WETA ṢINAWE
Be Atẹṣitọ de Tin to Whédo lọ mẹ Wẹ Ya?
1, 2. (a) Oló tẹwẹ Jesu na nado zinnudo nugbonọ mayin nukọntọ sinsẹ̀n tọn Ju lẹ tọn ji? (b) Nuagokun tẹ dogbọn jọja aflanmẹ lẹ dali wẹ mí sọgan plọn sọn oló Jesu tọn mẹ?
AZÁN vude jẹnukọnna okú etọn, Jesu kàn kanbiọ mẹhẹn-lẹnnupọn tọn de se pipli nukọntọ sinsẹ̀n Ju lẹ tọn. E dọmọ: “Ṣigba etẹwẹ mì lẹn? Dawe de tindo ovisunnu awe; e wá tintan de, bo dọmọ, Ovi, yì wazọ́n to vẹngle mẹ to egbé. E sọ gblọn bo dọmọ, Yẹn ma jlo gba:ṣigba to godo mẹ, e diọlinlẹnna ede bosọ yì: E sọ wá awetọ de, bo dọ mọ doponẹ. Ewọ sọ gblọn bo dọmọ, Baba, yẹn na yì:e ma sọ yì. Be mẹnu to yé omẹ awe lẹ mẹ wẹ basi ojlo Otọ́ etọn tọn?” Nukọntọ Ju lẹ tọn gblọn dọmọ: “Tintan.”—Matiu 21:28-31.
2 Tofi Jesu to nuzindo nugbonọ mayin nukọntọ Ju lẹ tọn ji. Yé tin taidi ovi awetọ, he dopagbe nado wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn podọ to enẹgodo yé ma yinuwa to gbesisọ mẹ hẹ opagbe yetọn gba. Ṣigba mẹjitọ susu na doayi e go dọ oló Jesu tọn yin zize sinai do nukunnumọjẹnumẹ dagbe gbẹzan whẹndo tọn ji. Dile e dohia ganji do, e nọ saba vẹawu nado yọ́n nuhe jọja lẹ to linlẹn kavi dọ nuhe yé na wà jẹnukọn. Jọja de sọgan fọ́n nuhahun susu dote to ojlẹ aflanmẹ tọn etọn whenu podọ to enẹgodo whẹ́n mẹho nado yin mẹho he yè nọ na sisi, he go yè sọgan dejido de. Ehe yin nuhe yè dona hẹn do ayiha mẹ de to whenuena mí to hodọ do nuhahun atẹṣiṣi jọja aflanmẹ tọn ji.
ETẸWẸ ATẸṢIṢI DE YIN?
3. Naegbọn mẹjitọ lẹ ma dona yawu pọ́n ovi yetọn hlan taidi atẹṣitọ de?
3 Sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ, hiẹ sọgan nọ se dogbọn jọja aflanmẹ lẹ dali he nọ yí tasinsinyẹn do ṣiatẹ sọta mẹjitọ yetọn lẹ. Hiẹ tlẹ sọgan yọnẹn dogbọn whẹndo de dali to ehe mẹ jọja aflanmẹ de sọawuhia taidi mẹhe ma yọnbasi nado gọkọna. Nalete, e ma nọ saba bọawu nado yọnẹn eyin ovi de yin atẹṣitọ na taun tọn gba. Humọ, e sọgan vẹawu nado mọnukunnujẹ nuhewutu ovi delẹ do nọ ṣiatẹ podọ devo lẹ—yèdọ to whédo dopolọ mẹ—ma do nọ wà mọ. Eyin mẹjitọ lẹ doayi e go dọ dopo to ovi yetọn lẹ mẹ jẹ lilẹzun tasinyẹntọ he peve ji, etẹwẹ yé dona wà? Nado na gblọndo kanbiọ ehe tọn, mí dona dọho do nuhe tasinsinyẹn de yin ji whẹ́.
4-6. (a) Etẹwẹ atẹṣiṣi de yin? (b) Etẹwẹ mẹjitọ lẹ dona hẹn do ayiha mẹ eyin jọja aflanmẹ yetọn lẹ yin tolivẹtọ sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ?
4 To aliho he bọawu de mẹ, atẹṣitọ de wẹ mẹhe nọ vẹtoli sọn ojlo mẹ wá bosọ nọ vẹtoli to whelẹponu kavi nọ fọngu bosọ nọ diọnukunsọ aṣẹpipa he yiaga de. Nugbo wẹ dọ, ‘onulu mlindo ayiha ovi de tọn mẹ.’ (Howhinwhẹn lẹ 22:15) Enẹwutu ovi lẹpo wẹ nọ diọnukunsọ aṣẹpipa mẹjitọ lẹ tọn po devo lẹ tọn po sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ. Ehe na titengbe tọn nọ yin nugbo to ojlẹ whinwhẹ́n agbasa tọn po numọtolanmẹ tọn po whenu he yin yinyọnẹn taidi ojlẹ aflanmẹ tọn. Diọdo to gbẹzan mẹdepope tọn mẹ na hẹn ayimajai wá, podọ ojlẹ aflanmẹ tọn yin ojlẹ diọdo susu tọn de. Visunnu kavi viyọnnu aflanmẹ towe to whinwhẹ́n sọn ovi-yinyin mẹ biọ aliho mẹho-yinyin tọn ji. Na whẹwhinwhẹn ehe tọn wutu, to owhe aflanmẹ tọn lẹ whenu, mẹjitọ po ovi delẹ po nọ mọ ẹn taidi nuhe vẹawu nado jẹpọ. E nọ saba yindọ mẹjitọ lẹ gbọn nuyiwa to jọwamọ liho dali nọ tẹnpọn nado hẹnalọdotena adadidiọ lọ, to whenuena e yindọ jọja aflanmẹ lẹ nọ jlo nado do mizọnmizọn na ẹn.
5 Jọja he yin atẹṣitọ de nọ lẹ́ nẹgbe etọn do nuhọakuẹ-yinyin mẹjitọ tọn lẹ. Nalete, flindọ, nuyiwa tolivivẹ tọn vude mayin atẹṣiṣi gba. Podọ to whenuena e wá jẹ whẹho gbigbọmẹ tọn lẹ ji, ovi delẹ sọgan to tintan whenu do ojlo vude kavi gọn ma do ojlo hia lala to nugbo Biblu tọn lẹ mẹ, ṣigba yé sọgan gọn ma yin atẹṣitọ lẹ. Taidi mẹjitọ de, ma yawu nado dohiagona ovi towe blo.
6 Be owhe aflanmẹninọ jọja lẹpo tọn wẹ nọ yin hiadogona gbọn atẹṣiṣi sọta aṣẹpipa mẹjitọ lẹ tọn ya? Lala, e mayin mọ paali. Na nugbo tọn, kunnudenu lọ na taidi nuhe dohia poun dọ vude to jọja aflanmẹ lẹ mẹ wẹ nọ do atẹṣiṣi aflanmẹ tọn hia to aliho nujọnu tọn de mẹ. Ṣogan, etẹwẹ dogbọn ovi de he nọ yí tasinsinyẹn do nọ ṣiatẹ whelẹponu dali? Etẹwẹ sọgan hẹn atẹṣiṣi mọnkọtọn wá?
NUHE NỌ HẸN ATẸṢIṢI WÁ LẸ
7. Nawẹ lẹdo Satani tọn de sọgan yinuwado ovi de ji nado ṣiatẹ gbọn?
7 Onú titengbe he nọ hẹn atẹṣiṣi wá wẹ lẹdo aihọn Satani tọn. “Aihọn lẹpo sọ mlọnai to omẹ ylankan lọ mẹ.” (1 Johanu 5:19) Aihọn he tin to huhlọn Satani tọn glọ ko wleawu aṣa awugblenamẹ tọn he Klistiani lẹ dona diahi hẹ. (Johanu 17:15) Suhugan aṣa enẹ tọn wẹ ylan, gọna owù hugan, bosọ gọna nuyiwadomẹji susu dogọ lẹ to egbehe hugan ojlẹ de mẹ wayi tọn. (2 Timoti 3:1-5, 13) Eyin mẹjitọ lẹ ma plọnnu, gbẹnuna, bosọ basi hihọ́ na ovi yetọn lẹ, jọja lẹ sọgan yin bibẹpla po awubibọ po gbọn “gbigbọ he to azọ́nwa dinvie to ovi tolivivẹ tọn lẹ mẹ.” (Efesunu lẹ 2:2) Nuhe gando ehe go wẹ kọgbidinamẹnu ogbẹ́ lẹ tọn. Biblu dọmọ: “Ogbẹ́ nulunọ tọn lẹ na sudo.” (Howhinwhẹn lẹ 13:20) Mọdopolọ, ewọ he dogbẹ́ hẹ mẹhe flusọ hẹ gbigbọ aihọn ehe tọn lẹ yọnbasi nado yin nuyiwadeji gbọn gbigbọ enẹ dali. Jọja lẹ biọ alọgọ to whelẹponu eyin yé na yọ́n pinpẹn etọn dọ tonusisena nunọwhinnusẹ́n Jiwheyẹwhe tọn lẹ wẹ yin dodonu aliho dagbe hugan ogbẹ̀ tọn.—Isaia 48:17, 18.
8. Ninọmẹ tẹlẹ wẹ sọgan hẹn ovi de nado ṣiatẹ?
8 Onú devo he nọ hẹn atẹṣiṣi wá sọgan yin ninọmẹ he tin to whégbè. Taidi apajlẹ, eyin mẹjitọ dopo yin ahannumunọ de, nọ ṣi amasin adínọ lẹ zan, kavi yin danuwatọ dohlan mẹjitọ diẹ, pọndohlan jọja aflanmẹ lọ tọn sọgan yin gingandego. Etlẹ yin to owhé he tin to blẹomẹ jẹ obá de mẹ gbè, atẹṣiṣi sọgan gbajẹgbonu to whenuena ovi de tindo numọtolanmẹ dọ mẹjitọ etọn lẹ ma tindo ojlo to e mẹ. Etomọṣo, atẹṣiṣi jọja aflanmẹ lẹ tọn ma nọ saba yin hinhẹn wá gbọn nuyiwadomẹji gbonu tọn lẹ kẹdẹ dali gba. Ovi delẹ nọ lẹ́ nẹgbe yetọn do nuhọakuẹ-yinyin mẹjitọ lẹ tọn mahopọnna tintindo mẹjitọ he nọ yí nunọwhinnusẹ́n jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn lẹ do yizan mẹ lẹ podọ he nọ basi hihọ́ na yé, jẹ obá he klo hugan de mẹ, sọn aihọn he lẹdo yé pe si. Etẹwutu wẹ? Vlavo na dodonu nuhahun mítọn lẹ tọn devo wutu—yèdọ mape gbẹtọvi lẹ tọn. Paulu dọmọ: “Ylando gbọn omẹ dopo [Adam] de biọ aihọn mẹ, podọ okú gbọn ylando dali; mọwẹ gbẹtọ lẹpo kú do, na omẹ popo wẹ waylan wutu.” (Lomunu lẹ 5:12) Adam yin atẹṣitọ ṣejannabinọ de, podọ e jó ogú ylankan de dai na ovivi etọn lẹ. Jọja delẹ nọ de poun nado yin atẹṣitọ, dile tọgbo yetọn basi do.
ALỌJODOKỌJINAMẸ ELI TỌN PO ALỌHẸNDOTENAMẸ LEHOBOAMI TỌN PO
9. Wazẹjlẹgo tẹlẹ to ovi go pinpọn whẹ́n mẹ wẹ sọgan sisẹ ovi de nado ṣiatẹ?
9 Onú devo he ko dekọtọn do atẹṣiṣi jọja aflanmẹ lẹ tọn mẹ wẹ pọndohlan he ma tin to jlẹkaji ovi go pinpọn tọn to ada mẹjitọ lẹ tọn mẹ. (Kọlọsinu lẹ 3:21) Mẹjitọ he tin to aṣeji taun delẹ nọ hẹnalọdotena bosọ nọ do mẹplọnlọ ovi yetọn lẹ go zẹjlẹgo. Mẹjitọ devo lẹ nọ joalọdokọjinamẹ, bo ma nọ wleawuna anademẹnu lẹ he na basi hihọ́ na jọja aflanmẹ he ma tindo numimọ yetọn lẹ. E ma nọ saba bọawu nado wleawuna jlẹkajininọ de to wazẹjlẹgo awe ehelẹ ṣẹnṣẹn gba. Podọ ovi voovo lẹ tindo nuhudo voovo lẹ. Ode sọgan tindo nuhudo nukunpedomẹgo he yiaga hugan ehe devo tindo. Ṣogan, apajlẹ Biblu tọn awe na gọalọ nado do owù yinyin wazẹjlẹgonọ to alọhẹndotenamẹ kavi alọjodokọjinamẹ tọn lẹ mẹ hia.
10. Naegbọn Eli, dile etlẹ yindọ e yin yẹwhenọ daho nugbonọ de, ma do yin mẹjitọ dagbe de?
10 Yẹwhenọ daho Islaeli hohowhenu tọn Eli yin otọ́ de. E wà sinsẹ̀nzọn na owhe 40, matin ayihaawe yọ́n Osẹ́n Jiwheyẹwhe Tọn ganji. Eli sọgan sọ ko hẹn azọ́ngbàn gbesisọ tọn heyin yẹwhenọ tọn etọn lẹ di po nugbonọ-yinyin po podọ tlẹ sọgan ko plọn Osẹ́n Jiwheyẹwhe Tọn hlan visunnu etọn lẹ, yèdọ Họfini po Finehasi po ganji. Ṣigba, Eli joalọdokọjina visunnu etọn lẹ zẹjlẹgo. Họfini po Finehasi po wà sinsẹnzọn taidi yẹwhenọ lẹ, ṣigba yé yin “visunnu núvọnọ lẹ,” he tindo ojlo to pekọhẹnwana nujlomẹ po ojlo fẹnnuwiwa tọn yetọn lẹ kẹdẹ mẹ. Ṣogan, to whenuena yé yinuwa to aliho winyandomẹ tọn lẹ mẹ to aigba wiwe ji, Eli ma tindo adọgbigbo lọ nado yí azọ́ngbàn sọn yé si gba. E na yé nugbẹnamẹ alọjodokọjinamẹ tọn de poun. Gbọn alọjodokọjinamẹ etọn dali, Eli gbògbéna visunnu etọn lẹ hugan Jiwheyẹwhe. Taidi kọdetọn de, visunnu etọn lẹ ṣiatẹ sọta sinsẹ̀n-bibasi wiwe Jehovah tọn podọ whédo Eli tọn blebu jiya nugbajẹmẹji tọn.—1 Samuẹli 2:12-17, 22-25, 29; 3:13, 14; 4:11-22.
11. Etẹwẹ mẹjitọ lẹ sọgan plọn sọn apajlẹ ylankan Eli tọn mẹ?
11 Ovi Eli tọn lẹ ko yin mẹho to whenuena onú ehelẹ jọ, ṣigba otàn ehe zinnudo owù alọhẹndotena mẹplọnlọdomẹgo tọn ji. (Yijlẹdo Howhinwhẹn lẹ 29:21 go.) Mẹjitọ delẹ sọgan yí alọjodokọjinamẹ do do owanyi, bo nọ gboawupo nado zé bosọ na huhlọn nunọwhinnusẹ́n he họnwun, he tin to onù dopo ji, po ehe tindo lẹnpọn dagbe lẹ po dai. Yé nọ gbẹkọ e go nado yí mẹplọnlọ owanyi tọn zan, eyin nunọwhinnusẹ́n jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn lẹ tlẹ yin hinhẹngbà. Na alọjodokọjinamẹ mọnkọtọn lẹ wutu, ovi yetọn lẹ sọgan wá tadona lọ kọ̀n matin ayidonugo tintindo na aṣẹpipa mẹjitọ lẹ tọn po alọpa devo depope po.—Yijlẹdo Yẹwhehodọtọ 8:11 go.
12. Nuṣiwa tẹwẹ Lehoboami basi to yizan aṣẹpipa tọn mẹ?
12 Lehoboami do apajlẹ ada awetọ wazẹjlẹgo to nukunpedo aṣẹpipa go mẹ tọn hia. Ewọ wẹ ahọlu godo tọn ahọluduta he tin topọ Islaeli tọn, ṣigba e ma yin ahọlu dagbe de gba. Lehoboami ko dugu aigba de tọn he tomẹnu etọn lẹ ma tindo pekọ na na agbàn pinpẹn he yin zize do yé ji gbọn otọ́ etọn, Sọlọmọni dali wutu. Be Lehoboami do nukunnumọjẹnumẹ hia ya? Lala. To whenuena mẹdehlan delẹ biọ to e si nado de agbàn pinpẹn kọgbidinamẹnu lọ tọn lẹ pò, e gboawupo nado setonuna ayinamẹ dagbe sọn mẹho ayinamẹtọ etọn lẹ si bo degbe dọ zẹ̀gẹ̀ omẹ lọ lẹ tọn ni yin hinhẹn pẹnzin dogọ. Goyiyi etọn fọ́n atẹṣiṣi de dote gbọn whẹndo ao agewaji tọn lẹ dali, podọ ahọludu lọ yin mimá do awe.—1 Ahọlu lẹ 12:1-21; 2 Otannugbo lẹ 10:19.
13. Nawẹ mẹjitọ lẹ sọgan dapana nuṣiwa Lehoboami tọn gbọn?
13 Mẹjitọ lẹ sọgan plọn nuplọnmẹ titengbe delẹ sọn kandai Biblu tọn heyin Lehoboami tọn mẹ. Yé tindo nuhudo nado ‘din Jehovah’ to odẹ̀ mẹ podọ nado gbadopọnna aliho ovi go pinpọn whẹ́n yetọn lẹ to hinhọ́n nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ tọn mẹ. (Psalm 105:4) “Awusinyẹnnamẹ hẹn nuyọnẹntọ dalẹ,” wẹ Yẹwhehodọtọ 7:7 dọ. Dogbo he sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe lẹ nọ na jọja aflanmẹ lẹ dotẹnmẹ hundote lọ nado whẹ́n to whenuena e nọ basi hihọ́ na yé sọn awugblenamẹ lẹ si. Ṣigba ovi lẹ ma dona nọ ninọmẹ hẹngogonọ po alọbọdomẹ zẹjlẹgo tọn po mẹ bọ yé nado yin alọhẹndotena sọn awuwlena jlẹka lẹnpọn dagbe tọn de heyin adọgbigbo po jide mẹdetiti tọn tintindo po tọn mẹ. To whenuena mẹjitọ lẹ dovivẹnu vẹkuvẹku na jlẹkajininọ de to mẹdekannujẹ jlẹkaji tọn po dogbo kudeji lẹ po ṣẹnṣẹn he yin hinhẹn họnwun ganji, suhugan jọja aflanmẹ lẹ tọn na tindo numọtolanmẹ mẹwhinwhan tọn vude nado ṣiatẹ.
PEKỌ HINHẸN WÁ NA NUHUDO DODONU TỌN LẸ SỌGAN HẸNALỌDOTENA ATẸṢIṢI
14, 15. Nawẹ mẹjitọ lẹ dona pọ́n whinwhẹ́n ovi yetọn tọn hlan gbọn?
14 Dile etlẹ yindọ mẹjitọ lẹ nọ jaya nado mọ dọ jọja yetọn lẹ whẹ́n to agbasalan mẹ sọn ovi-yẹyẹ-yinyin mẹ biọ mẹho-yinyin mẹ, yé sọgan yin ayimajainọ to whenuena ovi aflanmẹ yetọn lẹ jẹ ada diọ ji sọn mẹgo ginganjẹ mẹ biọ jide do mẹdetiti go he sọgbe mẹ. To ojlẹ adadidiọ tọn ehe whenu, ni ma paṣa we blo eyin jọja aflanmẹ towe to ojlẹ de mẹ sinyẹnta kavi ma kọngbedopọ hẹ we. Hẹn do ayiha mẹ dọ yanwle mẹjitọ Klistiani lẹ tọn dona yin nado pọnmẹgo nado lẹzun Klistiani he whèwhín, he dolido, po ehe go yè sọgan dejido lẹ po.—Yijlẹdo 1 Kọlintinu lẹ 13:11; Efesunu lẹ 4:13, 14 go.
15 Dile e sọgan vẹawu do, mẹjitọ lẹ dona doalọtena walọ gbeyiyi to aliho agọ̀ mẹ hlan obiọ depope sọn jọja aflanmẹ yetọn lẹ si na mẹdekannujẹ he yiaga dogọ. To aliho he sọgbe de mẹ, ovi de dona whẹ́n taidi gbẹtọ tangan de. Nugbo wẹ dọ, to owhe jọja tọn whenu, jọja delẹ nọ jẹ walọ mẹho tọn taun de tindo ji. Taidi apajlẹ, Biblu dọ dogbọn jọja Ahọlu Josia dali dọmọ: “Whenuena e gbẹ tin to ovu [tindo nudi owhe 15], wẹ e ṣẹ nado to Jiwheyẹwhe Davidi otọ́ etọn tọn din.” Jọja aflanmẹ ayidego tọn ehe to aliho he họnwun de mẹ yin mẹhe do walọ mẹho tọn hia.—2 Otannugbo lẹ 34:1-3.
16. Dile ovi lẹ to yinyin nina azọ́ngbàn dogọ do, etẹ go wẹ yé dona doayi?
16 Nalete, mẹdekannujẹ nọ hẹnmẹ nado dogbe. Enẹwutu, na dotẹnmẹ ovi he to whinwhẹ́n mẹho towe nado tindo numimọ kọdetọn delẹ tọn na dide po nuyiwa etọn delẹ po. Nunọwhinnusẹ́n lọ, “nudepope gbẹtọ do, enẹ wẹ e na gbẹ̀n ga,” gando jọja aflanmẹ lẹ po mẹho lẹ po go ga. (Galatianu lẹ 6:7) Ovi lẹ ma sọgan yin hihọ́-basina kakadoi gba. Nalete, etẹwẹ lo, eyin ovi towe jlo nado wà nude he ma yin alọkẹyi paali? Taidi mẹjitọ he tindo walọ mẹho tọn de, hiẹ dona dọ, “Lala.” Podọ, to whenuena e yindọ hiẹ sọgan basi zẹẹmẹ whẹwhinwhẹn lọ lẹ tọn, nudepope ma dona diọ lala towe do mọwẹ gba. (Yijlẹdo Matiu 5:37 go.) Etomọṣo, tẹnpọn nado dọ “Lala” to ninọmẹ dẹẹdẹ po lẹnpọn dagbe tọn de po mẹ, to whenuena e yindọ “hogbe dẹẹdẹ nọ lẹ́ homẹgble sẹ̀.”—Howhinwhẹn lẹ 15:1.
17. Etẹwẹ delẹ to nuhudo jọja aflanmẹ de tọn lẹ mẹ he mẹjitọ de dona hẹn pekọ wá na?
17 Jọja lẹ tindo nuhudo hihọ́ mẹplọnlọ he tin to onù dopo ji tọn eyin etlẹ yindọ yé ma nọ jlo nado kọngbedopọ hẹ alọhẹndotenamẹ po nunọwhinnusẹ́n lọ lẹ po. E nọ hẹnmẹ jẹflumẹ eyin nunọwhinnusẹ́n lẹ nọ yin didiọ whẹwhẹ, sọgbe hẹ numọtolanmẹ mẹjitọ lọ tọn to ojlẹ lọ mẹ. Yinukọn dogọ, eyin jọja aflanmẹ lẹ mọ tulinamẹ po alọgọ po yí, dile nuhudo etọn te do, to pipehẹ awuwhiwhle nado dọho, winyan, kavi jimade do mẹdetiti go tọn mẹ, yé sọgan whẹ́n nado yin tenọglinọ dogọ. Jọja aflanmẹ lẹ sọ nọ yọ́n pinpẹn etọn to whenuena yé mọ jidedomẹgo he yé jẹ na lọ yí sọn mẹjitọ yetọn lẹ si.—Yijlẹdo Isaia 35:3, 4; Luku 16:10; 19:17 go.
18. Etẹwẹ nugbo tulinamẹ tọn delẹ dogbọn jọja aflanmẹ lẹ dali?
18 Mẹjitọ lẹ sọgan yin kọfana nado yọnẹn dọ to whenuena jijọho, nujikudo, po owanyi po tin to agblò whédo lọ tọn mẹ, ovi lọ lẹ na paa tọn nọ saba wà dagbe. (Efesunu lẹ 4:31, 32; Jakobu 3:17, 18) Etẹ, susu jọja lẹ tọn tlẹ ko dù to lẹdo whégbè tọn ylankan de ji, he wá sọn whẹndo heyin hiadogona gbọn ahànnumu, danuwiwa, kavi nuyiwadomẹji awugblenamẹ devo lẹ tọn dali, bo ko whẹ́n nado yin mẹho dagbe lẹ. Nalete, eyin hiẹ wleawuna whédo de fie jọja towe lẹ tindo numọtolanmẹ hihọ́ tọn te, to yinyọnẹn mẹ dọ yé na mọ owanyi, mẹdọndogo, po ayidonugo po yí—eyin godonọnamẹ enẹ tlẹ yin hihodo gbọn alọhẹndotenamẹ he tindo lẹnpọn dagbe lẹ po mẹplọnlọdomẹgo po dali to gbesisọmẹ po nunọwhinnusẹ́n Owe wiwe tọn lẹ po—e yọnbasi na yé nado whẹ́n nado yin mẹho he mẹ hiẹ na doawagun te lẹ.—Yijlẹdo Howhinwhẹn lẹ 27:11 go.
TO WHENUENA OVI LẸ JẸ NUHAHUN MẸ
19. To whenuena e yindọ mẹjitọ lẹ dona plọn ovi de do aliho he e dona gbọn ji, azọ́ngbàn tẹwẹ tin to abọ́ ovi lọ tọn ji?
19 Na jide tọn nukunpemẹgo dagbe mẹjitọ tọn nọ hẹn vogbingbọn de wá. Howhinwhẹn lẹ 22:6 dọmọ: “Plọn ovi do aliho he e na gbọn ji, whenuena e whẹ́n e ma na tọ́n sọn e ji.” Ṣogan, etẹwẹ dogbọn ovi he tindo nuhahun nujọnu tọn lẹ mahopọnna nukunpedomẹgo mẹjitọ dagbe lẹ tọn tintindo dali? Be ehe yọnbasi ya? Mọwẹ. Hogbe Howhinwhẹn tọn lẹ dona yin nukunnumọjẹemẹ po dogbapọnna wefọ devo lẹ tọn po he zinnudo azọ́ngbàn ovi de tọn nado “dotoai” hlan bo setonuna mẹjitọ lẹ tọn ji. (Howhinwhẹn lẹ 1:8) Mẹjitọ po ovi po dona kọngbedopọ to nunọwhinnusẹ́n Owe wiwe tọn lẹ yiyizan mẹ eyin kọndopọ whẹndo tọn na tin. Eyin mẹjitọ lẹ po ovi lẹ po ma wazọ́n dopọ, nuhahun lẹ na tin.
20. To whenuena ovi lẹ ṣinuwa na ayiha yetọn poklo wutu, etẹwẹ dona yin mẹdọnsẹpọ nuyọnẹn tọn gbọn mẹjitọ lọ lẹ dali?
20 Nawẹ mẹjitọ lẹ dona yinuwa gbọn to whenuena jọja aflanmẹ de ṣinuwa bosọ jẹ nuhahun de mẹ? Titengbe, to whenẹnu, jọja lọ tindo nuhudo alọgọ tọn. Eyin mẹjitọ lọ lẹ flindọ yé to nuyiwa hẹ jọja he ma tindo numimọ de, yé na diahi hẹ mẹwhinwhan lọ nado yinuwa zẹjlẹgo po awubibọ po. Paulu na ayinamẹ mẹwhinwhẹ́n lẹ to agun lọ mẹ dọmọ: “Yèdọ, eyin yè wle mẹde to ylando depope mẹ, mì mẹhe yin gbigbọnọ lẹ ni hẹn omẹ mọhunkọ gọ̀ do otẹn etọn mẹ to gbigbọ walọmimiọn tọn mẹ.” (Galatianu lẹ 6:1) Mẹjitọ lẹ sọgan hodo aliho nuyiwa ehe tọn dopolọ to whenuena yé to nuyiwa hẹ jọja he ṣinuwa de na ayiha etọn poklo wutu. To whenuena yè to zẹẹmẹ basi do nuhewutu walọyizan etọn do ylan po lehe e sọgan dapana nuṣiwa lọ vivọbasi po do, mẹjitọ lọ lẹ dona hẹn ẹn họnwun dọ walọ ylankan lọ wẹ ylan, e ma yin jọja lọ gba.—Yijlẹdo Juda 22, 23 go.
21. To apajlẹ agun Klistiani tọn hihodo mẹ, nawẹ mẹjitọ lẹ dona yinuwa gbọn eyin ovi de wà ylando sinsinyẹn de?
21 Etẹwẹ lo eyin osẹnhẹngba jọja lọ tọn sinyẹn taun? To aliho enẹ mẹ ovi lọ tindo nuhudo alọgọ vonọtaun tọn po anademẹ azọ́n yinyọnẹn tọn po. To whenuena hagbẹ agun de tọn waylando sinsinyẹn de, e nọ yin tulina nado lẹnvọjọ bo dọnsẹpọ mẹho lẹ na alọgọ. (Jakobu 5:14-16) To afọdopolọji he e lẹnvọjọ, mẹho lẹ nọ wazọ́n po e po nado hẹn ẹn gọwa otẹn etọn mẹ to gbigbọ mẹ. To whẹndo mẹ azọ́ngbàn lọ nado gọalọna jọja aflanmẹ he ṣinuwa lẹ tin to alọ mẹjitọ lẹ tọn mẹ, dile etlẹ yindọ yé sọgan tindo nuhudo nado dọhodo whẹho lọ ji hẹ mẹho lẹ. Na jide tọn yé ma dona tẹnpọn nado ze ylando sinsinyẹn depope he yin wiwà gbọn dopo to ovi yetọn lẹ mẹ dali whla do mẹho lẹ gba.
22. To apajlẹ Jehovah tọn hihodo mẹ, walọyizan tẹ go wẹ mẹjitọ lẹ na tẹnpọn nado hẹn eyin ovi yetọn ṣi onú sinsinyẹn de wà?
22 Nuhahun sinsinyẹn he gando ovi mẹtọn go yin nuhe nọ whlemẹpọn taun. Yinyin mẹhe gblehomẹ to numọtolanmẹ liho, mẹjitọ lẹ sọgan tindo numọtolanmẹ nado yí homẹgble do dobuna ovi tasinyẹntọ lọ; ṣigba ehe sọgan doadi homẹ na ẹn dogọ. Mì hẹn do ayihamẹ dọ sọgodo jọja ehe tọn sọgan sinai do lehe e yin nuyiwa hẹ do to ojlẹ awusinyẹn tọn ehe whenu. Mì flin, ga, dọ Jehovah wleawu nado jonamẹ to whenuena omẹ etọn lẹ zẹ̀pá sọn nuhe sọgbe kọ̀n—yèdọ kiki eyin yé na lẹnvọjọ. Dotoai hlan hogbe owanyi etọn tọn lẹ: “Wá dinvie, na mí ni lẹnnu dopọ;” wẹ Jehovah dọ. “Eyin ylando mìtọn bia, yé na wé taidi kẹnsú, eyin yé divẹẹ taidi alaali, yé na taidi sekanfun.” (Isaia 1:18) Apajlẹ nankọtọn die na mẹjitọ lẹ!
23. To whenuena yé pannukọn ylando sinsinyẹn de gbọn dopo to ovi yetọn lẹ mẹ dali, nawẹ mẹjitọ lẹ dona yinuwa gbọn, podọ etẹwẹ yé dona dapana?
23 Nalete, tẹnpọn nado na tuli tasinyẹntọ lọ nado diọ walọ etọn. Din ayinamẹ he sọgbe sọn mẹjitọ numimọnọ lẹ po mẹho agun tọn lẹ po si. (Howhinwhẹn lẹ 11:14) Tẹnpọn ma nado yinuwa matin lẹnpọn bo dọ kavi yí onú lẹ wà he na hẹn ẹn vẹawuna ovi towe nado lẹkọwa de we. Dapana adi zogbe kandudu he yè ma sọgan dava tọn. (Kọlọsinu lẹ 3:8) Ma yawu gbọjọ blo. (1 Kọlintinu lẹ 13:4, 7) To wangbẹna ylanwiwa whenu, dapana lilẹzun mẹhe sinyẹn zẹjlẹgo bo yinuwa po kanyinylan po hlan ovi lọ. Ehe yin titengbe hugan, mẹjitọ lẹ dona dovivẹnu nado ze apajlẹ dagbe dai podọ nado hẹn yise yetọn to Jiwheyẹwhe mẹ lodo gligli.
NUKUNPEDO ATẸṢIṢI HE YÈ MAGBE NADO BASI DE GO
24. Ninọmẹ he blawu tẹwẹ nọ fọndote to whedelẹnu to whẹndo Klistiani tọn de mẹ, podọ nawẹ mẹjitọ de dona yinuwa gbọn?
24 To whẹho delẹ mẹ e nọ họnwun dọ jọja de ko magbe po nujikudo po nado ṣiatẹ bo gbẹ nuhọakuẹ Klistiani tọn lẹ dai gbidigbidi. To whelọnu lo nuhe ji yè na ze ayidonugo do pete dona diọ hlan enẹ heyin nukunpedo kavi vivọ gbẹzan whẹndo lọ tọn heyin enẹnọ he pò lẹ tọn gla dote. Tin to aṣeji dọ hiẹ ma lẹ́ huhlọn towe lẹpo hlan atẹṣitọ lọ, bo gbọnmọ dali do gbẹkọ ovi he pò lẹ go blo. Kakati nado tẹnpọn nado ze nuhahun lọ whla do hagbẹ whẹndo lọ tọn he pò lẹ, dọhodo whẹho lọ ji hẹ yé jẹ obá he sọgbe de mẹ podọ to aliho he namẹ jide de mẹ.—Yijlẹdo Howhinwhẹn lẹ 20:18 go.
25. (a) To aliho nuyiwa agun Klistiani tọn hihodo mẹ, nawẹ mẹjitọ lẹ sọgan zindonukọn eyin ovi de lẹzun atẹṣitọ he magbe etọn de gbọn? (b) Etẹwẹ mẹjitọ lẹ dona hẹn do ayiha mẹ eyin dopo to ovi yetọn lẹ mẹ ṣiatẹ?
25 Apọsteli Johanu dọ gando mẹhe lẹzun atẹṣitọ he yè ma sọgan basi vọjlado na de go to agun lọ mẹ dọmọ: “Mì yí ì do owhé mìtọn gbè blo, mì sọ hodẹ̀ ali dagbe tọn nẹẹ blo.” (2 Johanu 10) Mẹjitọ lẹ sọgan lẹndọ dandannu de wẹ e yin nado ze teninọ dopolọ gando ovi yé lọsu titi tọn go eyin e tindo mẹho-whe he sọgbe hẹ osẹ́n bo lẹzun atẹṣitọ pete. Lehe nuyiwa mọnkọtọn sọgan vẹawu bosọ hẹn awufiẹsa wá namẹ do sọ, to whedelẹnu, dandannu de wẹ e yin nado sọgan basi hihọ́ na pipotọ whẹndo lọ tọn lẹ. Whédo towe tindo nuhudo hihọ́ nukunpemẹgo zọnmi i towe. Enẹwutu, hẹn dogbo walọyizan tọn he họnwun ganji, he yin lẹnpọn dagbe tọn, de go zọnmi i. Dọhodopọ hẹ ovi he pò lẹ. Tindo ojlo to lehe yé to nuyiwa do mẹ to wehọmẹ podọ to agun mẹ. Humọ, gbọ yé ni yọnẹn dọ eyin hiẹ ma tlẹ kẹalọyi nuyiwa ovi atẹṣitọ de tọn, hiẹ ma gbẹwanna ẹn gba. Gblewhẹdo walọyizan ylankan lọ, kakati nado yin ovi lọ. To whenuena visunnu Jakobu tọn awe lẹ hẹn tukladomẹ wá whẹndo lọ ji na nuyiwa kanyinylan yetọn tọn lẹ wutu, Jakobu donù homẹgble danuwiwa yetọn tọn, e mayin ovi lọ lẹ lọsu gba.—Gẹnẹsisi 34:1-31; 49:5-7.
26. Etẹ mẹ wẹ mẹjitọ he wà ehe go yé pe lẹpo na mọ homẹmimiọn yí sọn eyin dopo to ovi yetọn lẹ mẹ ṣiatẹ?
26 Hiẹ sọgan tindo numọtolanmẹ dọ hiẹ wẹ hẹn nuhe jọ to whẹndo towe mẹ lọ wá. Ṣigba eyin hiẹ ko gbọn odẹ̀ dali do wà nuhe go hiẹ pe lẹpo, to hihodo ayinamẹ Jehovah tọn dile hiẹ penugo do, nuhudo depope matin nado ṣan dewe ko to aliho lẹnpọn dagbe matindo tọn de mẹ gba. Miọnhomẹ to nugbo lọ mẹ dọ mẹdepope ma sọgan yin mẹjitọ pipe de gba, ṣigba hiẹ tẹnpọn po ahun lẹpo po nado yin mẹjitọ dagbe de. (Yijlẹdo Owalọ lẹ 20:26 go.) Nado tindo atẹṣitọ de to whẹndo mẹ ma nọ hẹn ayiha mẹtọn jai gba, ṣigba eyin e jọ do gowe, yin nujikudonọ dọ Jiwheyẹwhe mọnukunnujẹemẹ podọ e ma na gbẹ devizọnwatọ mẹdezejotọ etọn dai gbede gba. (Psalm 27:10) Enẹwutu tindo nujikudo nado hẹn owhé towe zun bẹtẹn hihọ́, gbigbọmẹ tọn de na ovi depope he pò.
27. To oló visunnu duvanọ tọn finflin mẹ, todido etẹ tọn wẹ mẹjitọ ovi atẹṣitọ de tọn lẹ sọgan nọ saba tindo?
27 Humọ, hiẹ ma dona hẹn todido bú gbede pọ́n gba. Vivẹnudido dowhenu tọn towe sọgan yinuwa do ovi he to dindanbu lọ ji bo hẹn ẹn gọwa ede mẹ. (Yẹwhehodọtọ 11:6) Sọha susu whẹndo Klistiani tọn lẹ ko tindo numimọ dopolọ taidi hiẹ, podọ delẹ ko mọ kọlilẹ ovi tasinyẹntọ yetọn lẹ tọn, dile otọ́ lọ basi do to oló Jesu tọn heyin visunnu duvanọ tọn mẹ. (Luku 15:11-32) Onú dopolọ sọgan jọ do gowe.
NAWẸ NUNỌWHINNUSẸ́N BIBLU TỌN HELẸ NA GỌALỌNA . . . MẸJITỌ DE NADO HẸNALỌDOTENA ATẸṢIṢI SINSINYẸN DE TO WHÉDO LỌ MẸ GBỌN?
Matin alọgọ, ovi de sọgan yin hinhẹngble gbọn gbigbọ aihọn tọn dali.—Howhinwhẹn lẹ 13:20; Efesunu lẹ 2:2.
Mẹjitọ lẹ dona hẹn jlẹkajininọ de tin to alọhẹndotenamẹ po alọjodokọjinamẹ po ṣẹnṣẹn.—Yẹwhehodọtọ 7:7; 8:11.
Walọyizan ylankan dona yin nuyiwa hẹ, ṣigba togbigbọ walọmimiọn tọn de mẹ.—Galatianu lẹ 6:1.
Mẹhe jẹ ylando sinsinyẹn de mẹ lẹ sọgan yin “azọ̀nhẹngbọna” eyin yé lẹnvọjọ bo kẹalọyi alọgọ.—Jakobu 5:14-16.
[Apotin to weda 82]
DỌ Ẹ TỌ́N
Jọja aflanmẹ lẹ na tindo numimọ ayihaawe po magbọjẹ tọn lẹ po he nọ zọnpọ hẹ jideji mẹdekannujẹ tọn. Yé sọgan tindo numọtolanmẹ ayihaawe tintindo tọn dogbọn nugopipe yetọn nado penukundo yede go to aihọn mẹ dali. E taidi dọ yé to tintẹnpọn nado zinzọnlin to aigba he dídí de ji nkọtọn. Mì jọja lẹ emi, mì dọ hòmẹ na mẹjitọ mìtọn lẹ dogbọn obu mìtọn lẹ po magbọjẹ he mì to numimọ etọn tindo lẹ po dali. (Howhinwhẹn lẹ 23:22) Kavi eyin mì lẹndọ mẹjitọ mìtọn lẹ to mì hẹn po alọ he sinyẹn po zẹjlẹgo, mì dọho hẹ yé dogbọn nuhudo mìtọn lẹ dali nado yin nina mẹdekannujẹ dogọ. Basi tito nado dọho hẹ yé to ojlẹ he mẹ mì to gbọjẹ yí te de podọ to whenue alọnu yetọn vò te. (Howhinwhẹn lẹ 15:23) Mì yí whenu lọ zan nado dotoai hlan mìnọzo.