Elee ha eñeʼẽ syryry

¿NDÉPA repaʼã paʼã jepi relee jave en vos álta? Ha rejapo jave diskúrso, ¿ndoupyaʼéipa ndéve ne akãme umi palávra reiporuséva? Ikatu hag̃uáicha relee ha reñeʼẽ syryry, umi mbaʼe ereséva pyaʼe ou vaʼerã ndéve ne akãme. Péro upéva ndeʼiséi reñeʼẽ vaʼerãha repensaʼỹre, pyaʼeterei térã neñeʼẽngatu vaʼerãha. Síno reñeʼẽ jave umi mbaʼe eréva igústo ha oñentende vaʼerã. Ko Eskuéla Jaiporukuaa Hag̃ua la Biblia nepytyvõta rehupyty hag̃ua upéva.

¿Mbaʼéicha rupípa hetápe ijetuʼu oñeʼẽ syryry hag̃ua? Ikatu oime: 1) Olee jave ochuchupa ndoikuaáigui umi palávra. 2) Ojapo rupi heta páusa oñeʼẽ entrekortadopa. 3) Ndojepreparaporãi. 4) Oñeʼẽ jave en púvliko nomohendaporãi umi mbaʼe heʼi vaʼerã ha ojeliapa. 5) Ilápi mbykýgui ndoúi chupe iñakãme umi palávra oiporuséva. 6) Orresalta hetaiterei palávra. 7) Nontendeporãi mbaʼéichapa ojeskrivi ha ojelee vaʼerã umi palávra upe idiómape.

Rejapo jave nde párte manterei repaʼãramo, umi nerendúva ndahaʼéi osẽtava ohopa hese, péro oñepyrũta ojedistrae ótra kósare ha ndojapysakamoʼãi nderehe.

Reñeʼẽ jave ojekuaa vaʼerã regueroviaha umi mbaʼe eréva, péro reñatende vaʼerã ani opensa hikuái reñemombaʼeguasuha hína. Oimérõ nde neñeʼẽkuaaiterei reñatende vaʼerã ani hag̃ua umi hénte opensa rejejapo térã nanesinseroiha. Ñanemanduʼa vaʼerã apóstol Pablo ivaletereíramo jepe arakaʼeve noñembotuichái hague, upéva rangue opredikárõ guare umi coríntiope, haʼe heʼi ijehe: “Ahárõ guare pene rendápe chekangy, akyhyje ha aryrýi” (1 Cor. 2:3).

Mbaʼe mbaʼépa ndovaléi rejapo. Oñeʼẽ térã ojapo jave idiskúrso heta oĩ orrepeti jey jeýva koʼã palávra: “heẽ...”, “e...”, “pe...”, “¿ajéa?”, “upéicha”, “vuéno”. Ikatu oime nde reiporu meme avei koʼã palávra ha nderehechakuaáinte. Repilla hag̃ua ejerure peteĩ persónape tandeavisa reiporúramo hína koʼã palávra. Ikatu reñesorprende hína heʼívo ndéve mboy vésepa reiporu.

Oĩ avei umi olee jave orrepetipa jeýva la heʼi vaʼekue, térã oñeʼẽ porãhágui peteĩ témare, opyta ha oñepyrũ jey omombeʼu de unoite.

Ha oĩ katu naiprovlemaguasúiva oñeʼẽ syryry hag̃ua, péro heʼipa mboyve peteĩ mbaʼe, oñepyrũma omombeʼu ótra kosaite. Nopaʼãiramo jepe oñeʼẽ jave, lomímonte ojeliapa ha noñentendéi la heʼíva.

Mbaʼépa ikatu nepytyvõ. Oimérõ hasy ndéve ou hag̃ua ne akãme umi palávra reiporuséva, reñehaʼã vaʼerã reikuaa hetave palávra. Relee jave rrevísta Ñemañaha, ¡Despertad!, térã ótra puvlikasión retopáramo peteĩ palávra ndereikuaáiva, eheka peteĩ diksionáriope ha upéi eñehaʼã eiporu. Ha ndereguerekóiramo peteĩ diksionário ikatu reporandu peteĩ oikuaávape.

Avei iporãta rejepokuaáramo relee en vos álta. Ha retopa jave peteĩ palávra hasýva repronunsia hag̃ua, rerrepeti vaʼerã heta vése osẽ meve ndéve.

Ikatu hag̃uáicha relee syryrýpe rentende vaʼerã mbaʼéichapa oñemohenda umi palávra peteĩ párrafope. Reipotáramo oñentende porã pe informasión, tekotevẽ relee por fráse, ha ani palávra por palávrante. Ikatu voi remarka moõpa oñepyrũ peteĩ fráse ha moõpa opa, péva nepytyvõta relee syryryve hag̃ua. Péro ndahaʼéi repronunsia porãnte vaʼerã umi palávra, síno relee vaʼerã ikatu hag̃uáicha hesakã porã mbaʼépa heʼise hína pe informasión. Rentende porã vove pe párrafo, relee jey jey vaʼerã en vos álta nerepaʼãvéi peve. Ha relee mboyve umi ótro párrafo, ejapo jey péicha.

Upéi eñehaʼã elee pyaʼemie. Rentendéma rupi mbaʼéichapa oñemohenda umi palávra peteĩ párrafope, ndahasymoʼãi ndéve rehecha hag̃ua mbaʼe palávrapa ou upe rire. Upéva tuicha nepytyvõta relee syryry hag̃ua.

Nepytyvõta avei releéramo peteĩ informasión reñensajaʼỹre. Por ehémplo iporãta rejepokuaáramo relee pe téxto del día en vos álta káda día. Eñakostumbra emaña peteĩ fráse kompletoitére remaña rangue palávra por palávrante.

Ani hag̃ua repaʼã paʼã reñeʼẽ jave tekotevẽ repensa raẽ mbaʼépa eréta. Por ehémplo, repensa raẽ vaʼerã mbaʼe mbaʼépa remombeʼúta ha upéi ae eñepyrũ eñeʼẽ. Péro ani rejapuraiterei ha redesahusia umi nerendúvape, síno reñeʼẽ vaʼerã trankílo porãnte. Avei iporãta rejepokuaáramo rejapo péicha reime jave nde rógape voi térã oimeha lugárpe. Eñatende avei ani reñeʼẽ porãhágui peteĩ témare esẽ ere ótra kosaite, térã retermina mboyve pe ereséva reñepyrũma reñeʼẽ ótra kósare. Ani rejereterei ere hag̃ua peteĩ mbaʼe, upéva rangue ikuentave reñeʼẽ mbykymi ha hesakuaitépe.

Reikuaa porãramo mbaʼépa la eréta ndahasymoʼãi ndéve reñeʼẽ hag̃ua syryrýpe. Reñeʼẽ porã hag̃ua natekotevẽi reiporavo palávra por palávra la erétava, péicha rejapóramo katuete reñepyrũta rechuchupa. Ikuentave erekónte ne akãme pe idéa remombeʼuséva, ha upéi reñeʼẽ vove, oútantema ndéve ne akãme umi palávra reiporu vaʼerã. Péicha mbeguekatúpe rejepokuaátama reñeʼẽ ha relee syryry.

Jehová oiporavórõ guare Moiséspe omoakã hag̃ua umi isrraelítape ha oñeʼẽ hag̃ua pe Faraón renondépe, haʼe heʼi Jehovápe: “Chéngo nañeʼẽporãi ha nañeʼẽsyryrýi” (Éx. 4:10; 6:12). Jepe Moisés omoĩ heta pretéxto ani hag̃ua ojapo upe tembiapo, Jehová ndoaseptái umíva. Upéva rangue omoĩ iñermáno Aarónpe oñeʼẽ hag̃ua ivése, ha oipytyvõ avei Moiséspe oñeʼẽ hag̃ua. Upe rire Moisés kyhyjeʼỹme oñeʼẽ, tahaʼe peteĩ persóna térã heta hénte renondépe (Deut. 1:1-3; 5:1; 29:2; 31:1, 2, 30; 33:1). Rejeroviáramo Jehováre ha rejapóramo nde párte, nde avei rembotuicháta chupe ne ñeʼẽ rupive.