Rreferénsia ojepurútava rreunionhápe Mbaʼéichapa Jaiko ha Japredika vaʼerã
5-11 DE FEBRERO
TESÓRO OĨVA ÑANDEJÁRA ÑEʼẼME | MATEO 12, 13
“Pe ehémplo oñeʼẽva pe trígo ha ñana vaíre”
(Mateo 13:24-26) Jesús omombeʼu avei chupekuéra ótro ehémplo: “Pe Rréino yvagapegua ojogua peteĩ kuimbaʼépe oñotỹ vaʼekue ikokuépe semílla iporãva. 25 Umi kuimbaʼe oke aja, ou iñenemígo oñotỹ ñana vai pe trígo apytépe ha oho. 26 Pe trígo heñói ha hiʼa, upévo osẽ avei pe ñana vai.
w13 15/7 páh. 9, 10 párr. 2, 3
“Aiméta penendive opa ára”
2 Umi mbaʼe oikóva pe kuimbaʼe kokuépe ohechauka mbaʼéichapa ha arakaʼépa Jesús ombyatýta yvyporakuéra apytégui umi tapicha oñembojojáva trígore. Umíva haʼe hína umi kristiáno unhído ogovernátava hendive pe Rréinope. Pe semílla oñepyrũ vaʼekue oñeñotỹ Pentekostés áño 33-pe, ha pe trígo oñembyatypáta hiʼag̃uívo pe ára pahaite, ojesellapa vove umi unhído hembýva ko yvy ape ári, ha upéi oho yvágape (Mat. 24:31; Rev. 7:1-4). Ñamoĩ chupe ñaimeha peteĩ sérro ári. Upe guive ikatu jahechapaite umi mbaʼe oĩva ñande jerére. Péicha avei pe ehémplo Jesús omoĩ vaʼekue ñanepytyvõ jaikuaa hag̃ua umi mbaʼe oikótava peteĩ tiémpo ipukútavare 2.000 áño rupi. ¿Mbaʼéichapa pe ehémplo Jesús omoĩ vaʼekue ñanepytyvõ jahechakuaa hag̃ua umi mbaʼe oikótava tenonderãme? Jesús ehémplo oñeʼẽ peteĩ tiémpore oñeñotỹhápe pe semílla, upéi okakuaáta ha amo gotyove katu oñembyatýta. Ko artíkulope oñeñeʼẽve pe kosécha tiémpore.
JESÚS OÑANGAREKO PORÃ HESEKUÉRA
3 Oñepyrũre pe segundo síglo, “osẽ avei pe ñana vai” térã umi kristiáno guaʼu pe “kokuépe” térã ko múndope (Mat. 13:26, NM). Amo síglo cuártorupi, umi kristiáno ojoguáva pe ñana vaípe hetaitevéma umi kristiáno unhídogui. Ojehechaukaháicha pe ehémplope, umi tembiguái ojerure permíso ipatrónpe omondoro hag̃ua pe ñana vai (Mat. 13:28). ¿Mbaʼépa heʼi chupekuéra ipatrón?
(Mateo 13:27-29) Upémaramo umi tembiguái ou heʼi pe ogajárape: ‘Patrón, ndéngo reñotỹ kuri semílla iporãva nde kokuépe, ¿ajépa? ¿Mbaʼéicha rupi piko upéicharõ osẽ koʼã ñana vai?’. 28 Haʼe heʼi chupekuéra: ‘Peteĩ che enemígo ojapo upéva’. Umi tembiguái heʼi: ‘¿Reipota piko roho romondoro?’. 29 Haʼe heʼi: ‘Nahániri, ani ág̃a peichahágui pemondorohápe pe ñana, pemondoro avei pe trígo hendive.
“Aiméta penendive opa ára”
4 Oñeʼẽvo pe trígo ha pe ñana vaíre, Jesús heʼi: “Peheja mokõivéva tokakuaa oñondive pe kosécha tiémpo peve”. Upéva ohechauka primer síglo guive koʼág̃a peve oĩtaha ko yvy ape ári kristiáno unhído oñembojojáva pe trígore. Ha jaʼekuaa upeichaha Jesús heʼi vaʼekuére upe rire idisipulokuérape: “Aiméta penendive opa ára, og̃uahẽ meve huʼãme ko múndo ára paha” (Mat. 28:20, NM). Jahechaháicha, Jesús oñangareko umi kristiáno unhídore ára ha ára ha osegíta gueteri oñangareko hesekuéra oñehundi peve ko múndo aña. Pe ehémplo ohechauka pe ñana vai hetaitereiveha pe trígogui, upéicha rupi ndaikatúi ojekuaa heta áñore máva mávapa rakaʼe umi unhído. Péro 30 áño rupi oñepyrũ mboyve pe kosécha tiémpo, ojekuaamiéma ohóvo pe trígo, térã umi kristiáno unhído. ¿Mbaʼéichapa oiko upéva?
(Mateo 13:30) Peheja mokõivéva tokakuaa oñondive pe kosécha tiémpo peve, ha upévo haʼéta umi omonoʼõvape: Pembyaty raẽ pe ñana ha pejokua pehapy hag̃ua, ha upéi pembyaty pe trígo che galpónpe’”.
w13 15/7 páh. 12, 13 párr. 10-12
“Aiméta penendive opa ára”
10 Primero: oñembyaty pe ñana. Jesús heʼi: “Pe kosécha tiémpope [...] haʼéta umi omonoʼõvape: ‘Pembyaty raẽ pe ñana ha pejokua pehapy hag̃ua’”. Áño 1914 rire umi ánhel oñepyrũ ‘ombyaty’ umi kristiáno oñembojojávape ñana vaíre ha osepara chupekuéra umi ‘Rréino ñemoñarégui’, térã umi unhídogui (Mat. 13:30, 38, 41, NM).
11 Pe kosécha tiémpope ojekuaa porãve ohóvo pe ñana vai ha pe trígo (Rev. 18:1, 4). Áño 1919-pe g̃uarã ojekuaáma Babilonia Guasu hoʼaha umi kristiáno tee isãsóma rupi chugui. ¿Mbaʼépepa idiferénte umi kristiáno tee umi kristiáno guaʼúgui? Opredika hikuái pe marandu porã. Umi ermáno omotenondéva Estudiánte de la Bíbliape ohechakuaa iñimportanteha káda uno opredika pe marandu porã oñeʼẽva pe Rréinore. Por ehémplo, pe folléto To Whom the Work Is Entrusted (Mávapepa oñemeʼẽ ko tembiapo) oñeguenohẽ vaʼekue 1919-pe, omokyreʼỹ enterove kristiáno unhídope opredika hag̃ua ogahárupi, ha heʼi: “Ko tembiapo ningo haʼete tuichaitereíva, péro ñande Ruvicha mbaʼe hína ha haʼe ñanemombarete ikatu hag̃uáicha jajapo. Peẽ peguereko peteĩ priviléhio tuicháva ikatu haguére pembaʼapo ko tembiapópe”. ¿Mbaʼépa ojapo umi unhído? Upe guive umi Estudiánte de la Biblia ombaʼapo meme pe predikasiónpe, omombeʼu haguéicha pe rrevísta The Watch Tower áño 1922-pe. Sapyʼaitérõ g̃uarã umi kristiáno tee ojekuaa opárupi opredika haguére ogahárupi, ojejapoháicha koʼag̃aite peve.
12 Segundo: oñembyaty pe trígo. Jesús omanda hiʼanhelkuérape: “Pembyaty pe trígo che galpónpe” (Mat. 13:30, NM). Áño 1919 guive oñembyaty umi unhídope pe kongregasión oñemopotĩ vaʼekuépe. Umi kristiáno unhído oikovéva gueteri ko yvy ape ári hiʼag̃uívo pe ára pahaite, oñembyatypáta oho vove yvágape (Dan. 7:18, 22, 27).
Mbaʼépa ñaaprende Ñandejára Ñeʼẽgui
(Mateo 12:20) Nomopẽmoʼãi ni peteĩ takuára ojepepýmava ha nomboguemoʼãi ni peteĩ lámpara oguepotáva, omoĩ meve tekojoja opárupi.
nwtsty nóta de estúdio Mt 12:20
lámpara oguepotáva: Yma umi ogaháre ojepuru vaʼekue peteĩ lampĩu joguaha ojejapóva ñaiʼũgui ha oñemyenyhẽva aséite de olívape. Pe lámpara oreko peteĩ mécha oipytéva aséite pono ogue pe tata. Pe fráse griega ojetradusíva “lámpara oguepotáva” ikatu hína heʼise peteĩ mécha hendyʼíva gueteri térã peteĩ oguetémava péro hatatĩʼíva gueteri. Isaías 42:3-pe ojeprofetisa vaʼekue Jesús oiporiahuverekotaha umi iñumílde ha oiko asývape ha núnka ndoipeʼamoʼãiha chuguikuéra iñesperánsa, jepe ojogua peteĩ lámpara rendy oguepotámavape.
(Mateo 13:25) Umi kuimbaʼe oke aja, ou iñenemígo oñotỹ ñana vai pe trígo apytépe ha oho.
Jaikuaave hag̃ua
¿Añetehápepa oĩ vaʼekue oñotỹva ñana vai hapicha kokuépe?
MATEO 13:24-26-pe Jesús heʼi vaʼekue: “Pe Rréino yvagapegua ojogua peteĩ kuimbaʼépe oñotỹ vaʼekue ikokuépe semílla iporãva. Umi kuimbaʼe oke aja, ou iñenemígo oñotỹ ñana vai pe trígo apytépe ha oho. Pe trígo heñói ha hiʼa, upévo osẽ avei pe ñana vai”. Péro oĩ eskritór ndogueroviapáiva ko rreláto siertoha. Upéicharõ jepe oĩ dokuménto romano ohechaukáva añetehápe ikatuha oiko koʼã mbaʼe.
Peteĩ diksionário bíblico heʼi pe léi románape g̃uarã haʼe hague peteĩ delíto oĩramo oñotỹva ñana vai hapicha kokuépe, oñevenga hag̃ua hese. Heʼi avei pe léi oñemoĩha oĩ rupi ojapóva koʼã mbaʼe. Alastair Kerr, haʼéva peteĩ espesialísta asúnto legálpe, omombeʼu áño 533-pe d.C., peteĩ emperadór romano hérava Justiniano ojapo hague peteĩ lívro ombohérava Digesto. Ko lívrope haʼe orresumi umi léi romana, ha avei omoĩ pype heta mbaʼe heʼi vaʼekue umi ontendéva pe léigui upe tiémpope (áño 100-250 d.C.). Según ko lívro, peteĩ expérto koʼã témape hérava Ulpiano oñeʼẽ peteĩ káso oiko vaʼekue síglo 2-pe. Ko karai omombeʼu oĩ hague oñotỹva ñana vai ótra persóna kokuépe, ha upéicha rupi ohundi chugui iñemitỹngue. Pe lívro heʼi avei pe kokueséro orekoha derécho ojerurévo pe mbaʼe vai apohápe opaga hag̃ua chupe pe perhuísio ojapóvare.
Jahechaháicha, koʼã mbaʼe oiko vaʼekue voi pe império románope. Upéva ohechauka pe ehémplo Jesús oipuru vaʼekue ikatuha oiko.
12-18 DE FEBRERO
TESÓRO OĨVA ÑANDEJÁRA ÑEʼẼME | MATEO 14, 15
“Jesús oiporu mbovymíme omongaru hag̃ua hetápe”
(Mateo 14:16, 17) Jesús katu heʼi chupekuéra: “Natekotevẽingo oho hikuái; pemeʼẽna peẽ chupekuéra hoʼu vaʼerã”. 17 Haʼekuéra osẽ heʼi: “Mbaʼevete ndoroguerekói koʼápe, cinco pan ha mokõi pirámante”.
Jesús oiporu mbovymíme omongaru hag̃ua hetápe
2 Jesús ohechávo koʼã henteita, ombyasy chupekuéra. Upémarõ oñepyrũ omboʼe koʼã tapichápe heta mbaʼe Ñandejára Rréinogui ha omonguera umi hasývape. Upéi kaʼaruetéma ha idisipulokuéra heʼi chupe omondo hag̃ua umi héntepe umi puévlo hiʼag̃uívarupi ojogua hag̃ua hoʼu vaʼerã. Péro Jesús heʼi hemimboʼekuérape: “Pemeʼẽna peẽ chupekuéra hoʼu vaʼerã”. Oiméne nontendéi hikuái mbaʼérepa Jesús heʼi upéva. Umi disípulo ningo oreko cinco pan ha mokõi piraʼínte.
(Mateo 14:18, 19) Jesús heʼi: “Pegueru katu umíva koʼápe”. 19 Upe rire heʼi umi héntepe oguapy hag̃ua kapiʼipépe. Ojagarra umi cinco pan ha mokõi pira, omaña yvágare ha oñemboʼe Ñandejárape. Upéi ombojaʼo umi pan, ha ombohasa idisipulokuérape omeʼẽ hag̃ua umi héntepe.
Jesús oiporu mbovymíme omongaru hag̃ua hetápe
3 Jesús oiporiahuverekoiterei umi héntepe, ha upémarõ ojapo peteĩ milágro. Upe milágrore imanduʼa Mateo, Marcos, Lucas ha Juan (Mar. 6:35-44; Luc. 9:10-17; Juan 6:1-13). Jesús omanda idisipulokuéra heʼi hag̃ua umi héntepe tojapo grúpo de 50 ha de 100 ha toñemohenda hikuái pe kapiʼipépe. Upéi oñemboʼe ha ombojaʼo umi pan ha pira. Péro haʼe voi orreparti rangue, “ombohasa idisipulokuérape omeʼẽ hag̃ua umi héntepe”. Péicha peteĩ milágro rupive pe tembiʼu hetaiterei ha hembypa. Epensamíntena, Jesús omongaru hetaiterei héntepe mbovymi kuimbaʼe rupive.
(Mateo 14:20, 21) Enterovénte hoʼu hyg̃uatãha meve, ha upéi ombyaty hikuái umi tembiʼu hembýva doce kanásto renyhẽ. 21 Ha umi okaru vaʼekue katu, cinco mil kuimbaʼérupi voi, ha oĩve avei kuña ha mitãnguéra.
nwtsty nóta de estúdio Mt 14:21
oĩve avei kuña ha mitãnguéra: Mateo añoite haʼe la omombeʼúva oĩ hague avei kuña ha mitã oikórõ guare ko milágro. Ikatu voi oime upérõ Jesús omongaru raʼe 15.000 persónarupi pe milágro rupive.
Jesús oiporu mbovymíme omongaru hag̃ua hetápe
ÁÑO 32-pe, Páskua mboyve, Jesús ha idisipulokuéra oĩ Betsaida ypýrupi, opytáva mar de Galilea rembeʼýpe nórte gotyo. Upépe oĩ hendivekuéra 5.000 kuimbaʼérupi ha avei heta kuña ha mitã (elee Mateo 14:14-21).
Mbaʼépa ñaaprende Ñandejára Ñeʼẽgui
(Mateo 15:7-9) Peẽ tekove rovamokõi, ndareíri proféta Isaías heʼi penderehe: 8 ‘Koʼã hénte ijurúpente chemombaʼe, ikorasõ katu mombyry oĩ chehegui. 9 Reiete chemombaʼeguasu hikuái, oikógui omboʼe kuimbaʼekuéra heʼívante haʼeramoguáicha che ñeʼẽ’”.
nwtsty nóta de estúdio Mt 15:7
Tovamokõi: Pe palávra griega hypokrités ojepurúmi vaʼekue Gréciape ha upéi Rómape oñeñeʼẽ hag̃ua umi oaktuávare teátrope. Umíva oipurúmi vaʼerã máskara tuicháva oipytyvõva chupekuéra oñeʼẽ hatãve hag̃ua. Tiémpo rire ko palávra oñepyrũma ojepuru oñeñeʼẽ hag̃ua umi persóna ijapeguypeguávare térã iñensuguývare. Umíva hína umi omokañýva mbaʼéichapa añetehápe ilája térã umi mbaʼe ojaposéva. Jesús oipuru vaʼekue pe palávra “hovamokõiva” oñeʼẽ jave umi mboʼehára leipeguáre (Mt 6:5, 16).
(Mateo 15:26) Haʼe heʼi chupe: “Ndovaléi jaipeʼa umi mitãgui hembiʼu ha ñameʼẽ umi jaguaraʼýpe”.
nwtsty nóta de estúdio Mt 15:26
mitãgui [...] jaguaraʼýpe: Pe Léi Mosáikape heʼi vaʼekue umi jagua haʼeha animál ikyʼáva, upévare la Bíbliape ojepuru jave ko palávra noñeñeʼẽi hína mbaʼeve iporãvare (Le 11:27; Mt 7:6; Flp 3:2, nóta; Apc 22:15, nóta). Péro umi lívro de Mateo ha Márcospe (7:27) jatopa Jesús oipuru hague pe palávra ojetradusíva “jaguaraʼy”, ha oiméne haʼe heʼi raʼe péicha ani hag̃ua omoñeñandu vai pe kuñakaraípe. Ikatu oime Jesús oipuru raʼe ko palávra ohechaukáva mborayhu, oñeʼẽ hag̃ua umi ndahaʼéiva judío rymbajaguáre. Jesús ombojoja kuri umi israelítape umi mitãre, ha umi ndahaʼéivape judío katu jaguaraʼýre, ohechauka hag̃ua mávapa iñimportanteve pórke peteĩ óga oĩháme mitã ha jagua katuete umi mitã raẽ okaru.
19-25 DE FEBRERO
TESÓRO OĨVA ÑANDEJÁRA ÑEʼẼME | MATEO 16, 17
“¿Ñapensápa hína Ñandejára opensaháicha?”
(Mateo 16:21, 22) Upe ára guive, Jesucristo oñepyrũ omombeʼu idisipulokuérape haʼe oho vaʼerãha Jerusalénpe. Ha umi karai guasu, saserdóte ruvichakuéra ha mboʼeharakuéra leipegua heta ombohasa asytaha chupe ha ojejukáta, péro tres día haguépe oñemopuʼã jeýta. 22 Upévo Pedro omohaʼeño Jesúspe, ha omongavaju chupe: “Anivéna ere upéicha che Ruvicha, ejeporiahuverekomína nde avei. Ni mbaʼevéicharõ ndoikomoʼãi koʼã mbaʼe nderehe”.
Menakuéra, pehechakuaákena peñemoĩ vaʼerãha Jesucristo poguýpe
17 Peteĩ jave, Jesús omombeʼu vaʼekue avei hemimboʼekuérape ohotaha Jerusalénpe ha ohasa asytaha upépe. Heʼi ‘umi karai, umi saserdóte ha umi Moisés léi omboʼéva heta ombohasa asytaha chupe. Heʼi chupekuéra ojejukataha ha oikove jeytaha mbohapy ára rire’. Upéva ohendúvo, Pedro ogueraha Jesúspe haʼeñohápe ha omongavaju chupe: ‘Ejeporaihuverekóna; mbaʼeveichavérõ ndoikomoʼãi nderehe upéva’. Péicha jahechakuaa Pedro ojavy hague, ha oikotevẽha oñemoñeʼẽ chupe Jesús. Upévare heʼi chupe: “Ejei chehegui, Satanás! Nde cherapejokosereína. Nde niko yvypóraicha reñandu koʼã mbaʼe, ndahaʼéi [Ñandejáraicha]” (Mateo 16:21-23).
(Mateo 16:23) Jesús katu ojere chugui ha heʼi Pédrope: “¡Eñemoĩ che atukupépe Satanás! Nde cherapejokose hína, nerepensáigui Ñandejára opensaháicha, repensa guei yvyporakuéraicha”.
Ñañatendékena, cháke Satanás ñanemoñuhãse
16 Satanás oñehaʼãmbaite avei ombotavy Jehová siervokuérape. Ñanemanduʼamína mbaʼépa oiko vaʼekue Jesús heʼírõ guare idisipulokuérape omanotamaha. Apóstol Pedro ohayhueterei rupi Jesúspe osẽ heʼi chupe: “Anivéna ere upéicha che Ruvicha, ejeporiahuverekomína nde avei. Ni mbaʼevéicharõ ndoikomoʼãi koʼã mbaʼe nderehe”. Péro Jesús orresponde chupe: “¡Eñemoĩ che atukupépe Satanás!” (Mat. 16:22, 23). ¿Mbaʼére piko osẽ heʼi chupe péicha? Pórke Jesús oikuaa porã omanómante vaʼerãha ikatu hag̃uáicha ohechauka Satanás ijapuha ha avei osalva hag̃ua yvyporakuérape. Añetehápe, Jesús oreko vaʼekue ikárgope peteĩ rresponsavilida iñimportantetereíva ha ndaikatúi kuri opensa ijehénte. Péro Satanás katuete oipotaitereíne raʼe Jesús ojedeskuida upe moméntope.
17 Ko múndo aña oñehundi potaitéma. Upévare koʼã tiémpo jaikoha iñimportanteterei. Péro Satanás oipota ñapensa ñandejehénte ha jaiko trankílamente jajepyʼapyʼỹre mbaʼevére. Oipota jaiko ko múndo oikuaveʼẽva rapykuéri ha ñapensa ofaltaha gueteri heta tiémpo ou hag̃ua pe fin, térã ndoumoʼãiha voi. Péro upéva japu hína. Ñande ñañatende porã vaʼerã ha ani ñanderesarái jaikoha umi ára pahápe (Mat. 24:42).
(Mateo 16:24) Upéi Jesús heʼi idisipulokuérape: “Oĩramo chemoirũséva toñembyesarái ijehegui, tohupi ijapére ijyvyra pohýi, ha tachemoirũ meme.
w06 1/4 páh. 23 párr. 9
Tapeho pemboʼe umi héntepe ha pevautisa
9 ¿Mbaʼe mbaʼépa jajapo vaʼerã jasegi hag̃ua Jesús ehémplo ñakumplívo Jehová rembipota? Jesús heʼi idisipulokuérape: “Oĩramo chemoirũséva toñembyesarái ijehegui, tohupi ijapére ijyvyra pohýi, ha tachemoirũ meme” (Mateo 16:24). Haʼe heʼi vaʼekue oĩha mbohapy mbaʼe jajapo vaʼerã. Primero ñañembyesarái ñandejehegui, upéva heʼise ñamboyke vaʼerãha umi mbaʼe vai ñandegustáva ñaneimperfékto rupi ha ndovaleiha ñapensa ñandejehénte. Avei ñaneñeʼẽrendu vaʼerã umi konsého Ñandejára omeʼẽvape ha jasegi pe gía haʼe omeʼẽva. Segundo, jahupi ñande apére ñande yvyra pohýi. Jesús tiémpope pe yvyra pohýi ojepuru vaʼekue oñemotĩ ha oñembosufri hag̃ua peteĩ persónape, upévare ñande kristiáno ñai ñambohovái hag̃uáicha oimeraẽ mbaʼe vai pe “marandu porã rehehápe” (2 Timoteo 1:8). Crístoicha avei ñande nañatĩri oĩramo jepe oñembohorýva ñanderehe ha javyʼa jaikuaágui ñaĩ porãha Jehová renondépe (Hebreos 12:2). Ha tercero katu, ñamoirũ meme vaʼerã Jesúspe (Salmo 73:26; 119:44; 145:2).
Mbaʼépa ñaaprende Ñandejára Ñeʼẽgui
(Mateo 16:18) Ha che avei haʼe ndéve: Nde hína Pedro, ha ko ita guasu ári amopuʼãta che kongregasión, ha pe sepultúra ndaipuʼakamoʼãi hese.
nwtsty nóta de estúdio Mt 16:18
Nde hína Pedro, ha ko ita guasu ári: Pe palávra griega pétros heʼise “itaʼi” térã “ita pedáso”, péro koʼápe ko palávra haʼe kuri pe téra griego Jesús omoĩ vaʼekue Simónpe (Jn 1:42). Ótra palávra ojoguáva chupe ha ojepurúva avei ko versíkulope haʼe pétra, ojetradusíva jepi “ita guasu” ha ojepuru oñeñeʼẽ hag̃ua umi ita tuichaitereívare, por ehémplo umi ikatúva voi jajogapo hiʼári. Ko palávra griega ojeporu avei koʼã téxtope: Mt 7:24, 25; 27:60; Lu 6:48; 8:6; Ro 9:33; 1Co 10:4 ha 1Pe 2:8-pe. Jaʼekuaa Pedro nopensái hague haʼe haʼetaha pe ita guasu Jesús oipurútava omopyenda hag̃ua ikongregasión, pórke 1 Pedro 2:4-8-pe heʼi kuri Jesús haʼetaha pe “ita iñimportantevéva pe simiéntope” ojeprofetisa vaʼekue oĩtaha ha Ñandejára voi oiporavo vaʼekue. Apóstol Pablo heʼi vaʼekue avei Jesús haʼeha pe “simiénto” ha pe ita guasu (1Co 3:11; 10:4). Upévare jaʼekuaa Jesús heʼise hague Pédrope: “Nde hína pe che ambohéra vaʼekue Pedro, heʼiséva Ita pedáso, nde rehechakuaa mávapa añetehápe pe Cristo, pe “ita guasu” oñemopyendatahápe pe kongregasión”.
kongregasión: Koʼápe primera ves ojepuru pe palávra griega ekklesía. Ko palávra oñeguenohẽ mokõi palávra griégagui: ek heʼiséva “okápe” ha kaléo heʼiséva “oñehenói”. Ko palávra ojepuru jepi oñeñeʼẽ hag̃ua peteĩ grúpo de persónare oñehenóiva ojapo hag̃ua álgo. Koʼápe Jesús heʼíma hína kuri amo gotyove oñemoñepyrũtaha pe kongregasión kristiána oĩtahápe umi unhído. Haʼekuéra haʼe hína umi “ita oikovéva” ha oñemopuʼã chupekuéra peteĩ ógaicha “Ñandejára espíritu rupive” (1Pe 2:4, 5). Ko palávra griega ojepuru meme pe Septuagíntape ojetradusi hag̃ua pe palávra hebrea heʼiséva “kongregasión”, heta vése ojepurúva oñeñeʼẽ hag̃ua umi israelítare, haʼéva hína pe tetã Ñandejára oiporavo vaʼekue (Dt 23:3; 31:30). Upéicha avei umi kristiáno ojeporavóva ko múndogui oforma hína “Ñandejára kongregasión” (1Pe 2:9; Jn 15:19; 1Co 15:9).
(Mateo 16:19) Che ameʼẽta ndéve umi lláve ojeike hag̃ua pe Rréino yvagapeguápe. Ha oimeraẽ mbaʼe reñapytĩva ko yvy ape ári, upéva oñeñapytĩma yvágape, ha oimeraẽ mbaʼe rejoráva ko yvy ape ári, upéva ojejoráma yvágape”.
nwtsty nóta de estúdio Mt 16:19
umi lláve ojeike hag̃ua pe Rréino yvagapeguápe: La Bíbliape ojeʼe jave peteĩ persónape oñemeʼẽha peteĩ lláve, tahaʼe lláve tee térã nahániri, heʼise hína oñemeʼẽha chupe autorida (1Cr 9:26, 27; Is 22:20-22). Upévare pe palávra “lláve” upéi ou heʼise peteĩ persóna orekoha autorida ha rresponsavilida. Pedro oipuru kuri pe autorida oñemeʼẽva chupe oipytyvõ hag̃ua umi judío (Hch 2:22-41), samaritáno (Hch 8:14-17) ha umi ndahaʼéivape judío (Hch 10:34-38) oreko hag̃ua hikuái oportunida orresivívo espíritu sánto ha oike pe Rréino yvagapeguápe.
26 DE FEBRERO AL 4 DE MARZO
TESÓRO OĨVA ÑANDEJÁRA ÑEʼẼME | MATEO 18, 19
“Aníkena ñañepysanga térã ñamoñepysanga ótrope”
(Mateo 18:6, 7) Péro oimeraẽ omoñepysangáva peteĩva koʼã michĩvévape ojeroviáva cherehe, iporãve vaʼerã voi oñeñapytĩramo ijajúrare peteĩ ita guasu ha upéi ojepoi pe mar ipypukuvehápe. 7 “¡Tuicha hoʼa vaíta ko múndope omoñepysanga rupi umi héntepe! Añetehápe oĩtamante voi umi oporomoñepysangáva. ¡Péro tuicha hoʼa vaíta umi ojapóvape upéicha!
nwtsty nóta de estúdio Mt 18:6, 7
ita guasu: Térã “ita ojepurúva oñemolina hag̃ua”. Peichagua ita oreko vaʼekue haimete 1 métro imédio ha ipohyieterei rupi oñekotevẽmante peteĩ vúrro oñembojere hag̃ua.
omoñepysanga: Pe palávra griega skándalon ojekalkula ñepyrũrã heʼise hague ñuhã. Ko palávra ikatu ojetradusi “umi mbaʼe ikatúva ñanemoñepysanga”. Oĩ heʼíva ojepuru hague oñeñeʼẽ hag̃ua peteĩ yvyra ojepurúvare peteĩ ñuhãme ha oñemoĩháme la karnáda. Upéi ko palávra ojepurúma avei oñeñeʼẽ hag̃ua entéro mbaʼe ikatúvare omoñepysanga térã oity peteĩ persónape. Umi mbaʼe ikatúva ñanemoñepysanga apytépe oĩ oimeraẽ mbaʼe oikóva térã ojejapóva ha ñanderaháva jajapo hag̃ua peteĩ mbaʼe vai ha péicha jaju japeka Jehová renondépe. Mateo 18:8, 9-pe jatopa pe palávra skandalízo ojetradusíva “nemoñepysanga” ha ikatúva avei ojetradusi “nembopeka” térã “oiko chugui peteĩ ñuhã”.
nwtsty imáhen
Ita ojepurúva oñemolina hag̃ua
Yma ojepuru vaʼekue umi ita guasu oñemolina hag̃ua umi semílla, por ehémplo trígo, ha avei oñenohẽ hag̃ua aséite umi aseitúnagui. Oĩ vaʼekue ita michĩva ha ikatúva ñambojere ñande pópe péro oĩ avei tuicháva ha oñekotevẽva peteĩ animál rehe oñembojere hag̃ua. Ikatu oime peichagua ita guasu raʼe la umi filistéo omeʼẽva Sansónpe ombojere hag̃ua (Jue 16:21). Umi molíno ombojeréva peteĩ animál ojepuru vaʼekue haimete kompletoite pe Império Románope ha ndahaʼéi Israélpente.
Ita iguypegua ha hiʼarigua
Oñemolina hag̃ua peichagua itápe ojepurúmi vaʼerã umi animál ojerekóvape ogahárupi, por ehémplo umi vúrro. Ko molíno ojepuru vaʼekue oñemonguʼi hag̃ua semílla ha ojejopy hag̃ua aseitúna. Peteĩ ita molinopegua hiʼarigua ikatu vaʼekue omedi un métro y médio ha oñembojere peteĩ ita tuichavéva ári.
(Mateo 18:8, 9) Upévare, nde po térã nde py nemoñepysangáramo, eikytĩ ha emombo mombyry ndehegui. Iporãve ningo resegi reikove peteĩ nde po térã peteĩ nde pýrente, rejepoi rangue mokõive nde po ha mokõive nde py reheve tatarendy ogueʼỹvape arakaʼeve. 9 Upéicha avei, nde resa nemoñepysangáramo, eipeʼa ha emombo mombyry ndehegui. Iporãve ningo resegi reikove peteĩ nde resárente, rejepoi rangue mokõive nde resa reheve tatarendýpe Gehénape.
nwtsty nóta de estúdio Mt 18:9
Gehénape: Ko palávra heʼise “Hinón ñu” ha ou peteĩ palávra hebréagui haʼéva gueh Hinnóm. Upe lugár oĩ vaʼekue suroéste gotyo Jerusalénpe (ehecha sgd, seksión 16, mápa “Jerusalén ha ijerére”). Jesús tiémpope ko lugárpe ojegueraha vaʼekue yty ojehapy hag̃ua, upévare pe palávra “Gehena” opyta porãiterei ojehechauka hag̃ua peteĩ mbaʼe oñehundietemaha.
nwtstg Diksionário
Gehena
Péicha héra griégope pe “Hinón ñu”, opytáva suroéste gotyo Jerusaléngui (Jer 7:31). La Bíbliape oñeñeʼẽma vaʼekue voi hese ha oñemombeʼu haʼetaha peteĩ lugár oñemombotahápe umi teʼongue (Jer 7:32; 19:6). Ndaipóri mbaʼeve ohechaukáva Gehénape ojepoi hague animál térã persóna oikove aja gueteri ojehapy ha oñembohasa asy hag̃ua chupekuéra. Upévare jaʼekuaa pe Gehena ni mbaʼevéicharõ ndaikatúi orrepresenta peteĩ lugár ohohápe umi persóna álma ohasa asy hag̃ua pára siémpre tatarendýpe. Upéicharõ, Jesús ha idisipulokuéra oiporu vaʼekue pe palávra Gehena ohechauka hag̃ua peteĩ persónape ikatuha ohupyty pe “ñemano mokõiha”, upéva heʼise oñehunditaha pára siémpre ha núnka ndorresusitamoʼãiha (Apc 20:14; Mt 5:22; 10:28).
(Mateo 18:10) Upévare, aníkena peapoʼi ni peteĩva koʼã michĩvévape. Cháke añetehápe haʼe peẽme, umi ánhel oñangarekóva hesekuéra, akóinte oĩ che Ru yvagapegua renondépe.
nwtsty nóta de estúdio Mt 18:10
akóinte oĩ che Ru yvagapegua renondépe: Térã “ikatu oĩ che Ru oĩháme”. Umi ánhel añoite ikatu ohecha Jehovápe pórke haʼekuéra ikatu oĩ Ñandejára oĩháme (Éx 33:20).
w11 enero-marzo páh. 9
Ikatúpa umi ánhel ñanepytyvõ térã ñandeperhudika?
Avei heʼi haʼekuéra ñanepytyvõ vaʼerãha ñaĩ porã hag̃ua ñande Ru yvagapegua renondépe. Upévare heʼi hemimboʼekuérape ani hag̃ua ojapo mbaʼeve omoñepysanga vaʼerã iñermanokuérape, orekógui hikuái ‘umi ánhel oñangarekóva hesekuéra ha oĩva tapiaite Itúva yvagapegua renondépe’ (Mateo 18:10, NM). Péro upéva ndeʼiséi umi omoirũva chupe oguerekoha peteĩ ánhel de la guárda. Síno ohechauka porã Ñandejára rembijokuái oĩva yvágape ojepyʼapyha opavave kristiáno teére.
Mbaʼépa ñaaprende Ñandejára Ñeʼẽgui
(Mateo 18:21, 22) Upéi Pedro ou ha heʼi chupe: “¿Che Ruvicha, mboy vésepa aperdona vaʼerã che ermánope ofalláramo chendive? ¿Siete vése piko?”. 22 Jesús heʼi: “Ndaʼéi ndéve siete vése, setenta y siete vése voi katu.
nwtsty nóta de estúdio Mt 18:22
setenta y siete vése: Térã “setenta vése siete”. Ko fráse griega ikatu oñentende “setenta mas siete” (77 vése) térã “setenta por siete” (490 vése). Pe Septuagíntape oaparese avei ko fráse Génesis 4:24-pe ojetradusi hag̃ua pe fráse hebrea “setenta y siete vése” ha upévare opyta porã la ojetradusi “setenta y siete vése”. Tahaʼe haʼeháicha, pe número siete ojerrepetívo heʼise hína “hetaiterei vése” térã “siémpre”. Jesús okambiávo pe kantida Pedro heʼi vaʼekue chupe setenta y siétepe, omboʼese hína kuri idisipulokuérape siémpre oporoperdona vaʼerãha. Péro pe Talmud de Babilonia (Yoma 86b) katu heʼi: “Peteĩ persóna ojavýrõ nendive 3 vése ikatu gueteri eperdona chupe, péro la 4 veseha ojavýrõ nendive ndorekovéima perdón”.
(Mateo 19:7) Péro umi fariséo osẽ heʼi: “¿Mbaʼére piko upéicharõ Moisés heʼi peteĩ kuimbaʼe ikatuha opoi hembirekógui omeʼẽma guive chupe peteĩ dokuménto heʼíva ojedivorsiaha?”.
nwtsty nóta de estúdio Mt 19:7
dokuménto heʼíva ojedivorsiaha: Pe Léi heʼi vaʼekue umi kuimbaʼe ojedivorsiaséramo hembirekógui ojapoka vaʼerãha peteĩ dokuménto, ha upéva okonsegi hag̃ua ojekalkula oñeʼẽ raẽ vaʼerãha kuri umi ansiánondi. Ko mbaʼe ojapo aja orekóta kuri tiémpo opensa porã hag̃ua ojaposépa añete upe mbaʼe. Provávlemente ko léi oĩ vaʼekue ani hag̃ua la hénte pyaʼeterei ojedivorsia ha ikatu hag̃uáicha ojeprotehe kuñanguérape (Dt 24:1). Upéicharõ jepe, Jesús tiémpope umi mboʼehára leipegua káusare ifasiletereíma kuri ojedivorsia hag̃ua peteĩ paréha. Pe síglo primérope oĩ vaʼekue peteĩ istoriadór judío hérava Josefo. Ko kuimbaʼe, haʼéva peteĩ fariséo ojedivorsiáva, heʼi vaʼekue peteĩ persóna ikatuha ojedivorsia “oimeraẽ mbaʼére, ha umi kuimbaʼekuéra la ojapove vaʼekue upéva”.
nwtsty imáhen
Dokuménto heʼíva ojedivorsiaha
Ko dokuménto oĩva araméope ojejapo vaʼekue áño 71 térã 72-rupi, Jesús ou rire, ha ohechauka peteĩ paréha ojedivorsia hague. Ko dokuménto ojetopa kuri nórte gotyo Wadi Murabbaat-pe, peteĩ rrío hypáva oĩva desiérto de Judéape. Upépe heʼi pe sexto áño oñepyrũ haguépe ojerrevela umi judío, peteĩ kuimbaʼe oikóva Masádape hérava José ha haʼéva Naqsán raʼyre ojedivorsia hague Míriamgui haʼéva Jonatán rajy.