og̃uahẽ umi Gerasagua territóriope,+ upéva opyta Galilea rovái. 27 Jesús oguejývo pe varkoʼígui, ohug̃uaitĩ chupe peteĩ kuimbaʼe upe siudapegua. Pe kuimbaʼe oñendemonia, oreko heta demónio ha aréma oiko opío ha ndopytái hógape, síno oiko pe sementériope.+ 28 Ohechávo Jesúspe osapukái, oñesũ henondépe ha hatã heʼi: “Nde Jesús, Ñandejára Ndaijojaháiva Raʼy, ¿maʼerã guaʼu piko reju? Ajerure ndéve ani hag̃ua chekastiga”.+ 29 (Pórke Jesús omanda kuri umi demóniope osẽ hag̃ua pe kuimbaʼégui. Umi demónio ningo aretereíma oreko hague ipoguýpe pe kuimbaʼépe, ha heta vésema ojejagarra chupe+ ha oñeenkadena ipo ha ipýgui, ha oñemoĩ voi guárdia okontrola hag̃ua chupe. Péro haʼe omondohopa umi kadéna ha umi demónio odominágui chupe, haʼe oho umi lugár ndaiporihápe avave). 30 Jesús oporandu chupe: “¿Mbaʼéicha piko nde réra?”. Haʼe heʼi: “Che cheréra Lehión”.* Pe kuimbaʼe heʼi chupe upéicha pórke oreko hetaiterei demónio. 31 Upéi umi demónio ojerure asy chupe ani hag̃ua omondo chupekuéra pe yvykua pypukúpe.+ 32 Upérõ pe montáñape oĩ heta kure okaru joáva hína.+ Upémarõ umi demónio ojerure asy Jesúspe oheja hag̃ua chupekuéra oike umi kure retepýpe. Ha Jesús opermiti chupekuéra ojapo upéva.+ 33 Upémarõ umi demónio osẽ pe kuimbaʼégui ha oho oike umi kure retepýpe. Ha umi kure ojepoi yvatégui pe lágope ha ojahogapaite. 34 Ohechávo upe oikóva, umi oñangarekóva umi kurére odiparapa ha oho omombeʼu pe siuda ha umi kampañaháre la oiko vaʼekue.

35 Upémarõ umi hénte osẽmba ohecha hag̃ua la oikóva. Ha og̃uahẽvo Jesús rendápe, otopa hikuái pe oñendemonia vaʼekue oguapyha hína hendive, pe kuimbaʼe oñemondéma ha ihuísio porãma, ha umi hénte okyhyjepa. 36 Umi ohecha vaʼekue upe oikóva, omombeʼu umi héntepe mbaʼéichapa pe endemoniádo opyta porã jey. 37 Upémarõ hetaiterei hénte oikóva umi geraseno territóriope ojerure Jesúspe oho hag̃ua upégui pórke okyhyjeterei hikuái. Upévare haʼe ojupi pe varkoʼípe ha oho. 38 Pe kuimbaʼe oñendemonia vaʼekue ojerure asy Jesúspe oho hag̃ua hendive. Péro Jesús nopermitíri chupe oho hendive, ha heʼi pe kuimbaʼépe:+ 39 “Tereho nde rógape ha siémpre emombeʼu umi mbaʼe Ñandejára ojapo vaʼekue nderehe”. Ha pe kuimbaʼe oho omombeʼu opárupi pe siudáre umi mbaʼe Jesús ojapo vaʼekue hese.

40 Upéi Jesús ou jey Galiléape, ha umi hénte vyʼápe orresivi chupe, pórke enterove ohaʼarõma kuri chupe.+ 41 Upérõ ou hendápe peteĩ kuimbaʼe hérava Jairo, haʼe ningo peteĩ governánte sinagogapegua. Haʼe ou oñesũ Jesús renondépe ha ojerure asy chupe oho hag̃ua hendive hógape,+ 42 pórke itajýra peteĩmi orekóva 12 áñorupi omano mbotaitéma.

Hetaiterei hénte oho Jesús ndive, ha ojopypa chupe hikuái. 43 Upérõ oĩ avei peteĩ kuña 12 áñorema oikóva iñemorráhia,+ ha ndotopái avave ikatúva omonguera chupe.+ 44 Haʼe oñemboja Jesús rehe hapykuéguio ha opoko ijao ruguáire.+ Upepete pe emorráhia oparaite. 45 Upémarõ Jesús heʼi: “¿Máva piko opoko cherehe?”. Ha entéronte heʼi ndopokói hague hese. Upémarõ Pedro osẽ heʼi: “Mboʼehára, umi hénte ningo ojerepa nderehe ha ndejopypa”.+ 46 Jesús katu heʼi: “Oĩ voínte la opokóva cherehe, añandu osẽha chehegui podér”.+ 47 Pe kuña ohechakuaa ojepilla hague, upévare oryrýi osusũ ha ou oñesũ Jesús renondépe, ha omombeʼu enterove rovake mbaʼérepa opoko hese ha mbaʼéichapa okuera upepete. 48 Jesús heʼi chupe: “Che rajy, rejerovia rupi ningo rekuera. Tereho katu pyʼaguapýpe”.+

49 Haʼe oñeʼẽ aja gueteri, og̃uahẽ peteĩ kuimbaʼe oúva Jairo rógagui ha heʼi: “Nde rajy ningo omanóma, anivéntema remolesta Jesúspe”.+ 50 Ohendúvo upéva Jesús heʼi Jáirope: “Ani rejepyʼapy, ejeroviánte vaʼerã ha haʼe ojesalváta”.+ 51 Og̃uahẽvo hikuái pe ógape, Jesús oheja oike hendive Pedro, Juan, Santiago ha pe mitãkuña sy ha itúa añoite. 52 Enterove umi hénte katu hasẽ ha oñembyasy.* Upévare Jesús heʼi chupekuéra: “Anivéna penerasẽ,+ haʼe ningo nomanói, okénte hína”.+ 53 Ohendúvo upéva umi hénte oñepyrũ opukapa ha oñembohory hese, pórke oikuaa pe mitãkuña omanóma hague. 54 Jesús katu ojagarra chupe ipógui ha hatã heʼi chupe: “Mitãkuña, ¡epuʼã!”.+ 55 Upepete voi haʼe oikove jey*+ ha opuʼã.+ Ha Jesús heʼi oñemeʼẽ hag̃ua pe mitãkuñáme álgo hoʼumi hag̃ua. 56 Itúa ha isy katu ovyʼaiterei, péro Jesús heʼi porã chupekuéra ani hag̃ua omombeʼu avavépe upe oiko vaʼekue.+

9 Upéi Jesús ohenói umi 12 apóstolpe ha omeʼẽ chupekuéra podér ha autorida omosẽ hag̃ua opaichagua demóniope+ ha omonguera hag̃ua umi hasývape.+ 2 Ha omondo chupekuéra opredika hag̃ua Ñandejára Rréino ha oporomonguera hag̃ua. 3 Heʼi chupekuéra: “Ani pegueraha mbaʼeve tapére g̃uarã: vastón, volsón, pan, pláta, ni mokõi ao.*+ 4 Peg̃uahẽvo peteĩ territóriope ha peteĩ persóna penderresivi porã, pepyta hógape peĩ aja upe lugárpe.+ 5 Ha oĩháme napenderresiviséiva, pesẽvo upe siudágui peityvyro pende pýgui pe yvytimbo pehechauka hag̃ua haʼekuéra ojavyha”.+ 6 Upémarõ oho hikuái okorre entéro umi puévlorupi, omombeʼu umi notísia porã ha oparupiete omonguera umi hasývape.+

7 Upérõ rréi Herodes ohendu entéro mbaʼe oikóva ha ojepyʼapyeterei opytávo, pórke oĩ heʼíva oñemopuʼã jey hague Juánpe omanóva apytégui.+ 8 Oĩ avei heʼíva Elías ou jey hague, ha ótro katu heʼi opuʼã hague peteĩ proféta yma guare.+ 9 Herodes heʼi: “Che ningo amanda vaʼekue oñeñakãʼo hag̃ua Juánpe.+ ¿Máva piko upéicharõ pe kuimbaʼe ahendúva ojapoha koʼã mbaʼe?”. Upévare Herodes ohechaseterei chupe.+

10 Umi apóstol ou rire predikasióngui, omombeʼu Jesúspe entéro umi mbaʼe ojapo vaʼekue hikuái.+ Upéi haʼe oho hendivekuéra peteĩ siuda héravape Betsaida ikatutahápe oĩ haʼekuéra año.+ 11 Péro umi hénte oikuaávo upéva oho pe lugár otopatahápe hese. Jesús katu vyʼápe oñatende hesekuéra, oñeʼẽ chupekuéra Ñandejára Rréinore ha omonguera umi hasývape.+ 12 Upéi kaʼaruetéma ha umi 12 apóstol oñemboja Jesús rendápe ha heʼi: “Emondóna koʼã héntepe umi puévlore ha umi lugár oĩvare ijerére ikatu hag̃uáicha ojogua hembiʼurã ha oheka peteĩ lugár oke hag̃ua, pórke koʼápe ndaipóri mbaʼeve”.+ 13 Haʼe katu heʼi: “Pemeʼẽna peẽ chupekuéra hoʼu vaʼerã”.+ Haʼekuéra heʼi: “Oréngo 5 pan ha mokõi piránte roguereko. ¿Reipota piko roho rojogua tembiʼu koʼã henteitápe g̃uarã?”. 14 Upérõ oĩ kuri 5.000 kuimbaʼérupi. Péro haʼe heʼi idisipulokuérape: “Peje chupekuéra tojedividi en grúpo ha toguapy hikuái, káda grúpope oĩ vaʼerã 50 persónarupi”. 15 Haʼekuéra ojapo upéicha ha omboguapy enterovépe. 16 Upéi Jesús ojagarra umi 5 pan ha mokõi pira, omaña yvága gotyo ha oñemboʼe Ñandejárape. Upe rire ombojaʼo umi pan, ha ombohasa idisipulokuérape umi pan ha pira omeʼẽ hag̃ua umi héntepe. 17 Ha enterovénte hoʼu hyg̃uatãha meve, upéi ombyaty hikuái umi hembýva, 12 kanásto renyhẽ.+

18 Peteĩ vuéltape, Jesús oñemboʼe haʼeño, upéi ou hendápe idisipulokuéra ha haʼe oporandu chupekuéra: “¿Mbaʼépa heʼi umi hénte, mávapa hína che?”.+ 19 Haʼekuéra heʼi: “Oĩ heʼíva nde haʼeha Juan el Bautista, ótro katu Elías, ha ótro heʼi oikove jey hague peteĩ proféta yma guare”.+ 20 Upémarõ haʼe heʼi chupekuéra: “¿Péro peẽ mbaʼe peje, máva piko che hína?”. Pedro okontesta chupe: “Nde hína Cristo, upe Ñandejára ombou vaʼekue”.+ 21 Upémarõ Jesús omanda chupekuéra ani hag̃ua ni mbaʼevéicharõ omombeʼu upéva avavépe.+ 22 Ha heʼi: “Pe Yvypóra Raʼy heta ohasa asy vaʼerã, ha umi kuimbaʼe oporomoakãva,* umi saserdóte prinsipál ha umi mboʼehára leipegua orrechasáta chupe, ha upéi ojejukáta chupe,+ péro 3 día haguépe oñemopuʼã jeýta”.+

23 Upéi Jesús heʼi enterovépe: “Oĩramo chemoirũséva, toñembyesarái ijehegui,+ toasepta umi sufrimiénto* káda día ha tachemoirũ meme.+ 24 Oimeraẽ osalvaséva hekove* omanóta, péro oimeraẽ omanóva* haʼe haguére che disípulo, ojesalváta.+ 25 Añetehápe, ¿mbaʼépe piko ideprovécho peteĩ kuimbaʼépe orekopáramo ko múndope oĩva péro ojeperhudika ijupe térã omano?+ 26 Oimeraẽ otĩva heʼi hag̃ua haʼeha che disípulo ha heʼi hag̃ua ogueroviaha che haʼéva, upéicharõ che, pe Yvypóra Raʼy, atĩta avei haʼe hag̃ua pe persóna haʼeha che disípulo, che aju vove che autorida reheve, ha che Túa autorida reheve ha umi ánhel ojeporavo vaʼekue autorida reheve.+ 27 Péro añetehápe haʼe peẽme: koʼág̃a oĩ pende apytépe umi omano mboyve ohechátava Ñandejára Rréino”.+

28 Ohasa rire 8 díarupi heʼi hague koʼã mbaʼe, ogueraha hendive Pedro, Juan ha Santiágope, ha ojupi peteĩ montáñape oñemboʼe hag̃ua.+ 29 Oñemboʼe aja, Jesús rova oñepyrũ okambiapa ha ijao katu morotĩ sakã ha omimbipa. 30 Oĩ avei mokõi kuimbaʼe oñemongetáva hendive, umíva hína Moisés ha Elías. 31 Haʼekuéra omimbipa avei ha oñemongeta hikuái Jesús ndive. Haʼekuéra heʼi mbaʼéichapa Jesús ohóta ko múndogui, ha mbaʼéichapa upéva oñekumplíta Jerusalénpe.+ 32 Pedro, Juan ha Santiago oke hína. Péro opáyvo hikuái, ohecha mbaʼeichaitépa omimbipa Jesús+ ha umi mokõi kuimbaʼe oñemboʼýva hendive. 33 Umi mokõi kuimbaʼe oĩva Jesús ndive ja ohótama hína, upémarõ Pedro osẽ heʼi chupe: “Mboʼehára iporãiterei ningo oréve g̃uarã roime koʼápe. Romopuʼãta mbohapy óga kárpa, peteĩ nembaʼerã, ótro Moiséspe g̃uarã ha pe ótro katu Elíaspe g̃uarã”. Pedro heʼi upéicha opensa porãʼỹre la heʼítavare. 34 Péro heʼi aja koʼã mbaʼe, peteĩ arai oñepyrũ okuvri chupekuéra. Upémarõ haʼekuéra tuichaiterei oñemondýi. 35 Upéi pe araígui oñehendu peteĩ heʼíva:+ “Kóva hína che Raʼy, upe aelehi vaʼekue.+ Pehendúke chupe”.+ 36 Ohendúvo hikuái upéva ohecha Jesús oĩha haʼeñóntema. Péro haʼekuéra okirirĩ ha peteĩ tiémpore nomombeʼúi avavetépe umi mbaʼe ohecha vaʼekue.+

37 Pe ótro día, oguejy hikuái pe montáñagui ha heta hénte ou hendápe.+ 38 Ha umi hénte apytégui, peteĩ kuimbaʼe osapukái: “Mboʼehára, ajerure ndéve ejumínte hag̃ua ehecha che raʼy peteĩmíme.+ 39 Peteĩ demónio odomina chupe, upévare haʼe peichaháguinte osapukái vaipa. Pe demónio omboatáke che raʼýpe ha haʼe hendy ryjuipa opytávo. Ha ndohejaséi chupe, síno heta ombosufri raẽ chupe opoi hag̃ua chugui. 40 Ajerure asy kuri nde disipulokuérape omosẽ hag̃ua pe demóniope, péro haʼekuéra ndaikatúi”. 41 Upémarõ Jesús osẽ heʼi: “Peẽ henerasión aña ha ndapejeroviaietéva,+ ¿arakaʼe peve piko aime vaʼerã penendive pejerovia hag̃ua? ¿Arakaʼe peve piko asegi vaʼerã aaguanta la pejapóva? Egueru koʼápe la nde raʼy”.+ 42 Ha og̃uahẽvo hendápe pe mitãkuimbaʼe, pe demónio oipete chupe yvýre ha omboatáke vaipa chupe. Jesús katu ojaʼo pe demóniope, omonguera pe mitãkuimbaʼépe ha upéi omeʼẽ itúape. 43 Ha entéronte oñesorprende ohechágui Ñandejára podér tuichaitéva.

Ha umi héntepe osorprende entéro mbaʼe Jesús ojapóva, upémarõ haʼe heʼi idisipulokuérape: 44 “Peñatende porãkena la haʼétavare peẽme ha siémpre penemanduʼa umívare: pe Yvypóra Raʼýpe oñetraisionáta ha oñentregáta iñenemigokuérape”.+ 45 Péro haʼekuéra nontendéi mbaʼépa heʼise upéva, haʼete voi peteĩ sekréto ndaikatúiva ontende, ha okyhyje oporandu hag̃ua Jesúspe.

46 Upéi oñepyrũ ojodiskuti hikuái, káda uno heʼi mávapa iñimportanteve ijapytepekuéra.+ 47 Jesús oikuaa mbaʼépa opensa hikuái, upévare ogueru peteĩ mitãʼi ha omoĩ chupe ijykére. 48 Ha heʼi: “Oimeraẽ orresivíva che rérape peteĩ mitã koichaguápe, chéve avei cherresivi hína. Ha oimeraẽ cherresivíva, orresivi avei upe chembou vaʼekuépe.+ Pe ohechaukáva iñumildeha* pende apytépe, upéva hína la iñimportantevéva”.+

49 Juan heʼi: “Mboʼehára, rohecha kuri peteĩ kuimbaʼe oipurúva nde réra omosẽ hag̃ua umi demóniope. Péro haʼe ningo nañanemoirũi, upévare ore rojoko pe kuimbaʼépe ha roʼe chupe ani hag̃ua ojapo upéva”.+ 50 Péro Jesús heʼi chupe: “Ani pejoko chupe, pe noñemoĩriva penderehe oĩ pende ládo”.

51 Upérõ og̃uahẽ mbotáma pe tiémpo Jesús oho hag̃ua yvágape,+ upévare haʼe ojedesidi ohotaha Jerusalénpe. 52 Upémarõ omondo henonderã idisipulokuéra oprepara hag̃ua chupe la oikotevẽtava og̃uahẽrõ g̃uarã upépe. Ha haʼekuéra oho oike peteĩ puévlo oĩva Samáriape. 53 Péro umi samaritano ndorresivíri Jesúspe+ pórke haʼe ohóta hína Jerusalénpe. 54 Ohechávo upéva Santiago ha Juan+ heʼi: “Ore Ruvicha, ¿reipotápa rojerure hoʼa hag̃ua tata yvágagui ohundipa hag̃ua koʼã héntepe?”.+ 55 Péro haʼe ojere ojaʼo chupekuéra. 56 Upémarõ oho hikuái ótro puévlope.

57 Haʼekuéra oho aja pe tapére, peteĩ kuimbaʼe heʼi Jesúspe: “Che romoirũta reho rehohápe”. 58 Jesús heʼi chupe: “Umi aguara oreko moõpa okéta, ha umi guyra ovevéva yvágare oreko hupa. Péro che, pe Yvypóra Raʼy, ndarekói peteĩ lugár ake hag̃ua”.+ 59 Upe rire, Jesús heʼi ótro kuimbaʼépe: “Eju chemoirũ”. Ha haʼe heʼi Jesúspe: “Che Ruvicha, epermitína chéve tañotỹ raẽ che túape”.+ 60 Péro haʼe heʼi chupe: “Eheja umi omanóva+ toñotỹ umi omanóvape, péro nde tereho opárupi eñeʼẽ Ñandejára Rréinore”.+ 61 Ha ótro kuimbaʼe katu heʼi Jesúspe: “Che Ruvicha, che romoirũta, péro ehejána chéve taha raẽ tajedespedi che rogayguakuéragui”. 62 Jesús heʼi chupe: “Peteĩ persóna oaráva hína ikokue ha upéi ojeréva omaña hapykue gotyo,+ ndaikatúi oike Ñandejára Rréinope”.+

10 Upe rire, Jesús oiporavo jey 70 disípulo ha omondo chupekuéra de a 2+ oho hag̃ua henonderã entéro siuda ha lugár haʼe ohotahápe. 2 Upéi heʼi chupekuéra: “Hetaiterei oĩ la oñemonoʼõ vaʼerã, péro saʼi travahadór oĩ omonoʼõ hag̃ua. Upévare, pejerurékena pe kokue Járape tombou hetave travahadór omonoʼõ vaʼerã.+ 3 Tapeho katu, péro peñatendéke, pórke peẽ pejogua ovecha raʼýpe ha che pomondo lóvo apytépe.+ 4 Ani peraha pláta ryru, volsón ni ótro sandália,+ ha ani pepyta tapére pesaluda hag̃ua avavépe. 5 Peg̃uahẽvo peteĩ ógape peje raẽ vaʼerã: ‘Toĩ pyʼaguapy pende rógape’.+ 6 Ha oĩramo peteĩ persóna oipotáva pe pyʼaguapy, haʼe orresivíta pyʼaguapy. Péro pe persóna ndoipotáiramo, pe pyʼaguapy oho jeýta penendive. 7 Ha pepyta upe ógape,+ ha peʼu la oñemeʼẽva peẽme.+ Pe ombaʼapóva oreko derécho orresivívo isuéldo.+ Ani peiko peva ápe ha pépe.

8 Avei oimeraẽ siuda peg̃uahẽhápe, penderresivi porãramo hikuái, peʼu oñemeʼẽmíva peẽme, 9 pemonguera upépe umi hasývape ha peje chupekuéra: ‘Ñandejára Rréino hiʼag̃uimbaitéma’.+ 10 Péro peteĩ siudápe umi hénte napenderresivírirõ, pesẽ umi kálle prinsipál rehe ha peje: 11 ‘Ore ningo roityvyro porã ore py ani hag̃ua ni pe yvytimbo ko siudapegua opyta ore pýre.+ Péro penemanduʼáke Ñandejára Rréino hiʼag̃uimbaitemaha’. 12 Upévare che haʼe peẽme, pe Día de huísiope ojekastiga vaivéta upe siuda Sodómagui.+

13 ¡Aichejáranga Corazín! ¡Aichejáranga Betsaida! Pórke umi milágro ojejapo vaʼekue pende siudápe ojejapórire Tiro ha Sidónpe, umi hénte upepegua yma oñarrepenti vaʼerãmoʼã. Haʼekuéra omondétama kuri ao ohechaukáva oñembyasyha ha oguapy tanimbúpe.+ 14 Upévare pe Día de huísiope, peẽ pejekastiga vaivéta Tiro ha Sidóngui. 15 Ha nde Capernaúm, ¿reimoʼã piko Ñandejára nderupitaha yvága peve? Nahániri, haʼe nemboguejýta pe Sepultúra* peve.

16 Peẽme penerendúva, chéve avei cherendu.+ Ha oimeraẽ nopenáiva penderehe, nopenái avei cherehe. Ha pe persóna nopenáiva cherehe, nopenái pe chembou vaʼekuére”.+

17 Upéi, umi 70 disípulo vyʼápe ou ha heʼi Jesúspe: “Ore Ruvicha, roipurúvo nde réra, umi demónio jepe oñemoĩ ore poguýpe”.+ 18 Upémarõ haʼe heʼi chupekuéra: “Ahecháma voi Satanás hoʼamaha yvágagui aratirícha.+ 19 Ameʼẽ peẽme autorida pepyrũ hag̃ua mbói ha alakrán rehe, ha avei ameʼẽ peẽme podér pendepuʼaka hag̃ua pene enemígore.+ Ndoikomoʼãi penderehe mbaʼeve ivaíva. 20 Upéicharõ jepe, ani pevyʼa umi demónio opyta haguére pende poguýpe, síno pevyʼa vaʼerã Ñandejára oskrivi haguére pende réra yvágape”.+ 21 Upe moméntope Ñandejára omeʼẽ chupe espíritu sánto, ha haʼe ovyʼaiterei ha heʼi: “Che Ru, nde hína yvága ha yvy Ruvicha. Che rombotuicha enterove renondépe reñomi porã haguére koʼã mbaʼe umi iñarandu ha ivalévagui+ ha reikuaauka umi iñumíldevape mitãicha. Nde reipotágui che Ru, upéicha oiko.+ 22 Che Ru ningo omoĩ che poguýpe opa mbaʼe. Che Túa añoite chekuaa porã,* ha che añoite aikuaa porã che Túape.+ Ha che amombeʼuséramo peteĩ persónape mávapa che Túa, upéva oikuaa porãta avei chupe”.+

23 Upe rire Jesús oñeʼẽ idisipulokuérape haʼeñoháme ha heʼi: “Ovyʼa umi persóna ohecháva umi mbaʼe peẽ pehecháva.+ 24 Che haʼe peẽme: heta proféta ha rréi ohechase vaʼekue koʼã mbaʼe peẽ pehecháva, péro ndaikatúi vaʼekue ohecha hikuái.+ Avei haʼekuéra ohenduse vaʼekue umi mbaʼe peẽ pehendúva, péro ndaikatúi vaʼekue ohendu hikuái”.

25 Upéi peteĩ kuimbaʼe ostudia vaʼekue umi léi opuʼã ha otantea hag̃ua Jesúspe oporandu: “Mboʼehára, ¿mbaʼépa ajapo vaʼerã ahupyty hag̃ua jeikove opaveʼỹva?”.+ 26 Jesús okontesta chupe: “¿Mbaʼépa heʼi pe léi? ¿Mbaʼépa nde rentende?”. 27 Haʼe okontesta: “‘Rehayhu vaʼerã Jehová* nde Járape nde pyʼaite guive, nde rekove* kompletoite reheve, ha ne mbaretekue* omeʼẽmíva reheve, ha entéro ne pensamiénto reheve’,+ ha ‘rehayhu vaʼerã nde rapichápe nde voi rejehayhuháicha’”.+ 28 Jesús heʼi chupe: “Rekontesta porã, esegi ejapo upéva, ha rehupytýta jeikove opaʼỹva”.+

29 Péro pe kuimbaʼe ohechaukaségui ihustoha,+ heʼi Jesúspe: “¿Máva piko añetehápe che rapicha?”. 30 Jesús okontesta chupe: “Peteĩ kuimbaʼe ovahea ohóvo Jerusaléngui, Jericó gotyo. Ha upeichahágui osẽ chupe unos kuánto mondaha. Haʼekuéra omoperõ pe kuimbaʼépe, oinupã chupe ha oheja heʼongue lénto. 31 Upe riremi, peteĩ saserdóte ovahea ohóvo upe tapérupi, péro ohechávo pe kuimbaʼépe haʼe okrusa pe kálle ha oho pe ótro oríllare. 32 Upéi peteĩ levita ovahea ohóvo upérupi, péro ohechávo pe kuimbaʼépe, okrusa avei pe kálle ha oho pe ótro oríllare. 33 Upéi peteĩ kuimbaʼe samaritano+ oviaháva avei upe tapérupi, ohasa ijypýrupi ha ohechávo pe kuimbaʼépe ombyasyeterei chupe. 34 Upémarõ oñemboja hendápe, omoĩ chupe aséite ha víno ijerídare ha upéi ojokua. Upe rire ohupi pe kuimbaʼépe hymba vúrro ári, ogueraha chupe peteĩ posádape ha oñangareko hese. 35 Al ótro día, pe samaritano omeʼẽ mokõi denario* pe posáda járape ha heʼi chupe: ‘Eñatendemína chéve pe kuimbaʼére ha regastavéramo hese apagáta ndéve ág̃a aju jey vove’. 36 Upéicharõ, ¿mávapa koʼã mbohapy kuimbaʼe apytégui ohechauka ohayhuha pe kuimbaʼe+ oñemonda vaʼekuépe?”. 37 Haʼe heʼi: “Pe oiporiahuvereko vaʼekue chupe”.+ Upémarõ Jesús heʼi: “Tereho ejapo nde avei upéicha”.+

38 Upe rire ohokuévo, Jesús og̃uahẽ peteĩ puévlope. Upépe orresivi chupe hógape peteĩ kuña hérava Marta.+ 39 Haʼe oreko peteĩ iñermána hérava María. Iñermána María ou oguapy Jesús ypýpe ha ojapysaka hese. 40 Marta katu hembiapoiterei. Upévare oñemboja ha heʼi Jesúspe: “Che Ruvicha, ¿nderehechái piko mbaʼéichapa che ermána ohejapaite che ári la traváho? Eréna chupe tachepytyvõmi”. 41 Jesús okontesta chupe: “Marta, Marta, nde ningo rejepreokupa hetaiterei mbaʼére. 42 Nañaikotevẽi ningo hetaiterei mbaʼe, peteĩnte ja ovaléma. María katu oelehi pe párte iporãvéva ha ndojepeʼamoʼãi chugui”.+

11 Peteĩ díape Jesús oñemboʼe hína peteĩ lugárpe, ha oñemboʼepa rire, peteĩ idisípulo heʼi chupe: “Ore Ruvicha, oremboʼemína mbaʼéichapa roñemboʼe vaʼerã, Juan omboʼe haguéicha avei idisipulokuérape”.

2 Upémarõ haʼe heʼi chupekuéra: “Peñemboʼe jave, peje vaʼerã: ‘Ore Ru, toñembotuicha* nde réra.+ Tou ne Rréino.+ 3 Emeʼẽna oréve ore rembiʼurã* roikotevẽva káda día.+ 4 Oreperdonamína ropeka haguére,+ ore roperdonaháicha avei umi opekávape ore kóntrape.*+ Ha ani reheja roʼa ñuhãme’”.+

5 Avei heʼi chupekuéra: “Ñamoĩ chupe peteĩva peẽ pehoha pene amígo rógape ha peje chupe: ‘Amígo, emeʼẽmína chéve mbohapy pan, 6 pórke angete ningo og̃uahẽ peteĩ che amígo oúva mombyrýgui ha ndarekói mbaʼevete ameʼẽ hag̃ua chupe’. 7 Péro pene amígo okontesta ikoty guive: ‘Anivéna chemolesta, atrankapáma che rokẽ ha umi mitã okepáma avei. Ndaikatumoʼãi apuʼã ameʼẽ ndéve mbaʼeve’. 8 Che haʼe peẽme: pe kuimbaʼe haʼéramo jepe ne amígo, nopuʼãmoʼãi pyharepyte omeʼẽ ndéve mbaʼeve. Péro reinsisti jey jey haguére nepytyvõ hag̃ua,+ haʼe opuʼãta omeʼẽ ndéve la reikotevẽva. 9 Upévare haʼe peẽme: pesegi pejerure+ ha oñemeʼẽta peẽme, pesegi peheka ha petopáta, pesegi pembota pe okẽ ha ojeavríta peẽme.+ 10 Pórke oñemeʼẽta enterove ojerurévape,+ ojuhúta opavave ohekáva, ha ojeavríta pe okẽ enterove ombotávape. 11 Añetehápe, ¿oĩne piko peteĩ túa, itaʼýra ojeruréramo pira, omeʼẽtava chupe mbói, omeʼẽ rangue chupe pira?+ 12 Térã itaʼýra ojerurérõ peteĩ ryguasu rupiʼa, ¿omeʼẽtapa chupe alakrán? 13 Peẽ ningo pekadór, upéicharõ jepe pemeʼẽ rregálo iporãva pende raʼykuérape. ¡Upéicharõ ningo koʼytevéntema pende Ru oĩva yvágape omeʼẽta espíritu sánto umi ojerurévape chupe!”.+

14 Upéi haʼe omosẽ peteĩ demónio omoñeʼẽngúva peteĩ kuimbaʼépe,+ ha upe rire pe kuimbaʼe iñeʼẽngu vaʼekue oñepyrũ oñeʼẽ. Umi hénte katu oñesorprendepa opytávo.+ 15 Péro umi hénte apytégui oĩ heʼíva: “Haʼe ningo omosẽ umi demóniope pórke oipytyvõ chupe Satanás,* umi demónio ruvicha”.+ 16 Ótro katu, otantea hag̃ua Jesúspe ojerure chupe ojapo hag̃ua peteĩ milágro+ Ñandejára rérape. 17 Haʼe oikuaa mbaʼépa opensa hikuái,+ ha heʼi: “Peteĩ goviérno hoʼáta umi omoakãva oiko vaipáramo oñondive. Ha peteĩ família* ndohopukumoʼãi haʼekuéra voi opuʼãmbárõ ojuehe. 18 Upéicha avei, Satanás opuʼãramo ijehe voi, ¿mbaʼéicha piko upéicharõ igoviérno oho pukúta? Peẽngo peje Satanás* rupive che amosẽha umi demóniope. 19 Ha oiméramo añete Satanás* rupive che amosẽ umi demóniope, ¿máva rupive piko upéicharõ pende disipulokuéra omosẽ umi demóniope? Upévare pende disipulokuéra ohechaukáta peẽ pejéva oĩ vaiha. 20 Péro che amosẽramo umi demóniope Ñandejára podér* rupive,+ upéva heʼise Ñandejára Rréino oĩmaha koʼápe ha peẽ napeñemeʼẽi enkuénta.+ 21 Peteĩ kuimbaʼe imbaretéva ha orekóva heta árma oñangarekóramo hógare, avave nomondamoʼãi chugui ikosakuéra. 22 Péro oatakáramo chupe ótro kuimbaʼe imbaretevéva chugui, upéva ipuʼakáta hese ha oipeʼáta chugui hiʼárma haʼe oimoʼãva oprotehetaha chupe. Pe kuimbaʼe imbaretevéva ogueraháta chugui ikosakuéra ha upéi orrepartíta ótrope. 23 Pe ndacheapojáiva, upéva oĩ che kóntrape, ha pe nombaʼapóiva chendive ogueru hag̃ua hetave hénte che rendápe, upéva ombodiparapa umi héntepe.+

24 Peteĩ demónio osẽ jave peteĩ persónagui, ohasa pe desiértore ohekávo lugár opytuʼu hag̃ua, ha ndojuhúiramo, heʼi: ‘Aha jeýta che rogakuépe’.+ 25 Og̃uahẽvo otopa pe óga ojetypei ha oñemoporãmbaite hague. 26 Upémarõ pe demónio ojevy jey, ha ogueru hendive 7 demónio iñañavéva chugui. Upéi oike hikuái pe kuimbaʼe retepýpe oiko hag̃ua upépe. Ha ipahápe pe kuimbaʼe opyta vaive yma guarégui”.

27 Jesús oñeʼẽ aja, pe hénte apytégui osẽ peteĩ kuña ha hatã heʼi: “¡Oiméne ovyʼaite nde sy, ndeguereko vaʼekue hyépe ha nemokambu vaʼekue!”.+ 28 Jesús katu heʼi chupe: “Nahániri, umi ohendúva Ñandejára ñeʼẽ ha ojapóva la ovyʼáva”.+

29 Upéi og̃uahẽ hetave hénte Jesús rendápe, ha haʼe oñepyrũ heʼi: “Ko henerasión ningo peteĩ henerasión iñañáva, peẽ milágronte voi pehechase. Péro ndapehechamoʼãi ni peteĩ milágro, pe milágro oiko vaʼekue proféta Jonás rehe añoite pehecháta.+ 30 Jonás+ ningo opuʼã jey vaʼekue ha upéva peteĩ señál kuri umi Niniveguápe g̃uarã, upéicha avei pe Yvypóra Raʼy opuʼã jeýta, ha upéva haʼéta peteĩ señál ko henerasiónpe g̃uarã 31 Ko henerasión ha pe rréina Sebagua*+ opuʼã jeýta pe Día de huísiope, ha pe rréina ohechaukáta oñekondena vaʼerãha chupekuéra. Pórke pe rréina ou vaʼekue mombyry asyetégui ohendu hag̃ua Salomón arandu. Péro koʼápe oĩ hína peteĩ iñimportantevéva Salomóngui.+ 32 Ko henerasión ha umi Ninivegua opuʼã jeýta pe Día de huísiope, ha umi Ninivegua ohechaukáta koʼã hénte oñekondena vaʼerãha. Pórke haʼekuéra oñarrepenti vaʼekue Jonás opredikárõ guare chupekuéra.+ Péro koʼápe oĩ hína peteĩ iñimportantevéva Jonásgui. 33 Peteĩ persóna omyendy rire peteĩ lámpara nomokañýi ni nomoingéi kanásto guýpe. Upéva rangue ohupi yvate+ ohesape hag̃ua umi oikévape pe ógape. 34 Nde resa ningo peteĩ lámpara ohesapéva nde rete. Upévare, nde resa ojesarekóramo umi mbaʼe iporãvare añoite,* nde rete kompletoite avei omimbipáta. Péro nde resa omañáramo ha iñenvidióso,* nde rete avei oĩta pytũmbýpe.+ 35 Eñatendékena upéicharõ, ani ág̃a pe lus reguerekóva omoypytũ hína ohesape rangue. 36 Nde rete omimbíramo ha ndaipóriramo ni peteĩ párte iñypytũha, upéva heʼise nde rete kompletoite omimbiha peteĩ lámpara nderesaperamoguáicha”.

37 Haʼe oñeʼẽmba rire, peteĩ fariséo oinvita chupe oho hag̃ua okaru hendive. Upémaramo haʼe oho hógape ha oguapy okaru hag̃ua. 38 Pe fariséo katu oñesorprende pórke Jesús ndojepohéiri okaru hag̃ua, umi judiokuéra kostúmbre heʼiháicha.+ 39 Péro Jesús heʼi chupe: “Peẽ fariséo, peẽ ningo pemopotĩ pe kópa ha pláto apénte, pene korasõ katu henyhẽ mbaʼe kyʼágui ha peipotaiterei mbaʼe ahéno.*+ 40 ¡Ajépa pendevýro! Pe okrea vaʼekue ñande rete okrea avei umi mbaʼe jarekóva ñande pyʼapýpe, ¿ajépa? 41 Upévare, peiporiahuvereko jave pende rapichápe ha pemeʼẽ chupe álgo, pejapo vaʼerã upéva pende pyʼaite guive, upéicha penepotĩta opa mbaʼépe. 42 Peẽ fariséo, oho vaíta peẽme, pórke pemeʼẽ pe 10 por ciento pe ménta, rrúda ha entéro umi ótro plántagui.+ Péro ndapesegíri Ñandejára ehémplo peporohayhúvo ha napendehústoi haʼe ihustoháicha. Tekotevẽ kuri añete pemeʼẽ pe 10 por ciento, péro ndahaʼéi upe haguére ikatúva pemboyke umi mbaʼe iñimportantevéva.+ 43 Peẽ fariséo, oho vaíta peẽme, pórke umi sinagógape peguapyseterei umi lugár iporãvévape ha peipota pendesaluda umi hénte umi merkádorupi.*+ 44 Oho vaíta peẽme, pórke peẽ pejogua umi sepultúra ndojehecháivape,+ umi hénte oguatáva hiʼári oikuaaʼỹre”.

45 Ohendúvo upéva, peteĩ kuimbaʼe ostudia vaʼekue umi léi, heʼi chupe: “Mboʼehára, erévo koʼã mbaʼe ningo reñeʼẽ vai avei orerehe”. 46 Upémarõ haʼe heʼi: “Oho vaíta avei peẽme, peẽ peikuaa porãva pe léi, pórke pemoĩ umi hénte ári umi léi haʼetéva peteĩ kárga ipohýiva chupekuéra g̃uarã, péro peẽ ni peteĩ pene kuã napembojái umi kárgare.+

47 Oho vaíta peẽme, peẽ ningo pemopuʼã umi profetakuéra panteón, péro pende tuakuéra ypykue voi ojuka vaʼekue umi profétape.+ 48 Peẽ peikuaa porã umi mbaʼe pende tuakuéra ypykue ojapo vaʼekue, ha upéicharamo jepe peguerohory chupekuéra. Haʼekuéra ojuka umi profétape+ ha peẽ katu pejapo umi profetakuérape ipanteonrã. 49 Ñandejára ningo iñarandu, upévare haʼe heʼíma voi: ‘Che amondóta hendapekuéra umi proféta ha umi apóstol, péro haʼekuéra ojukáta algúnope ha opersegíta ótrope. 50 Ko henerasión opagáta oñeñohẽ haguére umi profetakuéra ruguy. Upéva ojejapo ko múndo oñepyrũ guive,+ 51 Abel+ guive Zacarías peve. Zacaríaspe ojejuka vaʼekue pe altár ha pe témplo* paʼũme’.+ Che haʼe peẽme: ko henerasión opagáta upévare.

52 Oho vaíta peẽme, peẽ peikuaa porãva pe léi, pórke peipeʼa umi héntegui pe lláve oavríva pe okẽ jaikuaa hag̃ua Ñandejárape. Peẽ voi ndapeikéi upe okẽrupi ha pestorva umi oikesévape”.+

53 Jesús osẽvo upégui, umi mboʼehára leipegua ha fariseokuéra ojopy vaipaite chupe ha oñepyrũ oporandu chupe heta mbaʼe. 54 Opeska hese hikuái, haʼekuéra oipota Jesús heʼi álgo ivaíva oakusa hag̃ua chupe.+

12 Upérõ hetaitereivéntema umi hénte ijaty, ha opyrũmba ojuehe. Jesús katu oñepyrũ heʼi idisipulokuérape: “Pejekuidáke umi fariséo levadúragui, upéva heʼise peñatende vaʼerãha pórke haʼekuéra hovamokõi.+ 2 Entéro mbaʼe oĩva kañyháme, upe rire ojehecháta, ha entéro mbaʼe oñemokañýva upe rire ojekuaáta.+ 3 Upévare, umi mbaʼe pejéva en sekréto, upe rire enterovéva ohendúta. Ha umi mbaʼe pemombeʼúva mbeguemi koty ñembotypýpe, oñemombeʼúta umi terrása guive. 4 Haʼéta avei peẽme che amigokuéra:+ ani pekyhyje umi ikatúvagui pendejuka, ha upéi ndaikatuvéima ojapo mbaʼeve.+ 5 Che haʼéta peẽme mávaguipa la pekyhyje vaʼerã: Ñandejáragui pekyhyje vaʼerã, pórke haʼe ikatu penerundi ha upéi penemombo Gehénape.*+ Upévare, chugui la pekyhyje vaʼerã.+ 6 Cinco gorrión oñevende mokõi monéda saʼieterei ovalévare,* ¿ajépa? Upéicharõ jepe Ñandejára ndahesaráiri ni peteĩvagui.+ 7 Upéicha avei, pene akãrangue jepe haʼe okontapa.+ Upévare, ani pekyhyje, peẽ ningo pevaleve heta gorrióngui.+

8 Che haʼe peẽme: peteĩ persóna omombeʼúramo haʼeha che disípulo umi hénte renondépe,+ che, pe Yvypóra Raʼy, amombeʼúta avei Ñandejára anhelkuéra renondépe upe persóna haʼeha che disípulo.+ 9 Péro peteĩ persóna onegáramo chekuaaha umi hénte renondépe, che avei anegáta aikuaaha chupe Ñandejára anhelkuéra renondépe.+ 10 Ha oĩrõ oñeʼẽ vaíva pe Yvypóra Raʼy rehe, oñeperdonáta chupe. Péro upe oñeʼẽ vaíva pe espíritu sántore, noñeperdonamoʼãi.+ 11 Pendegueraha jave hikuái umi aty guasu* renondépe, térã umi governánte ha autorida renondépe, ani pejepyʼapy ndapeikuaáirõ g̃uarã mbaʼépa pejéta peñedefende hag̃ua, térã mbaʼéichapa peñeʼẽta.+ 12 Upe moméntope,* pe espíritu sánto penemboʼéta umi mbaʼe peje vaʼerã”.+

13 Upéi pe hénte apytégui peteĩ osẽ heʼi Jesúspe: “Mboʼehára, eremína che ermánope todividi chendive pe erénsia oheja vaʼekue oréve ore ru”. 14 Haʼe heʼi chupe: “¿Máva piko chemoĩ huésramo pende apytépe térã adividi hag̃ua peẽme pe erénsia?”. 15 Upémarõ heʼi umi héntepe: “Peñatende porãkena siémpre ha ani peipota potave,*+ pórke peguerekóramo jepe heta mbaʼe, pende rekove nodependéi umi mbaʼe peguerekóva rehe”.+ 16 Upéi omombeʼu chupekuéra peteĩ ehémplo: “Peteĩ karai ipláta hetávape osẽ porãiterei ikosécha. 17 Upémarõ haʼe oñepyrũ ojepyʼamongeta ha heʼi: ‘¿Mbaʼe la ikatúva ajapo? Ndarekovéima ningo moõpa ambyatypáta la akosecha vaʼekue’. 18 Upéi pe karai heʼi: ‘Aikuaáma mbaʼépa ajapóta,+ aitypáta koʼã che galponkuéra* ha amopuʼãta tuichavéva, ha upépe ambyatypáta che trígo ha opa mbaʼe porã arekóva. 19 Upe rire haʼéta chejupe:* “Koʼág̃a aguerekóma* heta mbaʼe porã añongatu vaʼekue, umíva ikatúta aipuru heta áñore. Koʼág̃a ikatúma aiko trankílo, akaru, haʼu vevída ha avyʼa”’. 20 Péro Ñandejára heʼi chupe: ‘Aje piko ndevyroite, ko pyharépe nde remanóta.* Upéicharõ, ¿mávapepa opytapáta umi mbaʼe rembyaty vaʼekue?’.+ 21 Péicha oiko umi ombyatývare rrikésa ijupe g̃uarã, péro imboriahúva Ñandejára renondépe”.+

22 Upéi Jesús heʼi idisipulokuérape: “Upévare haʼe peẽme: anive pejepyʼapyeterei pendejehe,* peikuaaségui mbaʼépa pekarúta, térã mbaʼépa pemondéta.+ 23 Pende rekove* ningo ovaleve tembiʼúgui ha pende rete ovaleve aógui. 24 Pemañamíntena umi kuérvo rehe, haʼekuéra noñemitỹi ha nomonoʼõi. Ndoguerekói galpón ni sílo, péro Ñandejára omongaru chupekuéra.+ ¿Ndapevalevéi piko peẽ umi guyrágui?+ 25 ¿Máva piko pende apytépe ikatúta oikove pukumie* ojepyʼapy haguére? 26 Ha ndaikatúiramo ni upéva pejapo, ¿maʼerã piko upéicharõ pejepyʼapýta umi ótra kósare?+ 27 Pemañamíntena umi líriore, mbaʼéichapa okakuaa, haʼekuéra nombaʼapói ni ndojapói ijaorã. Péro che haʼe peẽme, ni Salomón haʼéramo guare pe rréi iplatavéva, noñemondéi vaʼekue haʼekuéraicha.+ 28 Ñandejára péicha omonde porãramo umi yvoty okakuaávape pe ñúre, koestedía okakuaáva ha koʼẽrõ ojepoíva tatápe,* upéicharõ koʼytevéntema haʼe omeʼẽta peẽme pende aorã. ¿Mbaʼére piko pejeroviaʼiete? 29 Upévare, anive pejepreokupa peikuaaségui mbaʼépa peʼúta, térã perekótapa y peʼu hag̃ua. Anive pejepyʼapyeterei koʼã mbaʼére.+ 30 Koʼã mbaʼe rapykuéri ningo oiko tarovaite umi hénte ndoikuaáiva Ñandejárape.* Péro pende Ru oikuaa voi peẽ peikotevẽha koʼã mbaʼe.+ 31 Pemotenonde meme katu Ñandejára Rréino, ha koʼã mbaʼe oñemeʼẽta avei peẽme.+

32 Ani pekyhyje, peẽ che ovecha mbovymíva,+ pende Ru odesidíma omeʼẽtaha peẽme pe Rréino.+ 33 Pevende pende kosakuéra ha pejapo iporãva umi imboriahúva rehehápe,+ péicha pejapóta pende pláta ryrurã ndaikatúiva osoro, peteĩ tesóro oĩva yvágape ndaikatúiva oñehundi,+ upépe ndoʼumoʼãi vícho ha umi mondaha ndoikemoʼãi ogueraha pendehegui pende tesóro. 34 Pórke pende tesóro oĩháme, upépe oĩta avei pene korasõ.

35 Peñemonde ha peiméke preparádo,*+ ha pemyendy pene lámpara.+ 36 Peime vaʼerã preparádo oĩháicha umi esklávo ohaʼarõva ipatrónpe og̃uahẽ+ kasamientohágui.+ Haʼekuéra ohaʼarõ ipatrónpe ikatu hag̃uáicha haʼe ombotávo pe okẽ, pyaʼe oavri chupe hikuái. 37 ¡Ovyʼáta umi esklávo ipatrón oúramo ha otopa haʼekuéra oñatende porãha hína! Añetehápe haʼe peẽme: pe patrón omoĩta idelantál, heʼíta umi esklávope oguapy hag̃ua osena, ha haʼe oservíta chupekuéra. 38 Ha pe patrón og̃uahẽramo tárdema pyhare,* térã las 12 riréma,* ha otopa ijesklavokuérape oñatende porãha, ¡ovyʼaitereíta hikuái! 39 Pepensamína ko mbaʼére: pe ogajára oikuaárire mbaʼe oraitépa oúta kuri pe mondaha, ndokéi vaʼerãmoʼã ha ndohejamoʼãi kuri ojeike hógape.+ 40 Peẽ avei, siémpre peime vaʼerã preparádo, pórke pe Yvypóra Raʼy oúta peteĩ óra peẽ peimoʼãʼỹvape”.+

41 Upémarõ Pedro heʼi chupe: “Che Ruvicha, ¿oréve g̃uarãnte piko remoĩ ko ehémplo, térãpa enterovépe g̃uarã?”. 42 Jesús katu heʼi chupe: “¿Mávapa añetehápe pe esklávo* de konfiánsa ha iñarandúva?* Ijára onombráta chupe oñangareko hag̃ua umi ótro ijesklávore,* omeʼẽ hag̃ua chupekuéra hembiʼurã hiʼoraitépe.+ 43 ¡Ovyʼaitéta upe esklávo ijára oúramo otopa chupe ojapoha upéicha! 44 Añetehápe haʼe peẽme: ijára omoĩta ipoguýpe opa mbaʼe orekóva. 45 Péro pe esklávo oñepyrũramo heʼi ipyʼapýpe: ‘Che jára ndoumoʼãi gueteri’, ha oñepyrũ ombyepoti umi ótro sirviéntepe, tahaʼe kuimbaʼe térã kuñáme, avei okaru, omokõ ha okaʼu.+ 46 Upéi peteĩ día ha peteĩ óra haʼe oimoʼãʼỹve jave oúta ijára, okastiga vaipaitéta chupe ha omombóta upe esklávope umi naiñeʼẽrendúiva oĩháme. 47 Upéicharõ, pe esklávo oikuaa porãva ijára volunta, péro ndojepreparái ni ndojapói la haʼe heʼi vaʼekue chupe, hetaiterei oñembyepotíta.+ 48 Péro pe esklávo nontendéi vaʼekue la ojeʼéva chupe, ha upévaguinte ojapo ojapoʼỹ vaʼerã, upévape saʼive oñenupãta. Peteĩ persónape oñemeʼẽramo heta rresponsavilida, haʼe okumpli porã vaʼerã umíva, ha oñemoĩramo peteĩ persóna kárgope heta mbaʼe, umi hénte ohaʼarõta haʼe okumplipa umíva.+

49 Che aju amyendy hag̃ua tata ko yvy ape ári. Ha oikóma ningo upéva, ¿mbaʼe piko upéicharõ aipotavéta? 50 Añetehápe oĩ peteĩ vautísmo tekotevẽva gueteri ahasa ha ajepyʼapyeterei oiko peve upéva.+ 51 ¿Peẽ piko peimoʼã che aju hague amoĩ hag̃ua pyʼaguapy ko yvy ape ári? Ndaupeichaiete hína, che káusare oĩta oiko vaíva.+ 52 Koʼág̃a guive, ojeiko vaíta peteĩ famíliape. Oĩrõ 5 persóna peteĩ ógape, mbohapy oñemoĩta umi ótro mokõi rehe, ha mokõi oñemoĩta mbohapy rehe. 53 Pe túa opuʼãta itaʼýrare, ha pe taʼýra itúare. Pe sy opuʼãta imembykuñáre, ha pe membykuña isýre. Pe suégra opuʼãta inuérare, ha pe nuéra isuégrare”.+

54 Upéi Jesús heʼi avei umi héntepe: “Peẽ pehecha jave opuʼãha peteĩ arai hũ poniénteguio, pejéma: ‘Ou hína peteĩ torménta’, ha upeichaite oiko. 55 Ha pehechávo oipejuha peteĩ yvytu aku* katu peje: ‘Hakuetereíta hína’, ha upéicha oiko. 56 Ajépa penderovamokõi. Peẽ ningo pepillakuaa mbaʼéichatapa la tiémpo. Upéicharõ, ¿mbaʼére piko ndapepillái mbaʼépa heʼise umi mbaʼe oikóva koʼág̃a?+ 57 ¿Mbaʼére piko upéicharõ ndapehechakuaái mbaʼépa la pejapo vaʼerã? 58 Por ehémplo, oĩramo nedemandáva ha peho hína umi autorida renondépe, eñehaʼã pe tapérema voi esolusiona la provléma. Ani ág̃a upe nedemandáva nentrega pe huéspe, ha pe hués nentrega pe guárdiape ha reho kárselpe.+ 59 Che haʼe ndéve, upégui katu neresẽichéne repagapa peve pe última monéda”.*

13 Upérõ umi oĩva upépe, omombeʼu Jesúspe Pilato ojuka hague umi galiléope haʼekuéra omeʼẽ jave sakrifísio Ñandejárape pe témplope. 2 Ha Jesús heʼi chupekuéra: “¿Peẽ piko peimoʼã umi galileo omano hague ipekádo hetave haguére entéro umi ótro galiléogui? 3 Nahániri, ha añetehápe haʼe peẽme, peẽ pepeka avei umi galiléoicha. Ha tekotevẽ peñarrepenti, osino enterove pemanóta avei haʼekuéraicha.+ 4 ¿Mbaʼépa pepensa umi 18 persóna omano vaʼekuére hoʼárõ guare hiʼarikuéra pe tórre de Siloam? ¿Peẽ piko peimoʼã haʼekuéra ipekádo hetaveha umi oikóvagui Jerusalénpe? 5 Nahániri, ha añetehápe haʼe peẽme, peẽ pepeka avei umi 18 persóna omano vaʼekuéicha. Ha tekotevẽ peñarrepenti, osino enterove pemanóta avei haʼekuéraicha”.

6 Upéi Jesús omoĩ peteĩ ehémplo: “Peteĩ kuimbaʼe oguereko iparraltýpe peteĩ ígo máta, upéi ou ohecha hiʼámapa, péro ndotopái mbaʼeve.+ 7 Upémarõ pe karai heʼi pe parraltýpe ombaʼapóvape: ‘Tres añoháma aju ahecha hiʼámapa ko ígo, ha ndatopái mbaʼevete hese. ¡Eikytĩ ñandéve! Maʼerã piko ahejáta oipuru rei ko yvy’. 8 Haʼe okontesta chupe: ‘Che patrón, jahejána topytave un áño, che ajoʼóta imáta jerére ha amoĩta chupe avóno. 9 Ha upe rire hiʼáramo, iporãta upéva, péro ndahiʼái jeýramo eitýntema ko yvyramáta’”.+

10 Upe rire peteĩ sábadope Jesús oporomboʼe hína peteĩ sinagógape. 11 Upépe oĩ peteĩ kuña oñendemoniáva, upévare 18 áñorema hasy. Haʼe ikarapã ha ndaikatuiete voi oñemboʼy porã. 12 Jesús ohechávo pe kuñáme, ohenói chupe ha heʼi: “Che ermána, koʼág̃a repytuʼúma ne mbaʼasýgui”.+ 13 Jesús omoĩ ipo hiʼári ha upepete pe kuña oñemboʼy porã, ha oñepyrũ ombotuicha Ñandejárape. 14 Upémarõ pe governánte sinagogapegua ipochy Jesús omonguera haguére pe kuñáme sábadope. Ha oñepyrũ heʼi umi héntepe: “Jaguereko 6 día ñambaʼapo hag̃ua,+ umi díape peju vaʼerã pekuera hag̃ua, péro ani peju sabadokue”.+ 15 Upémarõ Jesús heʼi: “Ajépa penderovamokõiete.+ ¿Peẽ piko sabadokue ndapejorái pene rymba tóro ha pene rymba vúrro ha pegueraha pemboyʼu?+ 16 Ko kuña ningo Abrahán familiare, ha Satanás oguereko kuri chupe 18 áñorema ñapytĩháme. ¿Mbaʼégui piko upéicharõ ndovalemoʼãi ñamonguera chupe sábadope?”. 17 Jesús heʼipa rire koʼã mbaʼe, umi oñemoĩva hese otĩeterei opytávo. Péro enterove umi ótro hénte ovyʼaiterei umi mbaʼe porãita haʼe ojapóvare.+

18 Upémarõ Jesús heʼi chupekuéra: “¿Mbaʼépepa ojogua Ñandejára Rréino, ha mbaʼérepa ikatu akompara? 19 Ojogua peteĩ mostása semíllape peteĩ kuimbaʼe ojagarra vaʼekue oñotỹ ikorapýpe. Upéi okakuaa, oiko chugui peteĩ yvyramáta ha umi guyra ovevéva yvágare ojaitypo hakãre”.+

20 Upéi heʼi jey: “¿Mbaʼérepa ikatu akompara Ñandejára Rréino? 21 Ojogua pe levadúrape peteĩ kuña ojagarráva ha ombojeheʼa 3 medída arínare* ha pe mása kompletoite ovu”.+

22 Jesús ohokuévo Jerusalén gotyo, ohasa umi siuda ha puévlorupi, ha omboʼe umi héntepe. 23 Upérõ peteĩ kuimbaʼe heʼi chupe: “Che Ruvicha, ¿siérto piko oĩtaha saʼi la ojesalváva?”. Haʼe heʼi chupekuéra: 24 “Peñehaʼãmbaite vaʼerã peike hag̃ua pe okẽ ipoʼívarupi,+ pórke che haʼe peẽme, upéi heta oĩta oikeséva péro ndaikatumoʼãi oike. 25 Pórke pe ogajára opuʼãramo otranka pe hokẽ peẽ peime aja okápe, upéi peẽ peñepyrũta pembota pe okẽ ha peje: ‘Karai, eavrimína oréve’,+ péro haʼe okontestáta peẽme: ‘Che ndaikuaái moõguápa peẽ’. 26 Peẽ katu peñepyrũta peje chupe: ‘Ore roguapy kuri nendive mesápe rokaru hag̃ua, ha nde ningo remboʼe kuri umi kálle prinsipál oĩvare ore siudápe’.+ 27 Péro haʼe heʼíta peẽme: ‘Che ndaikuaái ni moõguápa peẽ. ¡Tapeho koʼágui, peẽ ningo ivaívante pejapo!’. 28 Pehecha vove Ñandejára Rréinope Abrahán, Isaac, Jacob ha entéro umi profétape, peẽ penerasẽ soróta ha pejedesesperáta,* pórke peẽ pepytáta okápe.+ 29 Oúta avei heta hénte éste ha oésteguio, nórte ha súrguio, oguapy hag̃ua mesápe Ñandejára Rréinope. 30 Péro heta oĩva tapykue, opytáta tenondete, ha umi oĩva tenonde, opytáta tapykuépe”.+

31 Upérõ umi fariséo ou Jesús rendápe ha heʼi chupe: “Tereho koʼágui, pórke Herodes ndejukase”. 32 Jesús heʼi chupekuéra: “Herodes iletradove aguarágui. Tapeho peje chupe: ‘Che amosẽta umi demónio ha amongueráta umi hasývape, ajapóta koʼã mbaʼe koestedía ha koʼẽrõ, ha 3 día haguépe atermináta la che rembiapo’. 33 Che asegíta ajapo che rembiapo koestedía, koʼẽrõ ha koʼẽambuérõ. Ndaikatúi peteĩ profétape ojejuka ótro lugárpe, Jerusalénpe ojejuka vaʼerã.+ 34 Jerusalén, Jerusalén, nde rejuka umi profétape ha rejapi itápe umi mensahéro Ñandejára omboúva, péicha rejuka chupekuéra.+ ¡Hetaite vése añehaʼã ambyaty ne membykuérape, pe ryguasu ombyatyháicha imembykuéra ipepo guýpe! Péro nde ndereipotái.+ 35 Koʼág̃a Ñandejára oheja reíma pene témplo.*+ Ha peẽ ndacherechamoʼãvéima peje peve: ‘¡Toñevendesi pe oúva Jehová* rérape!’”.+

14 Upéi peteĩ fariséo ruvicha oinvita Jesúspe oho hag̃ua okaru hógape peteĩ sábadope, ha umi oĩva upépe omaña joa hese. 2 Upérõ oĩ Jesús renondépe peteĩ kuimbaʼe hasýva,* ijyva ha hetyma irurupáva. 3 Upémarõ Jesús oporandu umi ostudiávape pe léi ha umi fariséope: “¿Iporãpa sabadokue oñemonguera umi hasývape, térãpa nahániri?”.+ 4 Haʼekuéra katu okirirĩete chugui. Upémarõ Jesús opoko pe kuimbaʼe hasývare, omonguera chupe ha heʼi pe kuimbaʼépe ikatumaha oho. 5 Upéi Jesús heʼi chupekuéra: “¿Mbaʼépa pejapóta pende raʼy térã pene rymba tóro hoʼáramo pósope+ peteĩ sábadope? ¿Napenohẽmoʼãi piko pyaʼe porã upégui?”.+ 6 Ha haʼekuéra ndaikatúi okontesta chupe mbaʼeve.

7 Upéi Jesús ohecha mbaʼéichapa umi ótro invitadokuéra oiporavo umi lugár iñimportantevéva oguapy hag̃ua.+ Upémarõ omoĩ chupekuéra peteĩ ehémplo. Haʼe heʼi: 8 “Reñeinvita jave peteĩ kasamientorã, ani reho reguapy pe lugár iñimportantevévape.+ Ikatu ningo oime oñeinvita hína peteĩ persóna iñimportantevéva ndehegui. 9 Ha upéi pe persóna neinvita vaʼekue oúta heʼi ndéve: ‘Epuʼã emeʼẽmi ne asiénto ko kuimbaʼépe’. Ha nde retĩetereíta ha rehóta reguapy huguaitépe. 10 Upévare reñeinvita jave peteĩ lugárpe, tereho eguapy pe asiénto oĩvape huguaitépe. Péicha upe neinvita vaʼekue heʼíta ndéve: ‘Chamígo, ejúna eguapy koʼápe tenondeve’. Upéicharõ reñembotuicháta opavave umi ótro invitádo renondépe.+ 11 Ojeapoʼíta pe oikóvape oñembotuicha, ha oñembotuicháta pe iñumíldevape”.+

12 Upéi Jesús heʼi upe oinvita vaʼekuépe chupe: “Rejapo jave karu guasu térã peteĩ séna, ani reinvita ne amigokuéra, ne ermáno, ne hentekuéra, térã umi ne vesíno ipláta hetávape. Haʼekuéra ikatu neinvita avei ha péicha opaga jey ndéve. 13 Upévare, rejapo jave peteĩ karu guasu reinvita vaʼerã umi imboriahúvape, umi diskapasitádo, umi ndoguataporãiva, ha umi siégope.+ 14 Péicha rejapóvo revyʼáta, pórke haʼekuéra ndoguerekói opaga jey hag̃ua ndéve. Péro Ñandejára opagáta ndéve oñemoingove jey+ vove umi ihústovape”.

15 Ohendúvo koʼã mbaʼe, umi invitádo apytégui peteĩva osẽ heʼi Jesúspe: “Ovyʼaite pe oguapýtava osena* Ñandejára Rréinope”.

16 Jesús heʼi chupe: “Peteĩ kuimbaʼe ojapo peteĩ karu guasu+ ha oinvita heta persónape. 17 Ha og̃uahẽvo pe karu guasu óra, omondo ijesklávope heʼi hag̃ua umi invitádope: ‘Peju katu, oĩmbáma la tembiʼu’. 18 Péro enterove oñepyrũ heʼi ndaikatumoʼãiha oho.+ Peteĩva heʼi: ‘Chediskulpamína, ajogua ramoite ningo peteĩ kokue ha ahámante vaʼerã ahecha’. 19 Ha ótro heʼi: ‘Chediskulpána, ajoguángo kuri 5 júnta guéi ha aháta ahecha’.+ 20 Ha ótro katu heʼi: ‘Amenda ramoite ningo ha upévaguinte ndaikatumoʼãi aha’. 21 Upémarõ pe esklávo oho jey ipatrón rendápe ha omombeʼu chupe koʼã mbaʼe. Upémarõ pe ogajára ipochyeterei ha heʼi ijesklávope: ‘Pyaʼe tereho umi kálle prinsipál rehe, ha umi tape michĩvévare oĩva pe siudápe, ha egueru umi imboriahúvape, umi diskapasitádo, umi siégope ha umi ikarẽvape’. 22 Upe rire ou pe esklávo heʼi pe ogajárape: ‘Che patrón, ajapopáma upe remanda vaʼekue, péro oĩ gueteri lugár’. 23 Pe patrón heʼi ijesklávope: ‘Tereho jey umi kállere ha umi tapérupi, ha ekonvense umi héntepe ou hag̃ua, péicha henyhẽta che róga.+ 24 Che haʼe peẽme: ni peteĩva umi kuimbaʼe oñeinvita vaʼekue, ndoʼumoʼãi umi tembiʼu ojeprepara vaʼekue’”.+

25 Upéi hetaiterei hénte oho Jesús ndive, ha haʼe heʼi chupekuéra: 26 “Oĩrõ oúva che rendápe péro ohayhuve* itúa ha isýpe, hembireko ha ifamiliakuérape, iñermáno ha iñermánape, térã ohayhuve hekove* jepe,+ pévagui ndaikatúi oiko che disípulo.+ 27 Oĩramo chemoirũséva, oasepta vaʼerã umi sufrimiénto.* Ha ndoaseptáirõ, ndaikatúi oiko chugui che disípulo.+ 28 Por ehémplo, oĩramo pende apytépe omopuʼãséva peteĩ óga,* ¿ndoguapyraẽipa okalkula mboýpa ogastáta ohecha hag̃ua ikatútapa ojapopa? 29 Ndojapóiramo upéva, omoĩta la simiénto péro ndaikatumoʼãi otermina la hóga. Ha entéro umi ohecháva oñembohorýta hese 30 ha heʼíta hikuái: ‘Ko kuimbaʼe oñepyrũ omopuʼã hóga* péro ndaikatúi omohuʼã’. 31 Térã, peteĩ rréi ohótaramo gerrahápe, oguapy raẽ oñemongeta umi ikonsehérondi ohecha hag̃ua ikatútapa oho 10.000 soldádorente oñorairõ hag̃ua pe ótro rréi ndive oúva hína chupe 20.000 soldádo reheve, ¿ajépa? 32 Ha opillárõ ndaikatumoʼãiha, pe iñenemígo oĩ aja gueteri mombyry, ko rréi omondóta umi imensahérope ojerure hag̃ua pe ótro rréipe oiko porã jey hag̃ua oñondive. 33 Upévare, penemanduʼákena ko mbaʼére: ni peteĩva pende apytépe ndaikatúi oiko che disípuloramo ndohejáiramo opa mbaʼe orekóva.+

34 Pe juky ningo iporãiterei, péro pe juky operdéramo isavór, ¿mbaʼépepa ikatu ñamoheʼẽ jey?+ 35 Upéicharõ ndovalevéima ñambojeheʼa hag̃ua pe avónore ni pe yvýre. Pe ikatúva ohendu, ojapysaka porã vaʼerã”.+

15 Upéi, entéro umi okovráva impuésto ha pekadorkuéra oñemboja Jesús rendápe ohendu hag̃ua chupe.+ 2 Upémarõ umi fariséo ha mboʼehára leipegua osegi oñeʼẽ Jesús rehe, ha heʼi: “Ko kuimbaʼe ningo hory umi pekadór ndive ha okaru hendivekuéra”. 3 Upémarõ haʼe omoĩ chupekuéra peteĩ ehémplo ha heʼi: 4 “Ñamoĩ chupe peteĩva pende apytépe orekoha 100 ovecha, ha upéi okañy chugui peteĩ, ¿ndohejamoʼãipa umi 99 pe desiértope ha oho oheka pe okañy vaʼekue otopa peve?+ 5 Ha upéi otopa jeývo ijovecha, ovyʼaitereíta ha ohupíta chupe ijatiʼy ári. 6 Upéi og̃uahẽvo hógape ohenóita iñamígo ha ivesinokuérape ha heʼíta: ‘Pevyʼákena chendive pórke atopa jey ko che ovechami okañy vaʼekue’.+ 7 Che haʼe peẽme, upéicha avei yvágape ojevyʼave peteĩ pekadór oñarrepentíramo,+ ojevyʼa rangue 99 ihústova natekotevẽivare oñarrepenti.

8 Térã peteĩ kuña oguerekóva 10 monéda de pláta,* okañýramo chugui peteĩ, ¿nomyendymoʼãipa ilámpara, oitypei hóga ha oheka porã otopa jey peve pe monéda? 9 Upéi otopa jey vove ohenóita iñamíga ha ivesinakuérape ha heʼíta: ‘Pevyʼákena chendive pórke atopa jey ko che monéda* okañy vaʼekue’. 10 Che haʼe peẽme, péicha avei Ñandejára anhelkuéra ovyʼa peteĩ pekadór oñarrepentíramo”.+

11 Upéi Jesús heʼi: “Oĩ vaʼekue peteĩ karai mokõi itaʼýrava. 12 Ha pe imitãvéva heʼi itúape: ‘Che ru, emeʼẽna chéve pe párte otokáva chéve pe erénsiagui’. Upémarõ pe karai odividi chupekuéra pe erénsia. 13 Upe riremínte, pe itaʼýra imitãvéva ombyatypa la ikosakuéra ha osẽ oho mombyry ótro paíspe. Upépe oho oiko iñakãre ha ogasta vaipa la orekomíva. 14 Upéi, ogastapaite rire ipláta, ou peteĩ ñembyahýi tuicháva upe paíspe, ha haʼe oñepyrũ oiko asy. 15 Upémarõ haʼe oñepyrũ ombaʼapo peteĩ karai upepeguápe g̃uarã, ha haʼe omondo chupe ikámpope oñangareko hag̃ua hymba kurekuérare.+ 16 Haʼe iñembyahyieterei, upévare hoʼuse asy umi kure rembiʼu, péro avave nomeʼẽi chupe mbaʼeve.

17 Upéi pe kuimbaʼe ohechakuaa ivyroiterei hague, ha heʼi: ‘Umi ombaʼapóva che túandi oreko rasapa la hoʼu vaʼerã, che katu koʼápe amanótama ñembyahýigui. 18 Apuʼãta aha che túa rógape, ha haʼéta chupe: “Che ru, tuichaiterei ningo apeka Ñandejára* kóntrape ha ne kóntrape avei. 19 Upévare nameresevéima aiko nde raʼýramo. Emeʼẽna chéve traváho ha tapyta tambaʼapo ne sirviénteramo”’. 20 Upémarõ haʼe opuʼã ha oho itúa rógape. Itúa ohecha chupe ouha mombyry guive, ha oiporiahuverekoiterei chupe, upévare odipara hendápe, hatã oañuã itaʼýrape ha ohetũ chupe. 21 Upépe pe taʼýra heʼi itúape: ‘Che ru, tuichaiterei ningo apeka Ñandejára* kóntrape ha ne kóntrape avei.+ Upévare nameresevéima aiko nde raʼýramo’. 22 Itúa katu heʼi umi isirviéntepe: ‘¡Pyaʼéke! Pegueru chupe peteĩ ao puku, pe iporãvéva ha tomonde, pemoĩ ikuãre peteĩ kuãirũ ha sandália ipýre. 23 Pegueru pe tóro raʼy iporãvéva pekarnea ñandéve, jakaru ha javyʼa. 24 Pórke ko che raʼymi ningo omanóma kuri péro oikove jey,+ okañy kuri péro ou jey’. Ha oñepyrũ ovyʼa hikuái.

25 Upe aja, itaʼýra ypykue oĩ hína ñúme, upéi ou ha og̃uahẽ mbotávo pe ógape, ohendu músika pu ha ojejerokyha hína. 26 Upémarõ ohenói peteĩ sirviéntepe ha oporandu chupe mbaʼépa la oikóva. 27 Haʼe heʼi chupe: ‘Ne ermáno ningo ou jey kuri, ha nde túa ohechávo hesãi ha ndojehúi hague chupe mbaʼeve, okarnea pe tóro raʼy iporãvéva’. 28 Péro haʼe ipochy ha ndoikeséi hendapekuéra. Upémaramo osẽ hendápe itúa ha oñepyrũ ojerure asy chupe oike hag̃ua. 29 Haʼe katu okontesta itúape: ‘Che hetaite áñorema ambaʼapo ndéve peteĩ esklávoicha, ha siémpre ajapo la nde reipotáva. Upéicharõ jepe, núnka neremeʼẽi chéve ni peteĩ kavara raʼy avyʼa hag̃ua che amigokuérandi. 30 Péro og̃uahẽre ko nde raʼy, hoʼupa vaʼekue ndehegui nde pláta kuña rekovai rapykuéri, rekarneáma voi chupe pe tóro raʼy iporãvéva’. 31 Ha itúa heʼi chupe: ‘Che raʼy, nde ningo siémpre reiméva chendive, ha entéro mbaʼe che arekóva nembaʼénte voi. 32 Péro ne ermáno ningo omanóma kuri péro oikove jey, okañy kuri péro ou jey. Upévare javyʼa ha jadisfruta vaʼerã hendive’”.

16 Upe rire Jesús heʼi idisipulokuérape: “Oĩ vaʼekue peteĩ kuimbaʼe irríkova ha oguerekóva peteĩ karai oñenkargáva hógare.* Upéi ojeʼe chupe iñenkargádo oipuru vaiha oikóvo umi rrikésa. 2 Upémarõ ohenói iñenkargádope ha heʼi chupe: ‘Ivaieterei ningo la ojeʼéva nderehe. Epresenta chéve umi kuatia ohechaukáva mbaʼéichapa reipuru raʼe che pláta, pórke ndereguerekomoʼãvéima che róga nde kárgope’. 3 Upémarõ pe enkargádo heʼi ipyʼapýpe: ‘Mbaʼéiko la ajapomítava, che patrón ningo oipeʼátama chehegui che kárgo. Chéko nachembaretevéima ambaʼapo hag̃ua kokuépe, ha atĩete aiko hag̃ua ambaʼejerure pérupi. 4 ¡Hẽe!, aikuaáma mbaʼépa ajapóta ikatu hag̃uáicha oĩ cherresivíva hógape ág̃a añemosẽ vove che traváhogui’. 5 Upémarõ haʼe ohenoika káda uno umi odevéva ipatrónpe. Ha oporandu pe primero oúvape: ‘¿Mboy piko nde redeve che patrónpe?’. 6 Ha haʼe heʼi chupe: ‘Adeve 2.200 lítro* aséite de olíva’. Haʼe katu heʼi chupe: ‘Ejagarra nde pagare, eguapy ha pyaʼe porã emoĩ 1.100 lítro’. 7 Upéi oporandu ótrope: ‘¿Ha ndépa mboy redeve?’. Haʼe heʼi: ‘Adeve 100 vólsa* de trígo’. Haʼe heʼi chupe: ‘Ejagarra nde pagare ha emoĩ 80’. 8 Pe patrón ohechávo mbaʼéichapa iñenkargádo iletrádo, oguerohory chupe, jepe haʼe iñinhústo. Péicha haʼe peẽme pórke umi hénte ko tiempopegua* iletradove Ñandejára siervokuéragui.*+

9 Che haʼe avei peẽme: peipuru umi rrikésa oĩva ko múndope* pekonsegi hag̃ua pene amigorã.+ Upéicharõ, opa vove umi rrikésa perekóva, pene amigokuéra penderresivíta umi óga núnka noñehundimoʼãivape.+ 10 Pe ohechaukáva haʼeha peteĩ persóna de konfiánsa umi mbaʼe michĩvévape, ohechauka avei upéva umi mbaʼe tuichavévape. Ha pe persóna naiñonrrádoiva umi mbaʼe michĩvévape, naiñonrrádoi avei umi mbaʼe tuichavévape. 11 Upévare, peẽ ndapehechaukáirõ ikatuha ojejerovia penderehe peipurúvo umi rrikésa oĩva ko múndope,* ¿máva piko ohejáta pende kárgope umi rrikésa verdadéra? 12 Ha peẽ ndapehechaukáiramo ikatuha ojejerovia penderehe peipurúvo mbaʼe ahéno, ¿máva piko upéicharõ omeʼẽta peẽme pe erénsia otokáva peẽme?+ 13 Peteĩ esklávo ndaikatúi ombaʼapo mokõi patrónpe g̃uarã. Pórke peteĩme ohayhúta ha pe ótrore katu ndaijaʼemoʼãi, térã peteĩre ojepokuaavéta ha pe ótrope katu odespresiáta. Upéicha avei, peẽ ndaikatúi peservi Ñandejárape ha avei peiko pláta rapykuéri”.+

14 Umi fariséo iplatarayhueterei, upévare ohendúvo koʼã mbaʼe, oñembohory Jesús rehe.+ 15 Upémarõ haʼe heʼi chupekuéra: “Peẽ pejapo heta mbaʼe umi hénte heʼi hag̃ua penderehe pendehustoha.+ Péro Ñandejára oikuaa mbaʼépa oĩ pene korasõme.+ Ha umi héntepe g̃uarã iñimportánteva, upéva ndovaléi mbaʼeverã Ñandejárape g̃uarã.+

16 Juan tiémpo peve ojekuaauka vaʼekue pe léi ha umi Proféta heʼíva. Juan tiémpo guive katu ojekuaauka umi notísia porã oñeʼẽva Ñandejára Rréinore, ha opaichagua hénte oñehaʼãmbaite oike pe Rréinope.+ 17 Añetehápe pe yvága ha pe yvy jepe ndaikatuiháicha ni mbaʼevéicharõ oñehundi, péicha avei ni peteĩ párte michĩvéva pe létra oĩvagui pe léipe ndopytamoʼãi oñekumpliʼỹre.+

18 Enterove ojedivorsiáva* hembirekógui ha upéi omenda jey ótrare, oporomoakãratĩ hína. Ha oimeraẽ omendáva upe kuña ojedivorsia* vaʼekuére oporomoakãratĩ hína.+

19 Oĩ vaʼekue peteĩ karai ipláta hetáva, haʼe omonde ao líla ojejapóva línogui. Pe karai káda día ovyʼa ha odisfruta umi mbaʼe porãita orekóvare. 20 Pe karai róga rokẽme oguapy jepi peteĩ kuimbaʼe hérava Lázaro, haʼe ningo imboriahu* ha osẽmbaite hese kuru vai.* 21 Lázaro hoʼuse asy umi tembiʼu kuʼikue hoʼáva pe karai ipláta hetáva meságui. Ha umi jagua jepe ou oheréi chugui umi ikuru. 22 Upéi omano pe kuimbaʼe mboriahumi, ha umi ánhel ogueraha chupe Abrahán ykére.*

Ha omano avei pe karai ipláta hetáva ha oñeñotỹ. 23 Ha pe Sepultúrape* haʼe ohasa asyeterei, upéi ohecha mombyry guive Abrahánpe, ha Lázaro oguapyha ijykére.* 24 Upémarõ oñemoĩ osapukái ha heʼi: ‘Che ru Abrahán cheporiahuverekomína. Emondóna Lázarope tomyakỹ pe ikuã púnta, ha tomoheʼõmi chéve che kũ ikatu hag̃uáicha chepiroʼy. Pórke che ahasa asyeterei ko tatarendýpe’. 25 Péro Abrahán heʼi chupe: ‘Che raʼy, nemanduʼákena nde heta redisfruta hague reikove aja pórke ereko vaʼekue hetaiterei mbaʼe porã. Lázaro katu heta ohasa asy vaʼekue, péro koʼág̃a haʼe ovyʼa koʼápe, ha ndehaitéma rehasa asy. 26 Ha hiʼarive oĩ peteĩ yvykua ipypukúva ñandeseparáva ojuehegui. Upéicha rupi avave ndaikatúi okrusa koʼáguio upépe ni upéguio koʼápe’. 27 Upémarõ heʼi: ‘Upéicharõ che ru, emondomína chupe che túa rógape, 28 oavisa hag̃ua umi 5 che ermánope, ani hag̃ua ou koʼápe ohasa asy avei hikuái’. 29 Abrahán katu heʼi chupe: ‘Haʼekuéra oreko Moisés ha umi Proféta oskrivi vaʼekue, tohendúna umívape’.+ 30 Upémarõ haʼe heʼi: ‘Che ru Abrahán, nohendumoʼãi ningo chupekuéra, péro ohóramo hendapekuéra peteĩ opuʼã vaʼekue omanóva apytégui, si oñarrepentíta hikuái’. 31 Haʼe katu heʼi chupe: ‘Nohendúiramo hikuái Moiséspe+ ni umi Profétape, upéicharõ ndogueroviamoʼãi ni oĩrõ opuʼã jeýva omanóva apytégui’”.

17 Upérõ Jesús heʼi idisipulokuérape: “Oĩtamante voi umi hembiapo vaíva ha ikáusare ótro ou opeka.* ¡Péro tuicha hoʼa vaíta upe ojapóvape upéicha! 2 Péro peteĩva che disípulo iñumíldeva peteĩ mitãicha oúramo ndojeroviavéi* ikáusare, pe ojapóvape upéicha ikuentavéta oñapytĩramo ijajúrare peteĩ ita guasu* ha upéi ojepoi pe márpe.+ 3 Peñatendékena pendejehe. Ha ne ermáno opekáramo, eñemoñeʼẽ chupe.+ Ha oñarrepentíramo eperdona chupe.+ 4 Ha opekáramo ne kóntrape 7 vése un díape, ha ou 7 vése heʼi ndéve: ‘Cheperdonamína’, upéicharõ reperdona vaʼerã chupe”.+

5 Upéi umi apóstol heʼi Jesúspe: “Orepytyvõna rojeroviave hag̃ua”.+ 6 Upémarõ Jesús heʼi: “Pende jerovia ojoguáramo peteĩ mostása semíllape jepe, pejéta ko móra mátape: ‘¡Ejehapoʼo ha tereho eñemoĩ pe márpe!’, ha ojapóta.+

7 Oĩramo pende apytépe oguerekóva peteĩ esklávo oaráva hína kokuépe, térã oñangarekóva hína ijovechakuérare, ¿heʼíta piko pe esklávope ou rire pe kámpogui: ‘Ejúntema eguapy mesápe’? 8 Nahániri, heʼíta pe esklávope: ‘Ejapo chéve che senag̃ua, emoĩ ne delantál ha eñatende cherehe asenamba peve. Upe rire ág̃a nde ikatu reguapy mesápe’. 9 Pe esklávo ningo okumplínte itraváho, upévare ipatrón natekotevẽi oguerohory chupe. 10 Peẽ avei pejapopa vove umi tembiapo oñemeʼẽ vaʼekue peẽme, peje vaʼerã: ‘Ore ningo esklavomínte, noromereséi avave oreguerohory.* Pe rojapo vaʼekue rojapónte vaʼerã voi kuri’”.+

11 Upéi Jesús oho Jerusalénpe, ha ohasa Samaria ha Galiléarupi. 12 Oikévo peteĩ puévlope, ohug̃uaitĩ chupe 10 lepróso. Haʼekuéra opytánte oñemboʼy mombyrymi chugui,+ 13 ha osapukái: “¡Jesús, Mboʼehára, oreporiahuverekomína!”. 14 Jesús ohechávo chupekuéra heʼi: “Tapeho pejechauka umi saserdótepe”.+ Ha ohokuévo, okueráma hikuái.+ 15 Peteĩva ojevy ohechakuaávo okueramaha, haʼe osapukái ha ombotuicha Ñandejárape. 16 Upéi haʼe oñesũ ha oñakãityete Jesús renondépe, ha oagradese chupe. Hiʼarive upe kuimbaʼe samaritano.+ 17 Jesús katu oporandu chupe: “¿Noñemonguerái piko raʼe 10 kuimbaʼépe? ¿Moõ piko upéicharõ oime umi ótro 9? 18 ¿Ko kuimbaʼe ótro paisgua añoite piko ojevy ombotuicha hag̃ua Ñandejárape?”. 19 Upéi Jesús heʼi chupe: “Epuʼã katu, ikatúma reho jey nde rógape, rejerovia rupi ningo rekuera”.+

20 Upéi umi fariséo oporandu Jesúspe arakaʼépa oúta Ñandejára Rréino.+ Ha haʼe okontesta chupekuéra: “Ñandejára Rréino ou vove, ndahaʼemoʼãi enterove ohechakuaátava upéva. 21 Ndaiporimoʼãi heʼíva: ‘¡Pemañami, koʼápe oĩ!’, térã: ‘¡Amoite oĩ hína!’. Pórke Ñandejára Rréino oĩ hína pende apytépe”.+

22 Upéi heʼi idisipulokuérape: “Og̃uahẽta umi día peẽ pehechasetaha upe tiémpo pe Yvypóra Raʼy oĩvo penendive, péro ndapehechamoʼãi. 23 Ha umi hénte heʼíta peẽme: ‘¡Pemañami, namoite oĩ hína!’, térã, ‘¡koʼápe oĩ!’. Aníke pesẽ ni peho hapykuerikuéra.+ 24 Pe aratiri ohesapeháicha pe yvága, peteĩ púnta guive ótro púnta peve, upéichata avei pe día pe Yvypóra Raʼy+ ojekuaauka vove.+ 25 Péro tenonderã pe Yvypóra Raʼy heta ohasa asy vaʼerã ha ko henerasión orrechasáta chupe.+ 26 Oiko haguéicha Noé tiémpope,+ upéichata avei pe Yvypóra Raʼy ojekuaauka vove.+ 27 Upérõ umi hénte okaru ha hoʼu vevída, kuimbaʼe ha kuñanguéra omenda joa, Noé oike peve pe árkape,+ ha upéi ou pe dilúvio ha ohundipaite chupekuéra.+ 28 Upéicha avei oiko vaʼekue Lot tiémpope,+ upérõ umi hénte okaru, hoʼu vevída, ojogua, ovende, oñemitỹ ha ojogapo. 29 Péro Lot osẽrõ guare Sodómagui, yvágagui hoʼa tatarendy ha asúfre, ha ohundipaite umi héntepe.+ 30 Upéichata avei pe día pe Yvypóra Raʼy ohusga vove umi héntepe.+

31 Upe díape, pe oĩva terrásape ani oguejy onohẽ ikosakuéra hógagui. Ha pe ombaʼapóva ikokuépe ani ojevy jey hógape oheka hag̃ua ikosakuéra. 32 Penemanduʼákena mbaʼépa oiko Lot rembirekóre.+ 33 Oimeraẽ osalvaséva hekove* omanóta, ha oimeraẽ operdéva hekove katu ojesalváta.+ 34 Che haʼe peẽme, upe pyharépe oĩta mokõi oñenóva peteĩ tupápe, peteĩvape Ñandejára oaseptáta ha pe ótrope oheja reíta.+ 35 Oĩta avei mokõi kuña omolináva hína oñondive peteĩ molínope, peteĩvape Ñandejára oaseptáta ha pe ótrape katu oheja reíta”. 36* —— 37 Upémarõ oporandu chupe hikuái: “Che Ruvicha, ¿moõ piko oikóta koʼã mbaʼe?”. Jesús heʼi chupekuéra: “Pe teʼongue oĩháme, upépe avei ijatýta umi ágila”.+

18 Upéi Jesús omombeʼu chupekuéra peteĩ ehémplo ohechaukáva mbaʼérepa tekotevẽ siémpre oñemboʼe ha ani ikaneʼõ ojapo hag̃ua hikuái upéva.+ 2 Haʼe heʼi: “Peteĩ siudápe oĩ vaʼekue peteĩ hués ndokyhyjéiva Ñandejáragui ha ndojepyʼapýiva hapichakuérare. 3 Upe siudápe oĩ avei peteĩ viúda, ha haʼe manterei oho pe hués rendápe ha heʼi: ‘Ehechamína tojejapo chéve hustísia, ani hag̃ua pe chepleiteáva ipuʼaka cherehe’. 4 Heta tiémpore pe hués nopenái hese, péro upéi heʼi ipyʼapýpe: ‘Che ndakyhyjéi Ñandejáragui ha ndajepyʼapýi che rapicháre, 5 péro chekueráima ko viúdagui, upévare ahecháta tojejapo chupe hustísia. Upéichamante ndoumoʼãvéima manterei chemolesta’”.+ 6 Upémarõ Jesús heʼi: “¡Pehendu piko mbaʼépa heʼi ko hués iñinhústoramo jepe! 7 ¿Ha mbaʼégui piko upéicharõ Ñandejára noipytyvõmoʼãi umi haʼe oiporavo vaʼekuépe, ojerure asýva chupe hustísia ára ha pyhare?+ Avei haʼe ohechaukáta ipasiensiaha hesekuéra.+ 8 Che haʼe peẽme: Ñandejára pyaʼeterei ohecháta tojejapo chupekuéra hustísia. Péro og̃uahẽ vove pe Yvypóra Raʼy, ¿otopáta ko yvy ape ári hénte peichaite peve ojeroviáva?”.

9 Péro omombeʼu avei ótro ehémplo umi hénte ojeroviávape ijehe, umi opensáva ihustoha, ha oapoʼíva hapichakuérape. 10 Jesús heʼi: “Mokõi kuimbaʼe oho pe témplope oñemboʼe hag̃ua, peteĩva fariséo ha pe ótro peteĩ okovráva impuésto. 11 Pe fariséo oñemboʼy oñemboʼe hag̃ua, haʼe heʼi ipyʼapýpe: ‘Aagradesete ningo ndéve Ñandejára ndajoguái haguére umi ótro kuimbaʼépe, haʼekuéra imonda, iñinhústo ha oporomoakãratĩ. Aagradese avei ndéve ndajoguái haguére ko impuésto kovrahápe. 12 Che aajuna 2 vése káda semána, ha ameʼẽ pe 10 por ciento entéro mbaʼe arekóvagui’.+ 13 Péro pe okovráva impuésto katu oñemboʼy mombyrymínte voi, ha noñanimái omaña yvágare, upéva rangue ojepytiʼanupã ha heʼi: ‘Ñandejára, cheporiahuverekomína, che ningo pekadór’.+ 14 Che haʼe peẽme: pe kuimbaʼe okovráva impuésto oho rire pe témplogui ihustove Ñandejára renondépe pe fariséogui.+ Pórke ojeapoʼíta pe oikóvape oñembotuicha, ha oñembotuicháta pe iñumíldevape”.+

15 Upéi umi hénte ogueru Jesús rendápe umi mitã michĩvape, ikatu hag̃uáicha haʼe omoĩ ipo hiʼarikuéra ha ovendesi chupekuéra. Péro ohechávo upéva umi disípulo oñemoĩ ojaʼo umi héntepe.+ 16 Jesús katu heʼi ojegueru hag̃ua hendápe umi mitã michĩvape. Upéi haʼe heʼi: “Pehejána umi mitã mimíme tou che rendápe, ha anive pejoko chupekuéra. Pórke Ñandejára Rréino oñemeʼẽ umi persóna ojoguávape koʼã mitãme+ 17 Añetehápe haʼe peẽme: oimeraẽ ndoaseptáiva Ñandejára Rréino peteĩ mitã oaseptaháicha oñemeʼẽva chupe, ni mbaʼevéicharõ ndoikemoʼãi Ñandejára Rréinope”.+

18 Upéi peteĩ governánte heʼi Jesúspe: “Mboʼehára, nde ningo nevuenoiterei, eremína chéve, ¿mbaʼépa ajapo vaʼerã ahupyty hag̃ua jeikove opaveʼỹva?”.+ 19 Jesús heʼi chupe: “¿Mbaʼére piko ere cherehe chevuenoha? Ñandejára añoite ningo pe ivuénova.+ 20 Nde ningo reikuaa mbaʼépa heʼi umi mandamiénto: ‘Ani reporomoakãratĩ,+ ani reporojuka,+ ani remonda,+ ani ndejapu resẽ jave de testígo,+ emombaʼékena nde túa ha nde sýpe’”.+ 21 Upémarõ pe governánte heʼi: “Koʼã mbaʼe ningo che siémpre akumpli voínte chemitã guive”. 22 Ohendúvo upéva Jesús heʼi chupe: “Tekotevẽ gueteri rejapo peteĩ mbaʼe: tereho evendepa nde kosakuéra ha emeʼẽ la reganáva umi imboriahúvape, ha péicha reguerekóta tesóro yvágape. Ha upéi eju chemoirũ”.+ 23 Ohendúvo upéva pe governánte ipyʼaite guive oñesenti, pórke haʼe ipláta hetaiterei.+

24 Jesús omaña hese ha heʼi: “¡Ajépa ijetuʼuetéta umi ipláta hetávape oike hag̃ua Ñandejára Rréinope!+ 25 Añetehápe, peteĩ kaméllo jepe ikatúne ohasa peteĩ ju oñembovyvy hag̃ua kuárarupi péro ijetuʼuvéta upévagui peteĩ ipláta hetáva oike hag̃ua Ñandejára Rréinope”.+ 26 Umi ohendúva upéva heʼi: “¿Máva piko upéicharõ ikatúta ojesalva?”.+ 27 Jesús heʼi: “Umi hénte ndaikatúiva ojapo, Ñandejára si ikatu ojapo”.+ 28 Ha Pedro heʼi: “Ore ningo roheja umi mbaʼe roguerekóva ha romoirũ”.+ 29 Jesús heʼi chupekuéra: “Añetehápe haʼe peẽme: umi persóna Ñandejára Rréino rehehápe oheja vaʼekue hóga, hembireko, iñermanokuéra, isy ha itúa, térã itaʼyrakuérape,+ 30 ko tiémpope voi oñemeʼẽta chupekuéra hetaitereive upe oheja vaʼekuégui. Ha amo gotyove* katu ohupytýta jeikove opaveʼỹva”.+

31 Upéi Jesús ohenói umi 12 idisípulope haʼeñoháme ha heʼi chupekuéra: “Jaha hína Jerusalénpe, ha oñekumplipaitéta opa mbaʼe umi proféta oskrivi vaʼekue pe Yvypóra Raʼy rehe.+ 32 Por ehémplo, oñentregáta chupe umi ndahaʼéivape judío,+ haʼekuéra oñembohorýta hese,+ otrata vaíta chupe ha ondyvúta hese hikuái.+ 33 Avei ombyepotíta ha ojukáta chupe,+ péro 3 día haguépe haʼe opuʼã jeýta”.+ 34 Umi apóstol katu nontendéi mbaʼépa heʼise koʼã mbaʼe, pórke haʼete oñemokañýva chuguikuéra la isignifikádo.

35 Upe rire, Jesús og̃uahẽ mbotáma Jericópe, ha oĩ peteĩ siégo oguapýva hína pe tape kóstape, haʼe ojerure kósa umi hénte ohasávape.+ 36 Pe karai ohendúvo hetaiterei hénte ohasaha ohóvo, oporandu mbaʼépa la oikóva. 37 Umi hénte heʼi chupe: “¡Jesús pe Nazareno ningo ohasa ohóvo!”. 38 Upémarõ haʼe hatã heʼi: “¡Jesús, David Raʼy, cheporiahuverekomína!”. 39 Ha umi hénte ohóva tenonde ojaʼo chupe ha heʼi chupe okirirĩ hag̃ua, péro haʼe hatãvéntema osapukái: “¡David Raʼy, cheporiahuverekomína!”. 40 Upémarõ Jesús opyta ha heʼi ojegueru hag̃ua hendápe upe kuimbaʼépe. Ou rire, Jesús oporandu chupe: 41 “¿Mbaʼépa reipota ajapo nderehe?”. Haʼe heʼi: “Che Ruvicha, ahechase jey ningo”. 42 Jesús heʼi chupe: “Ehecha jey katu, rejerovia rupi ningo rekuera”.+ 43 Upepete pe karai ohecha jey ha oñepyrũ omoirũ Jesúspe,+ ha ombotuicha Ñandejárape. Ohechávo upéva, enterove umi hénte ombotuicha avei Ñandejárape.+

19 Upéi Jesús ohasa ohóvo Jericórupi. 2 Upépe oĩ peteĩ kuimbaʼe ipláta hetáva hérava Zaqueo, haʼe ningo haʼe vaʼekue peteĩva umi héfe omandáva umi okovrávare impuésto. 3 Haʼe ohechaseterei Jesúspe, péro ndaikatúi ohecha chupe pórke oĩ hetaiterei hénte, ha haʼe ikarapeterei. 4 Upémarõ Zaqueo oñadelanta enterovére ha odipara oho ojupi peteĩ ígo* mátare. Péicha ikatúta ohecha Jesúspe ohasa vove upérupi. 5 Jesús og̃uahẽvo upépe, omaña hese ha heʼi: “Zaqueo, pyaʼe eguejy upégui, pórke koestedía apytáta nde rógape”. 6 Upémarõ Zaqueo pyaʼe oguejy ha vyʼápe orresivi chupe hógape. 7 Péro ohechávo upéva, enterove umi hénte oñepyrũ oñeʼẽ ñemi, ha heʼi: “Oho opyta peteĩ pekadór rógape”.+ 8 Upéi Zaqueo oñemboʼy ha heʼi Jesúspe: “Che Ruvicha, umi mbaʼe arekóva alamita ameʼẽta umi imboriahúvape, ha pe pláta aipeʼa vaʼekue pokarẽme che rapichakuéragui, amyengoviáta chupekuéra 4 vése”.+ 9 Upémarõ Jesús heʼi chupe: “Koestedía Ñandejára osalva ko kuimbaʼe ha ifamíliape, pórke haʼe ningo Abrahán raʼy avei. 10 Pe Yvypóra Raʼy ou voi oheka ha osalva hag̃ua umi ohóvape tape vaíre”.+

11 Heʼipa rire koʼã mbaʼe, Jesús omombeʼu idisipulokuérape ótro ehémplo, pórke haʼekuéra opensa kuri og̃uahẽvo Jerusalénpe outamaha upepete Ñandejára Rréino.+ 12 Upémarõ heʼi: “Peteĩ rréi raʼy osẽ oho mombyry ótro paíspe+ oñenombra hag̃ua chupe rréi ha upéi ou jey hag̃ua. 13 Oho mboyve ohenói 10 esklávope, omeʼẽ chupekuéra heta pláta* ha heʼi: ‘Pemombaʼapo ñandéve ko pláta aju jey peve’.+ 14 Péro umi hénte oikóva isiudápe ndaijaʼéi pe kariaʼýre. Upévare haʼekuéra omondo unos kuánto mensahérope pe lugár pe kariaʼy ohohápe heʼi hag̃ua hikuái: ‘Ore ndoroipotái chupe ore rreirã’.

15 Upéi pe kariaʼy ou jey oñenombra rire chupe rréi. Haʼe ohenoika umi ijesklávope oikuaa hag̃ua mboýpa ogana hikuái omombaʼapóvo pe pláta oheja vaʼekue chupekuéra.+ 16 Upémarõ ou pe primer esklávo ha heʼi: ‘Karai, nde pláta oñembohetave 10 vése’.+ 17 Upémarõ heʼi chupe: ‘¡Ajépa ndeguápo che rembiguái! Michĩramo jepe ko tembiapo, nde rehechauka ikatuha akonfia nderehe, upévare koʼág̃a amoĩta nde poguýpe 10 siuda’.+ 18 Upéi ou pe segundo esklávo ha heʼi: ‘Karai, nde pláta oñembohetave 5 vése’.+ 19 Upémarõ pe rréi heʼi chupe: ‘Amoĩta nde poguýpe 5 siuda’. 20 Upéi ou ótro esklávo ha heʼi: ‘Karai, koʼápe agueru jey ndéve nde pláta. Che añongatu kuri peteĩ páñope. 21 Che ningo akyhyje ndehegui pórke aikuaa nde ndearhelha. Nde regana pláta ótro sakrifisiokuére, ha remonoʼõ nereñemitỹi haguépe’.+ 22 Pe rréi heʼi chupe: ‘Nde esklávo aña, umi mbaʼe eréva nekondena. Nde reikuaa porã kuri che chearhelha, aganaha pláta ótro sakrifisiokuére, ha amonoʼõha nañemitỹi haguépe.+ 23 ¿Mbaʼére piko upéicharõ ndereguerahái raʼe che pláta vánkope? Upéicharire, ag̃uahẽvo oñemeʼẽ vaʼerãmoʼã chéve che pláta kon interés’.

24 Upémarõ pe rréi heʼi umi oñemboʼývape upépe: ‘Peipeʼa chugui pe pláta ha pemeʼẽ pe ombohetave vaʼekuépe che pláta 10 vése’.+ 25 Péro haʼekuéra heʼi chupe: ‘¡Karai, haʼe ningo oguerekóma hetaiterei pláta!’. 26 Haʼe heʼi: ‘Enterove oguerekóvape álgo oñemeʼẽvéta, pe ndoguerekóivagui katu, upe oguerekomíva jepe ojepeʼáta chugui.+ 27 Ha koʼág̃a tapeho pegueru chéve ápe umi che enemígo ndoipotái vaʼekue ajupi rréiramo, ha pejukapaite chupekuéra che renondépe’”.

28 Heʼipa rire koʼã mbaʼe, Jesús osegi iviáhe ha oho Jerusalén gotyo. 29 Og̃uahẽ mbotávo Betfagué ha Betániape, oĩháme pe Sérro Olivoty,+ Jesús omondo mokõi disípulope.+ 30 Haʼe heʼi chupekuéra: “Tapeho pe puévlo oĩvape ñane renondépe, ha peike rire petopáta peteĩ vúrro imitãva oñeñapytĩva hína. Ni peteĩ persóna neʼĩra ojupi pe vúrro ári. Pejora ha pegueru koʼápe. 31 Ha oĩrõ oporandúva peẽme: ‘¿Maʼerãiko pejora hína?’, peje vaʼerã chupe: ‘Ore Ruvicha oikotevẽ’”. 32 Upéi umi mokõi disípulo oho ha otopa Jesús heʼi hagueichaite chupekuéra.+ 33 Péro ojorávo hikuái pe vúrro, umi ijára heʼi chupekuéra: “¿Maʼerãiko pejora hína pe vúrro?”. 34 Haʼekuéra heʼi: “Ore Ruvicha oikotevẽ”. 35 Ha ogueraha hikuái pe vúrro Jesús rendápe. Ha omoĩ hikuái pe vúrro ári umi ijao ha Jesús ojupi hiʼári.+

36 Jesús oho aja pe vúrro ári, oĩ oipysóva ijao pe tapére.+ 37 Jesús og̃uahẽvo pe tape oguejývape Sérro Olivotýgui, entéro idisipulokuéra oñepyrũ ovyʼa, ha ombotuicha Ñandejárape hetaite milágro ohecha haguére hikuái. 38 Ha heʼi hikuái: “¡Toñevendesi pe Rréi oúva Jehová* rérape! ¡Toĩ pyʼaguapy yvágape, ha toñembotuicha Ñandejára oĩva yvágape!”.+ 39 Péro umi fariséo oĩva pe hénte apytépe heʼi Jesúspe: “Mboʼehára, ejaʼo nde disipulokuérape”.+ 40 Péro haʼe okontesta chupekuéra: “Koʼã hénte okirirĩramo, umi ita jepe osapukáita”.

41 Ha og̃uahẽ mbotávo Jerusalénpe, omaña pe siudáre ha oñepyrũ hasẽ+ 42 ha heʼi: “Che aipotaite kuri nde rentende mbaʼépa rejapo vaʼerã reiko hag̃ua pyʼaguapýpe. Péro koʼág̃a umi mbaʼe oñemokañýma ndehegui.+ 43 Og̃uahẽta hína pe tiémpo ha umi ne enemígo omoĩta nde jerére umi yvyra akua, haʼekuéra nemongoráta.*+ 44 Umi ne enemígo nerundíta, ndéve ha umi hénte oĩvape nde siudápe,+ ndopytamoʼãi ni peteĩ ita ojoʼári.+ Pórke Ñandejára ou ndehusga hag̃ua ha nde katu nderehechakuaái upéva”.

45 Upéi Jesús oike pe témplope, ha oñepyrũ omosẽmba upégui umi ombaʼevendévape,+ 46 ha heʼi chupekuéra: “Ñandejára Ñeʼẽme ojeskrivi: ‘Che rógape oñehenóita lugár umi hénte ojapo hag̃ua orasión’.+ Péro peẽ pejapo chugui mondaha raity”.+

47 Ha Jesús osegi omboʼe káda día pe témplope. Péro umi saserdóte prinsipál, umi mboʼehára leipegua, ha umi judío liderkuéra okalkula ojuka hag̃ua chupe.+ 48 Péro ndoikuaái mbaʼéichapa ojapóta upéva, pórke enterove umi hénte ojapysaka ha oñatende porã Jesús heʼívare.+

20 Peteĩ día Jesús omboʼe aja umi héntepe pe témplope ha opredika jave umi notísia porã, oñemboja hendápe umi saserdóte prinsipál, mboʼehára leipegua ha umi kuimbaʼe oporomoakãva.* 2 Haʼekuéra heʼi Jesúspe: “Eréna oréve, ¿nde piko ereko permíso rejapo hag̃ua koʼã mbaʼe? ¿Máva piko omeʼẽ ndéve autorida rejapo hag̃ua umíva?”.+ 3 Haʼe okontesta chupekuéra: “Che aporandúta avei peẽme peteĩ mbaʼe, ha pekontesta chéve: 4 ¿Mávapa omeʼẽ autorida Juánpe oporovautisa hag̃ua? ¿Ñandejára,* térãpa yvyporakuéra?”. 5 Haʼekuéra oñepyrũ okalkula ha heʼi ojupe: “Jaʼéramo: ‘Ñandejára’, heʼíta ñandéve: ‘¿Mbaʼére piko ndapegueroviái raʼe chupe?’. 6 Péro jaʼérõ: ‘Yvyporakuéra’, enterovete koʼã hénte ñandejapíta itápe ñamano meve, pórke haʼekuéra oguerovia Juan haʼe hague peteĩ proféta”.+ 7 Upémarõ heʼi hikuái ndoikuaaiha mávapa omeʼẽ chupe autorida. 8 Jesús heʼi chupekuéra: “Upéicharõ che ndaʼemoʼãi avei peẽme mávapa omeʼẽ chéve autorida ajapo hag̃ua koʼã mbaʼe”.

9 Upéi Jesús oñepyrũ omombeʼu umi héntepe ko ehémplo: “Peteĩ kuimbaʼe oñotỹ vaʼekue heta parrál.+ Upéi haʼe oalkila pe iparralty umi travahadórpe, ha osẽ oho ótro paíspe. Pe kuimbaʼe are opyta upépe.+ 10 Og̃uahẽvo pe kosécha tiémpo, pe kuimbaʼe omondo peteĩ ipersonálpe umi travahadór rendápe ogueru hag̃ua pe parrál otokáva chupe. Umi travahadór katu ojagarra pe personálpe, ombyepoti ha omondo chupe po nandi.+ 11 Upémarõ omondo jey ótro ipersonálpe. Umi travahadór oinupã avei pe kuimbaʼépe, oñembohory hese hikuái, ha omondo chupe po nandi. 12 Upe rire omondo jey hendapekuéra 3 veseha ótro ipersonál, pévape ombyepoti avei hikuái ha omosẽ chupe. 13 Upémarõ pe parralty jára heʼi: ‘¿Mbaʼéiko la ajapótava? Amondóta che raʼy ahayhuetévape,+ chupe orrespetáta hikuái’. 14 Péro ohechávo chupe umi travahadór, oñepyrũ okalkula ha heʼi ojupe: ‘Pévape opytáta hína ko parralty, ¡jajuka chupe ha topyta ñandéve ko yvy!’. 15 Upémarõ ojagarra hikuái pe kariaʼýpe, tyryryhápe oguenohẽ chupe hikuái pe parraltýgui ha ojuka chupe.+ Upéicharõ, ¿mbaʼépa ojapóta hesekuéra pe parralty jára? 16 Haʼe oúta ojukapaite umi travahadórpe ha ohejáta iparralty ótro kuimbaʼekuéra kárgope”.

Ohendúvo upéva, umi hénte heʼi: “¡Aníkena núnka oiko upéva!”. 17 Péro Jesús omaña hesekuéra ha heʼi: “Upéicharõ, ¿mbaʼépa heʼise ko ojeskrivi vaʼekue Ñandejára Ñeʼẽme: ‘Pe ita umi alvañíl omboyke vaʼekue, pévagui oiko pe ita prinsipál’?*+ 18 Ha entéro oñepysangáva ha hoʼáva ko itáre, oñehundíta.+ Ha pe ita hoʼáramo hiʼári katu, ojukaitéta chupe”.

19 Umi mboʼehára leipegua ha umi saserdóte prinsipál ohechakuaa Jesús oñeʼẽha hesekuéra pe ehémplope. Upévare ojagarrase chupe hikuái, péro okyhyje umi héntegui.+ 20 Upémarõ haʼekuéra oheka peteĩ oportunida omoñuhã hag̃ua Jesúspe. Haʼekuéra okontrata unos kuánto kuimbaʼépe, koʼã kuimbaʼe isinseroite guaʼu ha oipota Jesús heʼi álgo ivaíva oakusa hag̃ua chupe.+ Péicha ikatúta ontrega chupe hikuái umi governánte ha autorida oĩvape pe goviérnope. 21 Umi kuimbaʼe heʼi Jesúspe: “Mboʼehára, ore ningo roikuaa nde eréva ha remboʼéva siémpre oĩ porãha. Roikuaa avei neremboykeiha avavépe, síno remboʼe Ñandejára volunta hendaitépe. 22 ¿Ovale piko japaga umi impuésto Césarpe, térãpa nahániri?”. 23 Jesús katu opilla la ojaposéva hikuái, upévare heʼi chupekuéra: 24 “Pehechauka chéve 1 denario.* ¿Máva raʼanga ha máva rérapa ko oĩva hese?”. Haʼekuéra heʼi: “César”. 25 Jesús heʼi chupekuéra: “Upéicharõ katuete pemeʼẽ vaʼerã Césarpe la okorrespondéva chupe,+ péro pemeʼẽ vaʼerã Ñandejárape la okorrespondéva chupe”.+ 26 Haʼekuéra ndaikatúi oity chupe ñuhãme umi pregúnta rupive, péro opyta oñesorprende hikuái ohendúvo mbaʼéichapa okontesta la oñeporandúva chupe. Ha haʼekuéra opyta okirirĩete.

27 Upéi ou avei hendápe umi saduséo. Haʼekuéra ndogueroviái pe rresurreksión,+ ha oporandu hikuái Jesúspe:+ 28 “Mboʼehára, Moisés ningo oskrivi vaʼekue: ‘Peteĩ kuimbaʼe omanóramo ha hembireko naimembýi chugui, pe omano vaʼekue ermáno omenda vaʼerã pe viúdare, omeʼẽ hag̃ua pe omano vaʼekuépe peteĩ família’.+ 29 Roreko vaʼekue ore konosído, haʼekuéra oĩ vaʼekue éntre 7 ermáno. Pe majór omenda, péro upéi omano ifamília mboyve. 30 Upéi pe segundo ermáno omenda pe viúdare, péro haʼe avei omano ifamília mboyve. 31 Ha lomímo oiko pe tercero rehe. Ha umi 7 ermáno omano ifamiliaʼỹre pe kuñándi. 32 Ha ipahápe omano avei pe kuña. 33 Upéicharõ, oiko vove pe rresurreksión, ¿máva rembirekótapa upe kuña? Umi 7 ningo omenda vaʼekue hese”.

34 Jesús heʼi chupekuéra: “Umi hénte ko mundopegua* omenda joa, 35 péro umi persóna Ñandejára opermitívape oikove pe tiémpo oútavape ha orresusita omanóva apytégui, nomendamoʼãvéima.+ 36 Añetehápe, haʼekuéra ndaikatumoʼãvéima omano, ojoguáta hikuái umi ánhelpe. Ha oikóta chuguikuéra Ñandejára raʼy pórke orresusitáta hikuái. 37 Péro umi omano vaʼekue oikove jeytaha, Moisés heʼíma vaʼekue voi upéva imanduʼárõ guare pe rreláto oiko vaʼekuére pe yvyramataʼi hatĩmbáva ypýpe. Upérõ Moisés heʼi Jehováre* haʼeha ‘Abrahán, Isaac ha Jacob Jára’.+ 38 Upéicharõ, haʼe hína umi persóna oikovéva Jára, ndahaʼéi umi omano vaʼekue Jára. Ñandejárape g̃uarã enterove haʼekuéra oikove gueteri”.+ 39 Umi mboʼeharakuéra leipegua apytégui oĩ heʼíva Jesúspe: “Mboʼehára, oĩ porã la eréva”. 40 Ha noñanimavéima hikuái oporandu chupe mbaʼevete.

41 Jesús katu oporandu chupekuéra: “¿Mbaʼére piko umi hénte heʼi pe Cristo haʼeha David raʼy?+ 42 David voi ningo heʼi lívro de Sálmope: ‘Jehová* heʼi che Ruvichápe: “Eguapy che deréchape 43 amoĩ meve nde py guýpe entéro umi ne enemígope”’.+ 44 David heʼírõ chupe che Ruvicha, ¿mbaʼéicha piko upéicharõ pe Cristo haʼéta David raʼy?”.

45 Upéi, entéro umi hénte ohendu aja, Jesús heʼi idisipulokuérape: 46 “Pejekuidáke umi mboʼehára leipeguágui. Haʼekuéra oiko okorre opárupi ijao puku reheve, ha oipota ojesaluda chupekuéra umi merkádorupi,* umi sinagógape oguapyse umi lugár iporãvévape,* ha oho jave hikuái umi karu guasuhápe oipota umi lugár iñimportantevéva.+ 47 Por ehémplo haʼekuéra oipeʼapa umi viúdagui orekóva guive. Ha ojechauka hag̃ua oiko oñemboʼe puku guaʼu. Upévare chupekuéra ojekastiga vaivéta umi ótro héntegui”.

21 Upérõ Jesús omaña ha ohecha mbaʼéichapa umi ipláta hetáva omoĩ hína pláta umi káha de kontrivusiónpe.+ 2 Upéi ohecha avei peteĩ viúda mboriahumi omoĩrõ mokõi monedaʼi saʼieterei ovaléva,*+ 3 ha heʼi: “Añetehápe haʼe peẽme, ko viúda mboriahumi omeʼẽ hetave enterovete umi ótrogui.+ 4 Haʼekuéra omeʼẽ hembývante chupekuéra, pe viúda katu imboriahúramo jepe, omeʼẽmbaite la orekóva guive oñemantene hag̃ua”.+

5 Upe rire, umi hénte oñepyrũ oñeʼẽ pe témplore, heʼi hikuái mbaʼeichaitépa iporã umi ita oĩva hese ha umi rregálo oñemeʼẽ vaʼekue Ñandejárape.+ 6 Ha Jesús heʼi: “Og̃uahẽta peteĩ tiémpo ha koʼã mbaʼe peẽ pehecháva ojeitypaitéta, ndopytamoʼãi ni peteĩ ita ojoʼári”.+ 7 Upémarõ oporandu chupe hikuái: “Mboʼehára, ¿arakaʼépa oikóta añetehápe koʼã mbaʼe? ¿Ha mbaʼe señálpa oĩta ropilla hag̃ua koʼã mbaʼe oikotamaha?”.+ 8 Jesús heʼi: “Peñatendéke ani avave penembotavy,+ pórke oúta heta oipurúva che réra ha heʼítava: ‘Che hína pe Cristo’, ha heʼíta avei: ‘Hiʼag̃uimbaitéma hína pe tiémpo’. Aníkena peho hapykuerikuéra.+ 9 Avei pehendu vove oikoha heta gérra ha sarambi,* ani peñemondýi. Koʼã mbaʼe oiko vaʼerã voínte primero, péro pe fin ndoumoʼãi gueteri upepete”.+

10 Upéi heʼi chupekuéra: “Peteĩ país opuʼãta ótro país rehe,+ ha umi goviérno opuʼãta ojuehe.+ 11 Oĩta yvyryrýi tuicháva, ápe ha pépe oĩta ñembyahýi ha opaichagua mbaʼasy.*+ Umi hénte ohecháta heta mbaʼe oporomongyhyjéva, ha ojekuaáta yvágare umi señál.

12 Péro oiko mboyve opa koʼã mbaʼe, umi hénte pendejagarra ha pendepersegíta.+ Ha peẽ haʼe haguére che disípulo, pendegueraháta hikuái umi sinagogahárupi, kárselpe, umi rréi ha governadór renondépe.+ 13 Ha péicha peẽ ikatúta pemombeʼu ótrope umi mbaʼe pegueroviáva. 14 Natekotevẽi pekalkula raẽ mbaʼéichapa peñedefendéta.+ 15 Che ameʼẽta peẽme arandu ha poipytyvõta peikuaa hag̃ua mbaʼépa pejéta. Ha pene enemigokuéra ndaikatumoʼãi heʼi mbaʼeve penekontradesi hag̃ua.+ 16 Avei penetraisionáta pende tuakuéra, pene ermáno, pene hénte ha pene amigokuéra, upévare algúno pende apytégui ojejukáta.+ 17 Ha avave ndaijaʼemoʼãi penderehe peẽ haʼe haguére che disípulo.+ 18 Upéicharõ jepe ni peteĩ pene akãrangue noñehundimoʼãi pendehegui.+ 19 Peẽ peaguantáramo pe fin peve, pesalváta pende rekove.*+

20 Avei ág̃a pehecha vove umi ehérsito omongoraha Jerusalén,+ péva heʼise ja oñehundi potaitemaha.+ 21 Pehecha vove upéva, peẽ peikóva Judéape, pedipara vaʼerã peho umi montáñare.+ Umi oĩva Jerusalénpe osẽ vaʼerã upégui, ha umi oĩva pe siuda jerére ani oikeve pe siudápe. 22 Pórke umi díape Ñandejára okastigáta umi héntepe, ikatu hag̃uáicha oñekumpli entéro mbaʼe oĩva Ñandejára Ñeʼẽme. 23 ¡Aichejáranga umi kuña hyeguasúva ha umi imembykambúva umi díape!+ Pórke tuicha jehasa asy oúta ko yvy ape ári, ha ojekastigáta koʼã héntepe. 24 Chupekuéra ojejukáta espádape, ha oĩta ojegueraháva esklávoramo entéro umi tetãrupi.+ Jerusalén rehe opyrũta umi ótra nasión,* oñekumpli peve pe tiémpo oñemeʼẽva umi nasiónpe.*+

25 Ojehecháta avei umi señál pe kuarahýre, jasýre ha umi estrellakuérare.+ Ha pe yvy ape ári katu ipyʼatarovapáta umi hénte de diferénte nasión, haʼekuéra ndoikuaamoʼãi mbaʼépa ojapóta ohendúvo hyapu pe mar pochy. 26 Umi hénte odesmajáta pórke okyhyjetereíta. Haʼekuéra okyhyjéta oikuaa rupi umi mbaʼe oútava ko yvy ape ári, ha umi mbaʼe oĩva yvágape okachapaitéta. 27 Upe moméntope umi hénte ohecháta pe Yvypóra Raʼýpe+ ouha arai ári, tuicha autorida ha podér reheve.+ 28 Péro oñepyrũvo oiko koʼã mbaʼe, peñemboʼy ha peñakãrapuʼã, pórke pe tiémpo Ñandejára pendesalva hag̃ua hiʼag̃uimbaitéma”.

29 Upémarõ Jesús omoĩ chupekuéra peteĩ ehémplo, ha heʼi: “Pepensami pe ígo mátare ha umi ótro yvyramátare:+ 30 pehecha vove hokyha hína, peikuaáma hiʼag̃uimaha pe arahaku. 31 Upéicha avei pehecha vove oikoha koʼã mbaʼe, peikuaáke Ñandejára Rréino og̃uahẽ mbotaitemaha. 32 Añetehápe haʼe peẽme, ko henerasión* ni mbaʼevéicharõ nomanomoʼãi oiko mboyve entéro koʼã mbaʼe.+ 33 Yvága ha yvy odesapareséta, péro che ñeʼẽ opytáta pára siémpre.+

34 Peñatendéke pendejehe ani hag̃ua núnka peiko pekaru rasa, pemokõ rasa+ térã peñekevrantaiterei umi mbaʼe peikotevẽvare,+ ha degolpete pe día og̃uahẽ peimoʼãʼỹve jave. 35 Aníke upe día penesorprende peteĩ animál hoʼaháicha degolpete peteĩ trámpape.*+ Pórke pe día oúta enterove persóna ári, umi oikóva ko yvy apére. 36 Peñatende porãke siémpre,+ ha tódo el tiémpo pejerure asy Ñandejárape+ tapenepytyvõ pejesalva hag̃ua entéro koʼã mbaʼe oikótavagui. Péicha ikatúta peime pe Yvypóra Raʼy renondépe”.+

37 Ha de diakue Jesús oporomboʼe pe témplope, pyhare katu osẽ oho opyta pe Sérro Olivotýpe. 38 Ha pyharevete entéro umi hénte oúma Jesús rendápe pe témplope ohendu hag̃ua chupe.

22 Upérõ og̃uahẽ mbota+ pe Fiésta del Pan Ilevaduraʼỹva, oñehenóiva avei Páskua.+ 2 Umi saserdóte prinsipál ha umi mboʼehára leipegua oplanea arakaʼépa opyta porãvéta chupekuéra ojuka hag̃ua Jesúspe,+ pórke okyhyje hikuái umi héntegui.+ 3 Upéi Satanás oike Judas Iscariote korasõme, upe oĩ vaʼekue umi 12 apóstol apytépe.+ 4 Judas oho oñemongeta umi saserdóte prinsipál ha umi kapitán templopeguándi, heʼi hag̃ua chupekuéra mbaʼéichapa otraisionáta Jesúspe.+ 5 Haʼekuéra ovyʼaiterei ohendúvo upéva ha heʼi omeʼẽtaha chupe monéda de pláta.+ 6 Upémarõ Judas oñemoĩ hendivekuéra peteĩ ñeʼẽme, ha oñepyrũ oheka peteĩ moménto opyta porãvéva otraisiona hag̃ua Jesúspe umi hénte ndaipóri jave.

7 Pe Fiésta del Pan Ilevaduraʼỹva díape ojejuka vaʼerã pe animál Páskuape g̃uarã.+ 8 Jesús ohenói Pedro ha Juánpe ha heʼi: “Tapeho peprepara ñandéve pe séna Páskuape g̃uarã”.+ 9 Haʼekuéra heʼi: “¿Moõpa reipota roprepara?”. 10 Jesús heʼi chupekuéra: “Peikévo Jerusalénpe pejotopáta peteĩ kuimbaʼéndi ogueraháva y peteĩ kambuchípe. Pesegi chupe oike peve peteĩ ógape.+ 11 Ha peje vaʼerã pe ogajárape: ‘Ore Mboʼehára heʼika ndéve: “¿Moõ piko oĩ pe koty aipurútava asena hag̃ua ko Páskuape che disipulokuérandi?”’. 12 Haʼe ohechaukáta peẽme peteĩ koty guasu, oĩva yvate, upépe oĩmbaite umi mbaʼe ñaikotevẽtava. Peprepara ñandéve upépe”. 13 Upémarõ haʼekuéra osẽ oho, ha otopa Jesús heʼi hagueichaite chupekuéra, ha oprepara hikuái pe Páskua.

14 Upéi, og̃uahẽvo pe óra, Jesús oguapy ijapostolkuérandi mesápe osena hag̃ua.+ 15 Ha heʼi chupekuéra: “Hetaitéma ahaʼarõ og̃uahẽ ko Páskua asena hag̃ua penendive ahasa asy mboyve. 16 Pórke añetehápe haʼe peẽme: che ndaʼumoʼãvéima ko séna, oñekumplipa peve Ñandejára Rréinope pe Páskua orrepresentáva”. 17 Upéi Jesús ojagarra peteĩ kópa, oagradese Ñandejárape, ha heʼi: “Pejagarra kóva ha pembohasa ojupe. 18 Che haʼe peẽme: koʼág̃a guive ndaʼumoʼãvéima víno og̃uahẽ meve Ñandejára Rréino”.

19 Avei ojagarra peteĩ pan,+ oagradese Ñandejárape, ombojaʼo, omeʼẽ idisipulokuérape ha heʼi: “Kóva orrepresenta che rete+ che ameʼẽtava penderehehápe.+ Pesegíkena pejapo ko mbaʼe penemanduʼa hag̃ua cherehe”.+ 20 Upéi osenamba rire hikuái Jesús ojagarra pe kópa ha heʼi: “Ko kópa orrepresenta pe kompromíso pyahu+ ojejapóva che ruguy rupive,+ che añohẽtava penderehehápe.+

21 Pe chetraisionáva oĩ chendive ko mesápe.+ 22 Pórke entéro mbaʼe ojeskrivi vaʼekue pe Yvypóra Raʼy rehe oñekumplíta,+ péro oho vaíta upe chetraisionávape”.+ 23 Upémarõ haʼekuéra oñepyrũ oporandu ojupe mávapa ojapóta pe mbaʼe ivaietéva.+

24 Péro oñepyrũ avei káda uno heʼi mávapa la iñimportantevéva ijapytepekuéra, ha ojodiskutipa hikuái.+ 25 Jesús katu heʼi chupekuéra: “Peẽngo peikuaa mbaʼéichapa umi rréi omanda umi héntere oñantohaháicha chupekuéra, ha umi orekóvape autorida oñemoĩ umi título espesiál.*+ 26 Péro peẽ ndaupéichai vaʼerã.+ Pe opensáva iñimportanteveha pende apytépe, oiko vaʼerã pe imitãvévaramo,+ ha pe oporogiáva, oiko vaʼerã peteĩ sirviénteramo. 27 Mávapa iñimportanteve, ¿pe oguapýva mesápe osena, térãpa pe oservíva chupe? ¿Ndahaʼéi piko pe oguapýva hína osena? Pende apytépe katu che aiko peteĩ sirviénteramo.+

28 Peẽ ndapecherejái+ ni ahasárõ guare umi situasión ijetuʼúva.+ 29 Che ajapo penendive peteĩ kompromíso pegoverna hag̃ua, che Túa ojapo haguéicha chendive peteĩ kompromíso agoverna hag̃ua Irréinope.+ 30 Péicha peẽ ikatúta peguapy che mesápe pekaru ha peʼu víno che Rréinope,+ ha ikatúta peguapy umi trónope+ pehusga hag̃ua umi 12 trívu oĩva Israélpe.+

31 Simón, Simón, Satanás heʼíma pendetyvyroseha peteĩ persóna oityvyroháicha pe trígo omopotĩ hag̃ua.+ 32 Péro che ajeruréma nderehe Ñandejárape ani hag̃ua ikangy nde jerovia.+ Ha upéi nde reñarrepenti ha reju jey vove, emombarete ne ermanokuérape”.+ 33 Pedro heʼi chupe: “Che Ruvicha, aime aha hag̃uáicha nendive kárselpe ha amano hag̃ua avei nendive”.+ 34 Péro Jesús heʼi chupe: “Che haʼe ndéve Pedro, koestedía, peteĩ gállo osapukái mboyve, nde 3 vése renegáta chekuaaha”.+

35 Upéi heʼi avei chupekuéra: “Che pomondórõ guare pepredika hag̃ua, haʼe kuri peẽme ani hag̃ua pegueraha volsón, pláta ryru ha mokõi sandália,+ ha ndofaltái kuri peẽme mbaʼeve, ¿ajépa?”. Haʼekuéra heʼi: “Nahániri, ndofaltái”. 36 Upémarõ heʼi chupekuéra: “Péro koʼág̃a pe oguerekóva pláta ryru ha volsón togueraha, ha pe ndoguerekóiva espáda tovende ijao ha tojogua peteĩ. 37 Pórke che haʼe peẽme, Ñandejára Ñeʼẽme heʼíva oñekumpli vaʼerã cherehe, upépe heʼi: ‘Ojeʼe hese pekadorha’.+ Pe ojeskrivi vaʼekue cherehe oñekumplipaite ohóvo”.+ 38 Upémarõ heʼi hikuái: “Ore Ruvicha, ápe oĩ mokõi espáda”. Ha Jesús heʼi chupekuéra: “Péva ja ovaléma”.

39 Upe rire, jepiveguáicha Jesús oho pe Sérro Olivotýpe ha idisipulokuéra oho hendive.+ 40 Og̃uahẽ rire upépe, Jesús heʼi chupekuéra: “Peñemboʼe meméke ani hag̃ua pepeka”.+ 41 Jesús katu oho mombyrymie ha oñesũ oñemboʼe hag̃ua. 42 Haʼe heʼi: “Che Ru, eipeʼamína chehegui ko kópa.* Péro ani oiko che volunta, síno toiko nde reipotáva”.+ 43 Upéi peteĩ ánhel ou Jesús rendápe yvágagui ha omombarete chupe.+ 44 Jesús oñekevrantaiterei ha osegi oñemboʼe ipyʼaite guive,+ pe hyʼái haʼete voi tuguy ha otyky pe yvýpe. 45 Oñemboʼepa rire opuʼã oho idisipulokuéra rendápe ha otopa haʼekuéra okeha hína. Umi disípulo ikaneʼõ pórke hetaitereíma oñembyasy.+ 46 Jesús heʼi: “¿Mbaʼére piko peke? Pepuʼã ha peñemboʼe meméke ani hag̃ua pepeka”.+

47 Heʼi aja gueteri upéva, og̃uahẽ hetaiterei hénte, ha Judas ogia chupekuéra, haʼe ningo haʼe kuri peteĩva umi 12 apóstol. Judas oñemboja ohetũ hag̃ua Jesúspe.+ 48 Jesús katu heʼi chupe: “Judas, ¿péicha cheretũvo piko retraisiona Yvypóra Raʼýpe?”. 49 Umi oĩva ijerére ohechávo mbaʼépa la oikótava, oporandu: “Ore Ruvicha, ¿reipotápa roipuru ore espáda?”. 50 Peteĩva katu onohẽ ijespáda ha onambiʼo pe súmo saserdóte esklávope, oipeʼaite voi chugui inambi iderechapegua.+ 51 Péro Jesús heʼi chupe: “Ovalémante”, ha opoko pe sirviénte nambíre ha okueraite. 52 Upéi Jesús heʼi umi saserdóte prinsipál, umi kapitán templopegua ha umi kuimbaʼe oporomoakãva* oúvape ipiári: “¿Che piko mondaha mbaʼe peju hag̃ua chejagarra espáda ha garróte reheve?+ 53 Káda día ningo che aĩ vaʼekue penendive pe témplope+ ha peẽ ndachejagarrái.+ Péro koʼág̃a og̃uahẽma pene tiémpo ha pe tiémpo ogoverna hag̃ua umi autorida oĩva pytũmbýpe”.+

54 Upémarõ ojagarra hikuái Jesúspe,+ ha ogueraha chupe pe súmo saserdóte rógape. Péro Pedro osegi ohóvo chupekuéra mombyrymi guive.+ 55 Ha umi hénte ojatapy rire pe korapýpe, oguapy ojepeʼe upépe, ha Pedro oguapy avei hendivekuéra.+ 56 Ha peteĩ sirviénta ohecha Pedro oguapyha hína pe tata kóstape, omaña porã hese ha heʼi: “Ko kuimbaʼe oĩ avei kuri Jesús ndive”. 57 Haʼe katu onega ha heʼi: “Che ndaikuaái chupe”. 58 Upe riremínte oĩ ótro ohecháva chupe ha heʼi: “Nde haʼe avei peteĩva idisípulo”. Haʼe heʼi: “Nahániri”.+ 59 Upéi ohasa rire una órarupi, ótro kuimbaʼe oinsisti voi ha heʼi: “Añetehápe, ko kuimbaʼe oĩ voínte kuri hendive, haʼe ningo galileo avei”. 60 Pedro osẽ jey heʼi: “Karai, che ndaikuaái mbaʼépa la ereséva”. Ha upepete, heʼipa mboyve upéva peteĩ gállo osapukái. 61 Upépe Jesús ojere omaña Pédrore, ha Pedro imanduʼa Jesús heʼi hague chupe: “Peteĩ gállo osapukái mboyve koestedía, 3 vése nde renegáta chekuaaha”.+ 62 Ha Pedro osẽ okápe hasẽ soro.

63 Upe rire umi guárdia orekóva préso Jesúspe, oñepyrũ oñembohory hese+ ha ombyepoti chupe.+ 64 Haʼekuéra ohesajokua Jesúspe ha heʼi chupe: “Oimérõ nde peteĩ proféta, emombeʼúna oréve mávapa nenupã”. 65 Ha péicha osegi heʼi hikuái heta mbaʼe vai hese.

66 Upéi koʼẽmba rire, oñembyaty umi kuimbaʼe omoakãva pe puévlo, umi saserdóte prinsipál ha umi mboʼehára leipegua,+ haʼekuéra ogueraha Jesúspe pe Sanedrínpe ha heʼi: 67 “Nde haʼéramo pe Cristo, emombeʼu porãntema oréve”.+ Péro Jesús heʼi chupekuéra: “Amombeʼúramo jepe peẽme, ni mbaʼevéicharõ ndapegueroviamoʼãi. 68 Ha che aporandúramo peẽme álgo, ni mbaʼevéicharõ napekontestamoʼãi chéve. 69 Koʼág̃a guive katu pe Yvypóra Raʼy+ oguapýta Ñandejára ipoderósova po deréchape”.+ 70 Upémarõ, enterovete heʼi: “¿Nde piko hína upéicharõ Ñandejára Raʼy?”. Haʼe heʼi: “Peẽ voi ningo peje che haʼeha”. 71 Upémarõ heʼi hikuái: “Koʼág̃a nañaikotevẽvéima testígore. Pórke ñande voi ñahendúma la heʼíva, ijuru okondena chupe”.+

23 Upémarõ umi hénte opuʼãmbaite ha ogueraha Jesúspe Pilato rendápe.+ 2 Haʼekuéra oñepyrũ oakusa chupe+ ha heʼi: “Ko kuimbaʼe oiko omboliga umi héntepe opuʼã hag̃ua pe goviérnore, ha heʼi ani hag̃ua ojepaga pe impuésto Césarpe.+ Ha oiko avei heʼi ijehe haʼeha pe Cristo, peteĩ rréi”.+ 3 Upémarõ Pilato oporandu chupe: “¿Nde piko hína umi judiokuéra Rréi?”. Ha Jesús okontesta: “Ndéma ere”.+ 4 Upéi Pilato heʼi umi saserdóte prinsipál ha umi héntepe: “Ndajuhúi mbaʼeve ivaíva ko kuimbaʼére akondena hag̃ua chupe”.+ 5 Haʼekuéra katu oinsisti ha heʼi jey: “Ko kuimbaʼe omboʼéva provlémamante ogueru. Haʼe oporomboʼe Judea tuichakuére, oñepyrũ Galiléape ha og̃uahẽma koʼa peve”. 6 Ohendúvo upéva, Pilato heʼi: “¿Ko kuimbaʼe piko Galileagua?”. 7 Ha oikuaávo Jesús haʼeha Galileagua, omondo chupe Herodes+ rendápe, pórke upe lugár oĩ ipoguýpe. Upérõ Herodes oĩ avei Jerusalénpe.

8 Herodes ningo ovyʼaiterei ohechávo Jesúspe, pórke are guivéma ohechase kuri chupe. Herodes ohendu ojeʼeha heta mbaʼe Jesús rehe,+ ha oipota haʼe ojapo peteĩ milágro. 9 Ha oñepyrũ oporandu chupe heta mbaʼe, péro Jesús ndeʼíri chupe mbaʼevete.+ 10 Ha umi saserdóte prinsipál ha umi mboʼehára leipegua ipochyeterei ha manterei opuʼã oakusa hag̃ua Jesúspe. 11 Upémarõ Herodes ha isoldadokuéra oapoʼi chupe+ ha oñembohory hag̃ua hese,+ omonde Jesús rehe peteĩ ao porã ha péicha omondo jey chupe Pilato rendápe. 12 Ha upe día guive Herodes ha Pilato oñoamigoite, upe mboyve ningo haʼekuéra kontrarioite vaʼekue.

13 Upéi Pilato heʼi oñembyaty hag̃ua umi saserdóte prinsipál, umi governánte ha umi hénte, 14 ha heʼi: “Peẽ ningo pegueru chéve ko kuimbaʼe ha peje omboligaha umi héntepe opuʼã hag̃ua pe goviérnore. Péro pene renondépe ajapo chupe heta pregúnta ha chéverõ g̃uarã haʼe ndojapói umi mbaʼe vai pejéva hese.+ 15 Ha Herodes ndojuhúi avei ojapo hague ivaíva, upévarente ombou jey ñandéve. Haʼe ndojapói mbaʼeve ivaíva omerese hag̃ua ojejuka chupe. 16 Upévare amandáta ojekastiga hag̃ua chupe+ ha upéi apoíta chugui”. 17* —— 18 Upémarõ, entéro umi hénte oĩva upépe oñepyrũ osapukaipa: “¡Ejuka ko kuimbaʼépe ha epoi Barrabásgui!”.+ 19 (Barrabáspe oñemoinge vaʼekue kárselpe oporojuka haguére ha omboliga haguére umi héntepe opuʼã hag̃ua pe goviérnore). 20 Pilato oñeʼẽ jey umi héntepe pórke opoise Jesúsgui.+ 21 Haʼekuéra katu hatãve rei osapukái: “¡Ejuka chupe! ¡Ejuka chupe!”.*+ 22 Ha 3 veseha heʼi chupekuéra: “¿Mbaʼére piko? ¿Mbaʼe ivaíva piko ojapo ko kuimbaʼe? Che ndajuhúi haʼe ojapoha mbaʼeve ojejuka hag̃ua chupe. Upévare amandáta ojekastiga hag̃ua chupe ha upéi apoíta chugui”. 23 Upémarõ umi hénte oinsisti ha oñepyrũ osapukái hatã hatãve ojejuka hag̃ua chupe.* Umi hénte osegi osapukái hatã, ha okonsegi la haʼekuéra oipotáva.+ 24 Upémarõ Pilato odesidi tojejapo umi hénte ojeruréva. 25 Haʼe oheja lívre Barrabáspe. Haʼe ningo oĩ kuri kárselpe oporojuka haguére ha omboliga haguére umi héntepe opuʼã hag̃ua pe goviérnore. Péro ontrega chupekuéra Jesúspe umi hénte oipota haguéicha.

26 Ha ogueraha hikuái Jesúspe upégui. Ohokuévo, ojagarra hikuái peteĩ kuimbaʼe Cireneguápe hérava Simón, haʼe upérõ ou hína kampáñagui. Haʼekuéra heʼi Simónpe ogueraha hag̃ua Jesús rapykuéri pe yvyra ojetorturatahápe* Jesúspe.+ 27 Avei oho hapykuéri heta hénte, ha umi kuñanguéra hasẽ soro ha oñembyasy ohóvo.* 28 Jesús ojere omaña umi kuñáre ha heʼi: “Kuñanguéra Jerusalengua, anivéna penerasẽ cherehe, upéva rangue penerasẽ vaʼerã pendejehe ha avei pene membykuérare.+ 29 Pórke oúta umi día umi hénte heʼitaha: ‘Ovyʼa umi kuña naimembýiva, umi ndaikatúiva imemby, ha umi nomokambúi vaʼekue mitã’.+ 30 Upérõ umi hénte oñepyrũta heʼi umi montáñape: ‘¡Orekuvrimína!’, ha umi sérrope heʼíta: ‘¡Oremoʼãmína!’.+ 31 Ha koʼã mbaʼe oikóramo pe yvyramáta hoky aja gueteri, ¿mbaʼépa oikóta upéicharõ pe yvyramáta ipiru vove?”.

32 Upérõ ogueraha avei hikuái ojejuka hag̃ua Jesús ndive mokõi kriminálpe.+ 33 Og̃uahẽvo hikuái pe lugár héravape Akãngue,+ oklava hikuái chupe yvyráre ha ijykére oñemoĩ avei umi kriminálpe, peteĩva ideréchape ha pe ótro ijiskiérdape.+ 34 Jesús katu heʼi: “Che Ru, eperdonána chupekuéra, haʼekuéra ningo ndoikuaái la ojapóva”. Upéi umi soldádo osortea Jesús ao ojorreparti hag̃ua.+ 35 Ha enterove umi hénte oĩva upépe omaña joa hese, ha umi governánte oñembohory hese ha heʼi: “Ótrope osalva kuri. Oiméramo haʼe hína pe Cristo Ñandejára oiporavo vaʼekue, tojesalvána upéicharõ ijupe voi”.+ 36 Umi soldádo jepe oñembohory hese, oñemboja hendápe ha hoʼukase chupe víno hái,+ 37 ha heʼi hikuái: “Ndéramo añete umi judiokuéra Rréi, ejesalvána ndejupe voi”. 38 Oñemoĩ avei pe yvyráre, Jesús akã ári peteĩ letréro heʼíva: “Kóva hína umi judiokuéra Rréi”.+

39 Ha peteĩva umi kriminál oñemosaingo vaʼekue avei upépe oñembohory Jesús rehe+ ha heʼi: “Nde ningo pe Cristo, ¿ajépa? Ejesalvána upéicharõ ndejupe voi, ha oréve avei”. 40 Pe ótro katu ojaʼo chupe ha heʼi: “¿Nde piko upéicharõ nderekyhyjeiete voi Ñandejáragui? Nde ningo rejekastiga avei ko kuimbaʼéicha. 41 Ñande ñamerese voi péicha jajekastiga japagapa hag̃ua ñane rembiapo vaikuére. Péro ko kuimbaʼe ndojapói mbaʼeve ivaíva”. 42 Ha osẽ heʼi: “Jesús, nemanduʼákena cherehe reike vove ne Rréinope”.+ 43 Ha Jesús heʼi chupe: “Añetehápe haʼe ndéve koestedía: reiméta chendive pe paraísope”.+

44 Upérõ las 12 rupi,* ha upéicharõ jepe oñepyrũ iñypytũmba oparupiete pe territóriope* las 3 rupi* peve.+ 45 Upéva oiko kuarahy ndohesapevéigui. Upe jave pe kortína oĩva pe témplope+ osoro mbytetépe.+ 46 Ha Jesús osapukái hatã ha heʼi: “Che Ru, nde pópe aheja che rekove”.*+ Ha heʼipávo upéva omano.+ 47 Ohecha rupi pe oiko vaʼekue, pe ofisiál ehersitopegua oñepyrũ ombotuicha Ñandejárape ha heʼi: “Añetehápe ko kuimbaʼe inosénte* raʼe”.+ 48 Entéro umi hénte oñembyaty vaʼekue upépe ohechávo la oikóva oho jey hógape. Haʼekuéra oñembyasy ha oñelamenta ohóvo.* 49 Enterove umi oikuaáva Jesúspe oñemboʼy mombyrymi upégui ha ohecha koʼã mbaʼe. Umíva apytépe oĩ vaʼekue avei umi kuña omoirũ vaʼekue chupe Galilea guive.+

50 Ha peteĩ kuimbaʼe hérava José oĩ avei upépe. Haʼe ningo peteĩ miémbro del Sanedrín. Ko kuimbaʼe ihústo ha imbaʼeporã.+ 51 Haʼe ningo Arimateagua, peteĩ siuda oĩva Judéape, ha avei ohaʼarõ Ñandejára Rréino ogoverna. Pe Sanedrínpe ojevotárõ guare ojejuka hag̃ua Jesúspe, José ndoapojái chupekuéra. 52 Ko kuimbaʼe oho ojerure Pilátope Jesús retekue. 53 Ha omboguejy rire hetekue,+ José olia chupe peteĩ téla de líno iporãvape, ha omoĩ Jesúspe peteĩ panteónpe ojejapo vaʼekue itakuápe+ ha neʼĩrava ojepuru. 54 Upérõ ningo pe día* umi hénte ojeprepara hag̃ua pe sabadorã.+ Pytũ mbotáma ha pe sábado+ oñepyrũtama. 55 Umi kuña omoirũ vaʼekue Jesúspe Galilea guive, oho avei omaña pe sepultúrare ha ohecha mbaʼéichapa oñemoĩ hetekue.+ 56 Haʼekuéra oho oprepara aséite perfumádo. Péro opytuʼu hikuái pe sábado,+ heʼiháicha pe léi.

24 Ha pe primer día de la semána, umi kuña oho pyharevete pe sepultúrape, ha ogueraha umi aséite perfumádo oprepara vaʼekue hikuái.+ 2 Péro og̃uahẽvo upépe otopa ojepeʼa hague pe ita omboty vaʼekue pe sepultúra juru.+ 3 Ha oikévo hyepýpe ndotopavéima hikuái Jesús retekue.+ 4 Haʼekuéra ndoikuaái mbaʼépa la oikóva, ha upe javete ou mokõi kuimbaʼe ijao mimbipáva ha oñemboʼy ijykerekuéra. 5 Umi kuña oñemondýi ha noñanimái ni omaña hesekuéra, upévare umi kuimbaʼe heʼi chupekuéra: “¿Mbaʼére piko peheka hína peteĩ oikovévape ko sepultúrape?+ 6 Haʼe ndaiporivéima koʼápe, oñemopuʼãma chupe. ¿Napenemanduʼái piko mbaʼépa heʼi kuri peẽme oĩrõ guare gueteri Galiléape? 7 Haʼe heʼi kuri pe Yvypóra Raʼýpe oñentregataha umi pekadórpe ha ojeklavataha chupe pe yvyráre. Heʼi avei 3 día haguépe oñemopuʼã jeytaha chupe”.+ 8 Upépe haʼekuéra imanduʼa Jesús heʼi vaʼekuére.+ 9 Haʼekuéra oho jey pe sepultúragui, ha omombeʼupaite koʼã mbaʼe umi 11 apóstolpe ha umi ótro disípulope.+ 10 María Magdalena, Juana, María haʼéva Santiago sy, ha umi ótro kuña oĩva hendivekuéra omombeʼu koʼã mbaʼe umi apóstolpe. 11 Péro umi apóstol ha umi ótro disípulo ndogueroviái la heʼíva umi kuña, pórke haʼekuéra opensa naisentidoiha la heʼíva hikuái.

12 Péro Pedro opuʼã ha odipara oho pe sepultúra oĩháme, ha og̃uahẽvo ojayvy omaña hag̃ua pe sepultúra ryepýpe, ha ohecha sólamente umi téla ojelia haguépe Jesús retekue. Upémarõ oho upégui ha okalkula ohóvo mbaʼépa la oiko vaʼekue.

13 Upe díape avei mokõi disípulo oho hína Emaúspe. Upe puévlo opyta 11 kilómetrorupi* Jerusaléngui. 14 Haʼekuéra oñemongeta ohóvo entéro umi mbaʼe oiko vaʼekuére.

15 Ha oñeʼẽ aja hikuái, Jesús oñemboja ha oguata ohóvo hendivekuéra. 16 Péro haʼekuéra ndopillái haʼeha Jesús.+ 17 Upémarõ haʼe heʼi chupekuéra: “¿Mbaʼére piko peñemongeta pehóvo?”. Haʼekuéra opyta ha mokõivévante hova ñembyasy. 18 Upémarõ peteĩva umi disípulo hérava Cleopas heʼi chupe: “¿Nde piko extranhéro mbaʼe reikóva neaño Jerusalénpe, ajeve ndereikuaái umi mbaʼe oiko ramoitéva koʼápe?”. 19 Haʼe heʼi chupekuéra: “¿Mbaʼéiko la oiko vaʼekue?”. Haʼekuéra heʼi: “Umi mbaʼe oiko vaʼekue Jesús pe Nazarénore.+ Ñandejára ha umi hénte renondépe ohechauka haʼe hague peteĩ proféta ipoderósova, ndahaʼéi umi mbaʼe ojapóva rupivénte síno umi mbaʼe heʼíva rupive avei.+ 20 Péro umi ñande saserdóte prinsipál ha umi governánte ontrega chupe ojejuka hag̃ua,+ ha haʼekuéra oklava chupe peteĩ yvyráre. 21 Ore ningo roimoʼã kuri Jesús haʼe hague pe oútava osalva hag̃ua Israélpe.+ Ha ndahaʼéi upéva añónte, ohasáma ningo 3 día oiko hague koʼã mbaʼe ha mbaʼeve ndoikói gueteri. 22 Hiʼarive ko pyharevete unos kuánto kuña osegíva avei Jesúspe, oho pe sepultúrape, ha upéi ou tuicha oremondýi la heʼíva hikuái.+ 23 Haʼekuéra ndotopái Jesús retekue, ha ou heʼi ohecha hague umi ánhelpe, ha umi ánhel heʼi hague chupekuéra Jesús oikove jey hague. 24 Upéi unos kuánto disípulo oho avei pe sepultúrape+ ha otopa nandiete umi kuña heʼi haguéicha, péro ndohechái hikuái Jesúspe”.

25 Upémarõ haʼe heʼi chupekuéra: “Mbaʼéicha piko napentendeséi la oikóva. ¡Ajépa hasyete peẽme* peguerovia hag̃ua umi profetakuéra heʼi vaʼekue! 26 Umi proféta heʼi vaʼekue voi Cristo ohasa asytaha péicha,+ ha upéi oñembotuichataha chupe”.+ 27 Ha oexplika chupekuéra entéro mbaʼe ojeskrivíva hese Ñandejára Ñeʼẽme. Oñepyrũ oexplika chupekuéra Moisés ha umi Proféta oskrivi vaʼekuégui.+

28 Ipahápe og̃uahẽ mbotávo hikuái pe puévlo ohohápe, Jesús ojapo ku ohotaramoguáicha mombyryve. 29 Haʼekuéra katu oinsisti ha heʼi chupe: “Epytána orendive, pytũtama ningo”. Upémarõ haʼe oike pe ógape opyta hendivekuéra. 30 Ha oguapy hendivekuéra osena hag̃ua,* upémarõ ojagarra pe pan, oñemboʼe, ombojaʼo pe pan ha ombohasa chupekuéra.+ 31 Upépe ae haʼekuéra ontende haʼeha Jesús ha orrekonose chupe. Upe javete haʼe okañy.+ 32 Upémarõ haʼekuéra heʼi ojupe: “Ajeve voi ningo umi mbaʼe heʼíva opoko ñane korasõre oñemongetávo ñanendive pe tapére, ha oexplikávo ñandéve entéro mbaʼe oĩva Ñandejára Ñeʼẽme”. 33 Upepete opuʼã hikuái ha oho jey Jerusalénpe, ha otopa oñembyatyha hína oñondivepa umi 11 apóstol ha umi ótro disípulo. 34 Haʼekuéra oñemongeta ha heʼi: “¡Añetehápe ñande Ruvichápe oñemopuʼãma, ha Simón ohecháma chupe!”.+ 35 Upémarõ umi mokõi disípulo omombeʼu avei umi mbaʼe oiko vaʼekue pe tapére, ha omombeʼu avei ombojaʼóvo pe pan opilla hague hikuái haʼeha Jesús.+

36 Haʼekuéra oñemongeta aja koʼã mbaʼére, Jesús ou oñepresenta imbytepekuéra ha heʼi chupekuéra: “Tapendepyʼaguapýke”.+ 37 Haʼekuéra katu tuicha oñemondýi ha okyhyjeterei, pórke oimoʼã ohechaha peteĩ ánhel.* 38 Upémarõ haʼe heʼi chupekuéra: “¿Mbaʼére piko pejepyʼapy ha mbaʼére piko peduda? 39 Pemañántena che po ha che pýre, che ningo hína. Pepokóna cherehe ha pehecha, pórke peteĩ ánhel* naikanguéi ni ndahoʼói che arekoháicha”. 40 Heʼipa rire upéva ohechauka chupekuéra ipo ha ipy. 41 Haʼekuéra katu ovyʼaiterei ha oñesorprende, upévare ni ndogueroviaséi upe oikóva. Jesús katu heʼi: “¿Ndaperekói piko mbaʼeve jaʼumi vaʼerã?”. 42 Ha omeʼẽ chupe hikuái peteĩ pira mbichy, 43 ha haʼe ojagarra hoʼu henondepekuéra.

44 Upéi heʼi chupekuéra: “Koʼã mbaʼe ningo che haʼéma voi kuri peẽme oikotaha aimérõ guare penendive.+ Péicha oñekumpli umi mbaʼe ojeskrivi vaʼekue cherehe Moisés léipe ha umi Sálmope, avei umi mbaʼe oskrivi vaʼekue umi Proféta”.+ 45 Upéi oipytyvõ chupekuéra ontende porãmbaite hag̃ua Ñandejára Ñeʼẽ heʼíva.+ 46 Upéi Jesús heʼi: “Ñandejára Ñeʼẽme heʼi voi pe Cristo ohasa asy vaʼerãha ha opuʼã jeytaha omanóva apytégui 3 día haguépe.+ 47 Ha hérape ojepredikáta pe mensáhe heʼíva enterove oñarrepenti vaʼerãha ipekádogui+ oñeperdona hag̃ua chupekuéra. Ha upe mensáhe ojepredikáta enterove tetãme+ ha oñepyrũta Jerusaléngui.+ 48 Ha peẽ peikuaaukáta koʼã notísia.*+ 49 Ha che amboúta upe che Ru opromete vaʼekue omeʼẽtaha peẽme. Peẽ pepyta vaʼerã Jerusalénpe perresivi peve podér yvágagui”.+

50 Upéi Jesús ogia ohóvo chupekuéra ha oho hendivekuéra Betania peve. Ha haʼe ohupi ipo ha ojerure Ñandejárape ovendesi hag̃ua chupekuéra. 51 Ojapo aja upéva, haʼe oheja chupekuéra ha Ñandejára ohupi chupe yvágape.+ 52 Haʼekuéra katu omombaʼe* chupe ha upéi vyʼápe oho jey Jerusalénpe.+ 53 Ha haʼekuéra káda día oĩ pe témplope ha ombotuicha Ñandejárape.+