Kapítulo 6

Mbaʼépa enterove ñambohovaivaʼerã

1, 2. a) Mbaʼe provlémapa omoñepyrũvaʼekue Satanás amo Edénpe? b) Mbaʼépa jahechakuaa Satanás heʼivaʼekuére?

OPAVAVE ñambohovaivaʼerã peteĩ mbaʼe tuichaitereíva, ha pe jajapóvare odepende jaikovétapa opa ára g̃uarã. Ko provléma oñepyrũvaʼekue amo Edénpe, umi ñande ypykue opuʼãrõ guare Ñandejárare. Upérõ Satanás oporanduvaʼekue Évape: “Añete piko [Ñandejára] heʼi peẽme ani hag̃ua peʼu mbaʼeveichagua yva koʼapegua?”. Eva heʼi chupe Ñandejára heʼihague peteĩ yvyra mátare: ‘Ani peʼu chugui [...] Peʼúramo pemanóta’. Upépe Satanás osẽ heʼi Jehová ijapuha, ha Adán ha Eva oikove hag̃ua natekotevẽiha iñeʼẽrendu Ñandejárape. Avei, Ñandejára ojokoha itaʼyrakuéragui peteĩ mbaʼe iporãva: haʼekuéra voi ikatuha odesidi mbaʼéichapa oikóta. Satanás heʼivaʼekue: “[Ñandejára] oikuaa porã, peʼúramo upéva upe yva pejehesapeʼataha ha [Ñandejaráicha] peikuaáta iporãva ha ivaíva” (Génesis 3:1-5).

² Upéicha, jahechakuaa, Satanás heʼihague yvyporakuéra oiko porãvetaha odesidíramo ijehegui voi mbaʼépa ojapóta, iñeʼẽrendurangue Ñandejárape. Ojapóvo upéva oñemoĩ Ñandejára goviérnore, ha upéicha pe mbaʼe iñimportantevévare: oguerekópa Jehová derécho oisãmbyhývo opa hembiapokue. Koʼág̃a ojehechavaʼerã: iporãvétapa ñanegoverna Jehová térã ñañegoverna ñande voi? Jehová ikatuvaʼerãmoʼã ojuka upépe voi Adán ha Évape, péro upéva ndohechaukamoʼãi mávapa ñanegovernavaʼerã. Ohejávo yvyporakuérape oñembohetave, ha oiko haʼekuéra oikoseháicha, Ñandejára ohechaukáta mbaʼépa ojehu jajeívo chugui ha ñamboykévo iléi.

3. Mbaʼépa heʼivaʼekue avei Satanás?

³ Satanás oñepyrũvaʼekue otaky Jehová sãmbyhýre Edénpe, péro ndopái upépe. Haʼe avei oñeʼẽ vai umi Ñandejárape oservívare, heʼívo hesekuéra ndoserviriha Jehovápe ohayhúgui chupe. Ko mbaʼe iñimportánte avei ha ombojoapy pe provléma iñimportantevéva oñepyrũvaʼekue Edénpe. Ohupyty Adán ha Eva raʼykuérape ha avei Ñandejára raʼykuéra yvagapeguápe, umíva apytépe oĩ Jesús, Itaʼýra peteĩete ohayhuetéva. Job oikórõ guare, Satanás heʼivaʼekue umi oservíva Jehovápe ndojapoiha upéva ohayhúgui chupe térã oipotágui ogoverna chupekuéra. Heʼi oserviha Ñandejárape omeʼẽgui chupekuéra heta mbaʼe porã. Avei heʼi, ohasa asýramo hikuái omboyketaha Ñandejárape (Job 2:1-6; Apocalipsis [Revelación] 12:10).

Mbaʼépa ohechauka umi mbaʼe oikovaʼekue

4, 5. Mbaʼépa oiko yvyporakuéra oñehaʼãhaguére oñesãmbyhy ijupe voi?

⁴ Ñañeʼẽvo mávarepa ñanegovernavaʼerã, tekotevẽ ñanemanduʼa Ñandejára ndojapoihague yvypórape oñegoverna hag̃ua ijupe voi. Oho porã hag̃ua chupekuéra, ojapovaʼerã Ñandejára heʼíva. Pe proféta Jeremías ohechakuaavaʼekue ko mbaʼe, heʼívo: “Ha che Jára! Aikuaa yvypóra ndahaʼeiha hekove jára, ndoikuaaiha mbaʼépa oikóta chugui”. Ha ojerure Ñandejárape ohechauka hag̃ua chupe mbaʼéichapa oikovaʼerã (Jeremías 10:23, 24). Upévare Ñandejára Ñeʼẽ heʼi: “Ejerovia Ñandejárare nde pyʼaite guive, ha ani ndejehe añónte” (Proverbios 3:5). Omoĩhaguéicha Ñandejára umi léi ñaikotevẽva jaikove hag̃ua, omoĩ avei umi léi heʼíva mbaʼéichapa jaikovaʼerã, ha upéicha jajapóramo jaiko porãmbáta oñondive.

⁵ Ñandejára oikuaavaʼekue yvyporakuéra ojeíramo ipoguýgui ndaikatumoʼãiha arakaʼeve oiko porã. Oñehaʼãvo oñegoverna ijupe voi, yvyporakuéra oiporu opaichagua rrelihión, prográma polítiko ha ekonómiko. Koʼãva nameméi ojogueraha porã, upéicha rupi pyʼỹi oiko ñorairõ ha jejuka. Upévare, Ñandejára Ñeʼẽ heʼi ‘yvypóra ojapoha ivaívamante hapicháre’ (Eclesiastés 8:9). Ko mbaʼe upéicha ymaiterei guivéma. Ñandejára Ñeʼẽ heʼihaguéicha, umi ijapúva ha oikóva oporombotavy “oho vaivéta hína” (2 Timoteo 3:13). Pe síglo véintepe, umi sientífiko rupive ojejapo heta mbaʼe iporãva, péro upéicha avei oiko hetaiterei mbaʼe ivaietereíva. Koʼã mbaʼe ohechauka añeteha Jeremías 10:23 heʼíva: yvypóra ndojejapoihague oñesãmbyhy hag̃ua ijupe voi.

6. Mbaʼépa Ñandejára ojapóta koʼẽrõite yvyporakuéra goviérnore?

⁶ Umi mbaʼe vai oikóva oñemboykehaguére Ñandejárape, ohechauka porã yvypóra ndaikatumoʼãiha arakaʼeve oñegoverna porã. Ñandejára ñanegovernáramo añoite ikatúta javyʼa, jaiko porãmba oñondive, ñaneresãi ha jaikove opa ára g̃uarã. Ha Ñandejára Ñeʼẽ ohechauka Jehová ndohejamoʼãiha yvypóra osegi oñegoverna heseʼỹ (Mateo 24:3-14; 2 Timoteo 3:1-5). Koʼẽrõitéma, haʼe oipeʼapáta opaichagua mbaʼe vai ha oisãmbyhýta ko Yvy. La Biblia heʼimavaʼekue: “Oisãmbyhy aja koʼã mburuvichakuéra [umi goviérno koʼag̃agua], [Ñandejára] yvagapegua omopuʼãta peteĩ tetã [peteĩ goviérno yvágape] noñehundimoʼãiva arakaʼeve. [Ko goviérno] ndoʼamoʼãi avaveichagua tetã poguýpe [yvypóra nogovernamoʼãvéima ko Yvy]. Ohundietéta uvei ambue tetãnguéra [umi goviérno koʼag̃agua] ha ndopamoʼãi arakaʼeve” (Daniel 2:44).

Umi ohasátava Ñandejára múndo pyahúpe

7. Mávapa opytáta Ñandejára Rréino ohundi vove yvyporakuéra goviérno?

⁷ Ñandejára Rréino ohundi vove yvyporakuéra goviérno, mávapa opytáta? Ñandejára Ñeʼẽ ombohovái: “Hekojojávamante [umi oñemoĩva Ñandejára goviérno ykére] oikóne ko yvy ape ári, ijoheipyrévamante hendáne ipype. Iñañáva katu [umi nomombaʼéiva Ñandejára goviérno] oñehundipáne, ojehapoʼóne ko yvýgui” (Proverbios 2:21, 22). Upéicha avei pe salmísta heʼivaʼekue: “Koʼẽrõite opámane iñañáva [...]. Heko potĩvape opytapáne ko yvy, ha upépe haʼekuéra oikóne opa árape” (Salmo 37:10, 29).

8. Mbaʼépa oiporúta Ñandejára ohechauka hag̃ua haʼe añoite oguerekoha derécho ñanesãmbyhývo?

⁸ Ohundi rire ko múndo oĩva Satanás poguýpe, Ñandejára omoĩta peteĩ múndo pyahu, ndaiporimoʼãihápe aña, gérra, mboriahu, jehasa asy, mbaʼasy ha ñemano. Koʼã mbaʼe ymaiterei guivéma ojopy yvyporakuérape. La Biblia omombeʼu umi mbaʼe porã ohupytýtava yvyporakuéra iñeʼẽrendúva: “[Ñandejára] omokãta hesaykuéra, ndaiporimoʼãvéima ñemano, tasẽ, jaheʼo ha temimbyasy; opa oĩvaʼekue yma niko ndaiporivéima” (Apocalipsis [Revelación] 21:3, 4). Ñandejára oiporúta igoviérno yvagapegua, oĩva Jesucristo pópe, ohechauka hag̃ua haʼe añoite oguerekoha derécho ñanesãmbyhývo (Romanos 16:20; 2 Pedro 3:10-13; Apocalipsis [Revelación] 20:1-6).

Mbaʼéichapa ohechaukavaʼekue hikuái máva ykérepa oñemoĩ

9. a) Mbaʼépa oikuaamavaʼekue umi ojeroviáva Ñandejárare? b) Mbaʼéichapa ohechaukavaʼekue Noé ojeroviaha Ñandejárare, ha mbaʼépa ñanemboʼe upéva?

⁹ Ymaite guive oĩmavaʼekue kuimbaʼe ha kuña ojeroviáva Ñandejárare ha oñemoĩva ipoguýpe. Haʼekuéra oikuaavaʼekue oikove hag̃ua iñeʼẽrenduvaʼerãha chupe. Umíva apytépe oĩvaʼekue Noé. Ñandejára heʼivaʼekue Noépe: “Haʼéma ahunditaha yvypóra [...] opaite mbaʼe yvýpe oĩva reheve. Ejapo peteĩ [várko guasu, ÑÑM]”, ha Noé ojapo Jehová heʼíva chupe. Iñeʼẽrendurangue Noépe, umi hénte osegi oiko mbaʼeverõguáicha. Péro Noé ojapo pe várko guasu ha opredika meme hapichakuérape Ñandejára heʼivaʼekue ojapotaha. La Biblia heʼi: “Noé ojapo opa mbaʼe [Ñandejára] heʼihaguéicha chupe” (Génesis 6:13-22; Hebreos 11:7; 2 Pedro 2:5).

10. a) Mbaʼéichapa oñemoĩvaʼekue Abrahán ha Sara Ñandejára goviérno ykére? b) Mbaʼéichapa ñanepytyvõ Abrahán ha Sara ojapovaʼekue?

¹⁰ Abrahán ha Sara omoĩvaʼekue avei ehémplo neporãva oñemoĩvo Ñandejára goviérno ykére. Ojapo upéva iñeʼẽrendúvo Ñandejárape opa mbaʼépe. Haʼekuéra oikovaʼekue táva guasu Úrpe, opytáva tetã hérava Caldéape. Jehová heʼíramo guare Abrahánpe ova hag̃ua peteĩ tetã oikuaaʼỹvape, haʼe ohovaʼekue ‘Ñandejára heʼihaguéicha chupe’. Sara katuete oiko porã vaʼekue Úrpe, oĩgui upépe hóga ha ihentekuéra. Upéicharamo jepe, ojapo Jehová ha iména heʼíva, ha oho Canaánpe ndoikuaáiramo jepe mbaʼéichapa oikóta upépe (Génesis 11:31–12:4; Hechos 7:2-4).

11. a) Mbaʼeichahápepa ohechaukavaʼekue Moisés omombaʼeha Jehová sãmbyhy? b) Mbaʼépa ñanemboʼe Moisés ojapovaʼekue?

¹¹ Moisés avei omombaʼevaʼekue Jehová sãmbyhy ha ohechauka upéva ijetuʼuvéramo jepe chupe: ombohovakérõ guare Faraónpe, pe rréi ogovernáva Egipto. Moisés ndojeroviaivaʼekue ijehe, okyhyje uvei oñeʼẽ hag̃ua, péro ojapo Jehová heʼíva. Oipytyvõgui chupe Jehová, ha iñermáno Aarón, heʼi jey jey Faraónpe Ñandejára ojapótava, nohenduséiramo jepe ko rréi avavépe. Ha ndaupevaʼañói, umi isrraelíta apytépe jepe oĩ otakýva hese. Upéicharamo jepe, Moisés ojapopaitevaʼekue Jehová heʼíva, ha oipytyvõ umi isrraelítape osẽ hag̃ua Egíptogui (Éxodo 7:6; 12:50, 51; Hebreos 11:24-27).

12. a) Mbaʼéichapa jaikuaa umi ojeroviáva Jehováre noimoʼãiha iporãmaha ojapóramo Ñandejára léi heʼívante? b) Mbaʼéichapa ñanepytyvõ jajapo porãve hag̃ua 1 Juan 2:15 heʼíva ñantende porãramo José ojapovaʼekue?

¹² Umi ojeroviáva Jehováre noimoʼãivaʼekue iporãmaha ojapóramo Ñandejára léi heʼívante. Upéva jahecha Potifar rembireko oñenosérõ guare José ndive. Upérõ ndaiporivaʼekue peteĩ léi oúva Ñandejáragui heʼíva ivaiha pe ñemoakãratĩ. Péro José oikuaavaʼekue Ñandejára omoñepyrũhague ñemenda Edénpe, ha ndoguerohorymoʼãiha chupe oñenóramo hapicha rembireko ndive. Upévare noñehaʼãivaʼekue ohecha ohejátapa chupe Ñandejára ojapo Egíptope ojejapoháicha. Haʼe oikovaʼekue Ñandejára oipotaháicha, imanduʼágui Jehová heʼivaʼekuére ha ohechakuaágui mbaʼépa haʼe ohaʼãrõ chugui (Génesis 39:7-12; Salmo 77:12, 13 [11, 12, NM]).

13. Mbaʼéichapa ohechauka Satanás ijapuha umi mbaʼe oikovaʼekue Job rehe? Ha umi mbohapy isrraelítare?

¹³ Umi oikuaa porãva Jehovápe nomboykéi chupe ojejopy vai jave. Satanás heʼivaʼekue Job jepe, peteĩ kuimbaʼe Jehová oguerohorýva, omboyketaha ijerovia opytáramo mbaʼeveʼỹre térã oúramo hasy. Péro Job ohechaukavaʼekue Satanás ijapuha, ndoikuaáiramo jepe mbaʼérepa ojehu chupe umi mbaʼe vaieta (Job 2:9, 10). Heta tiémpo ohasa rire, Satanás oñehaʼã jey vaʼekue ojapo upéva oiporúvo peteĩ rréi oĩva Babilóniape. Ko rréi ipochyeterei ha heʼi mbohapy mitãrusu isrraelítape opoitaha chupekuéra peteĩ tatakua akúpe, ndojayvýiramo pe taʼanga ojapoukavaʼekue renondépe. Ojejopy vai chupekuéra oiporavo hag̃ua iñeʼẽrendútapa pe rréi térã Jehovápe, ndoipotáiva ojeadora umi taʼanga. Haʼekuéra heʼi oserviha Jehovápe ha chupe añoite iñeʼẽrendutaha. Chupekuéra g̃uarã Ñandejára iñimportanteve hekovégui (Daniel 3:14-18).

14. Mbaʼéichapa ikatu ñaneimperféktoramo jepe ñandefiél Jehovápe?

¹⁴ Upéicharõ, ñanemboʼépa koʼã ehémplo tekotevẽha ñandeperfékto ñandefiél hag̃ua Jehovápe, térã jajavy sapyʼáramo ndovaleveimaha umi jajapóva? Nahániri, ndahaʼéi upéicha. La Biblia omombeʼu Moisés avei ojavyhague. Naiporãiramo jepe Jehovápe umi mbaʼe ojapovaʼekue, nomboykéi chupe upévare. Jesús apostolkuéra ojavyvaʼekue avei. Oikuaágui ñaneimperfektoha, Jehová ovyʼa ñanendive nañamboykéiramo iléi jajaposégui ivaíva. Jajapóramo peteĩ mbaʼe ivaíva ñanekangýgui, tekotevẽ ñañembyasy ñande pyʼaite guive anive hag̃ua jajapo. Péicha jahechaukáta ñamombaʼeha pe iporãva Jehovápe ha nañandejaʼeiha ivaívare. Jajeroviágui Jesús sakrifísiore, ikatu ñanepotĩ Ñandejára renondépe (Amós 5:15; Hechos 3:19; Hebreos 9:14).

15. a) Mávapa yvyporakuéra apytépe ojapopaitevaʼekue Ñandejára oipotáva, ha mbaʼépa ohechauka upéva? b) Mbaʼépa ñanemboʼe Jesús ojapovaʼekue?

¹⁵ Péro, ikatúpa peteĩ yvypóra ojapopaite Jehová ojeruréva chugui? Ko mbaʼe Ñandejára oñomivaʼekue cuatro mil áño rupi (1 Timoteo 3:16). Adán iperfektovaʼekue, upéicharamo jepe ndojapói pe oñehaʼarõva peteĩ ohayhúvagui Ñandejárape. Ha mávapa ikatúne ojapo upéva? Ndaipóri Adán raʼykuéra apytépe ikatuvaʼerã ojapo. Kuimbaʼekuéra apytépe, Jesucristo añoite ojapopaitevaʼekue Ñandejára ojeruréva chugui (Hebreos 4:15). Upéicha ohechauka Adán, ojaposérire, ikatuvaʼerãmoʼã ojapopaite avei Ñandejára oipotáva. Ndaiporivaʼekue mbaʼeve ivaíva Ñandejára rembiapokuépe. Upévare, Jesucristo omoĩ pe ehémplo jasegi hag̃ua, ojapógui Ñandejára heʼivaʼekue chupe, ha avei ohayhúvo Jehovápe, pe Mburuvicha Guasu (Deuteronomio 32:4, 5).

Máva ykérepa ñañemoĩta?

16. Mbaʼéichapa jahechauka ñamombaʼeha Jehová goviérno, ha mbaʼérepa iñimportánte upéva?

¹⁶ Enterove jahechavaʼerã máva goviérnopa ñamombaʼevéta. Jajepytasóramo Jehová ykére, Satanás oñemoĩ mbaretéta ñanderehe. Haʼe ñandejopýta opa hendáguio ha ojapóta upéva oñehundi peve ko múndo aña, upévare tekotevẽ jajererekokuaa (1 Pedro 5:8). Pe jajapóva ohechauka ñamombaʼépa Jehová goviérno, térãpa ñamboykéta chupe jajejopy vai jave. Ani ñaimoʼã koʼã mbaʼe vyroreiha, hetágui ko múndope ojapóva upéicha. Ñamantene hag̃ua ñande jerovia Jehováre, ñañehaʼãvaʼerã jajapo haʼe heʼíva opa mbaʼépe.

17. Jaikuaágui mávaguipa ou japu ha ñemonda, mbaʼérepa naiporãi jajapo umi mbaʼe?

¹⁷ Pór ehémplo, ndaikatúi ñandejapu Satanás ojapoháicha, haʼe hína pe japu omoñepyrũvaʼekue (Juan 8:44). Nañandejapuivaʼerã mbaʼevéicharõ. Ko múndo añáme, umi mitã pyʼỹi ijapu ituvakuérape. Péro umi oservíva Jehovápe ndojapói upéva, ha upéicha ohechauka Satanás ijapuha heʼívo umi Ñandejárape oservíva omboyketaha ijerovia ojejopy vai jave (Job 1:9-11; Proverbios 6:16-19). Oĩ avei sapyʼánte umi negósio ojejapóva ikatúva ñanemoĩ Satanás ykére ñanemoĩrangue Ñandejára ndive. Upévare jahejavaʼerã koʼã mbaʼe (Miqueas 6:11, 12). Ñemonda avei naiporãi, tahaʼe oñekotevẽgui térã oñemondáramo umi ipláta hetávagui (Proverbios 6:30, 31; 1 Pedro 4:15). Oĩramo jepe heta ojapóva upéva térã michĩramo pe oñemondáva, Ñandejára léi heʼi ivaiha ñamonda (Lucas 16:10; Romanos 12:2; Efesios 4:28).

18. a) Ohasa rire pe mil áño, mbaʼépa oikóta yvyporakuérare? b) Mbaʼépa jajepokuaavaʼerã jajapo koʼág̃ama voi?

¹⁸ Pe mil áño Jesús ogoverna aja, Satanás ha idemoniokuéra oĩta pe ‘yvykua pypukúpe’, ha ndaikatumoʼãi ojapo mbaʼeve yvyporakuérare. Ajépa iporãitéta ko mbaʼe! Péro ohasa rire pe mil áño, ojepoi jeýta chuguikuéra sapyʼami. Upérõ Satanás ha umi oĩva hendive oñehaʼãta ohejauka ijerovia umi yvypóra perféktope (Apocalipsis [Revelación] 20:7-10). Ñaiméramo upépe, ñañemoĩtápa Jehová goviérno ykére? Upérõ enterove yvypóra ohupytýtama perfeksión, ha oimeraẽ mbaʼe vai ojejapóva oporogueraháta ñehundípe. Upéicharõ, jajepokuaavaʼerã koʼág̃a guive jajapo opa mbaʼe Jehová heʼíva, Iñeʼẽ térã iñorganisasión rupive. Upéicha jajapóramo, jahechaukáta ñande pyʼaite guive jaipotaha ñanesãmbyhy Jehová, pe Mburuvicha Guasu.

Ñanemanduʼa hag̃ua

• Mbaʼe provlémapa oñepyrũvaʼekue amo Edénpe tekotevẽva ñambohovái? Mbaʼéicha rupípa ñanderupyty avei ñandéve?

• Mbaʼéichapa ohechaukavaʼekue yma heta kuimbaʼe ha kuña ojeroviaha Ñandejárare ha oñemoĩha ijykére?

• Mbaʼérepa iñimportánte koʼẽ koʼẽre jahechauka pe jajapóvare ñamombaʼeha Jehovápe?