Hasýpe ogana ñane ermanokuéra!

ÁÑO 1995 guive, umi tapicha Rusiaygua ndaijaʼéiva rrelihiónre oñemoĩ mbarete testígo de Jehová rehe ha opersegi chupekuéra quince áño pukukue. Oñehaʼãmbaite hikuái ojoko umi ermánogui hembiapo Moscúpe ha ambue távape. Péro ñane ermanokuéra akóinte iñeʼẽrendu Jehovápe ha ojerovia hese, ha haʼe oipytyvõ chupekuéra isãso jey hag̃ua. Mbaʼéichapa oñepyrũ ko provléma?

OJEIKO PORÃ TIÉMPOPE

Áño 1917-pe, pe goviérno ojoko ermanokuéragui predikasión ha opaichagua aty, péro 1991-pe oreko jey hikuái liverta. Oñeanota chupekuéra pe rrehístro oĩháme umi rrelihión legál Unión Soviéticape. Ha hoʼa rire Unión Soviética, Federación Rusa oanota jey chupekuéra upe dokuméntope, hiʼarive pe goviérno ohechakuaa ha heʼi umi polítiko ymave guare opersegi reiete hague Testigokuérape heta tiémpore. Áño 1993-pe Departamento de Justicia de Moscú oanota avei ñane rrelihión irrehístrope ha ombohéra “Comunidad de los Testigos de Jehová de Moscú”. Upe áñope osẽ peteĩ Léi pyahu Rúsiape, ha heʼi tapichakuéra ikatuha oiporavo oimeraẽ rrelihión. Peteĩ ermáno heʼi: “Ni ore képe ndorohecháiva [...] peichaite peve oresãsotaha”. Ha upe rire heʼi: “Rohaʼarõ cincuenta áño rupi ikatu hag̃uáicha roñembyaty jey oñondivepa”.

Añetehápe upérõ ‘ija porã’ ermanokuérape oservi hag̃ua Jehovápe Rúsiape (2 Tim. 4:2). Ha oaprovechapaite hikuái; opredika kyreʼỹ ha heta tapicha ohendu porãiterei chupekuéra. Peteĩ misionéra heʼi: “Umi hénte ohenduseterei voi oñeñeʼẽ jave rrelihiónre”. Sapyʼaitépe ningo hetavéma umi maranduhára, prekursór ha kongregasión. Áño 1990-pe oĩvaʼekue 300 testígo rupi Moscúpe, ha 1995 g̃uarã ojehupytýma 5.000. Umi ndaijaʼéiva ñane ermanokuérare ohecha mbaʼeichaitépa heta hetave ohóvo hikuái, upémarõ odemanda chupekuéra heta vése ha oñeg̃uahẽ trivunálpe cuatro vése.

OIKO PETEĨ MBAʼE OÑEHAʼARÕʼỸVA

Junio 1995-pe, peteĩ hénte aty Moscugua oñomoirũ Iglesia Ortodoxa Rusa ndive ha oñepyrũ opersegi umi ermánope. Heʼi hikuái oĩha ipochýva oiko haguére Testígo iménagui, hembireko térã ifamíliagui, ha omboja avei hesekuéra ojapoha heta mbaʼe ivaíva. Junio de 1996, pe fiskalía oñepyrũ ohecha añetépa pe ojeʼéva umi testígo de Jehová rehe, péro ndojuhúi mbaʼeve okulpa hag̃ua chupekuéra. Upéicharõ jepe, umi hénte ndoguevíri ha odemanda jey ñane ermanokuérape. Pe fiskalía oñepyrũ jey oinvestiga upe káso, ha ndojuhúi mbaʼeve. Upe rire umi hénte aña odemanda chupekuéra tres veseháma, péro ndaipóri mbaʼeve ojekulpa ha ojegueraha hag̃ua trivunálpe ermanokuérape. Upéicharamo jepe, umi hénte odenunsia cuatro veseha Testigokuérape ha ndojejuhúi jey mbaʼevete. Upémarõ ojerure jey hikuái ambue fiskálape oinvestiga hag̃ua. Upéi ko fiskála omboty pe káso 13 de abril de 1998.

“Péro upéi oiko peteĩ mbaʼe oñehaʼarõʼỹva”, heʼi peteĩ avogádo ombaʼapovaʼekue upe kásope. Pe fiskála omoakãvaʼekue pe quinta investigasión, ohechakuaa ndaiporiha mbaʼevete okulpa hag̃ua umi Testígope. Upéicharõ jepe, heʼi Comunidad de los Testigos de Jehová de Moscú nokumpliriha umi Léi oĩva upe tetãme ha ambue tetãmegua, ha ikatuha ojekulpa chupekuéra upévare. Pe fiskalía opytáva Distrito Administrativo Norte de Moscúpe oiporu upéva odemanda hag̃ua ñane ermanokuérape.a Veintinueve de septiembre de 1998 oñepyrũ umi huísio pe Tribunal Municipálpe, opytáva Distrito Golovínskype (Moscú). Péicha dos veseha ojegueraha upe káso trivunálpe.

OJEPORU LA BIBLIA TRIBUNÁLPE

Oñembyaty hetaiterei hénte peteĩ trivunálpe (opytáva nórte gotyo Moscúpe), ohendu hag̃ua mbaʼépa ojedesidi. Pe fiskála Tatyana Kondratyeva oiporu peteĩ léi osẽvaʼekue 1997-pe, heʼihápe Iglesia Ortodoxa, islán, hudaísmo ha vudísmo añoite orekoha liverta Rúsiape.b Ojejapótaramo ko léi heʼíva, ndaikatumoʼãi ambue rrelihión oñeanota upe tetãme. Avei umi trivunál ikatu heʼi ndahaʼeiha legál umi rrelihión oporomoingo vaíva. Upémarõ pe fiskalía oiporu ko léi heʼi hag̃ua testígo de Jehová omoingo vaiha umi héntepe ha ohundiha ogapy. Upévare ojerure ojejoko hag̃ua ñane ermanokuéra rembiapo upe tetãme.

Peteĩ avogáda odefendéva ñane ermanokuérape oporandu pe fiskálape: “Ikatu piko ere máva mávapa umi testígo de Jehová ndojapóiva pe Léi heʼíva Moscúpe?”. Haʼe okirirĩete. Upéicharõ jepe, heʼi ñane puvlikasionkuéra omboligaha umi héntepe oñemoĩ hag̃ua ambue rrelihionguáre. Ha omopyenda hag̃ua ko heʼíva, olee michĩ mimi La Atalaya, ¡Despertad! ha ambue ñane puvlikasión (ehecha pe taʼanga oĩva yvate). Oñeporandúvo chupe mbaʼérepa heʼi koʼã puvlikasión omomyiha tapichakuérape iñaña hag̃ua, heʼi: “Ha umi testígo de Jehová ningo heʼi haʼekuéra añoiteha pe rrelihión añetegua”.

Peteĩ ermáno avogádo omeʼẽ peteĩ Biblia pe huésape ha ótro pe fiskálape, upéi olee Efesios 4:5: “Peteĩ Ñandejára, peteĩ jerovia, peteĩ vautísmo” (ÑÑB). Upe riremínte pe huésa, pe fiskála ha pe avogádo ohesaʼỹijomahína heʼíva Juan 17:18 ha Santiago 1:27. Pe huésa oporandu: “Heʼi piko koʼápe nañandejaʼeivaʼerãha umi ótro rrelihionguáre?”. Pe fiskála ombohovái: “Che ndaikuaái mbaʼeve la Bíbliagui ha ndaikatúi haʼe mbaʼeve”. Upe rire pe avogádo odefendéva ermanokuérape heʼi oĩha Iglésia Ortodoxa puvlikasión oñeʼẽ vaietereíva testígo de Jehová rehe ha oporandu: “Koʼãva piko okumplihína pe léi heʼíva?”. Pe fiskála heʼi jey ndoikuaaiha mbaʼeve koʼã témagui.

PE FISKÁLA NDOIKUAÁI MBAʼÉPA OJAPÓTA

Pe fiskála heʼi testígo de Jehová ohundiha ogapy, ha ohechauka hag̃ua upéva omombeʼu ndajafestehaiha Navidad ha ambue arete. Péro upéi heʼi avei Rúsiape umi léi ndojopyiha avavépe ofesteha hag̃ua Navidad. Upéva heʼise opavave tapicha oikóva Rúsiape ikatuha odesidi mbaʼépa ojapóta. Avei pe fiskála heʼi Testigokuéra ndohejaiha umi mitãme opytuʼu porã ni ojapo umi mbaʼe ombovyʼáva chupekuéra. Upémarõ pe odefendéva ermanokuérape oporandu chupe oñeʼẽparaʼe umi Testígo família ndive; haʼe heʼi noñeʼẽi hague. Upéi oñeporandu chupe ohóparaʼe Testigokuéra rreunionhápe, ha heʼi natekotevẽiha.

Upéi pe fiskála ogueru peteĩ sikiátra heʼíva ñane puvlikasionkuéra ombotavyraiha umi héntepe. Pe odefendéva Testigokuérape omombeʼu upe doktór omeʼẽha trivunálpe peteĩ dokuménto ojoguaitereíva pe Patriarcado de Moscú ojapovaʼekuépe. Upémarõ pe doktór orrekonose okopia hague heta mbaʼe upe dokuméntogui. Upéi ojepilla chupe arakaʼeve noñatendéi hague ni peteĩ Testígore. Péro ojegueraha avei ambue sikiátrape odeklara hag̃ua, ha haʼe heʼi oñatende hague heta ermánore Moscúpe, amo cien rupi, ha ohechakuaa hesekuéra oĩ porãitereiha. Heʼi avei koʼã hénte orrespetaveha ambue rrelihionguápe oiko rire chuguikuéra testígo de Jehová.

ÑANE ERMANOKUÉRA OGANA, PÉRO SAPYʼAMÍNTE

Doce de marzo de 1999, pe huésa ojoko upe káso ha ojerure cinco mboʼehárape ohesaʼỹijo hag̃ua ñane puvlikasionkuéra. Péro upérõ pe Ministerio de Justicia Rusiaygua ojeruréma voi kuri ambue mboʼeharakuérape ojapo hag̃ua avei upe tembiapo. Ha 15 de abril de 1999 haʼekuéra omombeʼúma ndotopái hague mbaʼeve ivaíva. Upévare 29 de abril de 1999, pe Ministerio oanota jey testígo de Jehovápe rrehístro nasionálpe. Upéicharõ jepe, pe trivunál oĩva Moscúpe ojerure ojehecha jey hag̃ua Testigokuéra káso. Noñehaʼarõiete ningo koʼã mbaʼe oikotaha: Ministerio de Justicia Rusiaygua, orekóva tuicha autorida, heʼíma testígo de Jehová orrespetaha umi léi, péro Departamento de Justicia de Moscú katu heʼi hesekuéra ojapoha mbaʼe vai.

Haimete dos áño haguépe oñepyrũ jey ojehecha ñane ermanokuéra káso. Veintitres de febrero de 2001, huésa Yelena Prokhorycheva omombeʼu mbaʼépa ojedesidi. Ohechapa rire mbaʼépa otopa umi mboʼehára ohesaʼỹijovaʼekue ñane puvlikasionkuéra, osẽ heʼi: “Ndojetopái mbaʼevete ojekulpa hag̃ua Comunidad de los Testigos de Jehová de Moscúpe, ha ndaikatúi ojejoko hembiapokuéra”. Upéicha pe trivunálpe ojehechauka oñeñeʼẽ reínte hague ñane ermanokuérare. Péro upéva ndogustái pe fiskálape, upémarõ ojerure Tribunal de la Ciudad de Moscúpe ojehecha jey hag̃ua ko káso. Tres mése haguépe, 30 de mayo de 2001, ko trivunál heʼi ndovaleiha pe huésa Prokhorycheva odesidivaʼekue. Upévare ojerure ojejapo jey hag̃ua ótro huísio oĩtahápe pe fiskála oñatendevaʼekue voi pe kásore, péro oĩta ótro hués. Upéicha oñepyrũ ótro huísio, pe terceroha.

ÑANE ERMANOKUÉRA OPERDE, PÉRO SAPYʼAMÍNTE

Treinta de octubre de 2001, huésa Vera Dubinskaya omoñepyrũ pe huísio.c Pe fiskála heʼi jey testígo de Jehová omoingo vaiha tapichakuérape, avei ojejokovaʼerãha ñane rrelihión, aipo “oñeñangareko” hag̃ua umi ermáno oĩvare Moscúpe. Upémarõ 10.000 Testígo oikóva upépe ofirma peteĩ kuatia ha oguerahauka pe trivunálpe orrechasa hag̃ua pe fiskála ojeruréva.

Pe fiskála heʼi natekotevẽiha ojehechauka testígo de Jehová hembiapo vaiha, koʼág̃a oñeinvestigátante ipuvlikasionkuéra ha umi mbaʼe ogueroviáva. Upéi heʼi oguerutaha odeklara hag̃ua peteĩ Iglesia Ortodoxa Rusa rrepresentánte. Upépe katu ojehecha porãvéntema mávapa hína umi omomýiva opa mbaʼe ñane ermanokuéra kóntrape. Ha 22 de mayo de 2003 pe huésa ojerure umi mboʼehára ikatupyrývape ohesaʼỹijo jey hag̃ua Testígo puvlikasionkuéra.

Diecisiete de febrero de 2004 ojehecha jey Tribunálpe mbaʼépa otopa umi mboʼehára. Haʼekuéra omombeʼu ñane puvlikasionkuéra omokyreʼỹha umi “omendávape ojoayhu ha oñangareko porã hag̃ua hogayguáre”. Avei heʼi hikuái “ojeʼe reieteha” Testigokuérare oporomoingo vaiha. Oĩ avei ambue tapicha iñarandu ha ikatupyrýva ko témape heʼíva añeteha upéva. Pór ehémplo, oñeporandúrõ guare peteĩ omboʼévape Historia Religiosa mbaʼérepa testígo de Jehová opredika, haʼe ombohovái: “Ñandejára Ñeʼẽ ha Jesucristo voi omandavaʼekue hemimboʼekuérape opredika hag̃ua opárupi. Upévare opavave kristiáno katuete opredikavaʼerã”. Upéicharõ jepe, 26 de marzo de 2004 pe huésa oproivi Testígo de Jehová rembiapokuéra táva Moscúpe. Ha 16 de junio de 2004 pe Tribunal de la Ciudad de Moscú heʼi oñekumplivaʼerãha pe huésa odesidivaʼekue.d Peteĩ ermáno aréma oservíva Jehovápe heʼi: “Yma Unión Soviética poguýpe tekotevẽ vaʼekue oiko ñandehegui atéo, upeichaʼỹrõ ñamotĩ ñane retãme; koʼág̃a katu oipota hikuái jaike Iglesia Ortodoxa Rúsape”.

Mbaʼépa ojapo ñane ermanokuéra ojejokosérõ guare chuguikuéra hembiapo? Oñemoĩ mbarete hikuái Nehemías ojapo haguéicha. Itiémpope ni haʼe, ni umi hudío ndokyhyjéi iñenemigokuéragui. ‘Omopuʼã katu hikuái pe murálla, [...] kyreʼỹme umi tetãygua ombaʼapo hese’ (Neh. 4:1-6). Upéicha avei ñane ermanokuéra Moscugua ndohejái umi ndaijaʼéiva hesekuéra ojoko chuguikuéra hembiapo. Upéva rangue omombeʼu meme pe marandu porã opárupi (1 Ped. 4:12, 16). Haʼekuéra oikuaa porã Jehová oñangarekotaha hesekuéra ha ojeprepara odefende hag̃ua iderécho cuatro veseha.

OJEJOPYVE ÑANE ERMANOKUÉRAPE

Veinticinco de agosto de 2004, ñane ermanokuéra ojerure peteĩ mbaʼe presidénte Rusiayguápe, Vladimir Putin. Ohai hikuái peteĩ dokuménto heʼihápe oipyʼapyha chupekuéra ojeproivi haguére hembiapo, ha ombyaty 315.000 fírma; koʼã mbaʼe ija 76 volúmenpe. Upérõ peteĩ Iglesia Ortodoxa Rusa rrepresentánte heʼi: “Ore roñemoĩ mbarete umi testígo de Jehová rembiapokuérare”. Ambue omoakãva musulmankuérape katu ovyʼaiterei ojeproivi haguére testigokuéra rembiapo ha heʼi: “Iporãiterei ningo ko oikóva”.

Oñehaʼarõ haguéicha, heta tapicha oguerovia chupekuéra ha oñepyrũ oñemoĩ testígo de Jehováre. Moscúpe oĩ oinupãva ñane ermanokuérape térã opyvoíva hesekuéra opredika jave. Peteĩ karai ndochaʼéiva Testigokuérare ipochyeterei ha omosẽ peteĩ ermánape, opyvoi ilómore; upépe pe ermána hoʼa ha ogolpea vai iñakã, upevakuére ojegueraha chupe doktórpe. Péro umi polisía ndojapói mbaʼeve, nopenái pe oikóvare. Heta ermánope ojegueraha avei préso, oñeguenohẽ chupekuéra fóto, oñemokuãhũ ha upéi ojereko peteĩ pyhare kalavósope. Umi oalkilávape lugár ojejapo hag̃ua rreunión katu oñeamenasa oñemosẽtaha itraváhogui. Sapyʼaitérõ g̃uarã umi ermáno ndorekovéima moõpa oñembyatýta. Upévare cuarenta kongregasión ojopyru cuatro Salón rehe. Peteĩva umíva apytégui ojapómante 7:30 pyhareve pe aty diskursorã. Peteĩ superintendénte omombeʼu: ‘Umi ermáno un áño rasa opuʼãvaʼekue la 5 pyhareve oho hag̃ua rreunionhápe ha ndojeplageái hikuái”.

‘PÉICHA IKATÚTA PEPREDIKA CHUPEKUÉRA’

Ojehechauka hag̃ua ojejapo vaiha testígo de Jehováre ojejokóvo chuguikuéra hembiapo, diciembre 2004-pe, umi avogádo odefendéva ñane ermanokuérape opresenta pe káso Tribunal Europeo de Derechos Humánospe (ehecha pe rrekuádro oĩva páhina 6-pe “Mbaʼérepa ojehecha Fránciape peteĩ káso Rusiaygua?”). Seis áño haguépe, 10 de junio de 2010, pe Tribunal Europeo de Derechos Humanos og̃uahẽ peteĩ ñeʼẽme ha heʼi ndaiporiha mbaʼeve ojekulpa hag̃ua Testigokuérape.e Upérõ oñemombeʼupaite mbaʼérepa ojekulpase chupekuéra ha ojehechauka japuha umíva. Ojeʼe avei Rusia ojapovaʼerãha pe léi heʼíva ha “omohuʼã pe persekusión ha omyengovia umi mbaʼe vai ojapovaʼekue testígo de Jehováre” (ehecha pe rrekuádro oĩva páhina 8-pe heʼihápe “Mbaʼépa ojedesidi”).

Ko Tribunal odesidivaʼekue ohechauka porã pe Convenio Europeo de los Derechos Humanos odefendeha testígo de Jehová rembiapokuéra, ha upéva oñekumplivaʼerã Rúsiape ha umi 46 tetãme oĩva Consejo de Európape. Ojedesidi hag̃ua koʼã mbaʼe oñehesaʼỹijo porã umi léi ha umi mbaʼe oikovaʼekue. Upéicha rupi koʼág̃a guive avogadokuéra, hués, umi ojapóva léi ha ikatupyrýva Derechos Humánospe, oĩva ko yvy tuichakuére, ostudia porã vaʼerã mbaʼérepa oñeg̃uahẽ koʼã ñeʼẽme. Maʼerãpa? Ko trivunál odesidi mboyve, ohecha raẽ kuri ocho káso Testigokuéra oganavaʼekue upépe ha avei nueve káso oñeganavaʼekue Argentina, Canadá, España, Estados Unidos, Japón, Reino Unido, Rusia ha Sudáfricape. Koʼã káso ha avei pe oikóva Moscúpe ohechauka porã ñane ermanokuéra oparupigua ikatuha odefende umi mbaʼe ogueroviáva.

Jesús heʼivaʼekue voi hemimboʼekuérape: ‘Che káusare pejegueraháta umi rréi ha mburuvichakuéra renondépe. Ha péicha ikatúta pepredika chupekuéra ha umi tetã ambueguápe’ (Mat. 10:18, NM). Ko káso ipukúva quince áño, oipytyvõ ñane ermanokuérape omyerakuã hag̃ua Jehová réra Moscúpe ha ambue hendárupi arakaʼeve ojejapoʼỹ haguéicha. Umi investigasión, huísio ha pe trivunál internasionál odesidivaʼekue oikuaauka porãve testígo de Jehová rembiapo ha umi mbaʼe ogueroviáva. Heʼi haguéicha Jesús, ‘péicha ojepredika chupekuéra’ ha “pe marandu porã herakuãve” (Fili. 1:12). Koʼág̃a rupi ñane ermanokuéra opredika jave Moscúpe heta hénte heʼi chupekuéra: “Pendehegui piko ndojeproivíriraʼe pepredika?”. Péicha jave haʼekuéra oaprovecha ha omyesakãve umi mbaʼe jagueroviáva. Ajépa ojekuaa porãvéntema ndaiporiha mbaʼeve ojokóva pe predikasión! Ñane ermanokuéra Rusiaygua hetaite ohechauka ipyʼaguasuha. Ñañemboʼékena Jehovápe akóinte tovendesi ha tomombarete chupekuéra.

[Nóta]

[Taʼanga ha rrekuádro oĩva páhina 6-pe]

Mbaʼérepa ojehecha Fránciape peteĩ káso Rusiaygua?

Rusia ojerure oike hag̃ua Convenio Europeo de Derechos Humánospe 28 de febrero de 1996, ha 5 de mayo de 1998 oñeanotáma upépe. Ofirmávo pe dokuménto ohechauka umi Rusiaygua ikatuha ojerure tojerrespeta iderécho:

“Liverta [...] oiporavo hag̃ua irrelihionrã. Oimeraẽva ikatu okambia irrelihión [...], ohechauka mbaʼépa oguerovia ha oiko irrelihión ojerureháicha [...], tahaʼe haʼeñohápe térã opavave rovake.” (Artíkulo 9.)

“Liverta heʼi hag̃ua mbaʼépa opensa ha [...] ohendu, térã omombeʼu hag̃ua peteĩ informasión.” (Artíkulo 10.)

“Liverta oñembyaty hag̃ua pyʼaguapýpe.” (Artíkulo 11.)

Umi tapicha térã organisasión heʼíva ndojerrespetaiha iderécho ha ojapómava tekotevẽva guive hetãme, ohokuaa Tribunal Europeo de Derechos Humánospe. Upéva opyta Fránciape, táva Estrasbúrgope (ehecha pe fóto). Ko Trivunálpe ombaʼapo 47 hués. Haʼekuéra ou umi 47 tetãgui oĩvahína Convenio Europeo de Derechos Humánospe. Ha umi tetã oñeanotáva guive upépe okumplivaʼerã haʼekuéra odesidíva.

[Rrekuádro oĩva páhina 8-pe]

Mbaʼépa ojedesidi

Koʼápe oñemoĩ mbykymi pe Tribunal odesidivaʼekue.

Testígo de Jehová rehe ojeʼe ohundiha ogapy, péro umi hués ohechakuaa japu hague upéva ha heʼi:

“Ko provléma ningo oñepyrũ pe ndahaʼéiva testígo ndorrespetái rupi ihénte odesidíva; nontendeséi orekoha derécho oikévo pe rrelihión chupe ogustávape, ha upévare oñemoĩ mbarete hese.” (Párrafo 111.)

Pe Tribunal heʼi avei ndaiporiha mbaʼeve ohechaukáva “ñamoingeha ñande rapichakuéra akãme” ñandéve ñandegustávante:

“Rohechakuaa umi trivunál Rusiaygua ndoikuaaiha mbaʼépa heʼíta ojejerurérõ guare chupekuéra omombeʼu hag̃ua máva mávapa umi tapicha hoʼavaʼekue testígo de Jehová poguýpe ha ndaikatuvéi oiporavo chupe ogustáva.” (Párrafo 129.)

Umi hués heʼi avei japuha ojeʼéva testígo de Jehová rehe jaapeligraha ñande rekove nañamoĩkáigui tuguy:

“Enterovete oreko derécho odesidi hag̃ua mbaʼépa ojapóta hetére, upéicha rupi ikatu oiporavo mbaʼeichagua tratamiéntopa osegíta ha mbaʼeichaguápa nahániri. Opavave hasykatúva ha okakuaapámava, oreko derécho odesidívo ojoperátapa, mbaʼe tratamiéntopa oiporavóta térã oipotátapa oñemoĩ chupe tuguy.” (Párrafo 136.)