Be Hiẹ Yọnẹn Ya?

Be mẹzùn wẹ Jesu te to whenue e yí hodidọ lọ “avún pẹvi lẹ” zan ya?

To nujijọ de whenu to whenue Jesu to gbonu aigba Islaeli tọn ji, yèdọ to ayimatẹn Silia tọn mẹ to Lomu, nawe Glẹkinu de dọnsẹpọ ẹ nado biọ alọgọ. To gblọndo Jesu tọn mẹ, e yí apajlẹ de zan, ehe mẹ mẹhe ma yin Ju lẹ yin yiyijlẹdo “avún pẹvi lẹ” go te. To Osẹ́n Mose tọn glọ, avún lẹ nọ yin pinpọnhlan taidi kanlin mawé lẹ. (Levitiku 11:27) Amọ́, be Jesu to nawe Glẹkinu lọ po mẹdevo he ma yin Ju lẹ po zun wẹ ya?

Paali. Dile Jesu basi zẹẹmẹ na devi etọn lẹ do, nuhe na dọ e te wẹ yindọ, alọgigọna Ju lẹ wẹ yin nujọnu na ẹn hugan to ojlẹ enẹ mẹ. Enẹwutu, e basi zẹẹmẹ nuhe dọ e te tọn gbọn didọna nawe Glẹkinu lọ dali dọmọ: “E ma sọgbe nado yí akla ovi lẹ tọn bo dlan ẹn hlan avún pẹvi lẹ gba.” (Matiu 15:21-26; Malku 7:26) Avún yin kanlin whégbè tọn de he Glẹkinu lẹ po Lomunu lẹ po nọ saba yiwanna taun, ehe nọ nọ̀ owhé klunọ etọn tọn gbè bo nọ daihun hẹ ovi lẹ. Enẹwutu, hodidọ lọ “avún pẹvi lẹ” sọgan ko yin hodidọ mẹdọndogo po owanyi didohia po tọn de na yé. Nawe Glẹkinu lọ yihodọ sọn hogbe Jesu tọn lẹ mẹ bo gblọn dọmọ: “Mọwẹ, Oklunọ, ṣigba avún pẹvi lẹ nọ dù jàjá he nọ flẹ sọn tafo klunọ yetọn tọn ji lẹ be.” Jesu pà nawe lọ na yise etọn bo gbọazọ̀nna viyọnnu etọn.—Matiu 15:27, 28.

Be ayinamẹ dagbe wẹ apọsteli Paulu na to whenue e dọ dọ gbejizọnlin hùji tọn de ni yin sisẹ̀ donukọn ya?

Jẹhọn agọ̀ to tuklado tọjihun he Paulu do jei Itali. To whenue yé nọte vude, apọsteli lọ na ayinamẹ dọ pipotọ gbejizọnlin lọ tọn ni yin sisẹ̀ donukọn. (Owalọ lẹ 27:9-12) Be ayinamẹ enẹ sinai do dodonu de ji ya?

Tọjihun-kùntọ hohowhenu tọn lẹ yọnẹn ganji dọ húnkùnkùn to ohù Meditelane ji yin owùnu to osun avivọ-whenu tọn lẹ mẹ. Bẹsọn ṣẹnṣẹn novembre tọn jẹ ṣẹnṣẹn mars tọn nọ yin pinpọnhlan taidi ojlẹ he mẹ yè ma dona kùnhún gbọn hùji te. Ṣigba, gbejizọnlin he go Paulu dọho gando lọ wá aimẹ to septembre kavi octobre. Vegetius he yin wekantọ Lomu tọn de (owhe kanweko ẹnẹtọ W.M.) basi zẹẹmẹ gando húnkùnkùn to ohù enẹ ji go to owe etọn de mẹ dọmọ: “Osun delẹ nọ yọ́n taun, devo lẹ ma nọ yọ́n sọmọ bọ dehe pò lẹ ma nọ yọ́n paali.” (Epitome of Military Science) Podọ Vegetius dọ dọ húnkùnkùn nọ yọ́n sọn 27 mai jẹ 14 septembre, amọ́ ojlẹ awe diẹ lẹ he ma nọ yọ́n sọmọ kavi yin owù tọn lẹ nọ bẹsọn 15 septembre jẹ 11 novembre podọ bẹsọn 11 mars jẹ 26 mai. Ayihaawe ma tin dọ Paulu he yin gbejizọnlinzintọ numimọnọ de jẹakọ hẹ enẹ ganji. Húnkùntọ lọ po ohúnnọ lọ po na ko jẹakọ hẹ ninọmẹ enẹlẹ ga, amọ́ yé dovọ́na ayinamẹ Paulu tọn. Ohún lọ wá siọ to gbejizọnlin lọ whenu.—Owalọ lẹ 27:13-44.