Azọ́nwanu lẹ Nado Dọyẹwheho​—Awuwiwlena Owe lẹ Nado Dọyẹwheho Lẹdo Aihọn Pé

1, 2. (a) To owhe kanweko tintan whenu, etẹwẹ gọalọ nado hẹn wẹndagbe lọ gbayipe gbọn Ahọluigba Lomu tọn pete mẹ? (b) Kunnudenu tẹwẹ dohia dọ mí tindo godonọnamẹ Jehovah tọn to ojlẹ mítọn mẹ? (Pọ́n apotin lọ “Wẹndagbe to Ogbè Hugan 670 Mẹ.”)

E VẸAWUNA jonọ he wá Jelusalẹm lẹ nado yí nuhe mọ yé te sè. Galilinu lẹ to jonọgbè do ganji, podọ owẹ̀n he lá yé te yinuwado todoaitọ yetọn lẹ ji. Pẹntikọsti 33 W.M. tọn wẹ, podọ devi lẹ ko gbọn azọ́njiawu dali mọ nunina yí nado dọho to ogbè voovo lẹ mẹ—ehe dohia dọ yé tindo godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn. (Hia Owalọ lẹ 2:1-8, 12, 15-17.) Wẹndagbe he yé lá to gbenẹgbe yin sisè gbọn mẹhe wá sọn fi voovo lẹ dali, bọ to godo mẹ e dlẹnkan jẹ Ahọluigba Lomu tọn pete mẹ.—Kol. 1:23.

² To egbehe, devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ma nọ dọho to azọ́njiawu-liho to ogbè voovo lẹ mẹ. Etomọṣo, yé ko dọyẹwheho to ogbè susu mẹ hú owhe kanweko tintan whenu tọn, na yé nọ basi lẹdogbedevomẹ owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn do nuhe hugan ogbè 670 mẹ. (Owalọ 2:9-11) Omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ko wleawuna owe susu, podọ do ogbè susu mẹ sọmọ bọ owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn ko jẹ adà aihọn lọ tọn lẹpo mẹ.a Ehe lọsu yin kunnudenu he họnwun de dọ Jehovah to Ahọlu Jesu Klisti yizan nado deanana azọ́n yẹwhehodidọ tọn mítọn. (Mat. 28:19, 20) Dile mí na to dogbapọnna delẹ to azọ́nwanu he mí ko yizan nado wà azọ́n ehe to nuhe hugan owhe 100 he wayi gblamẹ, doayi lehe Ahọlu lọ ko plọnazọ́n mí vudevude nado tindo ojlo to mẹdopodopo mẹ bo na tuli mí nado yin mẹplọntọ Ohó Jiwheyẹwhe tọn do go.—2 Tim. 2:2.

Ahọlu lọ Hẹn Devizọnwatọ Etọn lẹ Pegan Nado Do Okún Nugbo lọ Tọn

3. Naegbọn mí nọ zan azọ́nwanu voovo lẹ to azọ́n yẹwhehodidọ tọn mítọn mẹ?

³ Jesu yí “ohó Ahọluduta lọ tọn” jlẹdo okún go podọ ahun gbẹtọ de tọn jlẹdo aigba go. (Mat. 13:18, 19) Kẹdẹdile glesi de sọgan yí azọ́nwanu voovo lẹ zan nado jlo aigba bo jla ẹ do whẹpo do dó okún de do, mọ wẹ omẹ Jehovah tọn lẹ ko yí azọ́nwanu voovo lẹ zan do, he ko gọalọna yé nado wleawuna ahun gbẹtọ livi susu lẹ tọn nado kẹalọyi owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn. Delẹ to azọ́nwanu ehelẹ mẹ ko yin yiyizan na ojlẹ gli de. Devo lẹ, taidi owe lẹ po linlinnamẹwe lẹ po gbẹ́ yọ́n-na-yizan. To vogbingbọn mẹ na suhugan aliho hodidọ na mẹsusu tọn he ji mí dọhodo to weta he wayi mẹ lẹ, azọ́nwanu he ji mí na dọhodo todin lẹpo wẹ ko gọalọna wẹnlatọ Ahọluduta lọ tọn lẹ nado dọhona gbẹtọ lẹ nukun-sọ-nukun.—Owalọ 5:42; 17:2, 3.

4, 5. Nawẹ glamafonu yin yiyizan gbọn, podọ etẹwẹ e ma penugo nado wà?

⁴ Hodidọ yidokanji lẹ. Sọn 1930 lẹ mẹ biọ 1940 lẹ mẹ, wẹnlatọ lẹ nọ yí glamafonu he yè nọ ze pé do hò hodidọ sinai do Biblu ji lẹ. Hoyidokanji lọ lẹ dopodopo ma nọ pé nukunwhiwhe atọ́n. To whedelẹnu, hoyidokanji lọ lẹ nọ tindo hosọ gli lẹ taidi “Atọ̀n-to-Dopomẹ,” “Lẹwezomẹ” po “Ahọluduta” po. Nawẹ hoyidokanji enẹlẹ nọ yin yiyizan gbọn? Mẹmẹsunnu Clayton Woodworth Jr., he yí baptẹm to États-Unis, to 1930 dọmọ: “N’nọ hẹn glamafonu pẹvi he di saki de, eyin n’jlo na zan ẹn, n’nọ tá ẹ bo nọ ze alọ pẹvi he taidi yẹnvi lọ do tónu agbán lọ tọn na e nido hònú ganji. Eyin n’sẹpọ họntonu de, n’nọ hùn glamafonu lọ bo nọ wleawuna ẹn dote, enẹgodo n’nọ zín ogàn. Eyin whétọ lọ hùnhọ̀n, n’nọ dọ dọ ‘N’tindo owẹ̀n titengbe de he n’jlo dọ mì ni sè.’” Nawẹ whétọ lẹ nọ yinuwa gbọn? Mẹmẹsunnu Woodworth dọ dọ “Gbẹtọ lẹ nọ saba kẹalọyi owẹ̀n lọ. Whedelẹnu, mẹdelẹ nọ suhọ̀n yetọn poun. Yé tlẹ nọ lẹn to ojlẹ delẹ mẹ dọ glamafonu sà wẹ n’te.”

⁵ To 1940, hugan hodidọ yidokanji voovo 90 wẹ tin-to-aimẹ podọ agbán hugan livi dopo wẹ ko yin awuwlena. John E. Barr, he yin gbehosọnalitọ to Grande-Bretagne to whenẹnu bo wá sẹ̀n taidi dopo to Hagbẹ Anademẹtọ mẹ, dọmọ: “Sọn 1936 jẹ 1945, yẹn po glamafonu po wẹ nọ to yìyì pé. Na nugbo tọn, n’nọ jẹflumẹ eyin n’ma hẹn glamafonu. Ogbè Mẹmẹsunnu Rutherford tọn sisè to họntonu lẹ nọ namẹ tuli taun; e nọ taidi dọ ewọ lọsu wẹ to họntonu lọ nkọ. Etomọṣo, glamafonu ma nọ penugo nado plọnmẹ to lizọnyizọn lọ mẹ bo jẹ ahun gbẹtọ lẹ tọn mẹ.”

6, 7. (a) Ale tẹlẹ wẹ kalti kunnudide tọn yiyizan hẹnwa podọ etẹwẹ e ma penugo nado wà? (b) Linlẹn tẹ mẹ wẹ Jehovah ‘yí ohó do onù mítọn mẹ’ te?

⁶ Kalti kunnudide tọn lẹ. Bẹsọn 1933, wẹnlatọ lẹ yin tulina nado nọ yí kalti kunnudide tọn lẹ zan to lizọnyizọn lọ mẹ sọn họndekọn jẹ họndekọn. Kalti lọ nọ klo sọ wema he mí do nọ na gànmẹ. E nọ bẹ owẹ̀n Biblu tọn kleun de gọna zẹẹmẹ owe sinai do Biblu ji he whétọ lọ sọgan yí tọn hẹn. Wẹnlatọ lọ na ze kalti lọ jo na whétọ lọ poun bo biọ to e si nado hia nuhe to e ji. Lilian Kammerud he wá sẹ̀n taidi mẹdehlan to Porto Rico po Argentine po dọ dọ “N’yiwanna kalti kunnudide tọn yiyizan taun.” Etẹwutu? Mẹmẹyọnnu lọ dọmọ: “E ma yin mímẹpo wẹ sọgan nọ ze ohó donukọnnamẹ ganji. Enẹwutu, e gọalọna mi nado nọ dọnsẹpọ gbẹtọ lẹ po awubibọ po.”

⁷ Mẹmẹsunnu David Reusch he yí baptẹm to 1918, doayi e go dọ, “Kalti kunnudide tọn gọalọna mẹmẹsunnu lẹ taun, na vude poun to yé mẹ wẹ yọ́n nuhe yé na dọ to kunnudegbe ganji.” Amọ́, obá de mẹ wẹ e yọ́n-na-yizan jẹ. Mẹmẹsunnu Reusch dọmọ: “To whedelẹnu, mí nọ dukosọ hẹ mẹdelẹ he nọ lẹndọ mí ma sọgan dọho. Sọn nugbo de mẹ, susu to mí mẹ wẹ ma penugo nado dọho. Ṣigba, Jehovah to awuwlena mí nado jẹ gbẹtọ lẹ dè taidi lizọnyizọnwatọ etọn lẹ. To madẹnmẹ, e na yí ohó do onù mítọn mẹ gbọn pinplọn mí nado nọ yí Owe-wiwe lẹ zan to ohọ̀n lẹ kọ̀n dali. Mí jẹ yanwle ehe kọ̀n to whenue Wehọmẹ Lizọnyizọn Yẹwhehọluduta tọn bẹjẹeji to 1940 lẹ gblamẹ.”—Hia Jelemia 1:6-9.

8. Nawẹ hiẹ sọgan na dotẹnmẹ Klisti nado plọnazọ́n we gbọn?

⁸ Owe lẹ. Sọn 1914, omẹ Jehovah tọn lẹ ko zín owe voovo hugan 100 tọ́n he dọhodo hosọ Biblu tọn lẹ ji. Delẹ to owe ehelẹ mẹ yin awuwlena nado plọnazọ́n wẹnlatọ lẹ nado yin lizọnyizọnwatọ kọdetọn dagbenọ lẹ. Anna Larsen to Danemark, he ko yin wẹnlatọ na nudi owhe 70 dọmọ: “Jehovah ko gọalọna mí nado yin wẹnlatọ kọdetọn dagbenọ lẹ gbọn Wehọmẹ Lizọnyizọn Yẹwhehọluduta tọn po owe he gandego bọ mí mọyi lẹ po dali. N’flindọ tintan to owe enẹlẹ mẹ wẹ Aide théocratique pour les proclamateurs du Royaume, he yin didetọn to 1945. Enẹgodo, “Équipé pour toute bonne œuvre,” yin zinzinjẹgbonu to 1946. Todin, mí tindo Mọaleyi sọn Wehọmẹ Lizọnyizọn Yẹwhehọluduta Tọn Mẹ he yin zinzinjẹgbonu to 2001.” E họnwun dọ, Wehọmẹ Lizọnyizọn Yẹwhehọluduta tọn po owe he gandego lẹ po ko yí adà titengbe de wà dile Jehovah ko “hẹn mí pegan mlẹnmlẹn nado yin lizọnyizọnwatọ . . . lẹ.” (2 Kọl. 3:5, 6) Be hiẹ ko ze yinkọ dai to Wehọmẹ Lizọnyizọn Yẹwhehọluduta tọn mẹ ya? Be a nọ hẹn owe Mọaleyi wá opli to osẹ dopodopo mẹ bo nọ hodo dile nugopọntọ wehọmẹ tọn nọ to alọdlẹndo e ya? Eyin hiẹ nọ wàmọ, a to dotẹnmẹna Klisti nado plọnazọ́n we nado yin mẹplọntọ dagbe niyẹn.—2 Kọl. 9:6; 2 Tim. 2:15.

9, 10. Adà tẹwẹ owe lẹ ko yiwà nado do okún nugbo lọ tọn bo húsinna?

⁹ Jehovah ko sọ gbọn titobasinanu etọn gblamẹ wleawuna owe he na gọalọna wẹnlatọ lẹ nado basi zẹẹmẹ nuplọnmẹ dodonu Biblu tọn lẹ tọn. Owe Nugbo he Nọ Planmẹ Sọyi Ogbẹ̀ Mavọmavọ Mẹ tindo kọdetọn dagbe taun. E yin zinzinjẹgbonu jẹnukọn to Glẹnsigbe mẹ to 1968, podọ to Gungbe mẹ to 1972. Owe ehe dọ̀n ayidonugo gbẹtọ lẹ tọn taun. Lizọnyizọn Ahọluduta Tọn Mítọn novembre 1968 tọn dọ dọ, “Nuzinzọn owe Nugbo tọn yiaga sọmọ bọ to osun septembre tọn mẹ, wezintẹn Ogbẹ́ tọn he to Brooklyn dona basi tito zanzọ́n wiwà tọn vonọtaun mẹjijẹ-mẹjijẹ tọn de.” Hosọ lọ zindonukọn dọmọ: “To ojlẹ de mẹ to osun août tọn mẹ, nuzinzọn owe Nugbo tọn he yin bibasi yí livi dopo daa do hú nuhe mí tindo to alọnu!” To 1982, hugan livi 100 owe lọ tọn wẹ ko yin zinzinjẹgbonu to ogbè 116 mẹ. To owhe 14 gblamẹ sọn 1968 jẹ 1982, owe Nugbo ko gọalọna gbẹtọ he hugan livi dopo nado lẹzun wẹnlatọ Ahọluduta lọ tọn.b

¹⁰ To 2005, owe Biblu pinplọn tọn ayidego tọn devo yin didetọn, enẹ wẹ Etẹwẹ Biblu Plọn Mí Taun? Nudi vọkan livi 200 wẹ ko yin zinzinjẹgbonu to ogbè 256 mẹ! Kọdetọn tẹwẹ ehe ko hẹnwa? To owhe ṣinawe godo poun, enẹ wẹ sọn 2005 jẹ 2012, hugan gbẹtọ livi dopo wẹ lẹzun wẹnlatọ wẹndagbe lọ tọn lẹ. To ojlẹ dopolọ mẹ, sọha mẹhe nọ plọn Biblu hẹ mí lẹ tọn jideji sọn nudi livi 6 jẹ nudi livi 9. Ayihaawe ma tin dọ Jehovah wẹ to didona vivẹnudido mítọn nado do bo húsinna okún nugbo Ahọluduta lọ tọn.—Hia 1 Kọlintinu lẹ 3:6, 7.

11, 12. To kọndopọ mẹ hẹ wefọ he yin dide lẹ, mẹnu lẹ wẹ linlinnamẹwe mítọn lẹ nọ yin awú etọn wle na?

¹¹ Linlinnamẹwe lẹ. To tintan whenu, mẹhe Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn nọ yin awuwlena lẹ wẹ “lẹngbọpa pẹvi” lọ, yèdọ mẹhe tindo “oylọ olọn tọn lẹ.” (Luku 12:32; Heb. 3:1) To 1^er octobre 1919, titobasinanu Jehovah tọn de linlinnamẹwe devo tọ́n, ehe yin awuwlena nado dọ̀n ayidonugo gbẹtọ lẹ tọn to paa mẹ. Biblu Plọntọ lẹ po gbonutọ lẹ po yiwanna linlinnamẹwe ehe sọmọ bọ na owhe susu e yin mimá pé taun hugan Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn. Linlinnamẹwe enẹ nọ yin yiylọ dọ L’Âge d’Or jẹnukọn. Ṣigba to 1937, oyín etọn yin didiọ zun Consolation. Enẹgodo to 1946, e lẹzun Réveillez-vous!

¹² To owhe lẹ gblamẹ, aliho he mẹ Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn po Réveillez-vous! po nọ yin awuwlena te po awusọhia yetọn po ko diọ, ṣigba yanwle yetọn lẹ ma diọ—enẹ wẹ nado lá Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn bosọ gọalọna gbẹtọ lẹ nado tindo yise to Biblu mẹ. To alọnu din, Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn he yin zinjẹgbonu oplọn tọn po zinjẹgbonu mẹlẹpo tọn po wẹ nọ yin didetọn. Zinjẹgbonu oplọn tọn nọ yin awú etọn wle na “devizọnwatọ whégbè tọn” lẹ—enẹ wẹ “lẹngbọpa pẹvi” lọ po “lẹngbọ devo lẹ” po.c (Mat. 24:45; Joh. 10:16) Na taun tọn, zinjẹgbonu mẹlẹpo tọn nọ yin awú etọn wle na mẹhe ma ko yọ́n nugbo lẹ ṣigba bo tindo sisi na Biblu po Jiwheyẹwhe po. (Owalọ 13:16) Réveillez-vous! nọ yin awú etọn wle na mẹhe yọ́n onú vude gando Biblu po Jiwheyẹwhe nugbo lọ, Jehovah po go lẹ.—Owalọ 17:22, 23.

13. Etẹwẹ a mọdọ e jẹna ayidego gando linlinnamẹwe mítọn lẹ go? (Dọhodo apotin nudọnamẹ tọn lọ “Sọha Zinjẹgbonu lẹ Tọn Lẹdo Aihọn Pé” ji.)

¹³ To bẹjẹeji 2014 tọn, nuhe hugan vọkan livi 44 Réveillez-vous! po nudi vọkan livi 46 Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn po wẹ nọ yin zinzinjẹgbonu to sunmẹsunmẹ. Réveillez-vous! nọ yin lilẹ́ do nudi ogbè 100 mẹ, podọ Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn do nuhe hugan ogbè 200 mẹ, bọ yé gbọnmọ dali yin linlinnamẹwe he nọ yin lilẹdogbedevomẹ bo nọ yin mimá hugan to aihọn mẹ! Kọdetọn ayidego tọn ehelẹ ma dona paṣa mí. Na linlinnamẹwe ehelẹ bẹ owẹ̀n he Jesu dọ dọ e na yin yẹwheho etọn dọ to aigba fininọ lẹpo ji hẹn wutu.—Mat. 24:14.

14. Etẹwẹ mí ko yí zohunhun do wà, podọ etẹwutu?

¹⁴ Biblu. To 1896, Mẹmẹsunnu Russell po gbẹdohẹmẹtọ etọn lẹ po diọ yinkọ azọ́nwatẹn he yé nọ yizan nado zín owe mítọn lẹ tọn, na e nido bẹ hogbe lọ Biblu hẹn. Yinkọ yọyọ lọ wẹ Watch Tower Bible and Tract Society. Diọdo enẹ sọgbe taun, na Biblu wẹ yin azọ́nwanu tintan mítọn to whelẹponu nado hẹn wẹndagbe gando Ahọluduta lọ go gbayipe. (Luku 24:27) To gbesisọ mẹ hẹ yinkọ azọ́nwatẹn lọ tọn he sọgbe hẹ osẹ́n, devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ko yí zohunhun do zinnudo Biblu mimá po hihia ẹ po ji. Di apajlẹ to 1926, mí zín Biblu Emphatic Diaglott to maṣinu wezinzin tọn mítọn titi ji, yèdọ lẹdogbedevomẹ Owe-wiwe Glẹki tọn he Benjamin Wilson detọ́n. Bẹsọn 1942, mí zín bo má nudi vọkan 700 000 Biblu King James Version blebu tọn. To owhe awe poun godo, mí jẹ Biblu American Standard Version zinjẹgbonu ji, ehe yí oyín Jehovah tọn zan to ofi voovo 6 823. To 1950, mí ko má vọkan 250 000 lẹdo pé.

15, 16. (a) Etẹwẹ a yiwanna gando Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn go? (Dọhodo apotin lọ “Mizọnmizọn Didona Lẹdogbedevomẹ Biblu Tọn” ji.) (b) Nawẹ a sọgan na dotẹnmẹ Jehovah nado jẹ ahun towe mẹ gbọn?

¹⁵ To 1950, Owe-Wiwe Glẹki Tọn lẹ—Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn yin didetọn to Glẹnsigbe mẹ, podọ to 2009 to Gungbe mẹ. To 1961, Owe-Wiwe Lẹ—Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn blebu yin didetọn taidi bladopọ dopo to Glẹnsigbe mẹ. Lẹdogbedevomẹ ehe gbògbéna Jehovah gbọn oyín etọn gigọ̀ do otẹn he mẹ e sọawuhia te to Heblugbe mẹ to dowhenu lẹ dali. Oyín Jiwheyẹwhe tọn sọ sọawuhia whla 237 to kandai tangan Owe-wiwe Glẹki tọn lẹ mẹ. Na Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn nido sọgbe bo yọnhia ganji, vọjlado ko yin bibasina ẹn whlasusu, vọjlado agọe tọn wẹ 2013 tọn, podọ e yin didetọn to 2015 to Gungbe mẹ. To 2013, nuhe hugan vọkan livi 201 Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn blebu kavi apadewhe etọn wẹ ko yin zinzinjẹgbonu to ogbè 121 mẹ.

¹⁶ Nuyiwadomẹji tẹwẹ Lẹdogbedevomẹ Aihọn Yọyọ Tọn hihia to ogbè mẹtọn titi mẹ ko tindo do mẹdelẹ ji? Dawe Népal-nu de dọmọ: “Na mẹsusu, lẹdogbedevomẹ Népal-gbè tọn hoho he mí tindo nọ vẹawu nado mọnukunnujẹemẹ, na hogbe he dohó lẹ wẹ yin yiyizan wutu. Todin mí sọgan mọnukunnujẹ Biblu mẹ ganji, na hogbe he mí nọ yizan egbesọegbesọ lẹ wẹ yin yiyizan wutu.” To whenue nawe de he nọ nọ̀ République centrafricaine jẹ lẹdogbedevomẹ Sango tọn hia ji, e bẹ avi bo dọmọ: “Ogbè he jẹ ahun mẹ na mi tlọlọ die.” Taidi nawe enẹ, dopodopo mítọn sọgan dike Jehovah ni jẹ ahun mítọn mẹ gbọn Ohó etọn hihia to egbesọegbesọ dali.—Salm. 1:2; Mat. 22:36, 37.

Yọ́n Pinpẹn Azọ́nwanu po Azọ́nplọnmẹ He Mí Mọyi lẹ po Tọn

17. Nawẹ hiẹ sọgan dohia dọ a yọ́n pinpẹn azọ́nwanu po azọ́nplọnmẹ he a nọ mọyi po tọn gbọn, podọ etẹwẹ na yin kọdetọn lọ eyin a wàmọ?

¹⁷ Be a yọ́n pinpẹn azọ́nwanu po azọ́nplọnmẹ he to nukọnzindo he Ahọlu Jesu Klisti ko na mí lẹ po tọn ya? Be a nọ dín whenu nado hia owe he titobasinanu Jiwheyẹwhe tọn ko wleawuna lẹ ya, podọ be a nọ yí yé zan nado gọalọna mẹdevo lẹ? Eyin mọ wẹ, be hiẹ na tindo numọtolanmẹ dopolọ hẹ Mẹmẹyọnnu Opal Betler, mẹhe yí baptẹm to azán 4 octobre 1914 tọn. Mẹmẹyọnnu lọ dọmọ: “To owhe lẹ gblamẹ, yẹn po asu ṣie [Edward] po yí glamafonu po kalti kunnudide tọn lẹ po zan. Mí nọ dekunnu sọn whédegbè jẹ whédegbè bo nọ yí owe lẹ, alọnuwe apòmẹ tọn lẹ po linlinnamẹwe lẹ po zan. Mí nọ tindo mahẹ to nujijla lẹ po zọnlinzinzin pé po mẹ bosọ nọ má alọnuwe pẹvipẹvi lẹ. To godo mẹ, mí mọ azọ́nplọnmẹ yí nado nọ basi gọyìpọn lẹ bo nọ deanana plọnmẹ Biblu lẹ to owhé jlodotọ lẹ tọn gbè. Ojlẹ he mẹ alọnu mítọn ján bosọ gọ́ na ayajẹ te de wẹ.” Jesu dopagbe dọ mẹjidugando emitọn lẹ na hẹn alọnu yetọn ján to dido, gbingbẹ̀n, podọ to ayajijẹ dopọ mẹ. Gbẹtọ livi susu lẹ sọgan kọngbedopọ hẹ Opal gando nugbo-yinyin opagbe enẹ tọn go.—Hia Johanu 4:35, 36.

18. Lẹblanulọkẹyi tẹwẹ mí tindo?

¹⁸ Mẹsusu he ma ko yin devizọnwatọ Ahọlu lọ tọn lẹ sọgan nọ pọ́n omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ hlan taidi mẹhe “ma sewé bosọ yin omẹ tata lẹ.” (Owalọ 4:13) Ṣigba, saa lẹnnupọn vude! Ahọlu lọ ko hẹn omẹ tata etọn lẹ nado lẹzun wezintọ daho hugan, ehe to owe he nọ yin lilẹdogbedevomẹ bosọ nọ yin mimá hugan to whenuho mẹ lẹ zinjẹgbonu! Hú popolẹpo, ewọ ko plọnazọ́n mí bo whàn mí nado nọ yí azọ́nwanu ehelẹ zan nado hẹn wẹndagbe lọ gbayipe na akọta lẹpo. Lẹblanulọkẹyi nankọ die mí tindo nado wazọ́n hẹ Klisti to okún nugbo lọ tọn dido po devi lẹ gbingbẹ̀n po mẹ!