Pigera Zontua INTANƐT TUUMA ZƐ'AN GƆNƆ ZAALEŊA
Pigera Zontua
INTANƐT TUUMA ZƐ'AN GƆNƆ ZAALEŊA
Farefare
Ɛ
  • ã
  • ɛ
  • ɛ̃
  • ɣ
  • ŋ
  • ɔ
  • ɔ̃
  • BAABULE
  • GƆNƆ
  • ZAMESEGƆ
  • mwbr25 November gɔn. 1-13
  • “Vom La Na’am Tuuma Zamesegɔ” Viisegɔ Gɔŋɔ

Vidiyo ka boi kalam.

Gaafara, daaŋɔ fii n boi vidiyo la poan.

  • “Vom La Na’am Tuuma Zamesegɔ” Viisegɔ Gɔŋɔ
  • Vom La Na’am Tuuma Zamesegɔ Viisegɔ Gɔŋɔ—2025
  • Zupiɣesi
  • NOVEMBER 3-9
  • NOVEMBER 10-16
  • NOVEMBER 17-23
  • NOVEMBER 24-30
  • DECEMBER 1-7
  • DECEMBER 8-14
  • DECEMBER 15-21
  • DECEMBER 22-28
  • DECEMBER 29–JANUARY 4
Vom La Na’am Tuuma Zamesegɔ Viisegɔ Gɔŋɔ—2025
mwbr25 November gɔn. 1-13

Vom La Na’am Tuuma Zamesegɔ Viisegɔ Gɔŋɔ

© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania

NOVEMBER 3-9

NAAYINƐ TUULUM YƐLA SOLOMON GƆŊƆ 1–2

Sɛla N Tɔɣeri Yelemɛŋɛrɛ Nɔŋerɛ Yele

w15 1/15 30 ¶9-10

Yelemɛŋɛrɛ Nɔŋerɛ Sirum Boi?

9 Pɔɣedire daɣɛ contract ti nɛreba bayi n ka nɔŋɛ taaba yeen eŋɛ. Yelemɛŋɛrɛ la dela, Kristakɔma pɔɣedire poan, nɔŋerɛ n nari ti la deŋɛ nɛŋa. Ge la nari ti la dɛna la bem nɔŋerɛ? La dela Baabule la n pa’alɛ ti to tara nɔŋerɛ se’em bɔ’ɔra nɛreba la? (1 Yo. 4:8) La dela nɔŋerɛ se’ere ti nɛreba tara bɔ’ɔra ba yidoma? La dela nɔŋerɛ se’ere ti zɔdoma tara bɔ’ɔra taaba? (Yon 11:3) La dela nɔŋerɛ se’ere ti buraa tara bɔ’ɔra pɔka? (Mag. 5:15-20) Yelemɛŋɛrɛ la dela, nɛra la a pɔɣa nari ti ba tara nɔŋerɛ bana za’a bɔ’ɔra taaba. Nɔŋerɛ daɣɛ nɔɔrɛ yetɔɣum. La dela ho eŋɛ sɛla pa’alɛ. Bala la, bisɛ la yele n pakɛ se’em ti nɛra la a pɔɣa da basɛ ti tuuma gu ba ti ba kan ita pa’ala ti ba nɔŋɛ taaba! Nɛra la a pɔɣa san ita pa’ala ti ba nɔŋɛ taaba, la wan basɛ ti ba tara pupeelum ge me tɔresɛ taaba. Tisi sise’esi poan, dɔɣereba ta’an loe nɛra bo ba bia ti a di bii ele. Bala la, ba ta’an kan mina taaba soŋa. La san dɛna bala, la nari ti ba ni yele taaba ban nɔŋɛ taaba se’em. Bala wan basɛ ti nɔŋerɛ, la pupeelum bɔna pɔɣedire la poan.

10 Nɛra la a pɔɣa san ita pa’ala ti ba nɔŋɛ taaba, la ta’an le soŋɛ ba yele deyima poan. Naba Solomon yuun yeti a wan “kure sanlema tobekayulehe, vorɛ se la sanlenpeelega bo” Sulam pugela la. A yuun pɛ̃ɣɛ en mɛ yeti a “pelege wo ŋmarega, nyagera wo yentule.” (Sol. 1:9-11; 6:10) Ge pugela wa yuun kelum tara la yelemɛŋɛrɛ bɔ’ɔra a zaba n de dunkeena la. Bem n yuun buɣelɛ a suure, se’em ma’a ti a yuun ka bɔna la a zaba la? (Kaalɛ Solomon Gɔŋɔ 1:2, 3.) A yuun tɛ̃ri la a zaba la n yuun iti yelese’a pa’ala ti a nɔŋɛ en la. A yeti, yele ana “tare ninpeelom [gana] daam” n iti nɛra suure nyɛlum. A le yeti a zaba la “ane wo kaam somɔ nyuŋo n ŋmɛ’ɛre la.” (Ym. 23:5; 104:15) Yelemɛŋɛrɛ, nɛra san tɛ̃ra a luɣerɛ kpɛ’a n ni ita yelese’a pa’ala ti a nɔŋɛ en, la wan basɛ ti ba nɔŋerɛ la bɔna wuusa. Bisɛ lan de ninmu’urɛ se’em ti saŋa woo nɛra la a pɔɣa ita pa’ala ti ba nɔŋɛ taaba!

Vo’osum Poan Yɛla

w15 1/15 31 ¶11

Yelemɛŋɛrɛ Nɔŋerɛ Sirum Boi?

11 Kristakɔma n de nɛreyɔna ta’an zamesɛ yɛla zo’e zo’e Solomon Gɔŋɔ la poan, yele yele wuu sɛba n eeri sira bii pɔɣa. Sulam pugela la yuun ka boti Solomon. A yuun yele Yerusalem poyɔɔsi la yeti: “Ya da sa’ɛ bii nɛɛ nɔŋerɛ. Gura te de saŋa ta paɛ.” (Sol. 2:7; 3:5) Beni n sɔi? Sɛla n sɔi la, la ka nari ti ho basɛ ti ho suure kɛ̃ nɛresɛka deeni ti ho nyɛ. Yɛm boi bim ti Kristabia n boti a ele bii di pɔɣa ma’ɛ amea gura ti a ta nyɛ mina ti a nɔŋɛ en paa.

NOVEMBER 10-16

NAAYINƐ TUULUM YƐLA SOLOMON GƆŊƆ 3-5

Ho Halesoma Yele N Pakɛ Se’em

w15 1/15 30 ¶8

Yelemɛŋɛrɛ Nɔŋerɛ Sirum Boi?

8 Yuuma la ka tɔɣeri la pugela la n som se’em la ma’a yele. Bisɛ dunkeena la n pa’alɛ pugela la yetɔɣum n ani se’em. (Kaalɛ Solomon Gɔŋɔ 4:7, 11.) A yeti pugela la nɔɔrɛ “zan’anhom gana seerom.” A le yeti, “ho zɛleŋa yetɔgom ana wo seerom la iilom,” ti la pa’alɛ ti pugela la yetɔɣum za’asum mɛ. Bala la, dunkeena la n yeti “ho sɛla woo som mɛ, ho zen’an ka gbelege” la, a ka tɔɣeri la pugela la n som se’em la ma’a yele. Ge a me tɔɣeri la pugela la halesoma yele.

w00 11/1 11 ¶17

Naayinɛ N Geele Sareŋɔ Se’em

17 Nɛra ayima me n yuun tari birikinte dela Sulam pugela la. Pugela wa yuun som mɛ ge me tara zaba n de dunkeena ge Israel naba Solomon me yuun boti en mɛ. Solomon Gɔŋɔ la n pa’alɛ Sulam pugela la yele se’em la pa’alɛ ti a yuun tari la sarensoŋɔ. Bala yuun basɛ ti nɛreba bɔ’ɔra en la gilema. La boi bim ti a yuun zaɣesɛ Solomon mɛ ge zilam vo’osum la n yuun basɛ ti a gulesɛ pugela wa yele biŋe. A zaba la n de dunkeena la me yuun bo’ori en la gilema, a sarensoŋɔ la zuo. A yuun yeti Sulam pugela la ani wuu “[gaadin] te ba beŋe de kae la.” (Solomon Gɔŋɔ 4:12) Diimi Israel tiŋa poan, nɛreba yuun ni buta la zɛvuurɔ, la flowers ba gaadin poan ge me yuun ni sele tiisi n som pa’asɛ. Ba yuun ni mɛ la lalega kaɛ gaadin la ge ni kɛ̃’ɛsɛ kuleŋa ti ba wan nyaŋɛ paɣɛ. (Isaiah 5:5) Dunkeena la yuun bisɛ ti pugela la sarensoŋɔ la ani wuu ban yuun ni mɛ lalega kaɛ gaadin se’em la. Pugela wa yuun kɔ’ɔn tara la sarensoŋɔ. A yuun kɔ’ɔn tara la amea soŋa gura eŋa n wan ta ele mina la.

g04 12/22 9 ¶2-5

To Halesoma Yele Pakɛ Mɛ Gana Ton Som Se’em

Ho san tara halesoma, nɛreba wan nɔŋɛ ho yele. Georgina n ele ti la paɛ yuun pia yeti: “Yuun ana wa za’a, mam sira n tari yelemɛŋɛrɛ ge ka suɣera yɛla la, basɛ ti mam nɔŋɛ en mɛ. Yelese’ere n pakɛ en a vom poan dela a basɛ ti Naayinɛ puurɛ pee. Wana wa basɛ ti a tara la bɔkerɛ la nɔŋerɛ. Ge ti a nyaa kɔ’ɛ puti’irɛ yele poan, a ni soke la mam puti’irɛ n de se’em. Bala ni basɛ ti mam puurɛ pee mɛ. Mam mi ti a nɔŋɛ mam mɛ paa.”

Daniel n di a pɔɣa yuun 1987 yeti: “Mam pɔɣa som mɛ. La daɣɛ a soŋa la ma’a n basɛ ti mam nɔŋɛ en ge la dela a halesoma la. A ni ti’isa la nɛreba yele ge me ni bɔta ti a soŋera ba. A tari la halesoma n ka tari makerɛ. Wana n basɛ ti mam nɔŋɛ ti n bɔna la en.”

Zina beere wa, nɛreba ka ti’iseri zãara. Tomam ka nari ti to ana bala. La nari ti to bɔkɛ ti nɛra kan ta’an kɔ’ɔn som ge ka tara gbelegere. Ge nɛra ta’an tiregɛ tara halesoma. Baabule la yeti: “Nonɔm dela ponpan’ahomtooma, te soŋa dɛna zaŋa, ge pɔgɔsɛka n zote Na’ayenɛ te ba wan pɛngera.” Ge Baabule la kaɣɛ tɔ ti: “Pɔgɔsoŋa n ka tare yam ane mɛ wo, sanlema baŋa n yuli kurikuri nyɔrɛ poan la.”​—Magaha 11:22; 31:30.

Baabule la yeti sɛla n pakɛ paa dela ‘ton ani se’em suɣelum poan, la to suuren, n de bãalam la sumama vo’osum nɔnnɔm la n ka sa’ani la, sɛla n tari tuulum Naayinɛ ninin.’ (1 Peter 3:4) Yelemɛŋɛrɛ, ton tari halesoma yele n pakɛ gana ton som se’em. To za’a me ta’an tiregɛ tara halesoma.

Vo’osum Poan Yɛla

w06 11/15 18 ¶4

Solomon Gɔŋɔ La Yelekpina

2:7; 3:5​—Beni n sɔi ti pugela la yuun dekɛ “walehe la ɛɛnrɔ” biŋe nɔɔrɛ la Yerusalem poyɔɔsi la? Walesi la ɛ̃ɛrɔ som mɛ ge me tara nimpiilum. Bala la, Sulam pugela la boti a yeti a dekɛ la sɛla woo n som ge tara nimpiilum biŋera nɔɔrɛ la Yerusalem poyɔɔsi la ti ba da niɛ nɔŋerɛ a poan.

NOVEMBER 17-23

NAAYINƐ TUULUM YƐLA SOLOMON GƆŊƆ 6-8

Dɛna Dangoone, Daɣɛ Yaŋa

it “Solomon Gɔŋɔ La” ¶11

Solomon Gɔŋɔ La

La niɛ peelumi ti Solomon yuun ta bo Sulam pugela wa la yɔ’ɔ ti a lebe kule. A tãpa n yuun nyɛ ti a paara ba zɛ’an la, ba soke yeti: “Ane n bala dɛla a zaba te ba ze’ele pɔgɔtia poan yɛhera na wa?” (Sol 8:5a) Sulam pugela la tãpa la yuun ka mi ti a kelum tara yelemɛŋɛrɛ la bala bɔ’ɔra a zaba la. A tãpa la ayima tabelɛ tɔɣɛ a yele yeti: “To tanya bila n boe ka tara bin’iha. Daanse’ere daarɛ te se’em wan bɔta to tanya wa la, to wan eŋɛ la wane?” (8:8) Ti a tãpa la ayima lebese yeti: “A han dene la dangoone, to wan kure ne sanlenpeelega forɛ en. Bii a han dene bɔ’ɔ nɔɔrɛ, to wan dekɛ ne dɔɔ mɔlɔsonɔ maalɛ koleŋa yu en.” (8:9) Ge pugela wa yuun ka basɛ ti nɛra pã’asɛ en nyaŋɛ. A yuun boti la a tara yelemɛŋɛrɛ bɔ’ɔra a zaba la ma’a. (8:6, 7, 11, 12) Bala la, a yuun ta’an yeti: “Mam dela dangoone, te n bin’iha dɛna deo woko. Bala zuo te a nini gan’an mam poan te a tara sunma’ahom.”​—8:10.

yp 188 ¶2

La Nari Ti Ho Gã’arɛ La Nɛra Ge Nyaa Di Bii Ele En?

Bunbilipaalega san tara sarensoŋɔ, la ka yeen tɛ’ɛla en la yeledaaŋɔ poan. Baabule la tɔɣɛ la pugela ayima n yuun tari zaba ti a nɔŋɛ en paa yele ge la bala za’a a yuun kelum tara la sarensoŋɔ. Wana wa zuo, a yuun ta’an yeti: “Mam dela dangoone, te n bin’iha dɛna deo woko.” A yuun ka ani wuu kuleŋa n yu’ɛ gã’a ti nɛra woo ta’an kɛ̃’ɛra. Wana pa’alɛ ti nɛra yuun kan ta’an pã’asɛ en ti a tum yalumtuuma. A yuun kɔ’ɔn zɛ’a la kankaŋi wuu lalega n wɔɣɛ ti ba mɛ kaɛ dewoko ti nɛra kan ta’an ɛ̃kɛ zɔɛ. Pugela wa zaba yuun yeti a “boe la [a] tɔka.” Ge ti pugela la me tɔɣɛ a zaba la yele yeti, “Bala zuo te a nini gan’an mam poan te a tara sunma’ahom.” Pugela wa n yuun tari suma’asum se’em la n yuun basɛ ti bamam bayi la tara pupeelum.​—Solomon Gɔŋɔ 6:9, 10; 8:9, 10.

yp2 33

Tɔɣesa Sulam Pugela La

Sulam pugela la yuun mi ti la nari ti a bisɛ amea soŋa lɛka poan. A yuun yele a zɔdoma la yeti, “da sa’ɛ ya bii ya nɛɛ nɔŋerɛ, gura te de saŋa ta paɛ.” Sulam pugela wa yuun mi ti a san yeti a yeen dɔla lan ani en se’em, a kan ta’an ti’isa yɛla soŋa. Makerɛ, a yuun mi ti nɛreba ta’an pɛ̃regɛ en ti a bɔta nɛra n ka makɛ bo en. Hali a san yeti a yeen doose lan ani en se’em, a ta’an kan kɔ’ɛ a puti’irɛ soŋa. Bala la, a yuun kelum ana wuu “dangoone.”​—Solomon Gɔŋɔ 8:4, 10.

Hon geele nɔŋerɛ wuu Sulam pugela la n geele de se’em la? Ho wan ta’an ti’isɛ yɛla soŋa ge kan yeen doose lan ani ho se’em? (Magaha 2:10, 11) Saŋa ase’a, nɛreba ta’an bɔta ti ba pɛ̃regɛ hɔ ti ho pɔsɛ lɛɣera nɛra ge ti ho nan ka maasum. Hali, ho ta’an bɔ’ɔra homea zuwaka. Makerɛ, ho san ni nyɛ ti budibila, la pugela gurɛ taaba nu’usi kena, hon inya n ni kɔ’ɔn zakena ti ho me tara zaba? Hon wan sakɛ lɛɣɛ nɛra n ka pu’useri Yehowa? Sulam pugela la yuun kãsegɛ mɛ lɛka yɛla poan. Ho me ta’an tɔɣesa en!

Vo’osum Poan Yɛla

w15 1/15 29 ¶3

Yelemɛŋɛrɛ Nɔŋerɛ Sirum Boi?

3 Kaalɛ Solomon Gɔŋɔ 8:6. Baabule la n yeti nɔŋerɛ dela Yehowa bugum “zɛleŋa la” pa’alɛ la nɔŋerɛ n sirum ani se’em. Yelemɛŋɛrɛ nɔŋerɛ dela Yehowa bugum “zɛleŋa” se’ere n sɔi la, de ze’ele la Yehowa zɛ’an. A naam to la a wɔ̃nɛ poan, ti to me ta’an tara nɔŋerɛ. (Pin. 1:26, 27) Se’em ma’a ti Naayinɛ yuun naam Hawa ba’asɛ ge tari en ta bo Adam la, Adam yuun tɔɣɛ pa’alɛ la a suure n sukɛ se’em. Nɔkpe’ene kai ti Hawa yuun ani la tapilapi la Adam, se’ere n sɔi la “ba yehe en la” Adam poan. (Pin. 2:21-23) Yehowa n naam tɔ ti to ta’an tara nɔŋerɛ la pa’alɛ ti buraa la pɔka ta’an tara nɔŋerɛ n boi wuusa bɔ’ɔra taaba.

NOVEMBER 24-30

NAAYINƐ TUULUM YƐLA ISAIAH 1-2

Sɛba Ti “Be’emtooma Ma’an Perɛ Ba Me’en” La Ta’an Tee

ip-1 14 ¶8

Sɔ N Eŋɛ A Tubekpirega Kɔma Se’em

8 Isaiah yuun le tɔɣɛ la ninmu’urɛ yɛla bo Yudadoma la yeti: “Ya dela be’em teŋa n nare kum. Ba dela nɛreba te be’emtooma ma’an perɛ ba me’en. Ba dela kɔma n tone sɛla n ka ane soŋa, dɛna toonfɛn’ɛha kɔma. Ba zagahɛ Na’ayenɛ mɛ, bire ba pɔya bahɛ Israel Fa’adaana la.” (Isaiah 1:4) Nɛra ta’an tum tunfɛ̃’ɛsa ta gaŋɛ ti la nyaa ana wuu be’em ma’a n kɔ’ɔn pirɛ en la. Abraham saŋa la, Yehowa yuun yeti Sodom la Gomora be’em la ba’ɛ “nyiira la suunre” ge me ba’ɛ gaŋɛ. (Pin’ileŋɔ 18:20) Yudadoma la me yuun nyaa ani la bala, se’ere n sɔi la Isaiah yeti “ba dela nɛreba te be’emtooma ma’an perɛ ba me’en.” A yuun le yeti “ba dela kɔma n tone sɛla n ka ane soŋa, dɛna toonfɛn’ɛha kɔma.” Yudadoma la yuun ani wuu kɔma tuba n kpirɛ. Ba yuun “bire [la] ba pɔya bahɛ” ba Sɔ la.

ip-1 28-29 ¶15-17

“Wa’an Ya Na Te To Sɔnhɛ La Taaba”

15 Yehowa yuun nyaa tɔɣɛ la mama bo nɛreba la ti la pa’alɛ ti a tari ba giile. A yeti: “Wa’an ya na te to sɔnhɛ la taaba. La ya be’em la n mɔ’ɛ gbaŋgbaŋe la, n pee ya te ya pelege wo saakuga la. Ya toonbe’ero la sin mɛ wo am la, n wan pee ya te ya pelege wo guŋguŋo la.” (Isaiah 1:18) Nɛreba zo’e zo’e ni ka bɔkɛ gulesegɔ wa pɔsega bɔberɛ la soŋa. Makerɛ, The New English Bible la yeti, “To sɔsɛ bɔkɛ taaba.” Bala basɛ ti la ana wuu Naayinɛ n ta’asɛ ti ba tuna be’em ti la nara ti ba sɔsɛ bɔkɛ taaba. Ge la daɣɛ bala! Yehowa nu’usin yuun ka boi ba tunfɛ̃’ɛsa la poan. A me ka tuuri. (Tɛɛnhegɔ 32:4, 5) Bala la, gulesegɔ wa ka tɔɣeri la nɛreba n zuni taaba n sɔseri yele ge la tɔɣeri la Naayinɛ n bo ba yɔ’ɔ ti a maalɛ yele la. La ani wuu Yehowa yuun tari Israeldoma la zom la kootin.

16 Bala ta’an basɛ ti dabeem kɛ̃ tɔ ge Yehowa dela Gãkerɛdaana n zoti nimbũ’ɔ ge me tara giile. Eŋa n diti sugeri se’em la ka tari makerɛ. (Yooma 86:5) Yehowa ma’a n wan ta’an basɛ ti Israeldoma be’em la n “mɔ’ɛ gbaŋgbaŋe la pelege wo saakuga.” Asaala san puɣum nɔŋɛ a tuna la se’em me, kuura amea la se’em me, bii zusa la se’em me, la kan ta’an yese a be’em la. Yehowa ma’a n wan ta’an di sugeri bo nɛra ti la yese a be’em za’a za’a. Ge la nari ti nɛra la doose Naayinɛ n pa’alɛ se’em la ti A ta’an di sugeri bo en. La nari ti a kɔ’ɔn tee a suuren.

17 Yehowa yuun le dekɛ yele wa makɛ mɛ la sɛla, ti la pa’alɛ lan de ninmu’urɛ se’em. A yeti ba be’em la n sĩ wuu “am la,” wan “pelege wo guŋguŋo la.” Yehowa boti la to mina ti eŋa wan di sugeri bo to, to be’em la san puɣum ba’ɛ gaŋɛ. To san tee la to suure za’a, a wan di sugeri bo to. Nɛreba basɛba ti’isɛ ti bamam be’em la ba’ɛ gaŋɛ mɛ ti Naayinɛ kan ta’an di sugeri bo ba. Nɛrebana ta’an zamesɛ nɛreba basɛba n de wuu Manase yele. A yuun tum la tungaasa yuuma zo’e zo’e ge eŋa n yuun basɛ a be’em la, Naayinɛ yuun di sugeri bo en mɛ. (2 Yelebiŋ’a 33:9-16) Yehowa boti la to za’a waabi, hali la sɛba n tum be’em, mina ti a kɔ’ɔn bɔta la a di sugeri bo to.

Vo’osum Poan Yɛla

ip-1 39 ¶9

Ba Zɛ̃kɛ La Yehowa Yire

9 Zina beere wa, Naayinɛ nɛreba ka laɣeseri pu’usegɔ yire n boi zoore zuo. Yuun 70 Y.B. poan ti Arom soogɛpa la yuun sa’am Yehowa pu’usegɔ yire la n boi Yerusalem la. Tuntuna Paul me yuun basɛ ti la niɛ peelumi ti pu’usegɔ yire la n boi Yerusalem, la suɣerɛ la ze’ele la bo la sɛla. Ba ze’ele bo la vo’osum poan yɛla n de, “yelemɛŋɛrɛ sogorɛ la te Na’ayenɛ tin ge dagɛ nɛresaala.” (Hebru 8:2) Vo’osum poan suɣerɛ la dela Naayinɛ n eŋɛ maaseŋɔ seko ti to ta’an pu’usa en doose Yezu Krista lua bunɔ la poan. (Hebru 9:2-10, 23) Bala zuo la, ‘Yehowa yire zoore la’ ti Isaiah 2:2 tɔɣɛ de yele la ze’ele bo la Yehowa yelemɛŋɛrɛ pu’usegɔ n di mi’a se’em zina beere wa. Sɛba n basɛ ti yelemɛŋɛrɛ pu’usegɔ tɔla nɛŋa kɔ’ɔn ka laɣesa la zɛyiŋa pu’usa ge ba laɣeseri la zɛ’ɛsi to’ore to’ore, tara nɔyinɛ pu’usa.

DECEMBER 1-7

NAAYINƐ TUULUM YƐLA ISAIAH 3-5

Yehowa Tari Yɔ’ɔ Ti A Yele A Nɛreba Ti Ba Nana En

ip-1 73-74 ¶3-5

Ba Wan Ŋmaɛ Tisɛka N Wɔni Wɔla Pũ’usa!

3 To ka mi nyaa Isaiah yuun sirum yuum yuunɛ wa mɛ bo nɛreba la. Ge la yeen dɛna se’em, ba yuun kelese en mɛ. Sankaŋa la, nɛreba zo’e zo’e yuun mi ban sele tiisi se’em. Bala la, Isaiah n yuun tɔɣɛ yele la se’em la yuun basɛ ti la niɛ la peelumi ti ba bɔkɛ. Wuu diimi sa la, sɛba n seli grapes zina beere wa ni ka burɛ la ba biila ge ba ni ŋmaɛ la “tiihe se’ehe n wom wɔla n ane nyɛlom” la sele. Ba me ni sele tiisi wa la “zoore n tare pɔn’ɔhegɔ zuo,” la wan eŋɛ se’em ti ba zo’e soŋa.

4 Ba ni tum la tunkpe’eŋo ge ti grapes la nyaŋɛ wɔm soŋa soŋa. Isaiah yeti, ba ni “bugulom zen’an la mɛ, yehe kuga ka poan.” Bala dela tunkpe’eŋo! Ba nyaa ni dekɛ la kugekãra la, mɛ zɛ’an ti gu’ureba wan bɔna ge bisera, lan wan eŋɛ se’em ti nayigesi, la dusi kan daam tiisi la. Ba me yuun ni dekɛ la kuga beŋe bɛɛna la ti ko’om la kan urege tontɔnɔ la. (Isaiah 5:5)

5 Va’amdaana la n tum tunkpe’eŋo se’em la zuo, a ni kɔ’ɔn gura la tiisi la wɔm soŋa. Eŋa n mi bala la zuo, a ni tũ la daam ŋmɛkerɛ zɛ’an. Ge tiisi la ni sirum wɔm soŋa? Aayi, ba ni tuɣum wɔm la wɔla pũ’usa.

ip-1 76 ¶8-9

Ba Wan Ŋmaɛ Tisɛka N Wɔni Wɔla Pũ’usa!

8 Isaiah yi’iri Yehowa n de va’amdaana la ti, “n nɔŋerɛdaana.” (Isaiah 5:1) Isaiah n yuun tari bɔnsoŋa la Naayinɛ la n sɔi ti a yuun ta’an yi en ti a nɔŋerɛdaana la. (Dekɛ makɛ Yob 29:4; Yooma 25:14.) Ge to kan nyaŋɛ dekɛ nɔdɛ’ɛsa wa n tari nɔŋerɛ se’ere bɔ’ɔra Naayinɛ la makɛ la Naayinɛ n tari nɔŋerɛ se’ere bɔ’ɔra a “va’am” la n de tinsɛka ti a “sɛ” la.​—Dekɛ makɛ Yɛhega 15:17; Yooma 80:8, 9.

9 Yehowa yuun “sɛ” a tiŋa wa la Kanaan ge bo ba lɔɔ ti ba dɔla. Lɔɔ wa yuun ani wuu lalega n wan gu ba ti tinse’esi n lɛm ba la kan ta’an pã’asɛ ba. (Yɛhega 19:5, 6; Yooma 147:19, 20; Epesus 2:14) Lɛyɛ’ɛsa, Yehowa yuun bo ba la gãkerɛdoma, malemadoma, la nɔdɛ’ɛseba ti ba pa’ala ba. (2 Nadoma 17:13; Malaki 2:7; Tooma 13:20) Se’em ma’a ti soogɛpa yuun ni maasena ti ba zabɛ la Israel la, Yehowa yuun ni loe la nɛreba ti ba zabɛ faaɛ ba. (Hebru 11:32, 33) Bala la, Yehowa yuun tari buurɔ la eŋa n yuun soke ba yeti: “Bene n de n eŋɛ va’am wa te n ka eŋɛ?”

w06 6/15 18 ¶1

‘Bisa Tia Wa’!

Isaiah yuun dekɛ “Israel yiredoma” la makɛ mɛ la grape tiisi n wɔni “wɔla pɔn’ɔha.” (Isaiah 5:2, 7) Ho kan nyaŋɛ di grapes n pũ’ɛ bii dekɛ maalɛ daam. Wana wa kɔ’ɔn makɛ mɛ la Israeldoma la n yuun ka le dɔla lɔɔ la ge tuna ŋmɛlema tuuma la. La daɣɛ va’amdaana la n ta’asɛ ti tiisi la wɔm wɔla pũ’usa. Yehowa yuun eŋɛ eŋa n nari ti a eŋɛ sɛla woo, lan wan eŋɛ se’em ti Israeldoma la tara halesoma. A yuun soke ba yeti: “Bene n de n eŋɛ va’am wa te n ka eŋɛ?”​—Isaiah 5:4.

w06 6/15 18 ¶2

‘Bisa Tia Wa’!

Israeldoma n yuun ka nam Yehowa la zuo, a yuun yeti a wan gbi dangoone sɛka ti a mɛ kaɛ ba la basɛ. A yuun kan le bisera ba wuu nɛra n biseri a va’am se’em la. A yuun ka le basɛ ti saa niira va’am la zuo, ti muurɔ la gũ’usi nyaa soe va’am la.​—Isaiah 5:5, 6.

Vo’osum Poan Yɛla

ip-1 80 ¶18-19

Ba Wan Ŋmaɛ Tisɛka N Wɔni Wɔla Pũ’usa!

18 Diimi Israeldoma samana la za’a yuun dela Yehowa denɛ. Naayinɛ yuun bo yizuo woo samanɛ mɛ. Ba yuun ta’an dekɛ ba samanɛ la peŋe nɛra ge ba yuun ka nari ti ba koose bu bo nɛra ti la dɛna “a denɛ yɛ’ɛha.” (Malema 25:23) Lɔɔ wa yuun basɛ ti nɛreyiŋa kan ta’an fã samana zo’e zo’e tara ge me tɛ’ɛla yizuto ti ba da kɛ̃ nɔŋɔ poan. Mikah yeti: “Ba nini ne mɔ’ɛ mɛ la nɛreba kɔɔhɛ, te ba doohe ta fan se sɔna, fan nɛreba yiya sɔna. Ba mɛleha yiredaana la a yire, ge muguha nɛreba la ba samana.” (Mikah 2:2) Ge Magaha 20:21 yeti: “Ho han fan lɔgɔrɔ vaɛ kalam, ho kan ba’ahɛ soŋa.”

19 Yehowa yuun pu’ulum biŋe ti punya’andoma la wan koŋe lɔɣeseto woo ti ba fã la. Yɛse’a ti ba yuun fã la wan dɛna yɛse’a ti “nɛra ka bɔna a poan.” Samana seto ti ba fã la kan maala dia wuu lan wan ta’an maalɛ ni dia se’em la. Baabule la ka pa’alɛ se’em ma’a, la sarɔsɛka poan ti yele wa yuun tum. Daanse’ere, yele wa bɔba ase’a yuun tum tuuma la se’em ma’a ti ba yuun bɔna yamenɛ poan Babilon ti ba namesa ba la.​—Isaiah 27:10.

DECEMBER 8-14

NAAYINƐ TUULUM YƐLA ISAIAH 6-8

“Mam Wana, Tom Mam”

ip-1 93-94 ¶13-14

Yehowa Naayinɛ Boi La A Tuulum Yire La Poan

13 Basɛ ya ti to kelese Isaiah n yuun wum sɛla. “Te mam wom Daana la konkore te a yeti, Ane te n wan tom? Ane n wan to’e to na’arɛ keŋɛ bo to? Te mam yeti, Mam wana. Tom mam.”(Isaiah 6:8) Yehowa n yuun soke se’em la pa’alɛ ti, Isaiah yuun nari ti a lebese. Se’ere n sɔi la, nɛnɛra yuun ka laɣum nyɛ liligere wa. Yehowa n yuun loe Isaiah ti a dɛna a nɔdɛ’ɛsa. Ge beni n sɔi ti Yehowa yuun soke ti, “Ane n wan to’e to na’arɛ keŋɛ bo to?” Yehowa n yuun pɔsɛ yeti ani ti “n” wan tum ge le malum yeti ani n wan to’e “to” na’arɛ keŋɛ bo to la pa’alɛ ti nɛra n yuun pa’asɛ Yehowa poan. Ani n bala? La dela a dayɔyiŋa la, se’em n yuun ta dɛna Yezu Krista la. La yuun dela a Dayɔyiŋa wa nɔɔ ti a yuun yele en ti, “Bahɛ te to eŋɛ asaala te a ana wo tomam la.” (Pin’ileŋɔ 1:26; Magaha 8:30, 31) Yehowa la a Dayɔyiŋa wa n laɣum bɔna saazuo sa.​—Yon 1:14.

14 Isaiah yuun eŋɛ la kalam lebese! La ka pakɛ la eŋa n yuun ka mi tuuni la n ani se’em la, a yuun ka eeri a baŋɛ eŋa n wan nyɛ yɔɔrɛ seko ge a yuun eŋɛ la kalam lebese yeti: “Mam wana, Tom mam.” Zina beere wa me, a halesonɛ wa soŋeri Naayinɛ yamesi n doli Baabule pa’alegɔ la n yeti, ‘Ba wan ta mɔɔlɛ Na’am yelesoma bo teŋa wa woo nɛreba te la dɛna sɛɛra bo teŋhe zan’an.’ (Matu 24:14) Wuu Isaiah la, la ka pakɛ la nɛreba n ka keleseri yelesoma la, Naayinɛ yamesi kɔ’ɔn mu’ɛ la nini tuna ba zugbere tuunɛ la n de, ba mɔɔlɛ ti la “dɛna sɛɛra bo teŋhe zan’an.” Ba me tari la sukpe’ene mɔɔla se’ere n sɔi la ba mi ti Yehowa n boi ba tuunɛ wa.

ip-1 95 ¶15-16

Yehowa Naayinɛ Boi La A Tuulum Yire La Poan

15 Yehowa yuun pa’alɛ Isaiah n wan tɔɣɛ sɛla, la nɛreba la n wan eŋɛ se’em: “Te a yele mam yeti, Keŋɛ ta yele nɛrebana wa yeti, kelehe ya malom kelehe, ge ya kan malom bɔkɛ. Behɛ ya malom behɛ, ge ya kan malom nyɛ. Bahɛ te nɛrebana wa potɛn’ɛra da tana tɛn’ɛha, bahɛ te ba toba da wona, te ba nini da nyɛta. Han dagana bala, ba nini wan nyɛta, te ba toba wona, te potɛn’ɛra bɔkera, te ba ŋmɛregɛ lebena nyɛ ba tebegɔ.” (Isaiah 6:9, 10) Wana wa pa’alɛ ti Isaiah yuun nari ti a tɔɣera pɔ̃si pɔ̃si, ka mina guŋerɛ lan wan eŋɛ se’em ti Yudadoma la sunsɔa nyie ti ba kan bɔta ti ba kelese Yehowa? Daɣɛ bala la fii me! Nɛreba wa yuun dela Isaiah mea nɛreba ti a tara giile bɔ’ɔra ba. Ge la ka pakɛ la Isaiah n wan guŋɛ a yetɔɣum la se’em, Yehowa yuun yeti ba kan kelese en.

16 Daaŋɔ la yuun bo la nɛreba la zɛ’an. Isaiah wan yele ba yeti “kelehe ya malom kelehe” ge ba kan kelese yelesum la bii ba bɔkɛ dɛ. Nɛreba la zo’e zo’e wan sirum lĩ ba toba ge me kan kelese ti la ana wuu ba dela fɔɔsi ge me wam. Isaiah n yuun tɔɣeri bɔ’ɔra ba saŋa woo la pa’alɛ ti “nɛrebana wa” kɔ’ɔn ka bɔta ti ba bɔkɛ. Ba wan eŋɛ pa’alɛ ti ba kɔ’ɔn lu la ba suure ge eŋɛ ba puti’irɛ ti ba kan kelese Naayinɛ n basɛ ti Isaiah tɔɣɛ sɛla bo ba la. Zina beere wa me, la ani la bala! Nɛreba zo’e zo’e ka keleseri Yehowa Sɛɛradoma n tɔɣeri Naayinɛ Na’am la yelesoma la.

ip-1 99 ¶23

Yehowa Naayinɛ Boi La A Tuulum Yire La Poan

23 Yezu yuun pa’alɛ ti Isaiah n yuun tɔɣɛ sɛla la yuun tum tuuma mɛ eŋa saŋa la poan. Nɛreba la halɛ yuun ani me wuu Yudadoma la n yuun boi Isaiah saŋa la. Bamam me n yuun ka kelese yelesum la basɛ ti la ana wuu ba dela fɔɔsi, la wasi ge me yuun nyɛ sa’aŋɔ. (Matu 23:35-38; 24:1, 2) Yele wa yuun tum tuuma la Sukpe’ene Titus saŋa, se’em ma’a ti Arom soogɛpa yuun wa’ana sa’am Yerusalem tiŋa, la pu’usegɔ yire la yuun 70 Y.B. poan. Ge la bala za’a, basɛba yuun sakɛ mɛ dɛna Yezu podɔleba. Yezu yuun yeti, “som” bɔna la ba. (Matu 13:16-23, 51) A yuun yele ba ti ba san nyɛ ti “pɛɛntɛɛnreba kae Yerusalem teŋa bahɛ teŋasoka,” ba “zɔ keŋɛ zɔya bɔba ha.” (Luke 21:20-22) Bala la, “toolom biileho” wa n yuun eŋɛ pa’alɛ ti ba tari sakerɛ la n yuun nyaa de vo’osum poan tiŋa la, n de “Naayenɛ nɛreba [Israel],” n yuun nyɛ faarɛ la.​—Galatia 6:16.

Vo’osum Poan Yɛla

w06 12/1 9 ¶4

Isaiah Gɔŋɔ La Yelekpina​—I

7:3, 4​—Beni n sɔi ti Yehowa yuun ka basɛ ti ba fã Naba Ahaz na’am la? Asiria la Israel nadoma yuun maaseni ti ba fã Naba Ahaz na’am la tee bo la mina ti bamam mea bɔta. Nɛra wa yuun dela Tabeel dayua n puɣum ka ze’ele David tuusum la poan. Ban yuun maaseni ti ba eŋɛ sɛla wa yuun dela tungaaserɛ n wan ta’an sa’am Yehowa n yuun eŋɛ Na’am nɔbiŋere la David la. Yehowa yuun ka basɛ ti ba fã Ahaz na’am la, lan wan eŋɛ se’em ti “Sunma’ahom Nabia” la n nari ti a doose se’em poan wa’ana la sirum tum.​—Isaiah 9:6.

DECEMBER 15-21

NAAYINƐ TUULUM YƐLA ISAIAH 9-10

Yetɔɣebiŋere N Tɔɣeri “Nɛɛhom Kantɛ” Yele

ip-1 125-126 ¶16-17

Suma’asum Nabia Wan Bɔna

16 Isaiah n yuun yeti, “ge la kene na” la pa’alɛ ti a yuun tɔɣeri la se’em ma’a ti Yezu yuun mɔɔla tingɔŋɔ wa zuo la yele. Yezu n yuun boi tingɔŋɔ wa zuo la, saŋa zo’e zo’e a yuun ni bɔna la Galilee. A pɔsɛ a na’am mɔɔlegɔ tuuma la Galilee tiŋa poan. A yuun mɔɔlɛ yeti: “Saazuo sɔ’ɔlom la pɔnre kene na.” (Matu 4:17) Galilee tiŋa poan ti Yezu yuun bo a Zoore Zuo Yetɔɣum la ge loe a tuntuneba la. Bilam nɔɔ ti a yuun tum a yia yelekirega la ge me niɛ amea pa’alɛ a podɔleba 500 se’em ma’a ti a yuun isige kum poan la. (Matu 5:1–7:27; 28:16-20; Mark 3:13, 14; Yon 2:8-11; 1 Korint 15:6) Yezu n yuun eŋɛ wana wa la basɛ ti Isaiah n yuun tɔɣɛ biŋe ti ba wan na’asɛ “Zebulun la Naptali teŋhe” la tum la tuuma. Ge bala ka pa’alɛ ti Yezu yuun mɔɔli bɔ’ɔra la Galilee tiŋa nɛreba ma’a. Yezu n yuun mɔɔli yelesoma la zɛ’an woo la yuun basɛ ti Israel tiŋa la za’a nyɛ la na’asegɔ.

17 Ge Matu n yeti “nɛɛhom kantɛ” wan niɛ Galilee poan la vuurɛ? Matu yuun dekɛ la Isaiah n tɔɣɛ sɛla la tum tuuma. Isaiah yuun yeti: “Sɛba n kene lika poan la nya nyɛ la nɛɛhom kantɛ. Nɛɛhom n nɛɛ bo sɛba n boe lika poan la.” (Isaiah 9:2) Yuun kɔbesɛka n deŋɛ nɛŋa la poan, pumpɔreŋɔ pa’alegɔ yuun basɛ ti nɛreba ka nyɛta yelemɛŋɛrɛ niɛsum la. Yudadoma pu’usegɔ nɛŋadoma la me yuun basɛ ti yele la gaam la be’ero. Ba yuun kɔ’ɔn gurɛ la pu’usegɔ malema kankaŋi ge “dekɛ Yenɛ yelehom la yi zaŋa.” (Matu 15:6) Ba yuun tari yele ana wa vɛɣena la sɛba n siregeri bamea la ti ba taɛ ba poore dɔla wuu fɔɔsi n ve’eri fɔɔsi. (Matu 23:2-4, 16) Yezu n de Mɛzaaya la n yuun wa’ana la, sɛba n siregeri bamea la nini yuun nyaa pikɛ mɛ yelekirega sore poan. (Yon 1:9, 12) Yezu n yuun tum tunse’a tingɔŋɔ wa zuo, la a lua bunɔ la n tari nyuurɔ se’em la n de “nɛɛhom kantɛ” ti Isaiah yuun tɔɣɛ de yele la.​—Yon 8:12.

ip-1 126-128 ¶18-19

Suma’asum Nabia Wan Bɔna

18 Sɛba n yuun nyɛ niɛsum la yuun tari buurɔ ti ba puurɛ pee. Isaiah yuun le yeti: “Hon n yalegɛ teŋhe wa, ge pa’ahɛ se nyeema. Ba nyeene la ho nɛŋan wuu nɛreba n kɛ’ɛre dia ge nyeena se’em la. Ba nyeene wuu pɛɛntɛɛnreba n fãn lɔgɔrɔ tɔnta taaba ge nyeena se’em la.” (Isaiah 9:3) Yezu la a podɔleba la n yuun mɔɔli yelesoma la zuo, susonɛdoma la yuun eŋɛ pa’alɛ ti ba wan pu’usa Yehowa vo’osum la yelemɛŋɛrɛ poan. (Yon 4:24) La yuun puɣum ka paɛ yuuma anaasi ge ti Kristakɔma la kɔ’ɔn zɔ’ɔra. Nɛreba tusa atã n yuun muse ko’om Pentekost 33 Y.B. poan. Pooren, “sɛba woo n sakɛ bo Yesu la daa dela buraasi tusa anuu.” (Tm. 2:41; 4:4) Tuntuneba la yuun tulegeri mɛ ti niɛsum la niɛra, “te Yesu dɔlɔba la n boe Yerusalem teŋa poan la me zɔ’ɔra kekeko kekeko ge malema keendoma kekeko me sakɛ bo Yesu.”​—Tm. 6:7.

19 Wuu nɛreba n kɛ’ɛre dia ge nyeena bii soogɛpa n fã lɔgɔrɔ tɔ̃ta taaba ge nyeena se’em la, Yezu podɔleba la me puurɛ yuun pee mɛ la ban nyɛ ti kãlɛ la zɔ’ɔra se’em la. (Tm. 2:46, 47) Pooren, Yehowa yuun basɛ ti niɛsum la niɛ paɛ sɛba n daɣɛ Yudadoma la.(Tm. 14:27) Bala la, buuri woo nɛreba puurɛ yuun pee mɛ la ban nyɛ yɔ’ɔ ti ba ta’an pu’usa Yehowa la.​—Tm. 13:48.

ip-1 128-129 ¶20-21

Suma’asum Nabia Wan Bɔna

20 Isaiah n yuun le tɔɣɛ sɛla la basɛ ti to baŋɛ ti yelese’a n wan ta ita Mɛzaaya na’am la poan la wan bɔna wuusa. A yuun yeti: “Wo hom yuun nyaŋɛ Midian se’em la, bala mea te ho kɔ yɔgɔhɔga sɛka n yɔgɛ ho nɛreba wa la, la kuto seto n page ba bɔgɔrɔ zuo la, la muguhego kpa’aherɛ la n gã ba zuo la.” (Isaiah 9:4) Yuuma zo’e zo’e pooren ge ti Isaiah saŋa nyaa paɛ la, Midiandoma, la Moabdoma yuun pã’asɛ Israeldoma la mɛ ti ba tum be’em. (Kanlɛ 25:1-9, 14-18; 31:15, 16) Pooren, Israeldoma la yuun nyaa boi la Midiandoma la nu’usin ge ti ba me fã ba vatɔ la kɔɔra yuuma ayopɔi. (Kema 6:1-6) Ge Yehowa yuun doose la a yameŋa Gideon poan zabɛ nyaŋɛ Midiandoma la. Ban yuun zabɛ nyaŋɛ “Midian” tiŋa wa ba’asɛ la, sɛla ka boi n le pa’alɛ ti Midiandoma yuun le namesɛ Israeldoma wa mɛ. (Kema 6:7-16; 8:28) Beere sa’am, Yezu Krista, mina n gani Gideon la, wan ta sa’am Yehowa dindoma la. (Liligere 17:14; 19:11-21) Wuu ban yuun sa’am “Midian” tiŋa se’em la, nɛresaaleba wan ta bɔna fai doose la Yehowa paŋa poan. (Kema 7:2-22) Nɛresaala kan ta’an le mugese Naayinɛ nɛreba!

21 Naayinɛ n yuun dekɛ a paŋa tum tuuma se’em zaberɛ poan la ka pa’alɛ ti zaberɛ ani soŋa. Yezu Krista ti ba isige en kum poan la n de Suma’asum Nabia la. A wan sa’am a dindoma la ge basɛ ti suma’asum kɔ’ɔn bɔna wuusa. Isaiah tɔɣɛ pa’alɛ ban wan dekɛ bugum sa’am soogɛpa lɔɣɔrɔ se’em: “Pɛɛntɛɛnreba tagara se’a n ne bɔna zaberɛ poan nɛɛra wɔnta la, la . . . ba zaba futo la n ne lerom la ziim la zan’an wan dekɛ nyɔ bugumen wo bontoola la.” (Isaiah 9:5) To kan le nyɛ soogɛpa ti to paleŋa ɛ̃ɣera. To kan le nyɛ soogɛpa n nyɛ futo n lirum la ziim. Zaberɛ kan le bɔna!​—Yooma 46:9.

Vo’osum Poan Yɛla

ip-1 130 ¶23-24

Suma’asum Nabia Wan Bɔna

23 Yezu Krista n yuun boi tingɔŋɔ wa zuo la, a yuun bo’ori nɛreba la ka’aŋɔ soŋɔ. Baabule la yeti, “la eŋɛ nɛrekooŋɔ la pakerɛ la a pa’alegɔ la.” (Matu 7:28) A dela Ka’aŋɔdaana n tari yɛm la giile. A me kɔ’ɔn bɔkɛ asaala n ani se’em mɛ. A yuun ni kɔ’ɔn ka zɛregera la nɛreba ma’a ge saŋa zo’e zo’e a yuun ni doose la nɔŋerɛ poan ka’am ba. Yezu ka’aŋɔ ka tari makerɛ se’ere n sɔi la a ani la kasi ge me ka tuura. To san dɔla a ka’aŋɔ la, to wan nyɛ daarewoo nyɔvore.​—Yon 6:68.

24 Yezu n yuun pa’alɛ sɛla la yuun ka ze’ele la amea puti’iren ge a tuɣum yeti: ‘Mam n pa’alɛ sɛla dagɛ mam mea pa’alegɔ. Ge, la ze’ele la Naayenɛ se’em n tom mam na la zen’en.’ (Yon 7:16) Wuu Solomon la, Yehowa n yuun boi Yezu yɛm. (1 Nadoma 3:7-14; Matu 12:42) Yezu yele la pa’alɛ ti Kristakɔma san yeti ba ka’am nɛra, ba ni basɛ ti ba ka’aŋɔ la ze’ele Baabule la poan.​—Magaha 21:30.

DECEMBER 22-28

NAAYINƐ TUULUM YƐLA ISAIAH 11-13

Baabule La Tɔɣɛ Mɛzaaya La Yele La Wani?

ip-1 159 ¶4-5

Mɛzaaya La Bisega Wan Basɛ Ti To Tara Pupeelum Ge Nyɛ Faarɛ

4 Yuuma zo’e zo’e ge ti Isaiah saŋa nyaa paɛ la, sɛba n yuun gulesɛ Hebru Gulesegɔ la yuun pa’alɛ ti Mɛzaaya la wan wa’ana. Eŋa ti Yehowa wan tum Israel tiŋa na. (Pin’ileŋɔ 49:10; Tɛɛnhegɔ 18:18; Yooma 118:22, 26) Yehowa yuun le doose la Isaiah poan tɔɣɛ pa’alɛ ti: ‘Yile pika wan puse Yesse dɔgi’a poan na, Ti sɛla n puse a nyɛɣa poan la wan wɔm wɔla.’ (Isaiah 11:1; dekɛ makɛ Yooma 132:11.) ‘Yile pika’ la, n wan ‘wɔm’ wɔla la, pa’alɛ ti Mɛzaaya la wan dɛna la Yesse yaaŋa doose la a dayua David poan, mina ti ba loe ti a dɛna Israel naba la. (1 Samuel 16:13; Yeremia 23:5; Liligere 22:16) Mɛzaaya la n ze’ele David yizuo la poan san wa’ana, a wan “wɔm” wɔla soma.

5 Mɛzaaya la ti ba tɔɣɛ a yele la dela Yezu. Matu yuun tɔɣeri la yelese’ere n boi Isaiah 11:1, se’em ma’a ti a yuun yeti ba wan yi’ira Yezu la “Nazaret nɛra” la. Wana wa yuun basɛ ti pu’ulumbiŋere la tum la tuuma. Ban yuun uge Yezu Nazaret tiŋa la zuo ti ba yuun yi’ira en ti Nazaret nɛra. Yu’urɛ wa kɔ’ɔn makɛ mɛ la Hebru yelebire la n de ‘wɔm’ la ti Isaiah 11:1 tɔɣɛ de yele la.​—Matu 2:23; Luke 2:39, 40.

ip-1 159 ¶6

Mɛzaaya La Bisega Wan Basɛ Ti To Tara Pupeelum Ge Nyɛ Faarɛ

6 Mɛzaaya la wan ta bisa a nɛreba la wani? A wan ana wuu Asiria naba n yuun tari putoo ge sa’am Israel saazuo bɔba buuri pia la? Aayi. Isaiah yuun tɔɣɛ Mɛzaaya la yele yeti: “Naayenɛ [vo’osum] wan bɔna la en, [vo’osum] sɛka n bo’ore yam la bɔkerɛ, [vo’osum] sɛka n bo’ore kan’aŋɔ la paŋa, [vo’osum] sɛka n bo’ore mi’ilom la Naayenɛ zɔɔlom la. A wan nɔŋɛ Naayenɛ zɔɔlom.” (Isaiah 11:2, 3a) Naayinɛ dekɛ la a zilam vo’osum loe Mɛzaaya la. Wana wa yuun eŋɛ la Yezu ko’om musega saŋa, se’em ma’a ti Yon Ko’om Musegadaana la yuun nyɛ ti Naayinɛ zilam vo’osum la sigera Yezu zuo na wuu dayene la. (Luke 3:22) Yehowa vo’osum n yuun sige Yezu zuo la n yuun basɛ ti a tara yɛm, bɔkerɛ, paŋa la mi’ilum ge me bɔ’ɔra ka’aŋɔ soŋɔ. Bisɛ Yezu n de to naba la n tari halesoma se’em!

ip-1 160 ¶8

Mɛzaaya La Bisega Wan Basɛ Ti To Tara Pupeelum Ge Nyɛ Faarɛ

8 Mɛzaaya la yuun tari zoolum bɔ’ɔra Yehowa la wani? Yezu ka zoti dabeem ti Naayinɛ wan zɛregɛ en. Ge Mɛzaaya la yuun tuɣum tara la gilema la nɔŋerɛ bɔ’ɔra Naayinɛ. Se’em n zoti Naayinɛ ni kɔ’ɔn ita la “sɛla woo n ete a suunre nyɛlom,” wuu Yezu n iti se’em la. (Yon 8:29) Yezu yetɔɣum, la a itigɔ pa’alɛ ti pupeelum ka boi zɛ’an gana ton wan tara zoolum bɔ’ɔra Yehowa daarewoo.

ip-1 160 ¶9

Mɛzaaya La Bisega Wan Basɛ Ti To Tara Pupeelum Ge Nyɛ Faarɛ

9 Isaiah le tɔɣɛ Mɛzaaya la yele yeti: “A kan tara a nini n nyɛte sɛla gankera yɛla, bii a toba n wom sɛla [kɔ’ɔra] potɛn’ɛrɛ.” (Isaiah 11:3b) Ho san tari ho yele zom kootin, ho puurɛ kan pee ti nɛrekana wa taaba gãkɛ ho yele la bo ho? Mɛzaaya la n de asaala woo Gãkerɛdaana la kan bisɛ nɛra n tari lɔɣɔrɔ se’em ge nyaa gãkɛ en. A me kan basɛ ti pumpɔreŋɔ yɛla, nigum nigum tuuma bii eŋa n yeen wum sɛla tee a puti’irɛ. A mi nɛra n pareni. A yeen ka bisera la nɛra n maalɛ amea se’em ge a biseri la nɛra la “suunre poan.” (1 Peter 3:4) Yezu makerɛ wa soŋeri la keendoma ti ba ta’an gãkera yɛla soŋa tansugere la poan.​—1 Korint 6:1-4.

ip-1 161 ¶11

Mɛzaaya La Bisega Wan Basɛ Ti To Tara Pupeelum Ge Nyɛ Faarɛ

11 Yezu yuun ni ka’am a tuntuneba la sosɛka poan ti la wan soŋɛ ba. Bala dela makesonɛ bɔ’ɔra keendoma. Ge Yezu wan ta gãkɛ potɔpa la. Naayinɛ san ta yeti a gãkɛ tingɔŋɔ wa, Mɛzaaya la “nɔɔrɛ yelehom wan dɛna kpa’aherɛ ŋmɛ’ɛra teŋparɛ wa” ge ti a gãkɛ potɔpa la. (Yooma 2:9; dekɛ makɛ Liligere 19:15.) Pooren, potɔpa kan le bɔna n wan daana nɛreba. (Yooma 37:10, 11) Yezu tari pansɛka n wan ta’an tum bala. A tari la yelemɛŋɛrɛ ge me tuna tontɔɔ tuuma.​—Yooma 45:3-7.

Vo’osum Poan Yɛla

ip-1 165-166 ¶16-18

Mɛzaaya La Bisega Wan Basɛ Ti To Tara Pupeelum Ge Nyɛ Faarɛ

16 Eden gaadin la poan ti Sitaana pã’asɛ Adam la Hawa ti ba ka nam Yehowa. Bilam ti Sitaana pɔsɛ tiregera ti a sa’am yelemɛŋɛrɛ pu’usegɔ. Zina beere wa, Sitaana kelum kɔ’ɔn tiregera mɛ ti a pã’asɛ nɛreba zo’e zo’e ti ba zaɣesɛ Naayinɛ. Ge Yehowa kan malum basɛ ti yelemɛŋɛrɛ pu’usegɔ sa’am. A kan basɛ ti sɛla sa’am a yu’urɛ la. A me kɔ’ɔn fabela sɛba n pu’useri en la yele mɛ. Bala la, a yuun doose la Isaiah poan tɔɣɛ biŋe ti: “De daarɛ, Yesse Nyɛgerɛ la wan ze’ele dɛna danlehom bo nɛreba la. Teŋhe bibigera kena a zen’an na. A vo’ohogo zen’an soŋa wan nɛɛ.” (Isaiah 11:10) David yuun loe la Yerusalem ti la dɛna Israel tinkãtɛ. Yuun 537 G.Y.B. poan ti Yerusalem yuun dɛna daalesum bɔ’ɔra Yudadoma sɛba n tari yelemɛŋɛrɛ la, ti ba lebe kule ta malum mɛ pu’usegɔ yire la.

17 Ge yetɔɣebiŋere la ka tɔɣeri la bala ma’a yele. Wuu ton puɣum nyɛ se’em la, de tɔɣeri la Mɛzaaya la n de tisi woo nɛreba Nɛŋadaana la yele. Tuntuna Paul n yuun tɔɣɛ Isaiah 11:10 yele la pa’alɛ ti sankaŋa la, tisi woo nɛreba wan pa’asɛ Kristakɔma tansugere la poan. A yuun dekɛ la Septuagint la n lerege de se’em la tum tuuma. A gulesɛ yeti: “Isaiah yeti, Yesse nyɛgerɛ la wan ze’ele dɛna danlehom bo nɛreba la, te teŋhe bibigera kena a zen’an na.” (Arom 15:12) Leyɛ’ɛsa, yetɔɣebiŋere wa kelum tuna tuuma mɛ tomam saŋa wa. Tisi woo nɛreba iti pa’ala ti ba nɔŋɛ Yehowa doose la ban soŋeri Mɛzaaya la suurɔ n de looredoma la.​—Isaiah 61:5-9; Matu 25:31-40.

18 Zina beere wa, “de daarɛ” la ti Isaiah tɔɣɛ de yele la pɔsɛ la se’em ma’a ti Mɛzaaya la pɔsɛ dɛna Naayinɛ Na’am la Naba yuun 1914 poan la. (Luke 21:10; 2 Timoti 3:1-5; Liligere 12:10) Kɔ’ɔn pɔsɛ sankaŋa la, Yezu Krista n de daalesum bo vo’osum poan Israel, la nɛresɛba woo n kɔ’ɔn ɛɛra tontɔɔ gɔmɛt. Yezu n pa’alɛ tɔ ti to mɔɔla Na’am la yelesoma ti la paara tisi woo, wuu eŋa n yuun tɔɣɛ biŋe se’em la. (Matu 24:14, Mark 13:10) Nɛreba zo’e zo’e kɔ’ɔn kɛlesa yelesoma la mɛ. “Nɛrekooŋɔ” ti “se’em ka boe n wan nyaŋɛ kaanlɛ” ba n ze’ele “teŋhe woo” poan n pa Mɛzaaya la poore ge me naɛ la loore Kristakɔma la pu’usa Naayinɛ. (Liligere 7:9) Nɛreba zo’e zo’e n naɛ la looredoma la pu’usa Naayinɛ a vo’osum “po’ohegɔ yire” la poan la basɛ ti Mɛzaaya la “vo’ohogo zen’an” n de, Naayinɛ vo’osum pu’usegɔ yikãtɛ la malum nyɛta la gilema.​—Isaiah 56:7; Hagai 2:7.

DECEMBER 29–JANUARY 4

NAAYINƐ TUULUM YƐLA ISAIAH 14-16

Naayinɛ Wan Dɔlegɛ Sɛba N Giiseri A Nɛreba La Tuberɛ

ip-1 180 ¶16

Yehowa Sa’am La Tiŋa N Zɛkeri Kamea

16 Wana wa yuun ka tum bilam bilam yuun 539 G.Y.B. poan. Ge zina beere wa, la niɛ peelumi ti Isaiah n tɔɣɛ Babilon yele se’em la sirum tum tuuma mɛ. Baabule gɔnmi’ila ayima yeti, “ze’ele diimi sa ta paɛ zina, Babilon kɔ’ɔn sa’am mɛ, dɛna daboo gã’a.” A le yeti: “Nɛra san nyɛ tiŋa la n sa’am se’em la, a wan bɔkɛ ti Isaiah la Yeremia n yuun tɔɣɛ de yele se’em la sirum tum tuuma mɛ.” Nɛra yuun ka boi Isaiah saŋa n yuun wan ta’an pa’alɛ ban wan sa’am Babilon se’em ti ku ta lebege daboo. Se’ere n sɔi la, Isaiah n yuun gulesɛ a gɔŋɔ la, la yuun paɛ wuu yuun 200 pooren ge ti Mediadoma la Persiadoma zabɛ nyaŋɛ Babilon! La me yuun dela yuuma zo’e zo’e pooren ti tiŋa la nyaa lebege daboo. Wana basɛ ti to sakerɛ malum kpe’em mɛ ti Baabule la dela Naayinɛ Yetɔɣum. (2 Timoti 3:16) Leyɛ’ɛsa, Baabule yetɔɣebiŋ’a n tum tuuma se’em diimi sa la basɛ ti to sakerɛ kpe’em ti yetɔɣebiŋ’a se’a n gee la me wan tum tuuma, sansɛka ti Naayinɛ loe.

ip-1 184 ¶24

Yehowa Sa’am La Tiŋa N Zɛ̃keri Kamea

24 Baabule la dekɛ nadoma sɛba n ze’ele David tuusum la makɛ la ŋmarebibisi. (Kanlɛ 24:17) Kɔ’ɔn ze’ele David saŋa la, nadoma wa yuun boi la Zion Zoore la zuo ge bisera. Solomon n yuun mɛ pu’usegɔ yire la Yerusalem poan ba’asɛ la, ba yuun nyaa yi’iri Yerusalem la Zion. Lɔɔ la yuun pa’alɛ ti Israel buraa woo nari ti a keŋɛ Zion sugumnɔɔrɛ buta yuunɛ la poan. Bala la, ba yuun yi’iri Zion la “lagaŋɔ zoore.” Nebukadnezar n yuun kɔ’ɛ a puti’irɛ ti a yese Yudadoma nadoma la zoore wa zuo basɛ la, pa’alɛ ti a yuun boti la a na’am la gana “ŋmarebibisi” wa. Nebukadnezar yuun tuɣum pɛ̃ɣɛ la amea la eŋa n nyaŋɛ ba la ge daɣɛ Yehowa. Bala pa’alɛ ti a yuun paɣeri mɛ la Yehowa.

ip-1 189 ¶1

Yehowa N Yuun Kaɣɛ Tisi La Se’em

YEHOWA nɛreba san tum be’em, a ta’an doose tisi basɛba poan dɔlegɛ ba tuba. Ge bala ka pa’alɛ ti Yehowa wan basɛ tinsena wa n tuni putotuuma, zɛ̃kera bamea ge yaɛ yelemɛŋɛrɛ pu’usegɔ la. Bala la, a yuun basɛ ti Isaiah te’ele gulesɛ la “yelese’ere” n wan paɛ Babilon. (Isaiah 13:1) Ge sankaŋa la, Babilon yuun nan ka daani Naayinɛ nɛreba. Isaiah saŋa la, Asiriadoma yuun daani Naayinɛ nɛreba mɛ. Asiriadoma yuun sa’am la Israel saazuo bɔba sɔ’ɔlum la ge me sa’am Yuda tisi zo’e zo’e. Ge Asiriadoma paŋa la yuun tari beene mɛ. Isaiah yuun yeti: “Pɛɛntɛɛnreba Na’ayenɛ la yeti, Mam n tɛn’ɛhere te la eŋɛ se’em la, la ete la bala. . . . N wan wɔnregɛ Asiria n teŋa wa poan, n wan nɛ en n zoore wa zuo. Asiria yɔgɔhɔga la wan pakɛ mam nɛreba wa zuo, te a zeero pakɛ mam nɛreba wa bɔgɔrɔ zuo.” (Isaiah 14:24, 25) Isaiah n yuun tɔɣɛ yele wa la, la ka yue ti Asiriadoma basɛ Yuda ge ka le daana ba.

ip-1 194 ¶12

Yehowa N Yuun Kaɣɛ Tisi La Se’em

12 Wani ma’a ti yetɔɣebiŋere wa yuun tum tuuma? La yuun ka yue. Baabule la yeti: “Na’ayenɛ n pon deŋɛ tɔgɛ Moab teŋa yele se’em n bala. Ge nananawa, Na’ayenɛ yeti, Yuuma atan poan, wo tontona n wan kaanla a se’em nima nima la, Moab teŋa soŋa, la ka nɛrekooŋɔ la wan sigera, ta gee fiin wa, ka le ta tara toolom.” (Isaiah 16:13, 14) Sɛba n tũ’uri tiŋa viisa yɛla nyɛ la yɛla n pa’alɛ ti yuun kɔbesɛka n pa’asɛ bunii G.Y.B. poan, ba yuun sa’am Moab tisi zo’e zo’e mɛ ti nɛreba ka le kɛ̃’ɛra a poan. Tiglat-pileser III me yuun yeti Moab naba Salamanu yuun laɣum pa’asɛ nadoma sɛba n yɔɔri lampo bɔ’ɔra eŋa la mɛ. Moab naba Kammusunadbi me yuun yɔɔri lampo bɔ’ɔra la Senakerib. Asiria nadoma Esarhadon la Asurbanipal me yuun yeti Moab Nadoma Musuri, la Kamasaltu yuun boi la bamam nu’usin. Yuuma zo’e zo’e n tole ti Moabdoma yuun ka le bɔna. Ba nyɛ la dabooro ti nɛreba ti’isa ti Moabdoma n yuun kɛ̃’ɛri bim. Ge ban tũ nyɛ yelese’a n tɔɣeri Israel dindoma tisi wa yele la ka ba’ɛ zo’e.

Vo’osum Poan Yɛla

w06 12/1 10 ¶11

Isaiah Gɔŋɔ La Yelekpina​—I

14:1, 2​—Sodeni poan ti Yehowa nɛreba yuun “tee sɔna teŋse’ehe woo n tabelɛ beha” ba la ge ti “sɛba n tabelɛ muguha [ba] la tee bɔna [ba] nu’uhen”? Yele wa yuun tum tuuma la se’em ma’a ti Daniel yuun dɛna kpɛ’ɛma Babilon tiŋa n yuun boi Midiandoma la Persiadoma nu’usin; Ester n yuun ta dɛna pɔɣenaba Persia tiŋa ti Mordekai me yuun dɛna kpɛ’ɛma Persia Sɔ’ɔlum la poan.

    Frafra Gɔnɔ (2000-2025)
    Yese
    Yu'ɛ
    • Farefare
    • Tɔ̃rɛ
    • Hon boti sɛla
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Yelese'a N Nari Ti Ho Mina
    • Suɣelum Yɛla
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Yu'ɛ
    Tɔ̃rɛ