NOTÍSIA PORÃ OSKRIVI VAʼEKUE JUAN

1 Yma Ñandejára ojapo mboyve entéro mbaʼe, pe Ñeʼẽ oexistíma vaʼekue,+ ha pe Ñeʼẽ oĩma vaʼekue Ñandejára ndive,+ ha pe Ñeʼẽ haʼe vaʼekue peteĩ dios.*+ 2 Entéro mbaʼe ojejapo mboyve, haʼe oĩ vaʼekue Ñandejára ndive. 3 Ñandejára ojevale hese ojapo hag̃ua opaite mbaʼe+ ha heseʼỹ mbaʼevete ndojejapói.

4 Pe Ñeʼẽ rupive ikatu ojeikove ha hekove ohesape yvyporakuérape peteĩ lus ohesapeháicha.+ 5 Ha pe lus ohesape pytũmbýpe,+ péro pe pytũmby ndaipuʼakái hese.

6 Ñandejára ombou vaʼekue peteĩ kuimbaʼe hérava Juan.+ 7 Ko kuimbaʼe ou oñeʼẽ umi héntepe pe lus rehe,+ ikatu hag̃uáicha opaichagua hénte oguerovia umi mbaʼe heʼíva rupive. 8 Juan ndahaʼéi vaʼekue pe lus,+ haʼe ou oñeʼẽ hag̃ua umi héntepe upe lus rehe.

9 Upe tiémpope, pe lus verdadéra ohesapéva opaichagua persónape ou potaite vaʼekue ko múndope.+ 10 Haʼe* oĩ vaʼekue pe múndope,+ ha Ñandejára ojevale hese ojapo hag̃ua pe múndo,+ péro pe múndo ndoikuaái chupe. 11 Ou ivállepe, péro umi ivallegua ndorresivíri chupe. 12 Péro umi orresivívape chupe ha ohechaukávape ojeroviaha hese,+ haʼe oipytyvõ oiko hag̃ua chuguikuéra Ñandejára raʼy.+ 13 Haʼekuéra nonaséi yvyporakuéragui, ni ituakuéra oipotágui, ni yvypóra oipotágui síno Ñandejára oipotágui.+

14 Pe Ñeʼẽ ou ko múndope peteĩ kuimbaʼéicha+ ha oiko ore apytépe ha ore rohecha ipodér. Pe Túa omeʼẽ chupe podér haʼégui Itaʼýra peteĩetéva.+ Ñandejára oguerohory chupe* ha haʼe siémpre omboʼe pe añetegua. 15 (Juan oñeʼẽma vaʼekue umi héntepe hese. Haʼe hatã heʼi: “Hese hína la haʼe vaʼekue: ‘Pe oúva che rapykuéri iñimportanteve chehegui pórke haʼe oexistíma vaʼekue che mboyve’”).+ 16 Ñandejára ningo imbaʼeporãiterei,* haʼe siémpre imbaʼeporã ñanendive. 17 Pe léi ningo og̃uahẽ ñandéve Moisés rupive,+ péro Jesucristo rupive ojehechauka ñandéve mbaʼépa pe añetegua+ ha Ñandejára imbaʼeporãitereiha.+ 18 Ni peteĩ persóna núnka ndohechái Ñandejárape,+ péro pe Taʼýra peteĩete+ ojoguáva Ñandejárape, upe oĩva pe Túa ykére,+ haʼe oikuaauka ñandéve mávapa Ñandejára.+

19 Umi judío oĩva Jerusalénpe omondo Juan rendápe umi saserdóte ha levita oporandu hag̃ua Juánpe: “¿Máva piko nde?”.+ 20 Haʼe noñembotavýi chuguikuéra, síno heʼi porã: “Che ndahaʼéi hína pe Cristo”. 21 Ha oporandu jey hikuái: “¿Máva piko upéicharõ nde? ¿Elías piko?”.+ Haʼe heʼi: “Nahániri”. “¿Pe Proféta oñepromete vaʼekue piko?”.+ Haʼe okontesta: “¡No!”. 22 Upémarõ heʼi chupe hikuái: “¿Máva piko nde upéicharõ?, eréna oréve roho hag̃ua romombeʼu umi orembou vaʼekuépe. ¿Mbaʼépa nde ere ndejehe?”. 23 Haʼe heʼi: “Che hína pe osapukáiva pe desiértore: ‘Pembojoja asy Jehová* rape’,+ heʼi haguéicha proféta Isaías”.+ 24 Umi fariséo ombou kuri umi héntepe oñeʼẽ Juan ndive. 25 Haʼekuéra oporandu chupe: “Nde ndahaʼéiramo pe Cristo, ni Elías ni pe Proféta oñepromete vaʼekue, ¿mbaʼére piko upéicharõ reporovautisa?”. 26 Juan okontesta chupekuéra: “Che aporovautisa ýpe. Péro pende apytépe oĩ peteĩ persóna peẽ ndapeikuaáiva, 27 haʼe ou hína che rapykuéri ha che namereséi ni isandália sã ajora chupe”.+ 28 Koʼã mbaʼe oiko vaʼekue Betániape, jakrusávo pe Jordán, Juan oporovautisa haguépe.+

29 Pe ótro díape, Juan ohecha Jesús ouha hendápe, ha heʼi: “¡Pemañami, Ñandejára Ovecha Raʼy,+ oipeʼáva pe pekádo+ ko múndogui!+ 30 Hese ningo che añeʼẽ kuri haʼérõ guare: ‘Che rapykuéri ou peteĩ kuimbaʼe iñimportantevéva chehegui, pórke haʼe oexistíma vaʼekue che mboyve’.+ 31 Ni che ndaikuaái kuri chupe. Péro che aporovautisa ýpe umi hénte Israelgua oikuaa hag̃ua mávapa haʼe”.+ 32 Juan omombeʼu avei: “Ahecha pe espíritu sánto oguejyha yvágagui peteĩ palómaicha ha opytaha hiʼári.+ 33 Ni che ndaikuaái kuri chupe, péro Ñandejára chembou vaʼekue aporovautisa hag̃ua ýpe, ha haʼe heʼi chéve: ‘Rehecha vove pe espíritu sánto oguejyha ha opytaha peteĩ kuimbaʼe ári,+ upéva haʼe pe oporovautisátava espíritu sántope’.+ 34 Che ahecha oiko hague upéva, ha che aikuaauka pe kuimbaʼe haʼeha Ñandejára Raʼy”.+

35 Pe ótro díape, Juan oñemboʼy jey upépe mokõi idisípulo ndive. 36 Ha ohechávo Jesús ohasaha ohóvo, Juan osẽ heʼi: “¡Pemañami, Ñandejára Ovecha Raʼy!”.+ 37 Ohendúvo upéva, umi mokõi idisípulo oho Jesús rapykuéri. 38 Upémarõ Jesús ojere, ha ohechávo ouha hapykuéri heʼi chupekuéra: “¿Mbaʼe piko peipota?”. Haʼekuéra heʼi: “Rabí, ¿moõiko repyta hína?”. (Rabí heʼise “Mboʼehára”). 39 Haʼe heʼi: “Pejúna pehecha”. Ha oho ohecha hikuái moõpa oĩ, ha opyta hendive upe díape. Upérõ kaʼaru las 4 rupi.* 40 Andrés+ héra peteĩva umi ohendu vaʼekue Juan heʼíva ha upéi osegíva Jesúspe. Andrés hína Simón Pedro ermáno. 41 Upe riremi Andrés oho direktoite iñermáno Simón rendápe ha heʼi chupe: “Rotopa pe Mesíaspe”+ (heʼiséva “Cristo”). 42 Ha Andrés ogueraha chupe Jesús rendápe. Jesús omaña hese ha heʼi: “Nde hína Simón,+ Juan raʼy. Koʼág̃a nderérata Cefas” (heʼiséva “Pedro”).+

43 Pe ótro díape Jesús ohose Galiléape, upérõ haʼe otopa Felípere+ ha heʼi chupe: “Eju chemoirũ”. 44 Felipe ningo Betsaidagua, haʼéva avei Andrés ha Pedro válle. 45 Felipe otopa Natanael+ rehe ha heʼi chupe: “Rotopa Jesús rehe, itúa héra José,+ Nazaretgua. Moisés léipe oñeñeʼẽ hese ha umi Profetakuéra avei oñeʼẽ vaʼekue hese”. 46 Péro Natanael heʼi: “¿Nazarétgui piko ikatu osẽ álgo iporãva?”. Felipe heʼi chupe: “Ejúna ha ndete rehecháta”. 47 Jesús ohecha Natanael ouha hendápe ha heʼi hese: “Pemañami, peteĩ israelita iñeʼẽrendúva ha noporombotavýiva”.+ 48 Natanael heʼi chupe: “¿Mbaʼéicha piko nde chekuaa?”. Jesús okontesta: “Felipe nerenói mboyve, che rohecháma kuri pe ígo máta guýpe”. 49 Natanael heʼi chupe: “Mboʼehára,* nde hína Ñandejára Raʼy, nde hína pe Rréi de Israel”.+ 50 Jesús heʼi chupe: “¿Nde piko rejerovia cherehe haʼe haguére ndéve rohecha hague pe ígo máta guýpe? Heta mbaʼe tuichavéva koʼãvagui rehecháta hína”. 51 Heʼi avei chupe: “Añetehápe haʼe ndéve: rehecháta pe yvága ojeavriha ha Ñandejára anhelkuéra ojupi ha oguejyha pe Yvypóra Raʼy rendápe”.+

2 Upéi, 3 día haguépe oiko peteĩ kasamiénto siuda de Canápe oĩva Galiléape, ha Jesús sy oĩ upépe. 2 Upe kasamiéntope oñeinvita avei Jesús ha idisipulokuérape.

3 Opa potávo pe víno, isy ou heʼi Jesúspe: “Opángo chuguikuéra la ivíno”. 4 Péro Jesús heʼi chupe: “¿Ha mbaʼére piko ñande ñañekevrantáta upévare?* Neʼĩra og̃uahẽ pe tiémpo ajekuaauka hag̃ua umi héntepe”. 5 Isy heʼi umi oporoservívape: “Pejapo entéro mbaʼe heʼíva peẽme”. 6 Upépe oĩ 6 kambuchi ojejapo vaʼekue itágui umi hénte okumpli hag̃ua umi judiokuéra léi heʼíva oñemopotĩ vaʼerãha.+ Káda kambuchípe ija 44 térã 66 lítrorupi.* 7 Jesús heʼi chupekuéra: “Pemyenyhẽ ýgui umi kambuchi”. Ha omyenyhẽte hikuái. 8 Upéi heʼi: “Koʼág̃a peguenohẽ michĩmi la víno ha pegueraha pe oĩvape enkargádo ko kasamiéntore”. Ha haʼekuéra ogueraha. 9 Pe oĩva enkargádo pe kasamiéntore otantea pe víno péro haʼe ndoikuaái moõguipa osẽ. Péro umi sirviénte si oikuaa pórke haʼekuéra voi oguenohẽ pe kambuchígui. Upémarõ pe enkargádo ohenoika pe nóviope 10 ha heʼi chupe: “Oimeraẽ ótro kuimbaʼe ningo oservi raẽ pe víno iporãva, ha umi hénte okaʼu rire, onohẽ pe víno ivaivéva. Péro nde katu reservi pe víno iporãva koʼág̃a”. 11 Jesús ojapo ko mbaʼe siuda de Caná oĩva Galiléape, péicha oñepyrũ ojapo umi milágro ha ohechauka ipodér,+ ha idisipulokuéra ojerovia hese.

12 Upe rire Jesús, isy, umi iñermáno+ ha idisipulokuéra oguejy Capernaúmpe,+ péro ndopytái upépe heta tiémpore.

13 Upérõ hiʼag̃uíma umi judiokuéra Páskua*+ ha Jesús oho Jerusalénpe. 14 Ha otopa pe témplope umi ovendéva vaka, ovecha, palóma+ ha umi kambísta oguapýva hína. 15 Upémarõ haʼe oprepara peteĩ harreadór ha omosẽ chupekuéra pe témplogui, umi ovecha ha vakakuéra reheve, avei oipetepa yvýre umi kambistakuéra mesa ha omosarambipa imonedakuéra.+ 16 Ha heʼi umi palóma vendehápe: “¡Peipeʼa koʼã mbaʼe koʼágui! ¡Che Ru róga ndahaʼéi merkádo!”.+ 17 Upépe idisipulokuéra imanduʼa pe ojeskrivi vaʼekue Ñandejára Ñeʼẽme: “Che ahayhueterei nde róga, upe añandúva haʼete peteĩ tatarendy okarúva cherehe”.+

18 Umi judío katu heʼi chupe: “Ejapóna peteĩ milágro+ rehechauka hag̃ua Ñandejára omeʼẽha ndéve autorida rejapo hag̃ua koʼã mbaʼe”. 19 Jesús heʼi chupekuéra: “Peitýna ko témplo ha che amopuʼã jeýta 3 díape”.+ 20 Upémarõ umi judío heʼi: “Ko témplo oñemopuʼã kuri 46 áñope, ¿ha piko nde remopuʼãta 3 díapente?”. 21 Péro Jesús heʼívo témplo oñeʼẽ hína hetére.+ 22 Upéi Jesúspe oñemopuʼã rire omanóva apytégui, idisipulokuéra imanduʼa haʼe heʼi hague ko mbaʼe.+ Ha haʼekuéra oguerovia Ñandejára ñeʼẽ ha Jesús heʼi vaʼekue.

23 Upéi, Jesús oĩrõ guare Jerusalénpe Paskuarã, oĩ vaʼekue heta ojeroviáva hese* ohechávo umi milágro haʼe ojapóva. 24 Péro Jesús ndojeroviapái hesekuéra oikuaágui enterovépe, 25 haʼe oikuaa mbaʼépa oĩ umi hénte pyʼapýpe,+ upévare natekotevẽi avave heʼi chupe mbaʼeichaguápa umi hénte.

3 Oĩ vaʼekue peteĩ fariséo hérava Nicodemo,+ haʼe ningo peteĩ governánte judío. 2 Haʼe ou Jesús rendápe pyharekue+ ha heʼi: “Mboʼehára,*+ avave ningo ndaikatumoʼãi ojapo koʼã milágro+ nde rejapóva Ñandejára noĩriramo hendive. Ore roikuaa nde haʼeha peteĩ mboʼehára Ñandejára ombou vaʼekue”.+ 3 Jesús heʼi: “Añetehápe haʼe ndéve: peteĩ persóna ohecha hag̃ua Ñandejára Rréino,+ tekotevẽ onase jey”.+ 4 Nicodemo heʼi: “¿Mbaʼéicha piko peteĩ kuimbaʼe itujámava onase jeýta? Ndaikatumoʼãingo oike isy retepýpe ha onase jey, ¿ajépa?”. 5 Jesús okontesta chupe: “Añetehápe haʼe ndéve: peteĩ persóna oike hag̃ua Ñandejára Rréinope, tekotevẽmante ojevautisa ýpe+ ha orresivi Ñandejára espíritu,+ ha péicha onase jey.* 6 Peteĩ persóna ningo onase ituakuéragui, haʼéva avei umáno. Péro umi ojeporavóva espíritu sánto rupive, umívagui oiko Ñandejára raʼy. 7 Ani reñesorprende ko haʼétavare ndéve: peẽ penase jey vaʼerã. 8 Pe yvytu oipeju oipejuseha gotyo, nde rehendu hyapu, péro ndereikuaái moõguipa ou ni moõpa oho. Upéicha avei ndaikatúi rentende mbaʼéichapa oĩ onaséva espíritugui”.+

9 Upémarõ Nicodemo heʼi: “¿Mbaʼéicha piko oikóta koʼã mbaʼe?”. 10 Jesús okontesta chupe: “Nde ningo mboʼehára Israélpe, ¿mbaʼére piko upéicharõ ndereikuaái koʼã mbaʼe? 11 Añetehápe haʼe ndéve: umi mbaʼe roikuaáva ore romombeʼu, ha umi mbaʼe rohecháva roikuaauka, péro peẽ ndapegueroviái ore roʼéva. 12 Che ningo amombeʼu peẽme umi mbaʼe oikóva ko yvy ape ári, péro peẽ ndapegueroviái. Upéicharõ, amombeʼúramo peẽme umi mbaʼe oikóva yvágape, ¿mbaʼéicha piko pegueroviáta? 13 Ni peteĩ persóna ndohói yvágape,+ síno peteĩ persónante oguejy yvágagui,+ pe Yvypóra Raʼy. 14 Ha Moisés ohupi haguéicha pe desiértope pe mbói+ peteĩ yvyráre, upéicha avei ojehupíta pe Yvypóra Raʼýpe,+ 15 ikatu hag̃uáicha enterove ogueroviáva chupe ohupyty jeikove opaveʼỹva.+

16 Ñandejára ningo ohayhueterei umi héntepe,* upévare ontrega Itaʼýra peteĩete orekóva,+ péicha entéro umi ohechaukáva ojeroviaha hese noñehundimoʼãi síno ikatúta oikove pára siémpre.+ 17 Ñandejára nomboúi Itaʼýrape ko múndope ohusga hag̃ua umi héntepe,* síno Ñandejára ombou Itaʼýrape umi hénte* ojesalva hag̃ua haʼe rupive.+ 18 Pe persóna ohechaukávape ojeroviaha hese ndojehusgamoʼãi.+ Péro pe persóna ndohechaukáivape ojeroviaha ojehusgáma, pórke ndojeroviái Ñandejára Raʼy peteĩetéva rehe.*+ 19 Pe lus ou ko múndope,+ péro umi hénte ohayhu rangue pe lus, ohayhu pe pytũmby pórke ojapo umi mbaʼe ivaíva. Upévare oñekondena chupekuéra. 20 Umi ojapóva umi mbaʼe ivaíva, ovyʼa pytũmbýpe. Haʼekuéra ndaijaʼéi pe lus rehe ha nosẽi voi hesakãháme pórke ndoipotái ojekuaa umi mbaʼe ojapóva. 21 Péro upe ojapóva iporãva oho oĩháme pe lus,+ ojekuaa hag̃ua haʼe ojapoha entéro mbaʼe Ñandejára oipotaháicha”.

22 Upe rire, Jesús ha idisipulokuéra oho umi kampáña oĩvare Judéape, upépe opyta hikuái peteĩ tiémpore ha oporovautisa.+ 23 Péro Juan avei oporovautisa Enónpe, Salim ypýpe, pórke upe lugárpe oĩ heta y.+ Umi hénte osegi oho Juan rendápe ha haʼe ovautisa chupekuéra.+ 24 Upérõ Juánpe neʼĩra gueteri ojegueraha kárselpe.+

25 Upéi Juan disipulokuéra oñepyrũ ojodiskuti peteĩ judíondi, káda uno heʼi mbaʼéichapa peteĩ persóna ikatu ipotĩ Ñandejára renondépe. 26 Upémarõ oho hikuái Juan rendápe ha heʼi chupe: “Mboʼehára,* ¿nemanduʼápa pe kuimbaʼe reñeʼẽ hague? Haʼe oĩ kuri nendive pe Rrío Jordán jahasávo.+ Koʼág̃a haʼe oporovautisa hína ha umi hénte ohopa hendápe”. 27 Juan heʼi: “Avave ndaikatúi orresivi mbaʼeve ndahaʼéiramo Ñandejára la omeʼẽva chupe. 28 Peẽ hína testígo che haʼe hague: ‘Che ndahaʼéi pe Cristo,+ síno añemondo henonderã’.+ 29 Pe omendáva pe nóviare, haʼe pe nóvio.+ Péro pe nóvio amígo oñemboʼy pe nóvio ykére ha ovyʼaiterei ohendúvo chupe oñeʼẽha. Upéicha avei che avyʼaiterei. 30 Káda día hetavéta umi omoirũva Crístope, péro chéve chemoirũva saʼivéta ohóvo”.

31 Pe oúva yvágagui iñimportanteve+ enterove umi ótrogui. Pe oikóva ko yvy ape ári ningo ko yvypeguánte, upévare oñeʼẽ umi mbaʼe oĩvare ko yvy ape ári. Pe oúva yvágagui iñimportanteve enterovégui.+ 32 Haʼe omombeʼu umi mbaʼe ohecha ha ohendu vaʼekue,+ péro avave ndogueroviái chupe.+ 33 Pe ogueroviáva haʼe heʼíva, ohechauka ndodudaiha Ñandejára siémpre heʼiha pe añetegua.*+ 34 Pe Cristo oikuaauka Ñandejára ñeʼẽ,+ pórke Ñandejára omeʼẽ chupe ijespíritu sánto, ha ipojera voi ojapóvo upéva. 35 Pe Túa ohayhu pe Taʼýrape+ ha omoĩ opa mbaʼe ipoguýpe.+ 36 Pe persóna ohechaukáva ojeroviaha pe Taʼýrare oikovéta pára siémpre,+ pe naiñeʼẽrendúiva pe Taʼýrape katu ndohupytymoʼãi jeikove opaveʼỹva,+ ha Ñandejára ipochýta hendive.+

4 Umi fariséo ohendu Jesús orekoha hetave segidór, ha avei haʼe ovautisaha+ hetave héntepe Juángui. 2 (Añetehápe Jesús ndoporovautisái, síno idisipulokuéra la ojapóva upéva). 3 Oikuaávo la ojeʼéva umi fariséope, Jesús osẽ Judéagui ha oho jey Galiléape. 4 Péro upearã ohasa vaʼerã Samáriarupi. 5 Upéi Jesús og̃uahẽ peteĩ siuda héravape Sicar, oĩva Samáriape. Ha ag̃uiete upégui oĩ pe yvy Jacob omeʼẽ vaʼekue itaʼýra Josépe.+ 6 Upépe oĩ Jacob póso.*+ Jesús ikaneʼõ pórke hetaiterei oguata, upémarõ oguapy pe póso mátape, asaje las 12 rupi.*

7 Ha peteĩ kuña samaritana ou onohẽ hag̃ua y, ha Jesús heʼi chupe: “Jaʼumína michĩmi nde y”. 8 (Idisipulokuéra oho kuri pe siudápe ojogua hag̃ua álgo hoʼu hag̃ua). 9 Upémarõ pe kuña samaritana heʼi chupe: “Nde ningo judío, ha che katu samaritana, ¿mbaʼéicha piko upéicharõ rejeruréta chéve y?”. (Umi judiokuéra ningo ndojeheʼái umi samaritánore).+ 10 Jesús okontesta chupe: “Nde ndereikuaái pe rregálo Ñandejára omeʼẽva+ ni mávapa upe heʼíva ndéve: ‘Jaʼumína michĩmi nde y’. Reikuaárire, nde rejeruréta kuri chupe, ha haʼe omeʼẽta kuri ndéve y oporomoingovéva”.+ 11 Pe kuña heʼi chupe: “Karai, nde ndereguerekói ni válde renohẽ hag̃ua y, ha ko póso ningo ipypuku hína. ¿Moõgui piko upéicharõ reguenohẽta pe y oporomoingovéva? 12 ¿Nde piko upéicharõ neimportanteve guaʼu ore túa ypykue Jacóbgui? Haʼe oheja vaʼekue oréve ko póso, ha haʼe voi oipuru ko póso hoyʼu hag̃ua haʼe, itaʼyrakuéra ha hymbakuéra”. 13 Jesús heʼi chupe: “Enterove hoʼúva ko y, upéi ijuhéi jeýta. 14 Péro oimeraẽ hoʼúva pe y che ameʼẽtava, núnka ndaijuheimoʼãvéima.+ Pe y ameʼẽtava chupe haʼetéta* peteĩ yvu omeʼẽva y oporomoingovéva pára siémpre”.+ 15 Pe kuña heʼi chupe: “Karai, emeʼẽna chéve pe y anivéma hag̃ua cheuhéi, ha ani hag̃ua ajuve anohẽ y ko pósogui”.

16 Jesús heʼi chupe: “Tereho ehenói ne ménape ha peju koʼápe”. 17 Pe kuña heʼi: “Chéko nacheménai”. Ha Jesús heʼi: “Nandejapúi erévo: ‘Chéko nacheménai’ 18 Pórke nde 5 vésema remenda, ha pe kuimbaʼe koʼág̃a oikóva nendive ndahaʼéi ne ména. Añete la ere vaʼekue”. 19 Pe kuña heʼi chupe: “Karai, ahechakuaa nde peteĩ profetaha.+ 20 Ore tuakuéra ypykue oadora vaʼekue Ñandejárape ko montáñape, péro peẽ judiokuéra peje Jerusalénpe ojeadora vaʼerãha chupe”.+ 21 Jesús heʼi: “Añetehápe haʼe ndéve: og̃uahẽta peteĩ tiémpo ha peẽ natekotevẽmoʼãvéima peju ko montáñape ni peho Jerusalénpe peadora hag̃ua Ñandejárape. 22 Peẽ ningo ndapeikuaái mávapepa peadora,+ ore judío katu roikuaa mávapepa roadora, pórke ore judío raẽvete roikuaa mbaʼépa Ñandejára ojapóta oporosalva hag̃ua.+ 23 Upéicharamo jepe, og̃uahẽta hína pe tiémpo, ha koʼág̃a ja og̃uahẽma voi, umi Ñandejára siérvo teete oadorataha chupe haʼe oipotaháicha. Haʼekuéra ohejáta pe espíritu sánto ogia chupekuéra ha osegíta umi enseñánsa verdadéra. Añetehápe Ñandejára voi oheka umichagua persónape oadora hag̃ua chupe.+ 24 Ñandejára ningo peteĩ espíritu,+ ha umi oadoráva chupe oheja vaʼerã pe espíritu sánto ogia chupekuéra, ha osegi vaʼerã umi enseñánsa verdadéra”.+ 25 Pe kuña heʼi Jesúspe: “Che aikuaa outaha pe Mesías, oñehenóiva Cristo. Haʼe ou vove, omombeʼúta oréve opaite mbaʼe”. 26 Jesús heʼi chupe: “Che hína upe kuimbaʼe”.+

27 Upéi og̃uahẽ oúvo idisipulokuéra ha oñesorprende hikuái haʼe oñeʼẽ haguére peteĩ kuñándi. Upéicharõ jepe avave ndeʼíri chupe: “¿Mbaʼéiko rejapo hína?”, térã: “¿Mbaʼére piko reñeʼẽ hendive?”. 28 Upémarõ pe kuña oheja ikambuchi, ha oho oike pe siudápe ha heʼi umi héntepe: 29 “Pejumína pehecha, oĩ peteĩ kuimbaʼe omombeʼupaitéva chéve umi mbaʼe ajapo vaʼekue. ¿Kóva piko ndahaʼeichéne pe Cristo?”. 30 Haʼekuéra osẽ pe siudágui ha ou Jesús rendápe.

31 Upe aja idisipulokuéra heʼi jey jey chupe: “Mboʼehára,*+ ekarúna”. 32 Péro haʼe heʼi chupekuéra: “Che areko voi la haʼu vaʼerã, péro peẽ ndapeikuaái mbaʼépa upéva”. 33 Idisipulokuéra katu oñepyrũ heʼi ojupe: “Avave ningo ndoguerúi chupe hoʼu vaʼerã, ¿ajépa?”. 34 Jesús heʼi chupekuéra: “Che rembiʼu hína kóva: ajapo upe chembou vaʼekue volunta,+ ha atermina pe traváho haʼe omeʼẽ vaʼekue chéve.+ 35 Peẽ ningo peje ofaltaha gueteri 4 mése og̃uahẽ hag̃ua pe kosécha tiémpo. Péro che haʼe peẽme, pemañamína umi kokuére, mbaʼéichapa morotĩmbáma, oĩma oñemonoʼõ hag̃uáicha.+ 36 Pe omonoʼõvape oñemeʼẽma isuéldo ha haʼe ombyaty pe kokue oprodusíva. Umíva hína umi ohupytýtava jeikove opaveʼỹva. Upévare pe oñemitỹva ha upe omonoʼõva ovyʼa oñondive.+ 37 Siertoite ningo pe ñeʼẽ heʼíva: peteĩva oñotỹ ha ótro omonoʼõ. 38 Che pomondo pemonoʼõ hag̃ua peẽ napeñemitỹi haguépe. Ótro ombaʼapo ha peẽme ideprovécho itravahokue”.

39 Pe kuña samaritana heʼi kuri umi héntepe Jesús rehe: “Omombeʼupaite chéve umi mbaʼe ajapo vaʼekue”.+ Upévare heta upe siudapegua ojerovia Jesús rehe. 40 Ha umi hénte Samariagua ou hendápe ha ojerure chupe opyta hag̃ua hendivekuéra, ha Jesús opyta upépe 2 día. 41 Ha upéicha hetave oĩ ogueroviáva, pórke ohendu umi mbaʼe haʼe omboʼéva. 42 Ha heʼi hikuái pe kuñáme: “Koʼág̃a ndahaʼevéima nde eréguinte rogueroviáva, síno pórke ore voi rohendu ha roikuaa ko kuimbaʼe añetehápe haʼeha pe osalvátava ko múndo”.+

43 Ohasa rire 2 día, haʼe oho Galiléape. 44 Jesús voi heʼi vaʼekue ndaiporiha proféta ojeguerohorýva ivállepe.+ 45 Ha haʼe og̃uahẽrõ guare Galiléape, umi hénte upepegua orresivi porã chupe. Haʼekuéra oho kuri avei Jerusalénpe pe fiestarã,+ ha ohecha umi mbaʼe Jesús ojapo vaʼekue pe fiésta aja,+ upévare orresivi porã chupe hikuái.

46 Upéi Jesús oho jey siuda de Canápe, oĩva Galiléape. Upépe ojapo kuri víno ýgui.+ Upérõ oĩ peteĩ kuimbaʼe ombaʼapóva pe rréipe g̃uarã, ha itaʼýra hasyete Capernaúmpe. 47 Oikuaávo Jesús ou hague Judéagui Galiléape, ko kuimbaʼe oho hendápe ha ojerure asy chupe ohomi hag̃ua Capernaúmpe omonguera itaʼýrape, pórke omano mbotáma hína. 48 Péro Jesús heʼi: “Peẽ ndapegueroviamoʼãi voi ndapehecháiramo milágro”.+ 49 Pe kuimbaʼe heʼi chupe: “Karai, jahána chendive ani hag̃ua omano che raʼymi”. 50 Jesús heʼi chupe: “Tereho katu nde rógape, oime nde raʼy okueráma”.+ Pe kuimbaʼe oguerovia Jesús heʼi vaʼekue chupe ha osẽ oho. 51 Upéi tapére ijesklavokuéra ohug̃uaitĩma chupe omombeʼu hag̃ua pe mitãʼi okueráma hague. 52 Upémarõ haʼe oporandu chupekuéra mbaʼe órapa okuera raʼe. Ha haʼekuéra heʼi: “Kuehe asaje, la únarupi* opoi chugui pe akãnundu”. 53 Upépe pe túa ohechakuaa upe oraitépe Jesús heʼi hague chupe: “Oime nde raʼy okueráma”.+ Upévare haʼe ha hogayguakuéra ojerovia Jesús rehe. 54 Kóva hína pe segundo milágro+ Jesús ojapóva oúvo Judéagui Galiléape.

5 Upe rire, og̃uahẽ umi judiokuéra fiésta,+ ha Jesús ojupi Jerusalénpe. 2 Ha Jerusalénpe, Umi Ovechakuéra Rokẽ+ ypýpe oĩ peteĩ piléta hebréope oñehenóiva Betzata, ha ojere hese 5 korredór itechopáva. 3 Upérupi oñeno hetaiterei hasýva, ohechaʼỹva, ikarẽva ha orekóva parálisis ipy térã ipópe.* 4* —— 5 Ha oĩ avei upépe peteĩ kuimbaʼe ojapómava 38 áño hasy hague. 6 Jesús ohecha pe kuimbaʼépe oñenoha hína, ha opilla areterei guivéma hasy hague, upémarõ oporandu chupe: “¿Ndépa rekuerase?”.+ 7 Pe hasýva okontesta: “Karai, ndarekói ningo avave chepytyvõmi vaʼerã aike hag̃ua pe y oñemonguʼe jave, ha che aha aja, ótro itenondéma cherehe”. 8 Jesús katu heʼi chupe: “Epuʼã, ejagarra nde rupa* ha tereho”.+ 9 Upepete pe kuimbaʼe okuera, ojagarra hupa* ha oho.

Upérõ sábado kuri. 10 Upévare umi judío heʼi pe okuera vaʼekuépe: “Koestedía ningo sábado, ha ndovaléi regueraha nde rupa”.*+ 11 Péro haʼe heʼi: “Pe kuimbaʼe chemonguera vaʼekue voi heʼi chéve: ‘Ejagarra nde rupa* ha tereho’”. 12 Haʼekuéra oporandu chupe: “¿Máva piko upe heʼi vaʼekue ndéve: ‘Ejagarra nde rupa* ha tereho’?”. 13 Upérõ oĩ kuri hetaiterei hénte upe lugárpe ha Jesús ohóma upégui, upévare pe kuimbaʼe ndoikuaái mávapa upe omonguera vaʼekue chupe.

14 Upe rire Jesús otopa hese témplope ha heʼi chupe: “Nde ningo koʼág̃a rekueráma, eñehaʼã anive repeka ani hag̃ua ojehu ndéve peteĩ mbaʼe ivaivéva”. 15 Upéi pe kuimbaʼe oho heʼi umi judíope haʼeha Jesús la omonguera vaʼekue chupe. 16 Upévare umi judío opersegi Jesúspe, ojapo haguére koʼã mbaʼe sabadokue. 17 Péro haʼe heʼi chupekuéra: “Che Ru osegi ombaʼapo koʼág̃a peve, upévare che asegi avei ambaʼapo”.+ 18 Upévare umi judío ohekavéntema oportunida ojuka hag̃ua Jesúspe, ndahaʼéi voi ndorrespetái haguére pe sábado, síno avei heʼi haguére Ñandejára haʼeha Itúa+ ha péicha oñekompara Ñandejárare.+

19 Upévare Jesús heʼi chupekuéra: “Añetehápe haʼe peẽme: pe Taʼýra ndaikatúi ojapo ni peteĩ mbaʼe ijehegui reínte, haʼe ohecha Itúa ojapóva, ha upéva añoite ojapo.+ Oimeraẽ mbaʼe pe Túa ojapóva, upeichaite avei ojapo pe Taʼýra. 20 Pe Túa ohayhu Itaʼýrape+ ha ohechauka chupe entéro mbaʼe ojapóva, ha ohechaukáta avei chupe umi mbaʼe tuichavéva koʼãvagui, ha peẽ peñesorprendéta pehechávo umíva.+ 21 Pe Túa omopuʼãháicha umi omanóvape oikove jey hag̃ua,+ upéicha avei pe Taʼýra omoingove umi haʼe oipotávape.+ 22 Pe Túa ndohusgái avavépe, síno omeʼẽ autorida pe Taʼýrape oporohusga hag̃ua.+ 23 Péicha ojapo enterove omombaʼe hag̃ua pe Taʼýrape, omombaʼeháicha pe Túape. Pe persóna nomombaʼéiva pe Taʼýrape, nomombaʼéi avei pe Túape, haʼe ningo pe ombou vaʼekue chupe.+ 24 Añetehápe haʼe peẽme: pe persóna ohendúva che ñeʼẽ ha ogueroviáva upe chembou vaʼekuépe, ohupytýta jeikove opaveʼỹva,+ ha noñekondenamoʼãi* chupe. Peichagua persóna haʼete omanóva kuri ha oñemoingove jeýva chupe.+

25 Añetehápe haʼe peẽme: og̃uahẽta hína pe tiémpo ha koʼág̃a og̃uahẽma voi, umi omanóva ohendutaha Ñandejára Raʼy oñeʼẽvo, ha umi ohendúva ha ojapóva haʼe heʼíva oikovéta. 26 Pe Túa oreko podér omeʼẽ hag̃ua vída,+ ha omeʼẽ avei pe Taʼýrape upe podér.+ 27 Ha omeʼẽ pe Taʼýrape autorida oporohusga hag̃ua+ pórke haʼe hína pe Yvypóra Raʼy.+ 28 Ani peñesorprende ko haʼe vaʼekuére, pórke og̃uahẽta pe tiémpo enterove umi oĩva pe sepultúrape* ohendutaha iñeʼẽ+ 29 ha osẽta pe sepultúragui. Umi ojapo vaʼekue iporãva orresusitáta oikove hag̃ua, umi ojapo vaʼekue ivaíva katu orresusitáta ojehusga hag̃ua.+ 30 Che ndaikatúi ajapo ni peteĩ mbaʼe chejehegui reínte. Che ahusga umi héntepe pe Túa heʼiháicha chéve. Che ahusga porã chupekuéra+ pórke ndajapói che aipotáva, síno ajapo pe chembou vaʼekue oipotáva.+

31 Che añeʼẽramo chejehénte umi héntepe, haʼekuéra ndogueroviamoʼãi la che haʼéva.+ 32 Péro oĩ avei ótro* oñeʼẽva cherehe ha che aikuaa siertoha la haʼe heʼíva cherehe.+ 33 Peẽ pemondo kuri unos kuánto kuimbaʼe Juan rendápe, ha la haʼe heʼi vaʼekue cherehe siertoite.+ 34 Añetehápe, che naikotevẽi ni peteĩ persóna oñeʼẽ cherehe, péro amombeʼu koʼã mbaʼe peẽ pejesalva hag̃ua. 35 Juan haʼe vaʼekue peteĩ lámpara ojajái ha ohesapéva, ha peẽ ñepyrũrã pevyʼase kuri pe lus reheve, péro sapyʼamínte peipota kuri upéva.+ 36 Juan heʼi vaʼekue umi héntepe pe Túa chembou hague, péro che ajapóvo umi tembiapo che Ru omeʼẽ vaʼekue chéve, ahechauka porãve pe Túa chembou hague.+ 37 Avei pe Túa chembou vaʼekue voi heʼi che haʼeha Itaʼýra.+ Peẽ napehendúiva iñeʼẽ ni ndapehecháiva chupe núnka.+ 38 Ha peẽ ndapeguerekói iñeʼẽ pende pyʼapýpe, pórke ndapegueroviái pe haʼe ombou vaʼekuépe.

39 Peẽ pestudia Ñandejára Ñeʼẽ+ pepenságui umíva rupive pehupytytaha jeikove opaveʼỹva, ha umíva voi oñeʼẽ cherehe.+ 40 Upéicharamo jepe peẽ ndapejuséi che rendápe+ pehupyty hag̃ua jeikove opaveʼỹva. 41 Che ndaipotái umi hénte chembotuicha, 42 péro peẽ ndaupéichai. Che aikuaa porã peẽ ndapehayhuiha Ñandejárape. 43 Che aju che Túa rérape, péro peẽ ndacherresivíri, ótro oúramo ijehegui reínte katu perresivíta chupe. 44 Peẽ ningo peiko pembotuicha pende rapichápe ha peipota ótro penembotuicha avei, péro napeñehaʼãi Ñandejára peteĩetéva pendeguerohory hag̃ua. ¿Mbaʼéicha piko upéicharõ pegueroviáta che haʼéva?+ 45 Ani peimoʼã che poakusataha pe Túa renondépe, oĩ voi peteĩ ojapóva upéva. Umi mbaʼe Moisés oskrivi vaʼekue ohechauka peẽ pejapoha ivaíva,+ péicha upe peẽ pejeroviaha pendeakusa. 46 Añetehápe, pejeroviárire Moisés rehe, pejeroviáta avei kuri cherehe, pórke haʼe oñeʼẽ cherehe umi lívro oskrivi vaʼekuépe.+ 47 Péro ndapegueroviáiramo Moisés oskrivi vaʼekue, ¿mbaʼéicha voi piko pegueroviáta che haʼéva?”.

6 Upe rire Jesús ohasa pe Mar de Galilea, oñehenóiva avei Tiberíades.+ 2 Ha heta hénte osegi meme chupe+ ohechágui umi milágro haʼe ojapóva omonguerávo umi hasývape.+ 3 Upémarõ Jesús ojupi peteĩ montáñape ha oguapy upépe idisipulokuérandi. 4 Upérõ hiʼag̃uíma umi judiokuéra fiésta hérava Páskua.+ 5 Upéi Jesús ohecha ouha hendápe hetaiterei hénte ha oporandu Felípepe: “¿Moõgui piko jajoguáta pan koʼã hénte hoʼu hag̃ua?”.+ 6 Jesús ningo oikuaáma voi mbaʼépa ojapóta, péro oporandúnte chupe oikuaa hag̃ua mbaʼépa opensa. 7 Felipe okontesta: “Ni jajoguáramo pan 200 denario* repy ndohupytymoʼãi káda uno hoʼu hag̃ua ni michĩmi jepe”. 8 Peteĩ idisípulo hérava Andrés, haʼéva Simón Pedro ermáno, heʼi: 9 “Koʼápe oĩ peteĩ mitãʼi orekóva 5 pan* ha mokõi piraʼi. ¿Péro mbaʼéicha piko ikatúta ohupytypa enterovépe?”.+

10 Jesús heʼi: “Peje umi héntepe toguapy”. Upe lugárpe oĩ pásto iporãva, upémarõ oguapy hikuái upépe, ha pe hénte atýpe oĩ 5.000 kuimbaʼérupi.+ 11 Upéi Jesús ojagarra umi pan, oagradese Ñandejárape ha omeʼẽ umi héntepe, avei ombohasa chupekuéra umi pira hoʼu hag̃ua hyg̃uatãha meve. 12 Ha enterove umi hénte hyg̃uatã rire, Jesús heʼi idisipulokuérape: “Pembyaty la hembýva ani hag̃ua oñehundipa rei”. 13 Upémarõ ombyaty hikuái pe hembýva umi 5 pan oñembojaʼo vaʼekuégui, ombyaty hikuái 12 kanásto renyhẽ.

14 Umi hénte ohechávo umi milágro Jesús ojapóva, oñepyrũ heʼi: “Añetehápe kóva hína pe proféta ojeʼe vaʼekue outaha ko múndope”.+ 15 Jesús oikuaa umi hénte outaha ojagarra ha omoĩ chupe rréiramo,+ upémarõ haʼe oho jey pe montáñape haʼeño.+

16 Upéi kaʼarupytũvo idisipulokuéra oguejy pe márpe,+ 17 ojupi peteĩ varkoʼípe ha okrusa hikuái pe mar, ha oho Capernaúm gotyo. Upérõ pytũma ha Jesús ndoúi gueteri hendapekuéra.+ 18 Upéi oipeju peteĩ yvytu atã ha pe mar oñepyrũ ipochy.+ 19 Umi disípulo orrema rire 5 térã 6 kilómetrorupi,* ohecha Jesús oguataha oúvo pe mar ári, og̃uahẽ mbotaitéma voi pe varkoʼípe ha tuichaiterei oñemondýi hikuái. 20 Péro haʼe heʼi chupekuéra: “¡Chénteko, ani pekyhyje!”.+ 21 Upémarõ haʼekuéra vyʼápe ohupi chupe pe varkoʼípe ha sapyʼaitépe og̃uahẽ hikuái pe ohohápe.+

22 Al ótro día, umi hénte opyta vaʼekue pe mar kóstape pe ótro ládope, opilla pe varkoʼi peteĩete oĩ vaʼekue pe oríllape ndaiporiveimaha. Umi disípulo ojupi raʼe pe varkoʼípe ha oho, péro Jesús ndohói hendivekuéra. 23 Upéi ou Tiberíadesgui unos kuánto varkoʼi, ha opyta ag̃ui pe lugár Jesús omeʼẽ haguégui tembiʼu umi héntepe, upérõ haʼe oagradese kuri Ñandejárape pe tembiʼúre. 24 Umi hénte ohechávo ndaiporiha upépe Jesús ni idisipulokuéra, ojupi jey hikuái umi ivarkoʼípe ha oho Capernaúmpe oheka hag̃ua Jesúspe.

25 Ohasávo pe mar, otopa hese hikuái ha heʼi: “Mboʼehára,*+ ¿arakaʼe piko reg̃uahẽ raʼe?”. 26 Jesús heʼi: “Añetehápe haʼe peẽme, peẽ ndapejúi che rendápe pehechágui umi milágro, síno peʼu rupi pan peneryg̃uatãha meve.+ 27 Ani pembaʼapo pe tembiʼu ikatúvare oñehundi, síno pembaʼapo vaʼerã pe tembiʼu núnka noñehundimoʼãivare, omeʼẽva jeikove opaveʼỹva.+ Péva pe tembiʼu omeʼẽta peẽme pe Yvypóra Raʼy, pe Túa omoĩ hese iséllo ohechauka hag̃ua oguerohoryha chupe”.+

28 Upémarõ umi hénte heʼi: “¿Mbaʼépa Ñandejára oipota ore rojapo?”. 29 Jesús okontesta: “Ñandejára oipota pejerovia pe haʼe ombou vaʼekuére”.+ 30 Upémarõ heʼi hikuái: “¿Mbaʼe milágro piko nde rejapóta+ rohecha ha roguerovia hag̃ua? ¿Mbaʼe nde rejapóta? 31 Umi ñande tuakuéra ypykue hoʼu vaʼekue maná pe desiértope,+ ojeskrivi haguéicha Ñandejára Ñeʼẽme: ‘Omeʼẽ chupekuéra pan oúva yvágagui hoʼu hag̃ua’”.+ 32 Upémarõ Jesús heʼi: “Añetehápe haʼe peẽme: che Túa koʼág̃a omeʼẽ peẽme pe pan verdadéro oúva yvágagui. Moisés nomeʼẽi kuri peẽme pe pan verdadéro oúva yvágagui. 33 Pe pan Ñandejára omeʼẽva ou yvágagui ha umi hoʼúva ko pan oikovéta pára siémpre”. 34 Upémarõ haʼekuéra heʼi chupe: “Ore Ruvicha, siémprekena emeʼẽ oréve upe pan”.

35 Jesús heʼi: “Che hína pe pan omeʼẽva vída etérna. Pe persóna oúva che rendápe ni mbaʼevéicharõ ndoikomoʼãvéima iñembyahýi, ha pe ohechaukáva ojeroviaha cherehe núnka ndaijuheimoʼãvéima.+ 36 Péro haʼéma haguéicha peẽme: peẽ cherecháramo jepe, ndapejeroviái cherehe.+ 37 Entéro umi persóna che Ru omeʼẽva chéve, ou chemoirũ. Ha ni mbaʼevéicharõ namosẽmoʼãi pe persóna oúvape che rendápe.+ 38 Che aguejy yvágagui+ ndahaʼéi ajapo hag̃ua che volunta, síno aju ajapo hag̃ua pe chembou vaʼekue volunta.+ 39 Pe chembou vaʼekue ndoipotái oñehundi ni peteĩva umi haʼe omeʼẽ vaʼekue chéve, haʼe oipota amoingove jey+ chupekuéra pe ára pahápe. 40 Che Ru oipota enterove oikuaáva pe Taʼýrape ha ohechaukáva ojeroviaha hese, oikove pára siémpre,+ ha che amoingove jeýta+ chupekuéra pe ára pahápe”.

41 Umi judío katu oñemoĩ oñeʼẽ vai Jesús rehe heʼi haguére: “Che hína pe pan oguejýva yvágagui”.+ 42 Ha oñepyrũ heʼi hikuái: “¿Kóva piko ndahaʼéi Jesús, José raʼy? Ñande ningo jaikuaa itúa ha isýpe, ¿ajépa?+ ¿Mbaʼéicha piko koʼág̃a heʼíta: ‘Che aguejy yvágagui’?”. 43 Jesús heʼi chupekuéra: “Anive peñeʼẽ ñemi la haʼe vaʼekuére. 44 Avave ndaikatúi ou che rendápe, che Ru chembou vaʼekue ndoguerúiramo chupe,+ ha che amoingove jeýta upe persónape pe ára pahápe.+ 45 Péicha oskrivi vaʼekue umi proféta: ‘Jehová* ohekomboʼéta enterovépe’.+ Entéro ohendúva pe Túape ha oaprendéva chugui, ou che rendápe. 46 Kóva ndeʼiséi oĩha peteĩ persóna ohecha vaʼekue pe Túape,+ síno che añoite ahecha chupe, pórke chéve chembou Ñandejára. Che añoite ahecha pe Túape.+ 47 Añetehápe haʼe peẽme, pe ojeroviáva cherehe ohupytýta jeikove opaveʼỹva.+

48 Che hína pe pan omeʼẽva vída etérna.+ 49 Umi pende tuakuéra ypykue hoʼu vaʼekue maná pe desiértope ha upéicharamo jepe omano.+ 50 Oimeraẽ hoʼúva pe pan oúva yvágagui nomanomoʼãi. 51 Che hína pe pan oguejýva yvágagui ha omeʼẽva vída, oĩramo hoʼúva ko pan oikovéta pára siémpre. Pe pan hína che rete, ha che ameʼẽta umi hénte oĩva ko múndope oikove hag̃ua”.+

52 Upémarõ umi judío oñepyrũ ojodiskutipa ha heʼi: “¿Mbaʼéicha piko ko kuimbaʼe omeʼẽta ñandéve hete jaʼu hag̃ua?”. 53 Upémarõ Jesús heʼi chupekuéra: “Añetehápe haʼe peẽme: ndapeʼúiramo pe Yvypóra Raʼy roʼo ha ndapeʼúiramo huguy, ndaikatumoʼãi peikove.*+ 54 Pe hoʼúva che roʼo ha hoʼúva che ruguy ohupytýta jeikove opaveʼỹva, ha che amoingove jeýta chupe pe ára pahápe.+ 55 Che roʼo ha che ruguy ningo iporãiteve oimeraẽ ótro tembiʼu ha vevídagui. 56 Pe hoʼúva che roʼo ha che ruguy, siémpre oĩta chendive ha che aiméta hendive.+ 57 Pe Túa oikovéva chembou vaʼekue, ha che aikove pe Túa rupive. Upéicha avei, pe hoʼúva che roʼo oikovéta che rupive.+ 58 Kóva hína pe pan oúva yvágagui. Ndahaʼéi pende tuakuéra ypykue hoʼu vaʼekuéicha, pórke haʼekuéra hoʼu ha upéicharõ jepe omano. Péro pe persóna hoʼúva ko pan, oikovéta pára siémpre”.+ 59 Koʼã mbaʼe Jesús heʼi omboʼérõ guare peteĩ sinagógape Capernaúmpe.

60 Ohendúvo upéva heta disípulo heʼi: “Koʼã mbaʼe heʼíva ningo ivaieterei, ¿máva piko ohenduséta chupe?”. 61 Péro Jesús ohechakuaávo idisipulokuéra oñeʼẽ ñemiha ko mbaʼére, heʼi chupekuéra: “¿Peneofende piko koʼã mbaʼe haʼéva? 62 ¿Mbaʼe piko oikóta upéicharõ pehecháramo pe Yvypóra Raʼy ojupiha pe lugár yma oĩ haguépe?+ 63 Pe espíritu sánto oporomoingove,+ péro umi mbaʼe ikatúva ojapo umi yvypóra ndovaléi mbaʼeverã. Umi mbaʼe che haʼéva peẽme ou pe espíritu sántogui ha oporomoingove.+ 64 Péro oĩ pende apytépe ndojeroviáiva”. Jesús heʼi péicha pórke ja oikuaáma voi* mávapa umi ndojeroviáiva ha mávapa pe otraisionátava chupe.+ 65 Upéi haʼe heʼi: “Upévare haʼe kuri peẽme: avave ndaikatúi ou che rendápe ijeheguínte, sólamente pe Túa odesidíramo, pe persóna ikatu ou che rendápe”.+

66 Upéicha rupi heta idisípulo oho jeýnte ojapo la yma ojapo vaʼekue+ ha nomoirũvéi Jesúspe. 67 Upévare Jesús heʼi umi 12 apóstolpe: “¿Peẽ piko pehose avei haʼekuéraicha?”. 68 Simón Pedro heʼi chupe: “Che Ruvicha, ¿máva rendápe piko rohóta?+ Ne ñeʼẽ ningo omeʼẽ jeikove opaveʼỹva.+ 69 Ha ore roguerovia ha roikuaa nde haʼeha pe ipotĩetéva, upe Ñandejára ombou vaʼekue”.+ 70 Jesús heʼi chupekuéra: “Peẽ 12-pe, che poiporavo, ¿ajépa?+ Upéicharamo jepe pende apytépe oĩ peteĩ ojoguáva pe diáblope”.*+ 71 Upérõ Jesús oñeʼẽ Judas rehe, Simón Iscariote raʼy, pórke haʼe otraisionáta chupe oĩramo jepe umi 12 apóstol apytépe.+

7 Oiko rire koʼã mbaʼe, Jesús osegi opredika Galiléape, haʼe ningo ndohoséi kuri Judéape pórke umi judío* ojukase chupe.+ 2 Upérõ saʼíma ofalta og̃uahẽ hag̃ua umi judiokuéra fiésta hérava Fiésta de las Kaváñas.*+ 3 Upévare Jesús ermanokuéra+ heʼi chupe: “Esẽ tereho Judéape, nde disipulokuéra ohecha hag̃ua avei umi milágro rejapóva. 4 Peteĩ persóna oipotáramo ojekuaa chupe, ndojapomoʼãi mbaʼeve ñemiháme. Rejapóramo milágro, rejapo vaʼerã enterove nderechatahápe”. 5 Añetehápe, iñermanokuéra ndojeroviái hese.+ 6 Upévare Jesús heʼi chupekuéra: “Che tiémpo neʼĩra og̃uahẽ,+ peẽ katu oimeha óra ikatu peho pe fiestarã. 7 Peẽ ndapejapói mbaʼeve umi hénte ndaijaʼéi hag̃ua penderehe, péro cherehe ndaijaʼéi pórke amombeʼu ivaiha umi mbaʼe ojapóva hikuái.+ 8 Tapeho katu peẽ pe fiestarã, che ndahamoʼãi koʼag̃aite, che tiémpo neʼĩra og̃uahẽ”.+ 9 Heʼi rire chupekuéra koʼã mbaʼe, Jesús opyta Galiléape.

10 Upéi iñermanokuéra oho rire pe fiestarã, Jesús oho avei, péro haʼe oho ñemihámente. 11 Upéi umi judío oñepyrũ oheka Jesúspe pe fiéstape, ha heʼi: “¿Moõiko oime pe kuimbaʼe?”. 12 Umi hénte apytépe heta oĩ oñeʼẽ ñemíva hese. Oĩ heʼíva: “Kuimbaʼe nevuénova ningo péva”. Umi ótro katu heʼi: “Nahanirietépa, pévango oiko ombotavy umi héntepe”.+ 13 Péro avave noñanimái oñeʼẽ hese ótro hénte renondépe pórke okyhyje umi judíogui.+

14 Ohasa rire unos kuánto día, pe fiésta mbytérupima, Jesús oho pe témplope ha oñepyrũ oporomboʼe. 15 Umi judío oñesorprende ha heʼi: “¿Mbaʼéicha rupi piko ko kuimbaʼe oikuaa porãiterei Ñandejára Ñeʼẽ?+ Chupe ningo avave nombostudiái”.*+ 16 Jesús heʼi chupekuéra: “Che naporomboʼéi chejehegui reínte, síno amboʼe Ñandejára heʼíva, haʼe ningo upe chembou vaʼekue.+ 17 Peteĩ persóna ojaposéramo Ñandejára volunta, oñemeʼẽta enkuénta oúpa Ñandejáragui umi mbaʼe amboʼéva,+ térãpa añeʼẽ chejehegui reínte. 18 Pe oñeʼẽva ijehegui reínte oipota oñembotuicha chupe, péro pe heʼíva siertogua ha ndojapóiva mbaʼeve ivaíva, oipota oñembotuicha pe ombou vaʼekuépe chupe.+ 19 Moisés omeʼẽ vaʼekue peẽme pe léi,+ ¿ajépa? Péro ni peteĩva peẽ ndapejapói pe léi heʼíva. ¿Mbaʼére piko chejukase?”.+ 20 Umi hénte okontesta chupe: “Nde oiméne reñendemonia mbaʼe. ¿Máva piko ndejukase?”. 21 Jesús heʼi chupekuéra: “Peteĩ milágronte ajapo pe sábado, ha peẽ peñesorprendéma voi. 22 Pepensamína ko mbaʼére: Moisés heʼi vaʼekue peẽme peñesirkunsida hag̃ua,*+ (upéva pe léi noñepyrũi Moisés tiémpope, síno ymave, pende tuakuéra ypykue tiémpope)+ ha peẽ pesirkunsida umi mitãme sabadokue jepe. 23 Ha peteĩ mitãme oñesirkunsidáramo sabadokue oñekumpli hag̃ua Moisés léi, ¿mbaʼére piko upéicharõ pendepochy vaipa amonguera haguére peteĩ kuimbaʼépe sábado?+ 24 Anivéna pejesegi la pehechávarente pehusga hag̃ua. Pendehústo vaʼerã pehusga jave”.+

25 Upérõ algúno umi oikóva Jerusalénpe heʼi: “Kóva haʼe hína pe kuimbaʼe ojukaséva hikuái, ¿ajépa?+ 26 Koʼápe oñeʼẽ hína enterove renondépe ha avave ndeʼíri chupe mbaʼeve. ¿Noiméi piko ñane governantekuéra opensáma kóva haʼeha hína pe Cristo? 27 Ñandéngo jaikuaa moõguápa ko kuimbaʼe,+ péro pe Cristo ou vove avave ndoikuaamoʼãi moõguápa haʼe”. 28 Ha omboʼe aja pe témplope Jesús hatã heʼi: “Peẽ chekuaa, ha peikuaa moõguápa che. Chéngo ndajúi chejeheguínte,+ pe chembou vaʼekue añetehápe oexisti, ha peẽ ndapeikuaái chupe.+ 29 Péro che si aikuaa chupe,+ aju voi hérape, ha haʼe chembou”. 30 Upévare oñepyrũ ohecha hikuái mbaʼéichapa ojagarráta Jesúspe,+ péro avave ndojagarrái chupe pórke neʼĩra og̃uahẽ itiémpo.+ 31 Upéicharamo jepe heta hénte ojerovia hese,+ ha heʼi: “Pe Cristo ou vove ojapóta heta milágro. ¿Ndahaʼéi piko upéva voi la ojapómava ko kuimbaʼe?”.

32 Umi fariséo ohendu mbaʼépa heʼi ñemiháme umi hénte Jesús rehe, upémarõ umi saserdóte prinsipál ha umi fariseokuéra omondo umi ofisiálpe ojagarra hag̃ua chupe. 33 Jesús katu heʼi umi héntepe: “Aiméta gueteri penendive sapyʼami, aha mboyve pe chembou vaʼekue rendápe.+ 34 Upéi peẽ cherekáta ha ndachejuhumoʼãi, pórke che aimetahápe peẽ ndaikatumoʼãi peho”.+ 35 Upévare umi judío heʼi: “¿Moõ mbaʼe piko ohóta kóva ajeve la ndajatopamoʼãi hese? ¿Ohóta piko oiko umi judíondi isarambíva umi griego apytépe ha omboʼéta avei umi griégope? 36 Haʼe ningo heʼi: ‘Upéi peẽ cherekáta ha ndachejuhumoʼãi, pórke che aimetahápe peẽ ndaikatumoʼãi peho’. ¿Mbaʼe piko heʼise upéva?”.

37 Upéi pe último día, pe día iñimportantevéva pe fiéstape,+ Jesús oñemboʼy ha heʼi hatã: “Oĩramo ijuhéiva, tou che rendápe ha toyʼu.+ 38 Pe persóna ojeroviáva cherehe, heʼiháicha Ñandejára Ñeʼẽ: ‘Ikorasõ mbytetégui osyrýta y oporomoingovéva’”.+ 39 Haʼe heʼi upéva espíritu sántore. Ko espíritu oñemeʼẽ potaitéma kuri umi ojeroviávape hese, péro upérõ Jesús neʼĩra oho yvágape,+ upévare noñemeʼẽi gueteri chupekuéra pe espíritu.+ 40 Ohendúvo koʼã mbaʼe, umi hénte apytégui algúno heʼi: “Añetehápe kóva hína pe Proféta”.+ 41 Ótro katu heʼi: “Kóva ningo pe Cristo”.+ Péro oĩ avei heʼíva: “Pe Cristo ndoumoʼãi Galiléagui, ¿ajépa?+ 42 ¿Ndeʼíri piko Ñandejára Ñeʼẽme pe Cristo ou vaʼerãha David familiarégui,+ ha Beléngui,+ pe puévlo David oiko hague?”.+ 43 Ha péicha umi hénte ojodiskutipa. 44 Ijapytepekuéra oĩ voi ojagarraséva Jesúspe, péro avave noñanimái ojagarra chupe.

45 Upéi umi ofisiál oho jey umi saserdóte prinsipál ha umi fariseokuéra rendápe, ha haʼekuéra oporandu umi guárdiape: “¿Mbaʼeháiko ndapeguerúi chupe?”. 46 Umi ofisiál okontesta: “Núnka norohendúiva peteĩ kuimbaʼe péicha oporomboʼéva”.+ 47 Umi fariséo katu heʼi: “¡Anichéne peẽme penembotavýma avei! 48 Ni peteĩ governánte ni fariséo ndojeroviái hese, ¿ajépa?+ 49 Péro koʼã hénte ohendúva Jesúspe ndoikuaái pe léi ha nomereséi Ñandejára oguerohory chupekuéra”. 50 Nicodemo ningo heseguakuéra ha ohóma vaʼekue Jesús rendápe, upévare heʼi chupekuéra: 51 “Ñande léi heʼi jahusga mboyve peteĩ persónape, ñahendu raẽ vaʼerãha chupe, ikatu hag̃uáicha jaikuaa mbaʼépa ojapo, ¿ajépa?”.+ 52 Upémarõ heʼi chupe hikuái: “¿Nde piko Galileagua mbaʼe avei? Ehekána mbaʼépa heʼi Ñandejára Ñeʼẽme ha rehecháta Galiléagui nosẽmoʼãiha ni peteĩ proféta”.*

8 12 Upéi Jesús heʼi jey chupekuéra: “Che hína pe lus ohesapéva ko múndo.+ Pe chemoirũva ni mbaʼevéicharõ ndoikomoʼãi pytũmbýpe, orekóta pe lus+ oporomoingovéva”. 13 Upémarõ umi fariséo heʼi chupe: “Nde reñeʼẽ ndejehe, upévare ndaikatúi roguerovia la eréva”. 14 Jesús okontesta: “Che añeʼẽramo jepe chejehe, siérto la haʼéva, pórke aikuaa moõguipa aju ha moõpa aha.+ Péro peẽ ndapeikuaái moõguipa aju ni moõpa aha. 15 Peẽ pehusga hag̃ua pejesegi umi mbaʼe pehechávarente,+ che katu ndahusgái avavépe. 16 Péro ahusgáramo che ahusga porã, pórke naiméi cheaño, chendive oĩ hína pe Túa chembou vaʼekue.+ 17 Pende léipe voi heʼi: ‘Oĩramo mokõi testígo, siérto upe ojeʼéva’.+ 18 Che añeʼẽ chejehe ha pe Túa chembou vaʼekue oñeʼẽ avei cherehe”.+ 19 Upémarõ haʼekuéra oporandu chupe: “¿Moõiko oime nde Túa?”. Jesús okontesta: “Peẽ ndachekuaái, ni chéve ni che Túape.+ Peẽ chekuaárire peikuaáta kuri avei che Túape”.+ 20 Koʼã mbaʼe Jesús heʼi oporomboʼe jave pe témplope, umi tesóro oñemoĩháme.+ Péro avave ndojagarrái chupe, pórke neʼĩra og̃uahẽ itiémpo.+

21 Upéi Jesús heʼi jey chupekuéra: “Che aháta ha peẽ cherekáta. Péro peẽ pemanóta pende pekádope.+ Che ahatahápe peẽ ndaikatúi peho”.+ 22 Upévare umi judío oñepyrũ heʼi: “¿Péva piko ojejukase mbaʼe, ajeve heʼi: ‘Che ahatahápe peẽ ndaikatúi peho’?”. 23 Jesús osegi heʼi chupekuéra: “Peẽ ningo ko yvy arigua che katu yvagapegua.+ Peẽ ko mundopegua, péro che ndahaʼéi ko mundopegua. 24 Upévare haʼe peẽme: pemanóta pende pekádope. Pórke peẽ ndapegueroviáiramo che haʼeha pe oñepromete vaʼekue outaha, pemanóta pende pekádope”. 25 Upémarõ oñepyrũ heʼi chupe hikuái: “¿Nde piko máva?”. Jesús heʼi chupekuéra: “¡Aperde rei ningo che tiémpo añeʼẽvo penendive! 26 Areko heta mbaʼe ikatúva haʼe penderehe, ha heta mbaʼére ikatu pohusga. Añetehápe, pe chembou vaʼekue siémpre heʼi siertogua, ha che amombeʼu ko múndope umi mbaʼe haʼe heʼíva chéve”.+ 27 Haʼekuéra ndopillái Jesús oñeʼẽha pe Túare. 28 Upévare Jesús heʼi: “Ág̃a pehupi vove yvyráre pe Yvypóra Raʼýpe,+ peikuaáta che haʼeha pe oñepromete vaʼekue outaha,+ ha ndajapoiha mbaʼevete chejehegui rei,+ síno amombeʼu hague koʼã mbaʼe pe Túa chemboʼe haguéicha. 29 Pe chembou vaʼekue oĩ chendive, ndacherejái cheaño, pórke che siémpre ajapo umi mbaʼe haʼe oguerohorýva”.+ 30 Umi hénte ohendúvo koʼã mbaʼe heʼíva heta oĩ ojeroviáva hese.

31 Jesús heʼi umi judío oguerovia vaʼekuépe chupe: “Peẽ pesegíramo pejapo che haʼéva, peẽ añetehápe che disípulo hína. 32 Peẽ peikuaáta pe añetegua+ ha upéva omeʼẽta peẽme liverta”.+ 33 Péro umi ótro osẽ heʼi: “Oréngo Abrahán familiare ha núnka ndoroikóiva esklávoramo. ¿Mbaʼére piko upéicharõ ere: ‘Perekóta liverta’?”. 34 Jesús okontesta: “Añetehápe haʼe peẽme: enterove osegíva opeka péva hína pekádo rembiguái.+ 35 Pe esklávo ndopytái oiko ipatrón rógape pára siémpre, péro pe patrón raʼy si opyta pára siémpre. 36 Che ningo pe Taʼýra, upévare che ameʼẽramo peẽme liverta, añetehápe pepytáta lívre. 37 Che aikuaa peẽ haʼeha Abrahán familiare. Péro peẽ ningo chejukase pórke ndapegueroviái la che amboʼéva. 38 Che amombeʼu entéro mbaʼe ahecha vaʼekue aĩ aja che Túandi,+ ha peẽ katu pejapo entéro mbaʼe pehendu vaʼekue heʼiha pende túa”. 39 Haʼekuéra heʼi chupe: “Ore ru ningo Abrahán”. Jesús heʼi chupekuéra: “Oimérõ peẽ Abrahán raʼy,+ pejapóna upéicharõ Abrahán ojapo vaʼekue. 40 Che amombeʼu peẽme pe añetegua Ñandejára oikuaauka vaʼekue chéve, péro peẽ chejukase.+ Abrahán núnka ndojapomoʼãi kuri upéicha. 41 Peẽ pejapo pende ru ojapóva”. Haʼekuéra heʼi: “Ore ndahaʼéi família okára, ore Ru ningo peteĩnte, upéva hína Ñandejára”.

42 Jesús heʼi: “Ñandejára haʼérire pende Ru, peẽ cherayhúta kuri.+ Pórke Ñandejára chembou rupi che aime koʼápe, che ndajúi chejehegui rei, síno haʼe chembou.+ 43 Peẽ ndapeaseptaséi la che amboʼéva, ha upévare ndaikatúi pentende la che haʼéva peẽme. 44 Pende ru hína pe Diablo ha peẽ pejapose haʼe oipotáva.+ Haʼe oñepyrũrõ guare oñeʼẽ vai Ñandejárare oiko chugui peteĩ asesíno.+ Pe Diablo omboyke pe añetegua ha ndaijaʼéi voi umi mbaʼe siertoguávare. Haʼe ijapueterei ha haʼe voi pe japu ruvicha,* upévare ijapu jave, umi mbaʼe heʼíva osẽ ipyʼapýgui.+ 45 Che haʼe peẽme la verda, péro peẽ ndapegueroviái la haʼéva. 46 ¿Mávapa pende apytépe ikatu heʼi che apeka hague? Che haʼéramo peẽme la verda, ¿mbaʼére piko ndapegueroviái la haʼéva? 47 Ñandejára raʼykuéra ohendu la haʼe heʼíva,+ péro peẽ napehenduséi Ñandejárape, pórke peẽ ndahaʼéi itaʼýra”.+

48 Umi judío heʼi: “Ndareíri roʼe nderehe: ‘Nde hína peteĩ samaritano+ ha reñendemonia’”.+ 49 Jesús heʼi: “Che nañendemoniái, síno amombaʼe che Túape, péro peẽ cheapoʼi. 50 Che ndaikói añembotuicha,+ péro oĩ peteĩ omeʼẽséva chéve tuicha autorida, ha haʼe hína pe hués. 51 Añetehápe haʼe peẽme: oĩramo ojapóva che haʼéva núnka nomanomoʼãi”.+ 52 Umi judío heʼi chupe: “Koʼág̃a roikuaa porãma nde reñendemoniaha. Abrahán ningo omano ha umi proféta omano avei, péro nde eiko ere: ‘Pe ojapóva che haʼéva núnka nomanomoʼãi’. 53 ¿Nde piko repensa neimportanteveha ore ru Abrahángui? Haʼe omano vaʼekue ha umi proféta avei omano. ¿Máva piko nde rejekree upéicharõ?”. 54 Jesús okontesta: “Che aikóramo añembotuicha, upe haʼéva ndovaléi mbaʼeverã. Péro che Túa ningo pe chembotuicháva,+ upe peẽ pejéva haʼeha pende Jára. 55 Péro peẽ ndapeikuaái chupe,+ che si aikuaa chupe.+ Ha haʼéramo ndaikuaaiha chupe, aikótama chejapu peẽicha. Péro che aikuaa chupe ha ajapo haʼe heʼíva. 56 Pende ru Abrahán ovyʼaiterei pórke ohaʼarõ kuri ohecha pe día che ajutaha, ha oñeimahina* upe día ha ovyʼa”.+ 57 Upémarõ umi judío heʼi: “Ndéngo neʼĩra ni 50 áño reguereko, ¿mbaʼéicha piko upéicharõ rehecháta Abrahánpe?”. 58 Jesús heʼi: “Añetehápe haʼe peẽme: Abrahán onase mboyve che ja aexistíma vaʼekue”.+ 59 Upévare ojagarra hikuái ita ojapi hag̃ua chupe, péro Jesús okañy ha osẽ pe témplogui.

9 Upe rire Jesús ohasa ohóvo ha ohecha peteĩ kuimbaʼe onase vaʼekuépe siégo. 2 Idisipulokuéra oporandu chupe: “Mboʼehára,*+ ¿mbaʼére piko ko kuimbaʼe onase siégo? ¿Haʼe voi opeka haguére térãpa ituakuéra opeka haguére?”. 3 Jesús okontesta: “Ndahaʼéingo ko kuimbaʼe ni ituakuéra opeka haguére haʼe onaséva siégo. Péicha oiko ko kuimbaʼére umi hénte ohecha hag̃ua mbaʼépa Ñandejára ikatu ojapo hese.+ 4 De día jajapo vaʼerã upe chembou vaʼekue volunta,+ pórke pyhare vove avavéma ndaikatúi ojapo mbaʼeve. 5 Aĩ aja ko múndope che hína pe lus ohesapéva ko múndope”.+ 6 Heʼi rire koʼã mbaʼe, Jesús ondyvu pe yvýre, ojapo chugui tuju, omoĩ upéva pe kuimbaʼe resáre,+ 7 ha heʼi chupe: “Tereho ejovahéi pe piléta de Siloámpe” (heʼiséva, “y oñemondóva”). Haʼe oho ojovahéi ha upe rire ohecháma oúvo.+

8 Ivesinokuéra ha umi hénte ohecháva jepi upe kuimbaʼépe ombaʼejerure upérupi, oñepyrũ heʼi: “¿Ndahaʼéi piko kóva pe kuimbaʼe oguapýva jepi ojerure álgo umi ohasávape?”. 9 Oĩ heʼíva: “Si, péva haʼe”. Ótro katu heʼi: “No ndahaʼéi, péro ojogua chupe”. Ha pe kuimbaʼe heʼi: “Che hína upéva”. 10 Upémarõ haʼekuéra oñepyrũ heʼi chupe: “¿Mbaʼéicha piko koʼág̃a ikatúma rehecha?”. 11 Haʼe heʼi: “Pe kuimbaʼe hérava Jesús ojapo tuju, omona che resáre ha heʼi chéve: ‘Tereho ejovahéi Siloámpe’.+ Upémarõ aha ajovahéi ha ahecha”. 12 Upémarõ haʼekuéra heʼi chupe: “¿Moõiko oĩ pe kuimbaʼe?”. Haʼe heʼi: “Ndaikuaái”.

13 Upémarõ umi hénte ogueraha pe kuimbaʼe isiégo vaʼekuépe umi fariséo rendápe. 14 Jesús ojapórõ guare tuju ha omonguera pe kuimbaʼe siégope,+ sábado kuri.+ 15 Umi fariséo oñepyrũ avei oporandu pe kuimbaʼépe mbaʼéichapa ohecha raʼe. Haʼe heʼi: “Omoĩ che resáre tuju, ajovahéi ha upéi ahecha”. 16 Upémarõ umi fariséo apytépe oĩ heʼíva: “Pe kuimbaʼépe ningo nomboúi Ñandejára, upévare nokumplíri pe léi del sábado”.+ Ótro katu heʼi: “¿Mbaʼéicha piko peteĩ kuimbaʼe pekadór ojapóta koʼãichagua milágro?”.+ Ha péicha oñepyrũ ojodiskutipa hikuái.+ 17 Upémarõ heʼi jey hikuái pe isiégo vaʼekuépe: “Haʼe nemonguera, ¿mbaʼépa nde ere hese?”. Pe kuimbaʼe heʼi: “Haʼe ningo peteĩ proféta”.

18 Umi judío katu opensa pe kuimbaʼe ijapuha heʼívo haʼe siégo hague ha koʼág̃a ohechamaha, upévare ohenoika ituakuérape. 19 Ha oporandu chupekuéra: “¿Kóva piko pende raʼy, peẽ pejéva onase hague siégo? ¿Mbaʼéicha rupi piko koʼág̃a ohecha?”. 20 Upémarõ ituakuéra okontesta: “Roikuaa kóva haʼeha ore família ha onase hague siégo. 21 Péro ndoroikuaái mbaʼéichapa koʼág̃a ohecha, ni ndoroikuaái mávapa omonguera chupe. Peporandúna chupe, haʼéngo okakuaapáma ha haʼeñóma oñedefende vaʼerã”. 22 Ituakuéra péicha okontesta pórke okyhyje umi judíogui.+ Haʼekuéra ningo odesidíma omosẽtaha pe sinagógagui oimeraẽ heʼívape Jesús haʼeha pe Cristo.+ 23 Upévare ituakuéra heʼi kuri: “Haʼéngo okakuaapáma, peporandúna chupe”.

24 Upémarõ umi fariséo ohenói jey pe kuimbaʼe isiégo vaʼekuépe ha heʼi chupe: “Ehechaukána remombaʼeha Ñandejárape, ha ere la verda. Ore roikuaa pe kuimbaʼe pekadorha”. 25 Haʼe heʼi chupekuéra: “Che ndaikuaái oimépa pekadór, péro peteĩ mbaʼe si aikuaa porã, yma ndahechái vaʼekue ha koʼág̃a katu ikatúma ahecha”. 26 Haʼekuéra oporandu jey chupe: “¿Mbaʼépa ojapo nderehe? ¿Mbaʼéichapa nemonguera?”. 27 Haʼe okontesta: “Haʼémango peẽme ha napehendúi. ¿Mbaʼére piko peipota haʼe jey peẽme? ¿Térã piko peẽ peikose avei idisípuloramo?”. 28 Upémarõ ojaʼo chupe hikuái ha heʼi: “Nde ningo pe kuimbaʼe disípulo, péro ore Moisés disípulo hína. 29 Ore roikuaa Ñandejára oñeʼẽ hague Moiséspe, péro upe kuimbaʼe ndoroikuaái moõguipa ou”. 30 Pe kuimbaʼe heʼi: “Eʼa, haʼe ningo chemongueráma, ha upéicharõ jepe, ¿ndapeikuaái moõguipa ou? 31 Jaikuaa Ñandejára nohenduiha umi pekadórpe,+ péro oĩramo orrespetáva Ñandejárape ha ojapóva ivolunta, chupe ohendu.+ 32 Núnka noñehendúiva peteĩ persóna omonguera hague peteĩ isiégovape onase guive. 33 Ko kuimbaʼépe Ñandejára nomboúirire, ndaikatumoʼãi kuri ojapo mbaʼevete”.+ 34 Haʼekuéra heʼi chupe: “Nde ningo nerenyhẽ pekádogui renase guive, ¿ha piko rejúta oremboʼese?”. Upéi omosẽ chupe hikuái.+

35 Jesús ohendu oñemosẽ hague pe kuimbaʼépe, ha otopávo hese heʼi chupe: “¿Nde piko rejerovia pe Yvypóra Raʼýre?”. 36 Haʼe heʼi: “Karai, eréna chéve mávapa ikatu hag̃uáicha ajerovia hese”. 37 Jesús heʼi pe kuimbaʼépe: “Rehecháma ningo chupe, ha koʼág̃a reñeʼẽ hína hendive”. 38 Upémarõ haʼe heʼi: “Che ruvicha, ajerovia nderehe”. Ha omombaʼe* chupe. 39 Jesús heʼi: “Che aju ko múndope ikatu hag̃uáicha ojehusga ko múndope, péicha umi siégo ikatu ohecha,+ ha umi ohecháva opyta siégo”.+ 40 Umi fariséo oĩva hendive, ohendúvo koʼã mbaʼe, heʼi Jesúspe: “Oréngo ndahaʼéi siégo avei, ¿ajépa?”. 41 Jesús heʼi chupekuéra: “Peẽ siégorire ndaperekomoʼãi kuri pekádo. Péro peẽ peje: ‘Ore rohecha’, upévare noñeperdonamoʼãi pende pekádo”.+

10 “Añetehápe haʼe peẽme: pe persóna ndoikéiva pe okẽrupi umi ovechakuéra korápe, síno ojupíva ótro hendárupi, upe persóna peteĩ mondaha hína ha peteĩ oúva mbaretépe ogueraha mbaʼe ahéno.+ 2 Péro pe persóna oikéva pe okẽrupi, upéva haʼe hína umi ovechakuéra pastór.+ 3 Chupe oavri pe guárdia oĩva pe okẽme,+ haʼe ohenói ijovechakuérape hérarupi,+ ha umi ovecha ohendu iñeʼẽ ha haʼe ogia chupekuéra osẽ hag̃ua okápe. 4 Oguenohẽmbávo ijovechakuéra, pe pastór oho henonderã ha umi ovecha oho hapykuéri pórke oikuaa iñeʼẽ. 5 Umi ovecha ni mbaʼevéicharõ ndohomoʼãi peteĩ extráño rapykuéri, síno odiparapáta chugui pórke ndoikuaái umi extráño ñeʼẽ”. 6 Jesús omombeʼu chupekuéra ko ehémplo, péro umi judío nontendéi mbaʼépa la haʼe heʼiséva chupekuéra.

7 Upévare Jesús heʼi jey: “Añetehápe haʼe peẽme: che hína pe okẽ umi ovecha ohasaha.+ 8 Entéro umi che rérape ou guaʼúva, umíva hína mondaha ha oúva mbaretépe ogueraha mbaʼe ahéno, péro umi ovecha nohendúi chupekuéra. 9 Che hína pe okẽ ha oimeraẽ oúva che rendápe oike hag̃ua pe korápe, ojesalváta. Oike ha osẽta ha ojuhúta pásto vérde asýva.+ 10 Pe mondaha ningo ou omonda, ojuka ha ohundi hag̃uánte umi ovechápe.+ Che katu aju umi ovecha oikove hag̃ua, osegi hag̃ua oikove pára siémpre. 11 Che hína pe pastór imbaʼeporãva.+ Pe pastór imbaʼeporãva ningo omeʼẽ hekove* umi ovechakuéra rehehápe.+ 12 Pe persóna okovráva oñatende hag̃ua umi ovecháre ndahaʼéi peteĩ pastór, ha umi ovecha ndahaʼéi imbaʼe, upévare ohechávo ouha pe lóvo, oheja rei umi ovecha ha odipara. Pe lóvo katu ojagarra ha omosarambipa umi ovecha. 13 Pe kuimbaʼépe ningo ojepagánte ha upévare ndojepyʼapýi umi ovecháre. 14 Che hína pe pastór imbaʼeporãva. Che aikuaa che ovechakuérape ha umi che ovecha chekuaa avei chéve.+ 15 Upéicha avei pe Túa chekuaa ha che aikuaa pe Túape.+ Che ameʼẽ che rekove* umi ovechakuéra rehehápe.+

16 Areko ótro ovechakuéra, oĩva ótro korápe,+ umívape avei aguerúta ha haʼekuéra ohendúta che ñeʼẽ. Péicha oikóta chuguikuéra peteĩ ovecha atýnte, ha peteĩ pastór oñangarekóta hesekuéra.+ 17 Pe Túa cherayhu+ pórke che antrega che rekove*+ ikatu hag̃uáicha upéi oñemeʼẽ jey chéve. 18 Ni peteĩ persóna ndoipeʼái chehegui che rekove, síno che adesidi chejehegui ameʼẽtaha. Areko autorida antrega hag̃ua che rekove, ha areko autorida arresivi jey hag̃ua.+ Péicha voi omanda chéve che Ru ajapo hag̃ua”.

19 Ohendúvo koʼã mbaʼe, umi judío oñepyrũ jey ojodiskuti.+ 20 Heta oĩ heʼíva: “Kóvango oñendemonia ha itarováma. ¿Maʼerã piko pehendu chupe?”. 21 Ótro katu heʼi: “Péicha noñeʼẽmoʼãi peteĩ endemoniádo. Peteĩ demónio ndaikatúi omonguera peteĩ siégope, ¿ajépa?”.

22 Upérõ og̃uahẽma Jerusalénpe pe Fiésta de la Dedikasión.* Upérõ ningo inviérno, 23 ha Jesús oguata oikóvo pe témplore oĩháme Salomón Korredór Itechopáva.+ 24 Upépe umi judío ou ojerepa hese ha heʼi: “¿Mbaʼére piko neremombeʼúi gueteri oréve* mávapa nde? Ere porãna oréve oiméramo nde haʼe hína pe Cristo”. 25 Jesús heʼi chupekuéra: “Haʼémango peẽme ha upéicharõ jepe ndapegueroviái. Umi mbaʼe ajapóva che Túa rérape, umíva ohechauka mávapa che.+ 26 Péro peẽ ndapegueroviái pórke peẽ ndahaʼéi che ovecha.+ 27 Che ovechakuéra ohendu che ñeʼẽ ha ou che rapykuéri, ha che aikuaa chupekuéra.+ 28 Che ameʼẽta chupekuéra vída etérna,+ haʼekuéra núnka noñehundimoʼãi ha avave ndoipeʼamoʼãi chehegui.+ 29 Umi ovecha che Ru omeʼẽva chéve ovaleve opaite mbaʼégui, ha avave ndaikatumoʼãi oipeʼa chupekuéra pe Túagui.+ 30 Che ha pe Túa ningo peteĩnte”.*+

31 Upéi umi judío ojagarra jeýma ita ojapi hag̃ua Jesúspe. 32 Haʼe katu heʼi chupekuéra: “Ajapo pene renondépe heta mbaʼe porã pe Túa omandágui chéve. ¿Mavaite umi mbaʼe porã ajapo vaʼekuérepa chejapise?”. 33 Umi judío okontesta chupe: “Ndorojapimoʼãi rejapo haguére peteĩ mbaʼe iporãva, síno reñeʼẽ vai haguére Ñandejárare.+ Ndéngo kuimbaʼénte ha ere ndejehe haʼeha peteĩ dios”. 34 Jesús heʼi chupekuéra: “Pende léipe Ñandejára heʼi: ‘Che haʼe: “Peẽ hína dioses”’, ¿ajépa?+ 35 Upéicharõ, Ñandejára voi ohenói ‘dioses’+ umi kuimbaʼépe, jepe iñeʼẽme oñekondena chupekuéra. Ha Ñandejára Ñeʼẽ heʼíva núnka nokambiái. 36 ¿Mbaʼéicha piko upéicharõ pejéta añeʼẽ vaiha Ñandejárare haʼe haguére: ‘Che hína Ñandejára Raʼy’?+ Chéngo hína pe kuimbaʼe Ñandejára oiporavo ha ombou vaʼekue ko múndope. 37 Ndajapóiramo che Ru volunta, ani pejerovia cherehe. 38 Péro ajapóramo ivolunta, ndapejeroviáiramo jepe cherehe, pegueroviána umi mbaʼe ajapóva.+ Péicha peẽ ikatúta peikuaa ha pesegíta pentende pe Túa oĩha chendive ha che aĩha pe Túandi”.+ 39 Upévare oñehaʼã jey ojagarra chupe hikuái, péro haʼe ojehekýi chuguikuéra.

40 Upémarõ Jesús ohasa jey pe Jordán ha oho pe lugár Juan oñepyrũ haguépe oporovautisa,+ ha opyta upépe. 41 Upéi heta hénte ou hendápe ha oñepyrũ heʼi ojupe: “Juan ningo ndojapói ni peteĩ milágro, péro siertoite raʼe entéro mbaʼe heʼi vaʼekue ko kuimbaʼére”.+ 42 Ha upépe heta hénte ojerovia Jesús rehe.

11 Upéi peteĩ kuimbaʼe hérava Lázaro, hasy, haʼe Betaniagua ha iñermána María ha Marta oiko avei upe lugárpe.+ 2 María hína pe omoĩ vaʼekue aséite perfumádo ñande Ruvicha py rehe ha omokã iñakãranguépe,+ ha iñermáno Lázaro hína pe hasýva. 3 Upémarõ iñermanakuéra heʼika Jesúspe: “Ore Ruvicha, hasy ningo ne amígo rehayhuetéva”. 4 Jesús ohendúvo upéva heʼi: “Haʼe hasýramo jepe koʼág̃a, upéva ndahaʼéi omano hag̃ua. Upéva oiko oñembotuicha hag̃ua Ñandejárape,+ ha péicha ikatúta oñembotuicha avei Itaʼýrape”.

5 Jesús ningo ohayhu Marta, María ha Lázarope. 6 Upéicharamo jepe oikuaávo Lázaro hasyha, opytavénte 2 día upe oĩháme. 7 Upe rire Jesús heʼi idisipulokuérape: “Jaha jey Judéape”. 8 Idisipulokuéra heʼi chupe: “Mboʼehára,*+ ramoite ningo umi judío ndejapise itápe ndejuka hag̃ua,+ ¿ha piko reho jeýta upépe?”. 9 Jesús okontesta: “Peteĩ día ningo oreko 12 óra hesakãha, ¿ajépa?+ Oĩramo oikóva de diakue, noñepysangái mbaʼevére pórke ohecha pe lus ohesapéva ko múndope. 10 Péro oĩramo oikóva pyharekue, oñepysanga oimeraẽ mbaʼére pórke oĩ pytũmbýpe”.

11 Upéi Jesús heʼi: “Ñane amígo Lázaro oke hína,+ péro che aháta amombáy chupe”. 12 Upémarõ idisipulokuéra heʼi: “Ore Ruvicha, oimérõ oke hína okueráta”. 13 Péro Jesús heʼise chupekuéra Lázaro omanomaha. Haʼekuéra katu opensa haʼe heʼiha Lázaro okenteha opytuʼu hag̃ua. 14 Upémarõ Jesús heʼi porã chupekuéra: “Lázaro omanóma,+ 15 ha avyʼa naiméi haguére upépe, pórke la che ajapótava omombaretéta pende jerovia. Jahána hendápe”. 16 Upémarõ Tomás, ojeʼéva chupe el Gemelo, heʼi iñirũnguérape: “Jaha katu hendive, tañamano jepe raʼe”.+

17 Jesús og̃uahẽvo, ojapóma kuri 4 día Lázaro oĩ hague pe sepultúrape. 18 Betania opyta 3 kilómetrorupi* Jerusaléngui. 19 Upévare heta judío ou okonsola Marta ha Maríape iñermáno omano haguére. 20 Marta ohendúvo Jesús ouha, osẽ ohug̃uaitĩ chupe, María+ katu opytánte hógape oguapy. 21 Upémarõ Marta heʼi Jesúspe: “Che Ruvicha, reimérire koʼápe, che ermáno nomanomoʼãi kuri. 22 Upéicharamo jepe aikuaa porã, koʼág̃a jepe Ñandejára omeʼẽtaha ndéve oimeraẽ mbaʼe rejeruréva chupe”. 23 Jesús heʼi chupe: “Ne ermáno opuʼã jeýta”. 24 Marta heʼi: “Che aikuaa oñemoingove jeytaha chupe oiko vove pe rresurreksión+ pe ára pahápe”. 25 Jesús heʼi chupe: “Che hína pe omoingove jeýva umi héntepe ha pe omeʼẽva vída chupekuéra.+ Pe ohechaukáva ojeroviaha cherehe, omanóramo jepe oikove jeýta. 26 Ha entéro persóna oikovéva ha ohechaukáva ojeroviaha cherehe núnka nomanomoʼãi.+ ¿Ndépa reguerovia upéva?”. 27 Marta heʼi: “Si che Ruvicha, che aguerovia nde haʼeha pe Cristo, Ñandejára Raʼy, upe ojeʼe vaʼekue outaha ko múndope”. 28 Marta heʼi rire upéva, oho ohenói iñermána Maríape, ha heʼi chupe ñemiháme: “Pe Mboʼehára+ oĩ koʼápe ha nerenoika”. 29 María ohendúvo upéva, pyaʼe opuʼã ha oho hendápe.

30 Upérõ Jesús neʼĩra og̃uahẽ pe puévlope, oĩ gueteri Marta ohug̃uaitĩ haguépe chupe. 31 Upérõ oĩ kuri María rógape unos kuánto judío okonsoláva chupe, upéi ohecha María apúrope opuʼãha osẽ. Upémarõ haʼekuéra oho hapykuéri pórke oimoʼã María ohotaha pe sepultúrape+ hasẽ hag̃ua. 32 Upéi María og̃uahẽ Jesús oĩháme ha ohechávo chupe, oñesũ henondépe ha heʼi: “Che Ruvicha, reimérire koʼápe, che ermáno nomanomoʼãi kuri”. 33 Jesús ohecha mbaʼéichapa María ha umi judío ou vaʼekue hendive hasẽmba, upéva opokoiterei hese ha oñeñandu vaieterei. 34 Jesús heʼi: “¿Moõ piko pemoĩ raʼe hetekue?”. Haʼekuéra heʼi: “Ore Ruvicha, ejúna ehecha”. 35 Upépe Jesús hasẽ.+ 36 Upévare umi judío oñepyrũ heʼi: “¡Pemañamína mbaʼeichaitépa ohayhu raʼe chupe!”. 37 Ha ijapytepekuéra oĩ heʼíva: “Ko kuimbaʼe ningo omonguera kuri pe siégope,+ ¿ndaikatúi piko raʼe ojapo álgo ani hag̃ua Lázaro omano?”.

38 Upéi Jesús oñembyasyeterei jey, ha oho pe sepultúra oĩháme, upéva ningo oĩ itakuápe ha oñemboty peteĩ ita guasúpe. 39 Jesús heʼi: “Peipeʼa pe ita guasu”. Marta, pe omanóva ermána, heʼi chupe: “Che Ruvicha, ojapóma ningo 4 día omano hague, ha oiméne hyakuãma”. 40 Jesús heʼi chupe: “¿Ndaʼéi piko ndéve raʼe regueroviáramo rehechataha Ñandejára podér tuichaitéva?”.+ 41 Upémarõ oipeʼa hikuái pe ita. Jesús katu omaña yvága gotyo+ ha heʼi: “Che Ru, aagradese ndéve cherendu haguére. 42 Siérto, che aikuaa voi nde siémpre cherenduha, péro haʼe ndéve koʼã mbaʼe umi hénte oĩva koʼápe oguerovia hag̃ua nde chembou hague”.+ 43 Ha heʼipa rire koʼã mbaʼe, Jesús hatã heʼi: “¡Lázaro, esẽ!”.+ 44 Ha pe kuimbaʼe omano vaʼekue, osẽ okápe, ipy ha ipo ojelia peteĩ télape, hova katu ojejahoʼi avei. Jesús heʼi: “Peipeʼapána chugui umi téla ha peheja toho”.

45 Ha heta judío ou vaʼekue María rendápe, ohecha la Jesús ojapóva ha ojerovia hese.+ 46 Péro umi judío apytégui oĩ ohóva umi fariséo rendápe ha omombeʼu chupekuéra la Jesús ojapo vaʼekue. 47 Upémarõ umi saserdóte prinsipál ha umi fariséo ombyaty pe Sanedrínpe, ha oñepyrũ heʼi: “¿Mbaʼéiko la jajapótava? Pe kuimbaʼéngo ojapo heta milágro.+ 48 Jahejáramo chupe osegi péicha, enterove ojeroviáta hese, ha umi rrománo oúta oipeʼa ñandehegui pe autorida jarekóva ñane témplore ha ñane retãre”. 49 Ijapytepekuéra oĩ vaʼekue peteĩ kuimbaʼe hérava Caifás,+ upe áñope haʼe vaʼekue pe súmo saserdóte. Haʼe osẽ heʼi: “Peẽ ningo ndapeikuaái mbaʼeve. 50 ¿Ndapepillái piko peteĩ país iñimportanteveha peteĩ kuimbaʼégui? Iporãvéngo haʼe omano oñehundipa rangue ko tetã”. 51 Péro ko mbaʼe ndeʼíri ijehegui reínte, haʼéngo pe súmo saserdóte upe áñope, upévare oprofetisa Jesús omanotaha upe tetãre. 52 Ha ndahaʼéi omanótava upe tetãre añónte, síno avei ombyaty hag̃ua peteĩ grúpope Ñandejára raʼykuéra isarambipa vaʼekuépe. 53 Ha upe día guive haʼekuéra oñemongeta ohecha hag̃ua mbaʼéichapa ojukáta Jesúspe.

54 Upévare Jesús ndoikovéima okorre ohechatahárupi chupe umi judío. Haʼe oho Efraínpe,+ peteĩ siuda opytáva pe desiérto ypýpe, ha opyta upépe idisipulokuérandi. 55 Upérõ hiʼag̃uíma umi judiokuéra Páskua,+ ha upe fécha mboyve heta hénte ou kampáñagui Jerusalénpe, ikatu hag̃uáicha oñemopotĩ hikuái pe léi heʼiháicha. 56 Haʼekuéra oñepyrũ oheka Jesúspe, ha oĩ aja pe témplope heʼi ojupe: “¿Mbaʼépa peẽ peje? ¿Ndoumoʼãi piko ni ko fiestarã?”. 57 Umi saserdóte prinsipál ha umi fariséo heʼi umi héntepe oĩramo oikuaáva moõpa oĩ Jesús, omombeʼu vaʼerã chupekuéra, ikatu hag̃uáicha haʼekuéra ojagarra chupe.

12 Upéi, 6 día pe Páskua mboyve, Jesús og̃uahẽ Betániape Lázaro oikohápe.+ Chupe ningo Jesús omopuʼã jey kuri omanóva apytégui. 2 Upémarõ haʼekuéra oprepara peteĩ séna Jesúspe g̃uarã, Marta oservi chupekuéra,+ ha Lázaro oguapy hendivekuéra mesápe. 3 María katu ogueru médio lítrorupi* aséite perfumádo hepyetereíva, upéva ojejapo nárdo púrogui. María omona pe aséite Jesús py rehe ha upéi omokã chupe ipy iñakãranguépe. Ha pe perfúme ryakuã ojagarrapaite pe óga.+ 4 Upépe oĩ avei Judas Iscariote,+ pe idisípulo upéi otraisionátava chupe. Ha haʼe osẽ heʼi: 5 “¿Mbaʼére piko noñevendéi pe aséite hyakuã asýva 300 denáriore* ha oñemeʼẽ umi imboriahúvape?”. 6 Péro haʼe ndeʼíri upéva ojepyʼapýgui umi imboriahúvare, haʼéngo peteĩ mondaha. Chupe oñemeʼẽ kuri pe pláta ryru oñenkarga hag̃ua hese, ha haʼe omonda oikóvo pe pláta oñemoĩva pype. 7 Péro Jesús heʼi: “Ehejána chupe, pórke péicha haʼe oprepara hína che rete oñeñotỹ hag̃ua.+ 8 Umi imboriahúva siémpre oĩta penendive,+ che katu naimemoʼãi penendive siémpre”.+

9 Upe aja, heta judío oikuaa Jesús oĩha upépe ha ou hendápe, péro ndahaʼéi ohecha hag̃ua chupénte, síno avei ou ohechaségui Lázarope, upe kuimbaʼe Jesús omopuʼã jey vaʼekue omanóva apytégui.+ 10 Upémarõ, umi saserdóte prinsipál oñemongeta ohecha hag̃ua mbaʼéichapa ojukáta Lázarope avei. 11 Pórke heta judío oho Lázaro rendápe ha oikuaávo la Jesús ojapo vaʼekue, ojerovia avei hese.+

12 Pe ótro día, umi hénte ou vaʼekue pe fiestarã ohendu Jesús ouha Jerusalénpe. 13 Ha ojagarra palméra rakã, ha osẽ ohug̃uaitĩ hag̃ua Jesúspe, haʼekuéra hatã heʼi: “¡Ñandejára, eprotehékena siémpre chupe! ¡Toñevendesi pe oúva Jehová* rérape,+ pe Rréi Israelgua!”.+ 14 Upéi Jesús otopa peteĩ vúrro imitãva ha ojupi hiʼári.+ Péicha oñekumpli Ñandejára Ñeʼẽ heʼíva: 15 “Ani rekyhyje siuda de Sion. Pórke nde rréi ou hína ne rendápe peteĩ vúrro imitãva ári”.+ 16 Ñepyrũrã idisipulokuéra nontendéi koʼã mbaʼe, péro upéi Jesúspe oñemeʼẽ rire tuicha autorida,+ haʼekuéra imanduʼa koʼã mbaʼe ojeskrivíma hague Ñandejára Ñeʼẽme Jesús rehe, ha imanduʼa upeichaite oiko hague Jesús rehe.+

17 Umi hénte oĩ vaʼekue Jesús ndive ohenóirõ guare Lázarope pe sepultúragui+ ha omopuʼãrõ guare chupe omanóva apytégui, osegi omombeʼu avei umi mbaʼe ohecha vaʼekue.+ 18 Upévare avei umi hénte osẽ ohug̃uaitĩ Jesúspe, pórke ohendu ojapo hague ko milágro. 19 Upévare umi fariséo oñepyrũ heʼi ojupe: “¡Pehechápa! Mbaʼeve nosẽi ñandéve. ¡Enterove umi hénte koʼág̃a ohopáma hapykuéri!”.+

20 Upérõ ou avei unos kuánto griego omombaʼeguasu hag̃ua Ñandejárape pe fiésta aja. 21 Umi griego oho Felipe+ rendápe, haʼéngo Betsaidagua oĩva Galiléape, ha haʼekuéra heʼi chupe: “Karai, rohechasemi ningo Jesúspe”. 22 Felipe oho heʼi Andréspe ha upéi mokõivéva oho omombeʼu Jesúspe.

23 Péro Jesús heʼi chupekuéra: “Og̃uahẽma pe óra pe Yvypóra Raʼýpe oñembotuicha hag̃ua.+ 24 Añetehápe haʼe peẽme: pe semílla de trígo oprodusi hag̃ua heta trígo, tekotevẽ hoʼa pe yvýpe ha omano.+ Péro nomanóiramo opyta peteĩ semílla reínte. 25 Pe ohayhúva hekove,* ohundíta, péro pe oĩva dispuésto operdévo hekove*+ ko múndope, upéva ohupytýta jeikove opaʼỹva.+ 26 Peteĩ persóna cheserviséramo ou vaʼerã chemoirũ, ha che aimehápe oĩta avei che siérvo,+ ha pe Túa omombaʼéta upe persónape. 27 Che koʼág̃a ajepyʼapyeterei* hína,+ ¿ha mbaʼéiko haʼéta? Che Ru, chesalvamína ko oikótavagui.*+ Upéicharõ jepe, upearã voi che aju vaʼekue. 28 Che Ru, embotuichána nde réra”. Upepete oñehendu yvágagui peteĩ oñeʼẽva+ ha heʼíva: “Ambotuicháma ha ambotuicha jeýta”.+

29 Umi hénte oĩva upérupi, ohendu upéva ha heʼi osunu hague. Ótro katu heʼi: “Peteĩ ánhel oñeʼẽ chupe”. 30 Jesús katu heʼi: “Pe ñeʼẽ oñehendu vaʼekue ndahaʼéi cherehehápe, síno penderehehápe. 31 Koʼág̃a Ñandejára ohusga hína ko múndope, ha oñemosẽta+ ko múndo ruvichápe.+ 32 Péro ág̃a umi hénte cherupi rire pe yvyráre,+ che ambyatýta opaichagua héntepe ou hag̃ua che rendápe”. 33 Koʼã mbaʼe Jesús heʼi ohechauka hag̃ua mbaʼéichapa omanóta hína un tiémpo riremínte.+ 34 Péro umi hénte heʼi: “Pe léipe heʼi pe Cristo opytataha pára siémpre.+ ¿Mbaʼére piko upéicharõ nde ere pe Yvypóra Raʼýpe ojehupi vaʼerãha yvyráre?+ ¿Máva piko hína upéicharõ pe Yvypóra Raʼy nde reñeʼẽha?”. 35 Upémarõ Jesús heʼi: “Pe lus oĩta gueteri penendive sapyʼami. Peguatákena oĩ aja pe lus, ani hag̃ua pe pytũmby ipuʼaka penderehe. Pe oguatáva pytũmbýpe ndoikuaái moõpa oho.+ 36 Pereko aja pe lus, pejerovia vaʼerã hese ikatu hag̃uáicha peguata pe lus ohesapehápe”.*+

Jesús heʼi rire koʼã mbaʼe okañy chuguikuéra. 37 Haʼe ojapóramo jepe heta milágro henondepekuéra, ndojeroviái hese hikuái. 38 Péicha oñekumpli proféta Isaías heʼi vaʼekue: “Jehová,* ¿máva piko ojerovia ore roʼe vaʼekuére?+ ¿Ha mávapepa Jehová* ohechauka ipodér?”.*+ 39 Isaías heʼi mbaʼérepa avei haʼekuéra ndaikatúi oguerovia: 40 “Ñandejára omboty chuguikuéra hesa ha oheja oñemohatã haʼekuéra heʼívapente, péicha ojapo ani hag̃ua ohecha ni ontende mbaʼeve, ha pono ojevy hendápe omonguera hag̃ua chupekuéra”.+ 41 Isaías heʼi koʼã mbaʼe pe Cristo rehe ohechágui pe autorida orekóva.+ 42 Añetehápe, umi governánte apytépe jepe heta oĩ ojeroviáva Jesús rehe,+ péro noñanimái omombeʼu okyhyjégui umi fariséo omosẽrõ g̃uarã chupekuéra pe sinagógagui.+ 43 Haʼekuéra oipotave hapicha oguerohory chupekuéra, oipota rangue Ñandejára oguerohory chupekuéra.+

44 Jesús katu hatã heʼi: “Pe ojeroviáva cherehe, ndahaʼéi cherehénte ojeroviáva, síno ojerovia avei upe chembou vaʼekuére.+ 45 Ha pe persóna chéve cherecháva, ohecha avei upe chembou vaʼekuépe.+ 46 Che aju ahesape hag̃ua ko múndo,+ péicha umi ojeroviáva cherehe ndoikomoʼãvéima pytũmbýpe.+ 47 Péro oĩramo ohendúva che ñeʼẽ ha ndojapóiva, che ndahusgái chupe pórke ndajúi ahusga hag̃ua ko múndo, che aju asalva hag̃ua ko múndope.+ 48 Pe persóna nopenáiva cherehe ha nohendúiva la che haʼéva, orekóma mávapa ohusgáta chupe. Umi mbaʼe che haʼe vaʼekue okondenáta chupe pe ára pahápe. 49 Che nañeʼẽi chejehegui rei, síno pe Túa chembou vaʼekue heʼi chéve mbaʼépa haʼéta ha mbaʼépa amboʼe vaʼerã.+ 50 Ha aikuaa porã avei imandamientokuéra omeʼẽha jeikove opaveʼỹva.+ Upévare che amboʼe pe Túa heʼi hagueichaite chéve”.+

13 Og̃uahẽ mboyve pe fiésta hérava Páskua, Jesús ja oikuaáma vaʼekue og̃uahẽmaha pe tiémpo+ oho hag̃ua ko múndogui pe Túa rendápe.+ Jesús ohayhueterei idisipulokuéra oikóvape ko múndope, ha ipahaite peve ohayhu chupekuéra.+ 2 Upérõ osena hína hikuái, ha pe Diablo omomýi Judas Iscariótepe*+ otraisiona hag̃ua Jesúspe. Judas hína Simón Iscariote raʼy.+ 3 Jesús oikuaáma pe Túa omoĩ hague ipoguýpe opa mbaʼe. Haʼe oikuaa avei Ñandejára ombou hague chupe ha oho jeytamaha Ñandejára rendápe.+ 4 Upérõ Jesús opuʼã meságui, oipeʼa ijao joʼaha, ha ojagarra peteĩ toálla ha olia ikuʼáre.+ 5 Upéi omoĩ y peteĩ palangánape, ojohéi idisipulokuérape ipy ha omokã chupekuéra pe toállape. 6 Oñembojávo Simón Pedro rendápe, haʼe heʼi: “Che Ruvicha, ¿mbaʼéicha piko nde rejohéita chéve che py?”. 7 Jesús heʼi: “Koʼág̃a nde nerentendéi la ajapóva, péro ág̃a amo gotyove rentendéta”. 8 Pedro heʼi chupe: “Nde ni mbaʼevéicharõ nderejoheimoʼãi chéve che py”. Jesús heʼi: “Nderehejáiramo ajohéi ndéve nde py,+ ndaikatumoʼãi reime chendive”. 9 Upémarõ Simón Pedro heʼi: “Che Ruvicha, upéicharõ ani rejohéi che py añónte, síno che po ha che akã avei”. 10 Jesús heʼi: “Pe ojahúma vaʼekue ipotĩmbaitéma, ha ipýntema tekotevẽ ojohéi. Peẽ penepotĩma, péro oĩ hína peteĩ pende apytépe naipotĩriva”. 11 Jesús oikuaáma voi mávapa upe otraisionátava chupe,+ upévare heʼi: “Pende apytépe oĩ hína peteĩ naipotĩriva”.

12 Upéi, ojohéi rire chupekuéra ipy, Jesús omoĩ jey ijao joʼaha, oho oguapy mesápe ha heʼi: “¿Peikuaápa mbaʼérepa che ajohéi peẽme pende py? 13 Peẽ peje chéve: ‘Mboʼehára’, ha ‘che Ruvicha’, ha siérto la pejéva.+ 14 Che ningo pene Mboʼehára ha pende Ruvicha, ha upéicharõ jepe ajohéi peẽme pende py.+ Upéicharõ peẽ koʼýte* pejohéi vaʼerã ojupe pende py.+ 15 Che amoĩ peẽme pe ehémplo, upéicharõ che ajapo haguéicha, peẽ pejapo vaʼerã avei.+ 16 Añetehápe haʼe peẽme: pe esklávo ndaikatúi iñimportanteve ipatróngui, ha pe ojejokuáiva ndaikatúi iñimportanteve pe ojokuáivagui chupe. 17 Koʼág̃a peẽ peikuaáma koʼã mbaʼe, ha pevyʼáta pejapóramo umíva.+ 18 Che nañeʼẽi hína opavavére, che aikuaa umi aiporavo vaʼekuépe. Péro oñekumpli vaʼerã Ñandejára Ñeʼẽ heʼíva:+ ‘Pe pyʼỹinte okaru vaʼekue chendive, chetraisiona’.*+ 19 Che haʼéma peẽme koʼã mbaʼe oiko mboyve, ikatu hag̃uáicha ág̃a pehecha vove oñekumpliha cherehe, peikuaa upe ojeskrivi vaʼekue oñeʼẽ hague cherehe.+ 20 Añetehápe haʼe peẽme: pe orresivi porãva upe che amondóvape, chéve avei cherresivi.+ Ha umi chéve cherresivíva, orresivi avei upe chembou vaʼekuépe”.+

21 Omombeʼu rire koʼã mbaʼe, Jesús ojepyʼapy ha oñeñandu vaieterei, upévare heʼi porã chupekuéra: “Añetehápe haʼe peẽme: pende apytépe oĩ peteĩ chetraisionátava”.+ 22 Umi idisípulo katu oñepyrũ omaña ojuehe pórke ndoikuaái hikuái mávarepa Jesús heʼi péicha.+ 23 Upérõ Jesús ykére oguapy hína peteĩ idisípulo haʼe ohayhuetéva.+ 24 Upémarõ Simón Pedro oseñea chupe* ha heʼi: “Eporandúna chupe mávarepa heʼi péicha”. 25 Upémarõ upe disípulo oñembojave Jesús rehe ha oporandu chupe: “Che Ruvicha, ¿máva piko upéva?”.+ 26 Jesús ombohovái: “Amyakỹta ko pan pedáso, ha upe ameʼẽvape, upéva haʼe”.+ Upéi omyakỹ pe pan pedáso ha omeʼẽ Júdaspe, Simón Iscariote raʼy. 27 Judas ojagarra rire pe pan pedáso, Satanás oike ipyʼapýpe.+ Upévare Jesús heʼi chupe: “Upe rejapóva hína, pyaʼeve ejapo”. 28 Péro ni peteĩva umi oguapýva mesápe ndoikuaái mbaʼérepa heʼi chupe upéicha. 29 Judas ningo oreko pe pláta ryru,+ upévare oĩ opensáva Jesús heʼiha chupe: “Ejoguána umi mbaʼe ñaikotevẽva ko fiestarã”, térã omeʼẽ hag̃ua álgo umi imboriahúvape. 30 Upéi Judas ojagarra rire pe pan pedáso upepete osẽ oho. Upérõ ja pyharéma.+

31 Judas osẽ rire, Jesús heʼi: “Koʼág̃a oñembotuicha pe Yvypóra Raʼýpe,+ ha haʼe rupive oñembotuicha Ñandejárape. 32 Ñandejára ombotuicháta pe Yvypóra Raʼýpe,+ ha ojapóta upéva koʼag̃aite voi. 33 Che raʼykuéra mimi, sapyʼamíntema aiméta penendive. Upéi peẽ cherekáta ha haʼe haguéicha umi judíope, peẽme avei haʼéta koʼág̃a: ‘Che ahatahápe peẽ ndaikatúi peho’.+ 34 Ameʼẽ peẽme peteĩ mandamiénto pyahu: pejoayhu vaʼerã. Che pohayhu haguéicha,+ peẽ pejoayhu vaʼerã avei.+ 35 Peẽ pejoayhúramo, entéro umi hénte oikuaáta peẽ haʼeha che disípulo”.+

36 Upémarõ Simón Pedro heʼi chupe: “Che Ruvicha, ¿moõiko rehóta?”. Jesús okontesta: “Che ahatahápe nde ndaikatúi chesegi koʼág̃a, péro upéi chesegíta”.+ 37 Pedro heʼi: “Che Ruvicha, ¿mbaʼére piko ndaikatúi rosegi koʼág̃a? Che ningo che rekove* ameʼẽta nderehehápe”.+ 38 Jesús heʼi chupe: “¿Remeʼẽta piko nde rekove* cherehehápe? Añetehápe haʼe ndéve: peteĩ gállo osapukái mboyve, nde chenegáta 3 vése”.+

14 “Ani pejepyʼapyeterei,+ pehechauka pejeroviaha Ñandejárare+ ha pehechauka pejeroviaha avei cherehe. 2 Che Ru rógape oĩ heta lugár ojeiko hag̃ua. Ndaupéichairire amombeʼúta kuri peẽme. Koʼág̃a che aháta aprepara peẽme pene rendag̃ua.+ 3 Upéi che aha ha aprepara rire peẽme pene rendag̃ua, aju jeýta ha porresivíta che rógape. Péicha ikatúta peẽ peime che aĩháme avei.+ 4 Peẽ peikuaa pe tape peho hag̃ua che ahatahápe”.

5 Tomás+ heʼi chupe: “Che Ruvicha, oréngo ndoroikuaái moõpa nde rehóta. ¿Mbaʼéicha piko roikuaáta pe tape?”.

6 Jesús okontesta: “Che hína pe tape,+ pe añetegua+ ha pe oporomoingovéva.+ Che rupive añoite ikatu oñeg̃uahẽ pe Túa rendápe.+ 7 Ha peẽ chekuaáramo, peikuaáta avei che Túape. Koʼág̃a guive peẽ peikuaa chupe, ha pehecháma voi chupe”.+

8 Felipe heʼi: “Che Ruvicha, ehechaukána oréve pe Túa ha upéva ja iporãtama oréve g̃uarã”.

9 Jesús heʼi: “Felipe, ¿mboy tiémpoma piko aime penendive, ha upéicharamo jepe ndachekuaái gueteri? Upe chéve cherecháva ohecháma avei pe Túape.+ ¿Mbaʼére piko upéicharõ ere: ‘Ehechaukána oréve pe Túa’? 10 ¿Nderegueroviái piko che aĩha pe Túa ndive ha pe Túa oĩha chendive?+ Umi mbaʼe haʼéva peẽme ndaʼéi chejehegui rei.+ Pe Túa oĩva chendive ojapo ivolunta che rupive. 11 Pegueroviána haʼe jave peẽme che aĩha pe Túa ndive, ha pe Túa oĩha chendive. Osino peguerovia pehechávo umi mbaʼe ajapóva.+ 12 Añetehápe haʼe peẽme: pe ohechaukáva ojeroviaha cherehe ojapóta avei umi mbaʼe che ajapóva, ha ojapóta umi traváho tuichavéva voi,+ pórke che aháma hína che Túa rendápe.+ 13 Avei oimeraẽ mbaʼe pejeruréva che rérape, ameʼẽta peẽme, péicha ajapóta pe Taʼýra ombotuicha hag̃ua pe Túape.+ 14 Pejeruréramo oimeraẽ mbaʼe che rérape, ameʼẽta peẽme.

15 Peẽ cherayhúramo, pejapóta che amandáva peẽme.+ 16 Che ajeruréta pe Túape omeʼẽ hag̃ua peẽme ótro ajudánte oĩ hag̃ua penendive siémpre, ha che Túa omeʼẽta peẽme.+ 17 Péva hína pe espíritu sánto oikuaaukáva la verda.+ Pe múndo ndohechái ha ndoikuaái ko espíritu, upévare ndaikatúi orresivi ko espíritu.+ Peẽ katu peikuaa, pórke oĩ pende pype ha opyta penendive. 18 Ndapohejamoʼãi peneaño.* Aju jeýta pene rendápe.+ 19 Koʼẽrõite ko múndo ndacherechamoʼãvéima, péro peẽ si cherecháta.+ Che asegi aikove, upévare peẽ peikovéta. 20 Upe díape peẽ peikuaáta che aimeha che Túandi, ha peikuaáta avei peẽ peimeha chendive ha che aimeha penendive.+ 21 Pe oaseptáva ha ojapóva che mandamiénto, upéva cherayhu hína. Che Túa ohayhúta upe cherayhúvape ha che avei ahayhúta chupe. Ha che aipytyvõta chupe chekuaa porã hag̃ua”.

22 Judas,+ ndahaʼéi Iscariote, heʼi: “Che Ruvicha, ¿mbaʼére piko orévente orepytyvõta roikuaa porã hag̃ua ha ko múndo nandekuaamoʼãi?”.

23 Jesús okontesta: “Pe persóna cherayhúva ojapóta che haʼéva,+ che Ru ohayhúta chupe ha rojúta hendápe ha roĩta hendive.+ 24 Pe persóna ndacherayhúiva katu ndojapói la che haʼéva. Koʼã mbaʼe amombeʼúva peẽme, ndahaʼéi chejehegui reínte haʼéva, síno amombeʼu che Túa chembou vaʼekue heʼíva.+

25 Che amombeʼu peẽme koʼã mbaʼe aime aja gueteri penendive. 26 Pe Túa omboúta che rérape, pe ajudánte, pe espíritu sánto, upéva penemboʼéta entéro mbaʼe ha penemomanduʼáta entéro mbaʼe haʼe vaʼekue peẽme.+ 27 Che aime aja peẽ peiko pyʼaguapýpe, péro che asegíta ameʼẽ peẽme pyʼaguapy.+ Pe paz che ameʼẽva peẽme idiferénte pe paz omeʼẽvagui ko múndo. Ani pekyhyje ni pejepyʼapyeterei. 28 Pehendu haʼéma hague peẽme: ‘Aha, ha aju jeýta pene rendápe’. Peẽ cherayhúramo pevyʼáta aháta haguére pe Túa rendápe, pórke pe Túa ipoderosove chehegui.+ 29 Che amombeʼúma voi peẽme koʼã mbaʼe oiko mboyve, ikatu hag̃uáicha peguerovia ág̃a oiko vove.+ 30 Koʼág̃a ndaikatuvéitama añeʼẽ heta penendive, pórke oúma pe ogovernáva ko múndo.+ Haʼe ndaipuʼakái cherehe.+ 31 Péro ko múndo oikuaa hag̃ua che ahayhuha pe Túape, ajapopaite pe Túa omanda hagueichaite chéve.+ Pepuʼã jaha koʼágui”.

15 “Che hína pe parrál máta teete, ha che Túa haʼe hína pe agrikultór. 2 Haʼe oikytĩ chehegui umi parrál rakã ndahiʼáiva, ha umi hiʼáva omopotĩ ikatu hag̃uáicha hiʼa hetave.+ 3 Peẽ penepotĩma pórke umi mbaʼe haʼe vaʼekue peẽme penemopotĩma.+ 4 Pepyta chendive ha che apytáta penendive. Pórke pe parrál rakã ndopytáiramo imátare ndaikatúi hiʼa ijehegui rei, upéicha avei peẽ ndaikatumoʼãi pejapo iporãva ndapepytáiramo chendive.+ 5 Che hína pe parrál máta ha peẽ katu umi hakã. Oĩramo opytáva chendive ha che hendive, péva hiʼa heta.+ Peẽ ndaikatúi pejapo mbaʼeve chereheʼỹ. 6 Oĩramo ndopytáiva chendive, oñekytĩta peteĩ parrál rakãicha ha ipirúta. Upe rire umíva oñembyaty ha ojepoi tatápe okái hag̃ua. 7 Pepytáramo chendive ha che ñeʼẽ oĩramo pene korasõme, ikatúta pejerure oimeraẽ mbaʼe peipotáva ha oñemeʼẽta peẽme.+ 8 Siémpre pejapóramo iporãva ha pehechaukáramo peẽ haʼeha che disípulo, péicha pembotuicha hína che Túape.+ 9 Che pohayhu pe Túa cherayhuháicha,+ peikókena siémpre che mborayhúpe. 10 Pejapóramo che mandamiénto, siémpre peikóta che mborayhúpe, péicha avei che ajapóvo che Túa mandamiénto, siémpre aiko imborayhúpe.

11 Koʼã mbaʼe amombeʼu peẽme ikatu hag̃uáicha peẽ pevyʼaiterei che avyʼaháicha.+ 12 Ko mandamiénto ameʼẽ peẽme: pejoayhu vaʼerã che pohayhu haguéicha.+ 13 Ndaipóri mborayhu tuichavéva kóvagui: ñantrega ñande rekove* ñane amigokuéra rehehápe.+ 14 Peẽ hína che amígo pejapóramo che haʼéva.+ 15 Che ndaʼevéima penderehe peẽ che esklavoha, pórke peteĩ esklávo ningo ndoikuaái mbaʼépa ojapo ipatrón. Upévare che koʼág̃a pohenói che amígo, pórke aikuaauka peẽme entéro mbaʼe che Túa heʼi vaʼekue chéve. 16 Peẽ ndacheporavói vaʼekue, síno che poiporavo ikatu hag̃uáicha siémpre pejapo iporãva, ha umi mbaʼe pejapóva opyta hag̃ua pára siémpre. Péicha oimeraẽ mbaʼe pejeruréva che rérape pe Túape, haʼe katuete omeʼẽta peẽme.+

17 Koʼã mbaʼe amanda peẽme ikatu hag̃uáicha pejoayhu.+ 18 Ko múndo ndaijaʼéiramo penderehe, peẽ penemanduʼa vaʼerã cherehe raẽ ndaijaʼéi hague.+ 19 Peẽ peikórire umi hénte ko mundopegua oikoháicha, haʼekuéra penderayhúta kuri. Péro peẽ ndapeikói umi hénte ko mundopegua oikoháicha,+ pórke che poiporavóma ko múndogui, upévare umi hénte ko mundopegua ndaijaʼéi penderehe.+ 20 Penemanduʼáke haʼéma hague peẽme: peteĩ esklávo ndaikatúi iñimportanteve ipatróngui. Chéve chepersegíramo hikuái, peẽme avei pendepersegíta,+ haʼekuéra ojapóramo che haʼéva, ojapóta avei peẽ pejéva. 21 Péro peẽ haʼe haguére che disípulo haʼekuéra ojapóta penderehe koʼã mbaʼe vai, pórke ndoikuaái hikuái upe chembou vaʼekuépe.+ 22 Che ndajúirire añeʼẽ chupekuéra, haʼekuéra ndorekomoʼãi kuri la kúlpa opeka haguére,+ péro koʼág̃a ndaikatúi onega hikuái hembiapo vaiha.+ 23 Upe persóna ndaijaʼéiva cherehe, ndaijaʼéi avei che Túare.+ 24 Che ajapo henondepekuéra umi milágro núnka ndojehecháiva. Ndajapóirire umíva, haʼekuéra ndorekomoʼãi kuri la kúlpa opeka haguére.+ Péro haʼekuéra ohecháramo jepe umi milágro, ndaijaʼéi cherehe ni che Túare. 25 Péicha oiko oñekumpli hag̃ua ileikuérape heʼíva: ‘Reiete ndaijaʼéi cherehe hikuái’.+ 26 Ou vove pene rendápe pe ajudánte, pe espíritu sánto oikuaaukáva la verda,+ haʼe oñeʼẽta cherehe. Che amboúta peẽme pe espíritu sánto oúva che Túagui.+ 27 Peẽ avei peñeʼẽ vaʼerã cherehe,+ pórke peime chendive añepyrũ guive apredika”.

16 “Che haʼe peẽme koʼã mbaʼe ani hag̃ua penekangy ha ndapejeroviavéi.* 2 Peñemosẽta umi sinagógagui.+ Og̃uahẽta voi pe tiémpo enterove pendejukáva+ opensataha péicha oserviha Ñandejárape. 3 Haʼekuéra ojapóta koʼã mbaʼe pórke ndachekuaái chéve ni pe Túape.+ 4 Che katu amombeʼu peẽme koʼã mbaʼe, ikatu hag̃uáicha penemanduʼa og̃uahẽ vove pe tiémpo oñekumpli hag̃ua.+

Ñepyrũrã ndaʼéi kuri peẽme koʼã mbaʼe pórke aĩ kuri penendive. 5 Péro koʼág̃a aháta pe chembou vaʼekue rendápe,+ ha mbaʼére piko avave noporandúi chéve: ‘¿Moõ piko rehóta?’. 6 Upéva rangue peñembyasyeterei amombeʼu rupi peẽme koʼã mbaʼe.+ 7 Péro haʼéta peẽme peteĩ mbaʼe siertoguáva: ou porãta peẽme che aháramo, pórke ndaháiramo pe ajudánte+ ndoumoʼãi pene rendápe, péro aháramo amboúta peẽme. 8 Pe ajudánte og̃uahẽ vove, ohechauka porãta ko múndo pekádo. Ohechaukáta avei che ajapoha iporãva ha mávapepa Ñandejára ohusga. 9 Primeroite ohechaukáta ko múndo opekaha+ pórke ndojeroviái hikuái cherehe.+ 10 Upéi ohechaukáta che ajapoha iporãva pórke aha jey pe Túa rendápe ha peẽ ndacherechamoʼãvéima. 11 Avei ohechaukáta mávapepa Ñandejára ohusga, pórke haʼe ja ohusgáma upe ogovernávape ko múndo.+

12 Heta mbaʼe gueteri areko haʼe vaʼerã peẽme, péro koʼág̃a peẽ ndaikatumoʼãi pentende. 13 Péro ág̃a og̃uahẽ vove pe ajudánte, pe espíritu sánto oikuaaukáva la verda,+ haʼe pendegiáta ha penepytyvõta pentende porã hag̃ua la verda. Haʼe noñeʼẽmoʼãi ijehegui reínte, síno omombeʼúta umi mbaʼe ohendúva Ñandejáragui, ha oikuaaukáta avei peẽme umi mbaʼe oikótava.+ 14 Pe espíritu sánto chembotuicháta,+ pórke omombeʼúta peẽme umi mbaʼe ohendu vaʼekue chehegui.+ 15 Entéro mbaʼe pe Túa oikuaáva, omombeʼu chéve.+ Upévare haʼe kuri pe espíritu sánto omombeʼutaha peẽme umi mbaʼe ohendu vaʼekue chehegui. 16 Koʼẽrõite peẽ ndacherechamoʼãvéima,+ péro upe riremínte peẽ cherecha jeýta”.

17 Upémarõ idisipulokuéra heʼi ojupe: “Haʼe ningo heʼi: ‘Koʼẽrõite peẽ ndacherechamoʼãvéima, péro upe riremínte peẽ cherecha jeýta’. Heʼi avei: ‘Aha jeýta pe Túa rendápe’. ¿Mbaʼére piko heʼi koʼã mbaʼe?”. 18 Upévare oñepyrũ heʼi hikuái: “¿Mbaʼére piko heʼi ‘koʼẽrõite’? Ndajaikuaái ningo mbaʼépa la heʼiséva”. 19 Jesús oikuaa idisipulokuéra oporanduseha chupe upéva, upémarõ heʼi: “¿Peporandu piko hína ojupe mbaʼérepa haʼe: ‘Koʼẽrõite peẽ ndacherechamoʼãvéima, péro avei upe riremínte pecherecháta’? 20 Añetehápe haʼe peẽme: peẽ penerasẽ ha pejaheʼóta, ko múndo katu ovyʼáta. Peẽ peñembyasyetereíta péro upéi pevyʼaitereíta.+ 21 Peteĩ kuña hasy jave imemby hag̃ua, ohasa asyeterei pórke og̃uahẽ itiémpo, péro upéi onasévo imemby ha ohechávo chupe, haʼe ovyʼaiterei ha hesaráima ohasa asy hague. 22 Peẽ avei koʼág̃a peñembyasyeterei, péro upéi che pohecha jeýta, ha peẽ pevyʼáta pende pyʼaite guive,+ ha avave ndoipeʼamoʼãi pendehegui upe vyʼa. 23 Upe díape peẽ napeporandumoʼãi chéve mbaʼeve. Añetehápe haʼe peẽme: pe Túa omeʼẽta peẽme oimeraẽ mbaʼe pejeruréva chupe+ che rérape.+ 24 Koʼág̃a peve peẽ ndapejeruréi mbaʼevete che rérape. Pejerure ha oñemeʼẽta peẽme, péicha pevyʼaitereíta.

25 Che amoĩ ehémplo amombeʼu hag̃ua peẽme koʼã mbaʼe. Péro og̃uahẽta peteĩ tiémpo ha ndaipurumoʼãvéima ehémplo, síno amombeʼu porãtama peẽme mávapa pe Túa ha mbaʼépa haʼe ojapo. 26 Upe díape pejeruréta álgo pe Túape che rérape, ha natekotevẽmoʼãi che ajerure penderehehápe pe Túape. 27 Pe Túa voi penderayhu, peẽ cherayhúgui,+ ha peguerovia rupi aju hague pe Túa rérape.+ 28 Che aju ko múndope pe Túa rérape, ha koʼág̃a aheja ko múndo ha aha hína pe Túa rendápe”.+

29 Upéi idisipulokuéra heʼi chupe: “Koʼág̃a rontende porã upe eréva, ha ndereipurúi ni peteĩ ehémplo. 30 Koʼág̃a rohechakuaa reikuaaha entéro mbaʼe ha natekotevẽiha avave oporandu ndéve mbaʼeve. Upévare roguerovia reju hague Ñandejáragui”. 31 Jesús heʼi chupekuéra: “¿Añetehápe piko peguerovia koʼág̃a? 32 Og̃uahẽta hína pe tiémpo, ha og̃uahẽ mbotaitéma voi, ha peẽ penesarambipáta, pehóta káda uno pende rógape, ha cherejáta cheaño.+ Péro naiméi cheaño, pórke pe Túa oĩ chendive.+ 33 Amombeʼu peẽme koʼã mbaʼe ikatu hag̃uáicha pendepyʼaguapy che rupive.+ Ko múndope heta pehasa asýta hína, upéicharõ jepe ¡pendepyʼaguasúkena!, che aganáma ko múndope”.+

17 Jesús heʼi rire koʼã mbaʼe, omaña yvága gotyo ha heʼi: “Che Ru, og̃uahẽma pe óra, embotuichána nde raʼýpe, nde raʼy nembotuicha hag̃ua avei.+ 2 Nde remoĩ ipoguýpe enterove umi héntepe,+ ikatu hag̃uáicha haʼe omeʼẽ vída etérna+ enterove umi persónape nde remoĩ vaʼekue ipoguýpe.+ 3 Umi hénte oikove hag̃ua pára siémpre tekotevẽ+ ndekuaa ndéve,* nde hína Ñandejára teete ha peteĩetéva.+ Oikuaa vaʼerã avei Jesucrístope, upe nde rembou vaʼekue.+ 4 Che ajapopa pe tembiapo nde remeʼẽ vaʼekue chéve,+ ha péicha rombotuicha ko yvy ape ári.+ 5 Upévare che Ru, ehejána chéve taime jey nde ykére ha tareko jey pe autorida areko vaʼekue yma, aĩrõ guare nde ykére ko múndo oexisti mboyve.+

6 Che aikuaauka nde réra umi hénte oĩ vaʼekuépe ko múndope ha nde remeʼẽva chéve.+ Haʼekuéra nembaʼe vaʼekue ha remeʼẽ chéve, ha ojapo hikuái nde eréva. 7 Koʼág̃a oikuaáma hikuái entéro mbaʼe remeʼẽ vaʼekue chéve ouha ndehegui. 8 Amombeʼu chupekuéra umi mbaʼe nde ere vaʼekue chéve,+ ha haʼekuéra oguerovia umíva. Añetehápe oikuaa hikuái che ajuha nde rérape+ ha oguerovia nde chembou hague.+ 9 Che ajerure ndéve hesekuéra, péro ndajeruréi ko múndore. Umi nde remeʼẽ vaʼekue chéve, umívarente ajerure, pórke haʼekuéra nembaʼe hína. 10 Ha haʼekuéra chembotuicha. Entéro mbaʼe che arekóva ningo nembaʼe, ha umi mbaʼe nde rerekóva chembaʼe.+

11 Che aháta ne rendápe, upévare ahejáta ko múndo,+ péro haʼekuéra oĩ gueteri ko múndope. Upévare che Ru Ndaijojaháiva,* eprotehemína chupekuéra+ nde réra rehehápe, nde ningo remeʼẽ vaʼekue chéve nde réra aikuaauka hag̃ua. Péicha oiko hag̃ua chuguikuéra peteĩnte, ñande haʼeháicha peteĩnte avei.+ 12 Che aĩ aja hendivekuéra añatende hesekuéra+ nde réra rehehápe, nde ningo remeʼẽ vaʼekue chéve nde réra aikuaauka hag̃ua. Che añangareko hesekuéra ha ni peteĩva noñehundíri.+ Péro oñekumpli hag̃ua ne Ñeʼẽme heʼíva,+ peteĩnte oho vaíta, upéva hína pe oñehundítava.+ 13 Koʼág̃a katu aháta ne rendápe, ha amombeʼu koʼã mbaʼe aime aja gueteri ko múndope, ikatu hag̃uáicha haʼekuéra ovyʼaiterei che avyʼaháicha avei.+ 14 Che amombeʼu chupekuéra ne ñeʼẽ, péro ko múndo ndaijaʼéi hesekuéra, pórke haʼekuéra ndoikói umi hénte ko mundopegua oikoháicha,+ ha che avei ndaikói umi hénte ko mundopegua oikoháicha.

15 Ndajeruréi ndéve renohẽ hag̃ua chupekuéra ko múndogui, síno reñangareko hag̃ua hesekuéra oĩgui Satanás.*+ 16 Che ndaikói umi hénte ko mundopegua oikoháicha,+ upéicha avei haʼekuéra ndoikói umi hénte ko mundopegua oikoháicha.+ 17 Ne ñeʼẽ rupive eipytyvõ chupekuéra ipotĩ hag̃ua ne renondépe,+ pórke ne ñeʼẽ hína la verda.+ 18 Nde chembou haguéicha ko múndope, che avei amondo chupekuéra ko múndope.+ 19 Hesehapekuéra che siémpre chepotĩ ne renondépe. Ajapo upéicha ikatu hag̃uáicha haʼekuéra ipotĩ avei ne renondépe pe añetegua rupive.

20 Che ndajeruréi ndéve hesekuéra añónte, síno ajerure avei umi hénte ojeroviátavare cherehe ohendu rire haʼekuéra omboʼéva. 21 Péicha ikatúta oiko chuguikuéra peteĩnte.+ Nde che Ru reimeháicha chendive ha che aime nendive,+ haʼekuéra avei toĩ ñanendive, péicha pe múndo ogueroviáta nde chembou hague. 22 Che avei amombaʼe chupekuéra, nde chemombaʼe haguéicha, péicha ikatúta oiko chuguikuéra peteĩnte, ñande haʼeháicha peteĩnte avei.+ 23 Che aime hendivekuéra, ha nde reime chendive, péicha haʼekuéra añetehápe oĩmbáta avei oñondive. Ha ko múndo oikuaáta nde chembou hague, ha rehayhuha chupekuéra, chéve cherayhuháicha. 24 Che Ru, aipota umi remeʼẽ vaʼekue chéve oĩ avei chendive pe che aĩháme,+ ohecha hag̃ua hikuái pe autorida nde remeʼẽ vaʼekue chéve, pórke nde cherayhu ko múndo oñepyrũ mboyve guive.+ 25 Che Ru, nde ningo siémpre rejapo iporãva, ko múndo ningo nandekuaái,+ péro che roikuaa,+ ha umi nde remeʼẽ vaʼekue chéve oikuaa nde chembou hague. 26 Che aikuaauka chupekuéra nde réra ha asegíta aikuaauka,+ ikatu hag̃uáicha haʼekuéra ohayhu umi héntepe nde cherayhu haguéicha, péicha che aiméta hendivekuéra”.+

18 Heʼipa rire koʼã mbaʼe, Jesús oho idisipulokuérandi peteĩ hardínpe opytáva jahasávo Cedrón Ñu,+ ha oike hikuái upépe.+ 2 Upe lugárpe Jesús oñembyaty vaʼekue idisipulokuérandi heta vése, upévare Judas, pe otraisionáva chupe, oikuaa avei upe lugár. 3 Upémarõ, Judas ogueraha hendive unos kuánto soldádo ha ofisialkuéra omondóva umi saserdóte prinsipál ha fariseokuéra. Og̃uahẽ hikuái espáda ha garróte ipópe, ogueraha avei lámpara ha antórcha ohesape hag̃ua.+ 4 Jesús oikuaa entéro mbaʼe oikótava hese, upévare oñemoĩ frentetépe ha heʼi chupekuéra: “¿Mávape piko peheka hína?”. 5 Haʼekuéra okontesta: “Jesús pe Nazarénope”.+ Haʼe heʼi: “Che hína Jesús”. Ha Judas, upe otraisionáva chupe, oñemboʼy avei hendivekuéra.+

6 Péro haʼe heʼívo chupekuéra: “Che hína Jesús”, haʼekuéra oguevi ha hoʼapa yvýpe.+ 7 Upévare Jesús oporandu jey: “¿Mávape piko peheka hína?”. Haʼekuéra heʼi: “Jesús pe Nazarénope”. 8 Jesús heʼi: “Haʼémango peẽme, che hína Jesús. Oiméramo chéve la chereka, peheja tohopa koʼã kuimbaʼe”. 9 Péicha oñekumpli pe haʼe heʼi vaʼekue: “Umi remeʼẽ vaʼekue chéve, ni peteĩva noñehundíri chehegui”.+

10 Upémarõ, Simón Pedro onohẽ ijespáda ha onambiʼo pe súmo saserdóte esklávope, ha oipeʼaite voi chugui inambi iderechapegua.+ Upe esklávo héra vaʼekue Malco. 11 Jesús katu heʼi Pédrope: “Eñongatu nde espáda iváinape.+ ¿Mbaʼéicha piko ndaʼumoʼãi pe kópa* pe Túa omeʼẽvagui chéve?”.+

12 Upémarõ umi soldádo, pe komandánte militár ha umi ofisiál omondóva umi judío, ojagarra ha oipokua Jesúspe. 13 Ha ogueraha raẽ chupe hikuái Anás rendápe, haʼe rupi Caifás+ suégro. Caifás hína pe súmo saserdóte upe áñope.+ 14 Caifás voi heʼi kuri umi judíope iporãveha chupekuéra g̃uarã peteĩ kuimbaʼe omano, oñehundipa rangue pe tetã.+

15 Upérõ Simón Pedro ha ótro disípulo osegi ohóvo Jesúspe.+ Upe disípulo ningo pe súmo saserdóte konosído, upévare oike Jesús ndive pe súmo saserdóte korapýpe. 16 Pedro katu opytánte oñemboʼy okápe pe okẽ renondépe. Upéi osẽ jey pe ótro disípulo, haʼéva hína pe súmo saserdóte konosído, ha oñeʼẽ pe eskláva oñatendévandi pe okẽme, ha omoinge avei Pédrope. 17 Pe eskláva heʼi Pédrope: “Ndéngo pe kuimbaʼe disípulo avei, ¿ajépa?”. Haʼe heʼi: “Nahániri”.+ 18 Upérõ roʼy, upévare umi esklávo ha ofisialkuéra ojatapy pe korapýpe ha oñemboʼy ojepeʼe upépe. Pedro avei ojepeʼe hendivekuéra.

19 Pe saserdóte prinsipál oporandu Jesúspe idisipulokuérare ha umi mbaʼe haʼe omboʼévare. 20 Jesús heʼi: “Che añeʼẽ vaʼekue enterove renondépe. Siémpre aporomboʼe sinagogahárupi ha pe témplope+ oñembyatyhápe enterove umi judío. Che ndaʼéi mbaʼevete ñemiháme. 21 ¿Mbaʼére piko reporandu chéve? Eporandúna umi cherendu vaʼekuépe, haʼekuéra oikuaa mbaʼépa la amboʼe vaʼekue”. 22 Heʼi rire koʼã mbaʼe, peteĩ ofisiál oĩ vaʼekue ijypýpe ohovapete Jesúspe+ ha heʼi: “¿Péicha piko rekontestáta pe saserdóte prinsipálpe?”. 23 Jesús heʼi: “Oimérõ la haʼéva ivai raʼe, eréna chéve mbaʼépepa ajavy. Péro pe haʼe vaʼekue iporãramo, ¿mbaʼére piko chenupã?”. 24 Upémarõ Anás omondo chupe Caifás rendápe, haʼéva hína pe súmo saserdóte. Jesús ojepokuapa ohóvo.+

25 Simón Pedro katu osegi oñemboʼy upépe ha ojepeʼe hína, upéi umi hénte heʼi chupe: “Ndéngo pe kuimbaʼe disípulo avei, ¿ajépa?”. Haʼe onega ha heʼi: “Nahániri”.+ 26 Oĩ avei upépe peteĩ esklávo ombaʼapóva pe súmo saserdótepe g̃uarã, upéva haʼe hína pe kuimbaʼe Pedro onambiʼo vaʼekue pariénte.+ Ha haʼe heʼi chupe: “Che rohecha kuri reĩrõ guare hendive pe hardínpe”. 27 Péro Pedro onega jey, ha heʼipáre upéva peteĩ gállo osapukái.+

28 Upéi, pyharevete ogueraha hikuái Jesúspe Caifás rógagui pe governadór rógape.+ Péro haʼekuéra ndoikéi pe governadór rógape ani hag̃ua oñemongyʼa hikuái,+ péicha ikatúta hoʼu pe Páskua. 29 Upémarõ Pilato osẽ okápe hendapekuéra ha heʼi: “¿Mbaʼe ivaíva piko ojapo raʼe ko kuimbaʼe?”. 30 Haʼekuéra okontesta: “Ko kuimbaʼe ndojapóirire peteĩ mbaʼe ivaíva, ndoroguerumoʼãi kuri ne rendápe”. 31 Upémarõ Pilato heʼi chupekuéra: “Peguerahána chupe ha peẽ voi pehusga pende léi heʼiháicha”.+ Umi judío heʼi: “Ore ndororekói autorida rojuka hag̃ua avavépe”.+ 32 Péva oiko oñekumpli hag̃ua Jesús heʼi vaʼekue omombeʼúrõ guare mbaʼéichapa omanóta.+

33 Upémarõ Pilato oike jey pe palásiope, ohenói Jesúspe ha heʼi chupe: “¿Nde piko hína umi judiokuéra Rréi?”.+ 34 Jesús okontesta: “¿Nde piko reporandu chéve upéva reikuaaségui, térã ótro oñeʼẽgui ndéve cherehe?”. 35 Pilato heʼi: “Nde reikuaa che ndahaʼeiha judío. Umi ne retãygua ha umi saserdóte prinsipál voi ndegueru che rendápe. ¿Mbaʼe piko la rejapo vaʼekue?”. 36 Jesús okontesta:+ “Che Rréino ndahaʼéi ko mundopegua.+ Che Rréino haʼérire ko mundopegua, che disipulokuéra oñorairõta kuri ani hag̃ua umi judío chejagarra.+ Péro haʼéma haguéicha, che Rréino ndahaʼéi ko mundopegua”. 37 Upémarõ Pilato osẽ heʼi: “¿Nde piko upéicharõ rréi?”. Jesús okontesta: “Ndéma ere che haʼeha rréi.+ Chéngo upearã voi anase ha upearã aju ko múndope, aikuaauka hag̃ua la verda.+ Enterove osegíva umi enseñánsa verdadéra ohendu che ñeʼẽ”. 38 Pilato heʼi: “¿Mbaʼe piko la verda?”.

Ha heʼi rire upéva osẽ jey umi judío rendápe ha heʼi: “Che ndajuhúi mbaʼeve ivaíva ko kuimbaʼére.+ 39 Avei peẽ pejepokuaa pejerure chéve Páskua jave aheja hag̃ua lívre peteĩ présope.+ ¿Peipota piko aheja lívre umi judiokuéra Rréipe?”. 40 Upémarõ haʼekuéra osapukaipa jey ha heʼi: “¡Ani reheja lívre ko kuimbaʼépe, epoi Barrabásgui!”. Barrabás haʼe vaʼekue peteĩ mondaha.+

19 Upémarõ Pilato omanda isoldadokuérape ogueraha hag̃ua Jesúspe ha ombyepoti hag̃ua chupe harreadórpe.+ 2 Ha umi soldádo ojapo peteĩ koróna ñuatĩgui ha omoĩ chupe iñakãre, upéi omonde hese peteĩ ao líla.+ 3 Ha oñepyrũ oñemboja hendápe ha heʼi: “¡Mbaʼéichapa judiokuéra Rréi!”, avei ohovapete chupe hikuái.+ 4 Pilato katu osẽ jey okápe ha heʼi umi judíope: “¡Pemañami! Agueru peẽme okápe peikuaa hag̃ua ndajuhuiha hese mbaʼeve ivaíva”.+ 5 Upémarõ Jesús osẽ okápe, oreko ijehe pe ao líla, ha iñakãre pe koróna ojejapóva ñuatĩgui. Pilato heʼi umi héntepe: “¡Pemañami! ¡Kóva hína pe kuimbaʼe!”. 6 Péro umi saserdóte prinsipál ha umi ofisiál ohechávo Jesúspe oñepyrũ osapukái: “¡Ejuka chupe! ¡Ejuka chupe!”.*+ Pilato katu heʼi chupekuéra: “Pejagarra upéicharõ peẽ voi ha pejuka chupe. Che ndajuhúi hese mbaʼeve ivaíva”.+ 7 Umi judío heʼi: “Ore roguereko peteĩ léi, ha pe léi heʼiháicha ko kuimbaʼe omano vaʼerã,+ pórke haʼe heʼi ijehe haʼeha Ñandejára raʼy”.+

8 Pilato ohendu haʼekuéra heʼíva ha okyhyjevéntema. 9 Upéi oike jey pe palásiope ha heʼi Jesúspe: “¿Moõgua piko nde?”. Péro Jesús ndeʼíri chupe mbaʼeve.+ 10 Upémarõ Pilato heʼi: “¿Nereñeʼẽmoʼãi piko chéve? ¿Ndereikuaái piko che arekoha autorida apoi hag̃ua ndehegui ha arekoha autorida rojukauka hag̃ua?”. 11 Jesús okontesta chupe: “Ndereguerekomoʼãi kuri mbaʼeveichagua autorida rejapo hag̃ua cherehe mbaʼeve, upéva nomeʼẽirire ndéve Ñandejára. Upévare pe kuimbaʼe chentrega vaʼekue ndéve ipekádo tuichave ndehegui”.

12 Upévare Pilato oñehaʼã jey opoi Jesúsgui. Péro umi judío osapukaipa: “Oimeraẽ heʼíva ijehe rreiha, oñemoĩ hína César* rehe. Upévare, rehejáramo lívre ko kuimbaʼépe, nde ndahaʼéi César amígo”.+ 13 Ohendu rire koʼã mbaʼe Pilato onohẽ okápe Jesúspe, ha oguapy umi hués oguapyhápe. Upéva oĩ peteĩ lugár héravape Empedrádo, idióma hebréope oñehenóiva Gábbatha. 14 Upérõ ningo pe día ojepreparaha+ hikuái pe Paskuarã,* ha las 12 rupi* Pilato heʼi umi judíope: “¡Pemañami! ¡Kóva hína pende rréi!”. 15 Haʼekuéra katu osapukái: “¡Ejuka chupe! ¡Ejuka chupe! ¡Eklava chupe yvyráre!”.* Pilato heʼi chupekuéra: “¿Peẽ piko peipota ajuka pende rréipe?”. Umi saserdóte prinsipál katu okontesta: “César añoite la ore rréi”. 16 Upémarõ Pilato ontrega chupekuéra Jesúspe oklava hag̃ua yvyráre.+

Upéi haʼekuéra ogueraha chupe. 17 Jesús ogueraha ijapére pe yvyra ojetorturatahápe,* ha oho pe lugár héravape Akãngue Renda,+ hebréope oñehenóiva Gólgota.+ 18 Upépe ojeklava Jesúspe yvyráre,+ ha oñemoĩ avei ijykére mokõi kuimbaʼépe, ha Jesús opyta mbytépe.+ 19 Pilato oskrivi avei peteĩ letrérore: “Jesús pe Nazareno, umi judiokuéra Rréi”, ha omoĩka upéva pe yvyráre.*+ 20 Pe lugár ojeklava haguépe Jesúspe opyta pe siuda ypýpe, upévare heta judío olee pe letréro heʼíva. Ha ojeskrivi voi hebreo, latín ha griégope. 21 Umi saserdóte prinsipál* katu oñepyrũ heʼi Pilátope: “Anína reskrivi: ‘Judiokuéra Rréi’, upéva rangue reskrivi vaʼerã haʼe heʼi hague ijehe: ‘Che hína umi judiokuéra Rréi’”. 22 Pilato heʼi: “Pe askrivi vaʼekue, opytáma upéicha”.

23 Umi soldádo oklava rire Jesúspe yvyráre, ojagarra Jesús ao joʼaha, omondoro 4 hendápe ha káda soldádope opyta peteĩ párte. Ha ojagarra avei pe ijao iguypegua, péva noñembovyvýi síno ojetehe de unoite. 24 Upévare heʼi ojupe: “Ani ñamondoro, jasorteántena jadesidi hag̃ua mávapepa opytáta”.+ Péicha oiko oñekumpli hag̃ua Ñandejára Ñeʼẽ heʼíva: “Haʼekuéra oñombojaʼo che ao rehe, ha osortea hikuái ohecha hag̃ua mávapepa opytáta”.+ Umi soldádo añetehápe ojapo upeichaite.

25 Pe yvyra* Jesús ojeklava hague ypýpe oñemboʼy hína isy+ ha isy ermána, avei Clopas rembireko hérava María, ha María Magdalena.+ 26 Jesús ohechávo oñemboʼyha ijypýpe isy ha pe idisípulo haʼe ohayhuetéva,+ heʼi isýpe: “¡Che sy, koʼág̃a guive péva hína ne memby!”. 27 Upéi heʼi idisípulope: “¡Koʼág̃a guive haʼe hína nde sy!”. Ha upe día guive pe idisípulo ogueraha hendive Maríape hógape.

28 Upéi Jesús oikuaa ojapopáma hague entéro mbaʼe Itúa yvagapegua ojerure vaʼekue chupe, ha oñekumpli hag̃ua Ñandejára Ñeʼẽ, haʼe heʼi: “Cheuhéi”.+ 29 Upépe oĩ peteĩ mbaʼyru henyhẽtéva víno háigui, upémarõ omoĩ hikuái peteĩ espónha peteĩ yvyráre,* omyakỹ pe espónha víno háipe ha omboja Jesús jurúre.+ 30 Ha otantea rire pe víno hái Jesús heʼi: “Ajapopaitéma umi mbaʼe nde rejerure vaʼekue chéve”,+ upéi oñakãity ha omano.*+

31 Upérõ kuri pe día* umi judío ojepreparaha+ sabadorã, ha haʼekuéra ndoipotái pe sábado opyta umi teʼongue umi yvyráre*+ (pórke upe sábado ningo espesiál vaʼekue).+ Upévare haʼekuéra ojerure Pilátope oñemopẽ hag̃ua umi kuimbaʼe retyma, ikatu hag̃uáicha upéi omboguejy umi kuimbaʼe reʼongue. 32 Upéi ou umi soldádo ha ohetymamopẽ umi mokõi kuimbaʼe oĩ vaʼekuépe yvyráre Jesús ykére. 33 Péro umi soldádo oñembojávo Jesús rendápe, ohecha hikuái haʼe omanóma hague, upévare nomopẽi chugui hetyma. 34 Upéicharamo jepe peteĩ soldádo oikutu chupe ilánsape ikostádope,+ ha osẽ chugui tuguy ha y. 35 Pe kuimbaʼe omombeʼúva koʼã mbaʼe ndaijapúi, haʼe voi ningo ohecha oiko hague. Upévare oikuaa porã siertoha upe heʼíva, ha haʼe omombeʼu umíva ikatu hag̃uáicha peẽ peguerovia avei.+ 36 Añetehápe koʼã mbaʼe oiko oñekumpli hag̃ua Ñandejára Ñeʼẽ heʼíva: “Ni peteĩ ikangue noñemopẽmoʼãi”.+ 37 Ha avei oñekumpli hag̃ua pe heʼíva Ñandejára Ñeʼẽ ótra pártepe: “Haʼekuéra ojesarekóta upe kuimbaʼe oikutu vaʼekuére hikuái”.+

38 Koʼã mbaʼe oikopa rire, José Arimateagua oho ojerure Pilátope ikatúpa ogueraha Jesús retekue. José ningo Jesús disípulo vaʼekue, péro nomombeʼúi avavépe pórke okyhyje umi judíogui.+ Upémarõ Pilato omeʼẽ chupe permíso ha haʼe ou ogueraha Jesús retekue.+ 39 Ha Nicodemo,+ pe ou vaʼekue Jesús rendápe peteĩ pyharépe, ou avei ha ogueru 30 kílorupi* mírra oñembojeheʼáva aloe rehe.+ 40 Haʼekuéra ojagarra Jesús retekue, omona hese umi aséite perfumádo ha olia téla de línope.+ Péicha umi judío oprepara jepi umi omano vaʼekue oñeñotỹ hag̃ua. 41 Jesús ojejuka hague ypýpe oĩ peteĩ hardín, upépe oĩ peteĩ sepultúra pyahu,+ ha neʼĩra avave oñemoĩ pype. 42 Upérõ umi judío ojepreparáma+ hína pe fiestarã, ha pe sepultúra hiʼag̃ui, upévare ogueraha hikuái Jesúspe upépe.

20 Pe primer día de la semána, pyhareve koʼẽ porã mboyve, María Magdalena oho pe sepultúrape,+ ha ohecha ojepeʼáma hague pe ita ombotýva pe sepultúra juru.+ 2 Upémarõ odipara oho Simón Pedro rendápe ha upépe oĩ avei pe disípulo Jesús ohayhúva,+ ha heʼi chupekuéra: “Ojegueraha ñande Ruvichápe pe sepultúragui,+ ha ndoroikuaái moõpa ojeheja chupe”.

3 Upémarõ Pedro ha pe ótro disípulo oho pe sepultúra oĩháme. 4 Mokõivévante odipara ohóvo, péro pe ótro disípulo iñakuãve Pédrogui, upévare haʼe raẽvete og̃uahẽ pe sepultúrape. 5 Haʼe ojayvy ha omaña pe sepultúra ryepýpe, ha ohecha upépe oĩha umi téla de líno,+ péro ndoikéi pe sepultúra ryepýpe. 6 Upéi hapykuéri og̃uahẽ avei Simón Pedro. Haʼe oike pe sepultúrape ha ohecha umi téla de líno oĩha upépe. 7 Ha pe téla oñemoĩ vaʼekue Jesús akãre noĩri umi ótro téla oĩháme, síno oñemboapuʼa ótro hendápe. 8 Upémarõ, pe ótro disípulo og̃uahẽ raẽ vaʼekue pe sepultúrape, oike avei upépe, péicha ohecha ha oguerovia la ojeʼe vaʼekue chupekuéra. 9 Upérõ haʼekuéra neʼĩra opilla Ñandejára Ñeʼẽ heʼíma hague Jesús oikove jey vaʼerãha.+ 10 Upémarõ haʼekuéra oho jey hogapekuéra.

11 María katu opyta oñemboʼy okápe pe sepultúra ypýpe ha hasẽ hína. Ha haʼe hasẽ aja ojayvy omaña pe sepultúra ryepýpe, 12 ha ohecha mokõi ánhel+ ijao morotĩva oguapýva hína oĩ haguépe Jesús retekue, peteĩva iñakã gotyo ha pe ótro ipy gotyo. 13 Haʼekuéra heʼi chupe: “¿Mbaʼére piko nerasẽ?”. Haʼe heʼi: “Ojegueraha ningo che Ruvichápe ha ndaikuaái moõpa ojeheja”. 14 Heʼi rire upéva, María ojere ha ohecha Jesúspe oñemboʼyha upépe, péro ndopillái haʼeha Jesús.+ 15 Jesús heʼi chupe: “¿Mbaʼére piko nerasẽ? ¿Mávape reheka hína?”. María oimoʼã haʼeha pe hardinéro, upévare heʼi: “Karai, oimérõ nde regueraha raʼe, eréna chéve moõpa reheja aha hag̃ua aheka”. 16 Jesús heʼi chupe: “¡María!”. Ha haʼe ojere heʼi hebréope: “¡Rabbóni!” (heʼiséva: “¡Mboʼehára!”). 17 Jesús heʼi chupe: “Anive reñasaingo cherehe, che ndajupimoʼãi gueteri pe Túa rendápe. Tereho che ermanokuéra oĩháme+ ha ere chupekuéra: ‘Ajupi hína che Ru+ ha che Jára rendápe,+ haʼéva avei pende Ru ha pende Jára’”. 18 María Magdalena oho omombeʼu umi disipulokuérape pe notísia heʼívo: “¡Ahecha ñande Ruvichápe!”. Ha omombeʼu avei umi mbaʼe Jesús heʼi vaʼekue chupe.+

19 Upérõ pe primer día de la semána kuri, ha kaʼarupytũvo umi disípulo oñembyaty peteĩ ógape, ha omboty porã pe okẽ pórke okyhyje umi judíogui. Upéi Jesús oike hendapekuéra ha heʼi: “Tapendepyʼaguapýke”.+ 20 Ha heʼi rire upéva ohechauka chupekuéra ipo ha ikostádo.+ Idisipulokuéra ovyʼaiterei ohechávo chupe.+ 21 Upévare Jesús heʼi jey chupekuéra: “Tapendepyʼaguapýke.+ Pe Túa chembou haguéicha,+ che avei pomondo”.+ 22 Heʼi rire upéva, oipeju hiʼarikuéra ha heʼi: “Perresivi espíritu sánto.+ 23 Peẽ peperdonáramo peteĩ opekávape, upéva heʼise Ñandejára operdonamaha chupe. Ha peẽ napeperdonáiramo peteĩ opekávape, upéva heʼise Ñandejára noperdonaiha chupe”.

24 Umi 12 apóstol apytépe oĩ peteĩ hérava Tomás,+ oñehenóiva avei el Gemelo, péro haʼe noĩri hendivekuéra Jesús oúrõ guare. 25 Upévare umi ótro disípulo heʼi chupe: “¡Ore rohecha kuri ñande Ruvichápe!”. Péro haʼe heʼi chupekuéra: “Tekotevẽ ahecha ipóre umi klávo rendague, amoinge che kuã umi klávo rendaguépe ha apoʼẽ ikostádope,+ ndajapóirõ upéva ni mbaʼevéicharõ ndagueroviamoʼãi”.

26 Upéi 8 día haguépe, idisipulokuéra oñembyaty jey peteĩ ógape ha omboty porã umi okẽ, ha Tomás oĩma upérõ. Ha ojellaveáramo jepe umi okẽ, Jesús oike, oñemboʼy imbytepekuéra ha heʼi: “Tapendepyʼaguapýke”.+ 27 Upémarõ Jesús heʼi Tomáspe: “Emañána che póre ha emoinge ne kuã umi klávo rendaguépe, epoʼẽ avei che kostádope reguerovia hag̃ua, ha anive reduda”. 28 Upémarõ Tomás heʼi: “¡Ñandejára, che Ruvicha!”. 29 Jesús heʼi chupe: “¿Cherecha haguére piko reguerovia? Ovyʼa umi ogueroviáva ndohecháiramo jepe”.

30 Añetehápe Jesús ojapo hetave milágro idisipulokuéra renondépe ndojeskrivíriva ko lívrope.*+ 31 Péro koʼã mbaʼe ojeskrivi peẽ peguerovia hag̃ua Jesús haʼeha pe Cristo, Ñandejára Raʼy. Ha péicha pegueroviárõ, ikatúta pehupyty vída etérna héra rupive.+

21 Upe rire Jesús ojechauka jey idisipulokuérape Mar de Tiberíades ypýpe. Upéva oiko kuri péicha: 2 oĩ oñondive Simón Pedro ha Tomás, oñehenóiva avei el Gemelo,+ oĩ avei Natanael,+ haʼe ningo Canagua oĩva Galiléape, oĩ avei Zebedeo raʼykuéra+ ha ótro mokõi disípulo. 3 Simón Pedro heʼi chupekuéra: “Aháta apeska”. Ha haʼekuéra heʼi: “Rohóta nendive”. Upémarõ osẽ ojupi hikuái pe varkoʼípe, péro upe pyharépe noguenohẽi mbaʼevete.+

4 Upéi, koʼẽ mbotávoma Jesús oñemboʼy hína pe mar kóstape, péro umi idisípulo ndopillái haʼeha Jesús.+ 5 Upémarõ Jesús heʼi: “Che raʼykuéra mimi, ¿pereko piko peʼu vaʼerã?”. Haʼekuéra okontesta: “¡Nahániri!”. 6 Haʼe heʼi chupekuéra: “Peitýna pende rred pe varkoʼi derécha gotyo ha peguenohẽta la pira”. Upémarõ oity hikuái pe rred, péro ndaikatuvéima oguenohẽ pórke hetaiterei umi pira.+ 7 Upémarõ pe disípulo Jesús ohayhúva+ heʼi Pédrope: “¡Péva ningo ñande Ruvicha!”. Simón Pedro ohendúvo haʼeha Jesús, omonde ijao joʼaha pórke oĩ kuri opío lénto, ha ojepoi pe ýpe. 8 Haʼekuéra namombyrýi oĩ pe kóstagui, 90 métrorupinte,* upévare umi ótro disípulo oúnte pe varkoʼípe ha oitira oúvo pe rred henyhẽtéva pirágui.

9 Péro haʼekuéra oguejývo pe varkoʼígui, ohecha hikuái oĩha tatapỹi ha hiʼári pira ha pan. 10 Jesús heʼi chupekuéra: “Pegueru unos kuánto pira penohẽ ramóva”. 11 Simón Pedro ojupi jey pe varkoʼípe, onohẽ pe rred ýgui ha otopa oĩha pype 153 pira tuicháva. Péro hetaitereíramo jepe, pe rred ndosorói. 12 Jesús heʼi chupekuéra: “Peju perambosa”. Ni peteĩva umi idisípulo noñanimái oporandu chupe: “¿Nde piko máva?”, pórke oikuaáma hikuái haʼeha Jesús. 13 Jesús katu ou ojagarra pe pan ha omeʼẽ chupekuéra, ha péicha avei omeʼẽ pe pira. 14 Upérõ 3 veseháma+ Jesús ojechauka idisipulokuérape oñemoingove jey rire chupe.

15 Orambosapa rire hikuái, Jesús oporandu Simón Pédrope: “Simón, Juan raʼy, ¿ndépa cherayhuve koʼã mbaʼégui?”. Haʼe heʼi: “Si che Ruvicha, nde reikuaa rohayhuha”. Jesús heʼi: “Emongaru umi che ovecha raʼýpe”.+ 16 Upéi 2 veseha Jesús oporandu jey: “Simón, Juan raʼy, ¿cherayhu piko?”. Haʼe heʼi: “Si che Ruvicha, nde reikuaa rohayhuha”. Jesús heʼi: “Eñangareko che ovecha mimíre peteĩ pastór ojapoháicha”.+ 17 Haʼe oporandu jey chupe 3 veseha: “Simón, Juan raʼy, ¿cherayhu piko?”. Pedro oñeñandu vaieterei oporandu haguére chupe 3 vése voi: “¿Cherayhu piko?”. Upémarõ heʼi Jesúspe: “Che Ruvicha, ndéngo reikuaa entéro mbaʼe, ha reikuaa porã ningo che rohayhuha”. Jesús heʼi chupe: “Emongaru umi che ovecha mimi.+ 18 Añetehápe haʼe ndéve: nemitãvérõ guare, neaño reñemonde ha reho rehosehápe. Péro ág̃a ndetuja vove reipysóta nde jyva ha ótro nemondéta ha ndegueraháta nderehoseihápe”. 19 Péicha Jesús oikuaauka mbaʼéichapa Pedro omanóta ha péicha ombotuichataha Ñandejárape. Upéi Jesús heʼi Pédrope: “Chemoirũkena siémpre”.+

20 Ojerévo, Pedro ohecha pe disípulo Jesús ohayhuetéva+ ouha hapykuerikuéra. Upe disípulo haʼe hína pe oguapy vaʼekue Jesús ykére pe séna aja, ha oporandu vaʼekue chupe: “Che Ruvicha, ¿mávapa upe netraisionátava?”. 21 Pedro omañávo pe disípulore, oporandu Jesúspe: “Che Ruvicha, ¿mbaʼe piko oikóta pévagui?”. 22 Jesús okontesta chupe: “Che aipotáramo haʼe opyta che aju peve, ¿mbaʼe ndéve upéva? Nde chemoirũ vaʼerã siémpre”. 23 Upévare umi ermáno apytépe ojeʼe upe disípulo nomanomoʼãiha. Péro Jesús ndeʼíri chupe nomanomoʼãiha, haʼéngo heʼínte: “Che aipotáramo haʼe opyta che aju peve, ¿mbaʼe ndéve upéva?”.

24 Kóva hína pe disípulo+ omombeʼu ha oskrivíva koʼã mbaʼe, ha jaikuaa siertoha upe haʼe omombeʼúva.

25 Añetehápe, oĩ hetave mbaʼe Jesús ojapo vaʼekue, péro peichahágui ojeskrivipátarõ umíva, chéverõ g̃uarã ndaijapamoʼãi umi lívro* ko múndope.+