Anademẹ lẹ Gando Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn Mítọn po Tọn Go

Hosọ Lẹ

1. Anademẹ he to wema ehe mẹ lẹ na gọalọna mẹhe tindo azọ́n to Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn Mítọn po tọn mẹ lẹpo. Mẹhe tindo azọ́n lẹ ni gbadopọnna anademẹ he gando azọ́ndenamẹ yetọn go to Nuplọnwe Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po Tọn mẹ podọ to wema ehe mẹ whẹpo do wleawuna azọ́ndenamẹ yetọn. Wẹnlatọ lẹpo dona nọ yin tulina nado wleawufo nado ze azọ́ndenamẹ wehọmẹvi tọn lẹ donukọnnamẹ. Mẹdevo lẹ he to gbẹdo hẹ agun lọ po zohunhun po sọ sọgan ze yinkọ dai di wehọmẹvi eyin yé kọngbedopọ hẹ nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ bọ gbẹzan yetọn sọgbe hẹ nunọwhinnusẹ́n Klistiani tọn lẹ. Nugopọntọ Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po Tọn dona gbadopọnna nubiọtomẹsi he kọ̀n yè dona jẹ lẹ hẹ mẹdepope he ma yin wẹnlatọ bo tindo ojlo nado wazọ́n to opli ji, podọ e dona dike mẹlọ ni yọnẹn eyin ewọ pegan. Mẹhe nọ deanana oplọn mẹlọ tọn (kavi mẹjitọ Klistiani de) dona tin to hodọdopọ lọ tẹnmẹ. Nubiọtomẹsi dopolọ lẹ kọ̀n wẹ mẹlọ po mẹhe jlo na lẹzun wẹnlatọ he ma ko yí baptẹm de po dona jẹ.—od weta 8 huk. 8.

HODIDỌ BẸJẸEJI TỌN

2. Nukunwhiwhe 1. To osẹ dopodopo mẹ, to ohàn po odẹ̀ bẹjẹeji tọn po godo, azinponọ Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po tọn na nọ fọnjlodotena mẹplidopọ lẹ gando tito-to-whinnu lọ go. Azinponọ lọ na zinnudo nuagokun he na hẹn ale wá na agun lọ hugan lẹ ji.

NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ

3. Hodidọ: Nukunwhiwhe 10. Hosọ lọ po bladopọ nuagokun tangan awe kavi atọ̀n po tọn yin awuwlena do Nuplọnwe Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po Tọn lọ mẹ. Hodidọ ehe dona yin didena mẹho agun tọn kavi devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn he pegan de. Eyin owe Biblu tọn yọyọ de wẹ na yin dogbapọnna to osẹ de mẹ, video homẹbibiọ tọn owe lọ tọn na nọ yin hihò. Hodọtọ lọ sọgan do kanṣiṣa he tin to video lọ po hosọ lọ po ṣẹnṣẹn lẹ hia. Etomọṣo, e dona dọhodo nuagokun he to nuplọnwe lọ mẹ lẹ ji. Humọ, eyin whenu tin, e dona yí yẹdide he yin awuwlena nado yidogọna nuhe na yin dogbapọnna lẹ zan ganji. E gán sọ yí alọdlẹndonu devo zan nado zinnudo nuagokun he na yin hodọdeji lẹ ji.

4. Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ: Nukunwhiwhe 10. Adà kanbiọ po gblọndo po tọn de wẹ, ehe ma biọ homẹbibiọ kavi tadonahó de. E na yin nukunpedego gbọn mẹho agun tọn kavi devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn he pegan de dali. Hodọtọ lọ dona kàn kanbiọ awe lọ lẹ sè mẹplidopọ lẹ. Humọ, ewọ sọgan de eyin e biọ dọ wefọ he yin dide lọ lẹ na yin hihia kavi lala. Gblọndo mẹplidopọ lẹ tọn ma dona zẹ̀ nukunwhiwhe daa (30 secondes) go.

5. Biblu Hihia: Nukunwhiwhe 4. Wehọmẹvi sunnu de wẹ dona penukundo azọ́ndenamẹ ehe go. Wehọmẹvi lọ dona hia fie yin didena ẹn lọ matin homẹbibiọ kavi tadonahó. Azinponọ opli lọ tọn dona tindo ojlo nado gọalọna wehọmẹvi lọ lẹ nado hiawe to aliho he sọgbe mẹ, po nukunnumọjẹnumẹ po, gọna dẹ́didi, nùzindo linlẹn he sọgbe ji, ogbè didiọ, otán mìmì he sọgbe podọ to jọwamọ-liho. Azọ́ndenamẹ Biblu hihia tọn delẹ nọ dite bọ devo lẹ nọ whègli, enẹwutu nugopọntọ Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po tọn dona hẹn nugopipe wehọmẹvi lẹ tọn do ayiha mẹ whenue e to azọ́ndena yé.

AWUWIWLENA LIZỌNYIZỌN KUNNUDEGBE TỌN

6. Nukunwhiwhe 15. Adà opli lọ tọn ehe yin awuwlena nado na dotẹnmẹ mẹlẹpo nado plọnazọ́n na lizọnyizọn lọ podọ nado hẹn azọ́nyinyọnẹn hodọdopọ tọn yetọn gọna nugopipe yẹwhehodidọ po mẹpinplọn po tọn yetọn pọnte dogọ. Eyin e biọ domọ, azọ́ndenamẹ ehelẹ sọgan yin didena mẹho agun tọn lẹ. Wehọmẹvi dopodopo dona wazọ́n do nupọnnamẹ he tin to alọnuwe Mẹpinplọn kavi Yiwanna Gbẹtọ Lẹ mẹ. Nupọnnamẹ lọ nọ sọawuhia to glọndo mẹ to azọ́ndenamẹ he to Nuplọnwe Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po Tọn mẹ godo. To whedelẹnu, adà de he yin hodọdopọ na nọ yin didenamẹ. Adà ehe dona yin didena mẹho agun tọn kavi devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn he pegan de.—Pọ́n hukan 15 he do lehe adà he yin hodọdopọ lẹ na nọ yì do hia.

7. Hodọdopọ de Bibẹjẹeji: Adà ehe sọgan yin didena wehọmẹvi sunnu kavi yọnnu. Alọgọtọ etọn dona yin mẹhe tindo vijinu dopolọ kavi hagbẹ whẹndo tọn etọn de. Wehọmẹvi lọ po alọgọtọ etọn po sọgan sinai kavi gbọṣi ote.—Nado mọ nudọnamẹ lẹ gando nuhe azọ́ndenamẹ ehe bẹhẹn po aliho nuzedonukọnnamẹ tọn po go, pọ́n hukan 12 po 13 po.

8. Afọdidona Mẹhe Do Ojlo Hia Lẹ: Adà ehe sọgan yin didena wehọmẹvi sunnu kavi yọnnu. Alọgọtọ etọn dona yin mẹhe tindo vijinu dopolọ. (km 5/97 w. 2) Wehọmẹvi lọ po alọgọtọ etọn po sọgan sinai kavi gbọṣi ote. Wehọmẹvi lọ na basi wadohia nuhe yè sọgan dọna mẹhe yè ko dekunnuna wayi de tọn.—Nado mọ nudọnamẹ lẹ gando nuhe azọ́ndenamẹ ehe bẹhẹn po aliho nuzedonukọnnamẹ tọn po go, pọ́n hukan 12 po 13 po.

9. Gbẹtọ lẹ Hinhẹn Zun Devi: Adà ehe sọgan yin didena wehọmẹvi sunnu kavi yọnnu. Alọgọtọ etọn dona yin mẹhe tindo vijinu dopolọ. (km 5/97 w. 2) Wehọmẹvi lọ po alọgọtọ etọn po sọgan sinai kavi gbọṣi ote. Wadohia ehe dona do adà plọnmẹ Biblu he ko to yìyì de tọn hia. Homẹbibiọ kavi tadonahó de bibasi ma yin dandan, adavo e yindọ nupọnnamẹ he ji wehọmẹvi lọ to azọ́nwa do niyẹn. E ma yin dandan dọ adà he yè biọ dọ ni gbadopọnna lọ pete ni yin hihia tọ́n gba, dile etlẹ yindọ mẹde sọgan wàmọ eyin e jlo e.

10. Zẹẹmẹ Nuyise Towe lẹ Tọn Bibasi: Eyin adà ehe yin hodidọ de, wehọmẹvi sunnu wẹ dona penukundego. Ṣigba eyin wadohia de wẹ, wehọmẹvi sunnu kavi yọnnu wẹ na penukundego. Alọgọtọ etọn na yin mẹhe tindo vijinu dopolọ kavi hagbẹ whẹndo tọn etọn de. Wehọmẹvi lọ na yí nudọnamẹ he to alọdlẹndonu lọ mẹ lẹ zan nado na gblọndo na kanbiọ he ji hosọ etọn sinai do. E na yí zinzin do na gblọndo lọ to aliho he họnwun mẹ. Wehọmẹvi lọ gán de nado yí zinjẹgbonu he yin alọdlẹndo lọ zan to azọ́n etọn whenu kavi lala.

11. Hodidọ: Wehọmẹvi sunnu de wẹ dona penukundo azọ́ndenamẹ ehe go. E na ze e donukọnnamẹ taidi hodidọ de na agun lọ. Eyin hodidọ lọ sinai do hóvila de ji to nudọnamẹ dogọ A alọnuwe lọ Yiwanna Gbẹtọ Lẹ mẹ, wehọmẹvi lọ dona dọhodo lehe yè sọgan zan wefọ lọ lẹ to lizọnyizọn lọ mẹ do ji. Di apajlẹ, e gán dọ ojlẹ he mẹ yè sọgan zan wefọ de te, zẹẹmẹ wefọ lọ tọn, gọna lehe yè sọgan yihojlẹdohogo do wefọ lọ ji hẹ mẹde do. Eyin hodidọ lọ sinai do dopo to hóvila he to nupinplọn alọnuwe Yiwanna Gbẹtọ Lẹ tọn mẹ de ji, wehọmẹvi lọ dona ze ayiha do lehe yè sọgan yí nuagokun lọ zan to lizọnyizọn lọ mẹ do ji. E gán dọhodo apajlẹ he to hóvila 1 nupinplọn lọ tọn mẹ ji, kavi do depope to wefọ he yin yiyidogọ nupinplọn lọ lẹ mẹ ji, eyin mọwiwà na gọalọ.

12. Nudọnamẹ: Nudọnamẹ he to hukan ehe po dehe bọdego po mẹ lẹ gando azọ́ndenamẹ “Hodọdopọ de Bibẹjẹeji” po “Afọdidona Mẹhe Do Ojlo Hia Lẹ” po tọn lẹ go. Adavo anademẹ devo yin nina, yanwle wehọmẹvi lọ tọn wẹ nado má nugbo Biblu tọn de hẹ mẹhe e to hodọ hẹ lọ bosọ ze dodonu dai na hodọdopọ devo. Wehọmẹvi lọ dona de hosọ de he yọ́n-na-yizan bosọ sọgbe hẹ ninọmẹ alọnu tọn lẹdo lọ tọn. E gán de nado donù owe kavi video he to Azọ́nwanu Mẹpinplọn tọn mítọn mẹ de go, e gán sọ de ma nado wàmọ. Kakati wehọmẹvi lẹ nido basi wadohia he yé ko plọn do tamẹ de, yé dona plọn aliho hodọhẹmẹ tọn lẹ, di apajlẹ ojlo tintindo to mẹdevo lẹ mẹ po hodidọ to jọwamọ-liho po.

13. Aliho Nuzedonukọnnamẹ Tọn Lẹ: Wehọmẹvi lọ na penukundo azọ́ndenamẹ etọn go sọgbe hẹ ninọmẹ lẹdo lọ tọn. Di apajlẹ:

(1) Whédegbè jẹ Whédegbè: Adà ehe bẹ kunnudide sọn họndekọn jẹ họndekọn hẹn, vlavo nukun sọ nukun, gbọn alokan ji kavi gbọn wekanhlanmẹ gblamẹ. E sọ bẹ afọdidona mẹhe mí ko dekunna to whenue mí to yẹwhehodọ sọn whédegbè jẹ whédegbe bọ yé do ojlo hia lẹ hẹn ga.
(2) Kunnudide Mayin Aṣa Tọn: Adà ehe nọ biọ dọ yè ni yí dotẹnmẹ he hundote lẹ zan nado diọ hodọdopọ de zun kunnudide. E gán yin linlẹn Biblu tọn de mimá hẹ mẹde to azọ́nmẹ, to wehọmẹ, to okọ́ towe mẹ, to ahihun mẹ, kavi to nuwiwa egbesọegbesọ tọn towe lẹ mẹ.
(3) Kunnudide Gbangba Tọn: E gán yin kẹkẹvi kunnudide tọn de zinzan, kunnudide to ajọwatẹn lẹ, kunnudide tòhomẹ-liho ji tọn, kunnudide to jipa ayidedai tọn lẹ mẹ, to húnglintẹn lẹ kavi to fidepope he yè gán mọ gbẹtọ lẹ te.

14. Video po Owe lẹ Po: Sọgbe hẹ ninọmẹ lọ, wehọmẹvi de gán de nado donù video kavi owe de go. Eyin azọ́ndenamẹ wehọmẹvi de tọn bẹ video de hẹn, kavi eyin wehọmẹvi lọ de nado zan video de, e na donù video lọ go bo dọhodeji, ṣigba e ma na hò e.

GBẸZAN KLISTIANI TỌN

15. To ohàn de godo, nukunwhiwhe 15 he bọdego na nọ bẹ adà dopo kavi awe he yin awuwlena nado gọalọna mẹplidopọ lẹ nado yí Ohó Jiwheyẹwhe tọn do yizan mẹ hẹn. Adavo anademẹ devo yin nina, adà ehelẹ sọgan yin didena mẹho agun tọn kavi devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn he pegan lẹ. Ṣigba, mẹho agun tọn lẹ kẹdẹ wẹ nuhudo agun tọn lẹ na nọ yin didena. Eyin adà de yin hodọdopọ, hodọtọ lọ gán kàn kanbiọ devo he gbọnvona dehe yin awuwlena lẹ sè. Homẹbibiọ etọn dona nọ glido, na e nido mọ whenu he pé nado gbadopọnna nuagokun tangan hosọ lọ tọn lẹ bo na dotẹnmẹ mẹplidopọ lẹ nado tindo mahẹ to hodọdopọ lọ mẹ. Eyin hokansemẹ de tin, e na yọ́n hugan dọ mẹhe yè na kanhose lọ ni wá oplò ji eyin e yọnbasi bo na gblọndo kanbiọ he yè na kanse e lẹ tọn.

16. Biblu Pinplọn Agun Tọn: Nukunwhiwhe 30. Adà ehe na nọ yin didena mẹho agun tọn he pegan lẹ. (To fie mẹho ma sù te lẹ, devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn he pegan lẹ sọgan yin yiyizan, eyin e biọ domọ.) Pipli mẹho lẹ tọn wẹ dona de mẹhe pegan nado deanana Biblu Pinplọn Agun Tọn. Mẹhe yin dide lẹ dona nọ deanana adà ehe to aliho dagbe mẹ nado sọgan nọ gànmẹ ji. Yé dona nọ zinnudo wefọ tangan lẹ ji bo gọalọna mẹlẹpo nado mọ nujọnu-yinyin nudọnamẹ he oplọn lọ bẹhẹn lẹ tọn. E na yọ́n dọ mẹhe yin dide lẹ ni gbadopọnna anademẹ he gando anadidena adà he yin kanbiọ po gblọndo po tọn lẹ go lẹ. (w23.04 w. 24, apotin) Eyin adà he yin dide na osẹ lọ ko yin dogbapọnna to gigọ́ mẹ, e masọ biọ dọ oplọn lọ ni yin kandlẹnna. To fie e yọnbasi te lẹ, anademẹtọ adà ehe tọn po wehiatọ voovo lẹ po dona nọ yin yiyizan to sẹmẹsẹmẹ. Eyin azinponọ Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po tọn biọ to anademẹtọ lọ si nado de whenu he na yin yiyizan na adà lọ pò, anademẹtọ lọ lọsu wẹ na de fie e na nọ glido te lẹ. E sọgan de ma nado biọ hihia hukan delẹ tọn.

HODIDỌ TADONA TỌN

17. Nukunwhiwhe 3. Azinponọ Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po tọn na basi bladopọ nuagokun yọ́n-na-yizan opli lọ tọn lẹ tọn. E sọ dona donù nuhe na yin dogbapọnna to osẹ he na bọdego mẹ go. E sọgan lá yinkọ wehọmẹvi he na wazọ́n to osẹ he na bọdego mẹ lẹ tọn, eyin whenu tin. Adavo anademẹ devo yin nina, azinponọ lọ wẹ na nọ hia nulila kavi wekanhlanmẹ he yin dandan tọn lẹ na agun lọ to tadonahó etọn whenu. Nudọnamẹ he nọ yin nùdego whẹwhẹ lẹ, taidi tito kunnudegbe tọn po aimẹ jijlado tọn po, ma dona yin lilá sọn oplò ji, kakatimọ yé dona yin titẹdo owhlẹ nudọnamẹ tọn ji. Eyin nulila kavi wekanhlanmẹ delẹ ma sọgan yin hihia to gànmẹ he yin didena tadonahó azinponọ lọ tọn gblamẹ, e dona biọ to mẹmẹsunnu he na wazọ́n to adà Gbẹzan Klistiani tọn mẹ lẹ si nado jo nukunwhiwhe kleun delẹ do eyin e biọ domọ. (Pọ́n hukan 16 po 19 po.) Ohàn po odẹ̀ po wẹ na dotana opli lọ.

PIPÀ PO AYINAMẸ PO

18. To azọ́ndenamẹ wehọmẹvi lẹ tọn dopodopo godo, azinponọ Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po tọn lọ tindo nudi nukunwhiwhe dopo nado nọ na pipà po ayinamẹ po sinai do nupọnnamẹ he yin dide lọ ji. To whenue azinponọ to oylọ-basina wehọmẹvi de, ewọ ma na dọ nupọnnamẹ he ji e na wazọ́n do gba. Ṣigba to whenue wehọmẹvi lọ ko wazọ́n fó bọ azinponọ lọ ko dọ adà azọ́n lọ tọn delẹ he jẹna pipà godo, ewọ na dọ jẹhẹnu hodidọ tọn he ji wehọmẹvi lọ wazọ́n do po nuhewutu wehọmẹvi lọ do yí nupọnnamẹ enẹ zan ganji po. E gán sọ yí homẹdagbe do dọ nuhewutu e do jẹ dọ wehọmẹvi lọ ni na ayidonugo jẹhẹnu hodidọ tọn enẹ dogọ, po lehe e gán wàmọ do po. Azinponọ lọ sọ sọgan dọhodo adà wadohia lọ tọn devo lẹ ji eyin e mọdọ wehọmẹvi lọ kavi mẹplidopọ lẹ na mọaleyi sọn e mẹ. Ayinamẹ mẹjlọdote tọn devo sinai do alọnuwe Yiwanna Gbẹtọ Lẹ, alọnuwe Mẹpinplọn kavi owe Mọaleyi ji sọgan yin nina to nuglọ to opli godo kavi to ojlẹ devo mẹ gando nupọnnamẹ he yin didena wehọmẹvi lọ kavi nupọnnamẹ devo go.—Na anademẹ dogọ gando azọngban azinponọ Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po tọn gọna ayinamẹtọ alọgọtọ tọn go, pọ́n hukan 19, 24, po 25 po.

GÀNMẸ

19. Adà depope ma dona zẹ̀ gànmẹ go, etlẹ yin ayinamẹ azinponọ Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po tọn lẹ lọsu. Dile etlẹ yindọ Nuplọnwe Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn Mítọn po Tọn nọ dọ gànmẹ adà dopodopo tọn, eyin hosọ lọ ko yin dogbapọnna to gigọ́ mẹ, e masọ biọ dọ nudọnamẹ devo lẹ ni yin yiyidogọ nado yí whenu he yin dide lọ lẹpo zan. Eyin mẹhe penukundo adà opli lọ tọn delẹ go dù gànmẹ, azinponọ Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po tọn kavi ayinamẹtọ alọgọtọ na na ayinamẹ nuglọ tọn mẹlọ lẹ. (Pọ́n hukan 24 po 25 po.) Opli lọ blebu gọna ohàn po odẹ̀ po ma dona zẹ̀ gànhiho 1 e lán nukunwhiwhe 45 go.

DLAPỌN NUGOPỌNTỌ LẸDO TỌN

20. Whenue agun de tindo dlapọn nugopọntọ lẹdo tọn, tito-to-whinnu Nuplọnwe Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po Tọn na nọ yin hihodo po vogbingbọn kleun ehe po: Hodidọ sinsẹ̀nzọn tọn nukunwhiwhe 30 tọn he nugopọntọ lẹdo tọn nọ na wẹ na diọtẹnna Biblu Pinplọn Agun tọn to adà lọ Gbẹzan Klistiani tọn glọ. Jẹnukọnna hodidọ sinsẹ̀nzọn tọn lọ, azinponọ Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po tọn na basi bladopọ osẹ lọ tọn bo dọ nuagokun osẹ he ja tọn delẹ. E nasọ basi nulila he yin dandan tọn lẹ bọ to enẹgodo e na basi oylọna nugopọntọ lẹdo tọn. To hodidọ sinsẹ̀nzọn tọn lọ godo, nugopọntọ lẹdo tọn na yí ohàn he jlo e do dotana opli lọ. E gán basi oylọna mẹmẹsunnu devo nado hodẹ̀ tadona tọn. To dlapọn nugopọntọ tọn whenu, klasi devo depope ma na nọ yin bibasi to ogbè he agun lọ nọ do mẹ. Kándo de sọgan nọ basi opli etọn lẹ, etlẹ yin to whenue nugopọntọ lẹdo tọn wá dla agun he glọ e te pọ́n. Ṣigba, kándo lọ dona nọ kọnawudopọ hẹ agun he glọ e te to hodidọ sinsẹ̀nzọn tọn nugopọntọ lẹdo tọn whenu.

OSẸ PLIDOPỌ TỌN

21. To osẹ plidopọ lẹdo tọn kavi plidopọ daho tọn mẹ, opli agun tọn depope ma na yin bibasi. Yè dona flinnu agun lọ dọ mẹdopodopo kavi whẹndo dopodopo dona gbadopọnna tito-to-whinnu opli tọn na osẹ enẹlẹ.

OSẸ OFLIN TỌN

22. Eyin Oflin jẹ do azán depope ji to osẹ gblamẹ, Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po tọn de ma na tin.

NUGOPỌNTỌ OPLI GBẸZAN PO LIZỌNYIZỌN PO TỌN

23. Mẹho he yin dide gbọn pipli mẹho lẹ tọn dali de wẹ na yin nugopọntọ Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po tọn. E na nọ hẹn ẹn diun dọ opli ehe yin tito-basina ganji bo yin bibasi sọgbe hẹ anademẹ ehelẹ. Hodọdopọ dagbe dona tin to ewọ po ayinamẹtọ alọgọtọ po ṣẹnṣẹn. Tlolo he nugopọntọ Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po tọn mọ Nuplọnwe Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po Tọn yí, e na nọ de azọ́n he opli osẹ ṣẹnṣẹn tọn osun awe lọ lẹpo tọn bẹhẹn lẹ namẹ. Ehe bẹ adà he ma yin wehọmẹvi lẹ tọn po dehe yin wehọmẹvi lẹ tọn po didenamẹ hẹn. E nasọ nọ de azinponọ opli osẹ ṣẹnṣẹn tọn sọn mẹhe pipli mẹho lẹ tọn de nado yin azinponọ opli tọn lẹ mẹ ga. (Pọ́n hukan 3-16 po 24 po.) To whenue e to azọ́ndena wehọmẹvi lẹ, e dona lẹnnupọndo owhe, numimọ po awuvivo hodidọ tọn wehọmẹvi lọ tọn gando hosọ lọ go po ji. E dona wà nudopolọ to whenue e to adà opli lọ tọn he pò lẹ denamẹ ga. Azọ́ndenamẹ lọ lẹpo dona nọ yin mimá e whè gbau osẹ atọ̀n jẹnukọnna azán he gbè yé na wà azọ́n lọ. Azọ́ndenamẹwe Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn Mítọn po Tọn (S-89) wẹ na nọ yin yiyizan na azọ́ndenamẹ wehọmẹvi tọn lọ lẹ. Nugopọntọ Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po tọn dona nọ hẹn ẹn diun dọ vọkan tito-to-whinnu opli lọ blebu tọn yin titẹdo owhlẹ nudọnamẹ tọn ji. Pipli mẹho lẹ tọn gán de mẹho agun tọn devo kavi devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn de nado nọ gọalọna ẹn. Etomọṣo, mẹho agun tọn lẹ kẹdẹ wẹ dona nọ yin yiyizan nado de adà he ma yin wehọmẹvi tọn lẹ namẹ.

AZINPONỌ OPLI GBẸZAN PO LIZỌNYIZỌN PO TỌN

24. To osẹ dopodopo mẹ, mẹho agun tọn dopo na nọ yin azinponọ na Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po tọn. (To agun he mẹ mẹho ma sù te lẹ, devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn he pegan lẹ sọgan yin yiyizan eyin e biọ domọ.) Ewọ wẹ na wleawuna homẹbibiọ po tadonahó po. Ewọ wẹ nasọ basi oylọna mẹhe na ze adà voovo lẹ donukọnnamẹ, podọ eyin mẹho ma sù to agun lọ mẹ, ewọ sọgan sọ ze adà opli lọ tọn devo donukọnnamẹ, titengbe adà he biọ dọ yè ni do video hia bo ma biọ hodọdopọ lẹ. Hodidọ etọn to vivọnu adà dopodopo tọn dona nọ nọ̀ glido. Pipli mẹho lẹ tọn wẹ na de mẹho he pegan nado hẹn azọngban ehe di lẹ. Mẹho he pegan lọ lẹ na nọ yin dide sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ nado penukundo azọngban ehe go. Sọgbe hẹ ninọmẹ agun lọ tọn, nugopọntọ Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po tọn sọgan nọ yin azinponọ whẹwhẹ hugan mẹho he pò bo pegan lẹ. Eyin mẹho de pegan nado deanana Biblu Pinplọn Agun tọn, e yọnbasi dọ ewọ pegan nado yin azinponọ na Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po tọn ga. Ṣigba, mì jaale bo hẹn do ayiha mẹ dọ mẹho he nọ yin dide taidi azinponọ lẹ dona nọ yí owanyi do pà wehọmẹvi lẹ. Yé sọ dona nọ na yé ayinamẹ, eyin e biọ domọ. Azinponọ lọ sọ dona hẹn ẹn diun dọ opli lọ fó do gànmẹ. (Pọ́n hukan 17 po 19 po.) Eyin tẹnmẹ tin bọ azinponọ lọ jlo, e sọgan nọ ṣite to miklo ote tọn de kọ̀n to oplò lọ ji nado basi oylọna mẹhe na ze adà dopodopo donukọnnamẹ, dile yè to miklo jlado na mẹlọ lọsu to oplò ji to miklo hodọtọ tọn kọ̀n. Mọdopolọ, azinponọ lọ sọgan jlo nado sinai to tafo de kọ̀n to azọ́ndenamẹ Biblu hihia tọn whenu podọ to adà lọ Awuwiwlena Lizọnyizọn Kunnudegbe tọn whenu. Ehe gán zọ́n bọ whenu lọ na yin yiyizan ganji.

AYINAMẸTỌ ALỌGỌTỌ

25. Eyin e yọnbasi, e na yọ́n nado yí mẹho agun tọn he yin hodọtọ numimọnọ de zan na lẹblanulọkẹyi enẹ. Eyin nuhudo etọn tin, ayinamẹtọ alọgọtọ dona na ayinamẹ nuglọ tọn mẹho agun tọn kavi devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn de gando azọ́n he e wà to oplò ji go. E gán yin adà Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po tọn lẹ, hodidọ na mẹlẹpo, anadidena Oplọn Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn kavi Biblu Pinplọn Agun tọn gọna wehihia to Oplọn Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn kavi Biblu Pinplọn Agun tọn whenu. (Pọ́n hukan 19.) Eyin mẹho he yin hodọtọ po mẹplọntọ dagbe lẹ po sù to agun lọ mẹ, mẹho he pegan lẹ sọgan nọ diọ yede to whemẹwhemẹ nado penukundo azọngban ehe go. E ma yin dandan dọ ayinamẹtọ alọgọtọ ni nọ na ayinamẹ to nuzedonukọnnamẹ lẹpo godo gba.

KLASI DEVO LẸ

26. Eyin sọha wehọmẹvi lẹ tọn sù, agun lẹ sọgan wleawuna klasi devo lẹ na azọ́ndenamẹ wehọmẹvi tọn lẹ. Klasi dopodopo dona tindo ayinamẹtọ he pegan de, podọ e na yọ́n hugan dọ ni yin mẹho agun tọn. To fie nuhudo tin te lẹ, devizọnwatọ lizọnyizọnwiwa tọn he pegan de sọgan hẹn azọngban ehe di. Pipli mẹho lẹ tọn wẹ na de mẹhe na hẹn azọngban lọ di bosọ de eyin mẹmẹsunnu voovo lẹ wẹ na nọ diọ yede. Ayinamẹtọ lọ dona hodo anademẹ he to hukan 18 mẹ lẹ. Eyin klasi devo tin, e na nọ yin bibiọ to wehọmẹvi lọ lẹ si nado yì klasi lọ to adà lọ Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn lẹ he to Nuhọakuẹ lẹ sọn Ohó Jiwheyẹwhe Tọn mẹ glọ godo. Yé dona kọnawudopọ hẹ agun lọ to whenue wehọmẹvi godo tọn ko wà azọ́n etọn godo.

VIDEO LẸ

27. Video delẹ na nọ yin pinpọn to opli ehe whenu. Video he na yin pinpọn to opli osẹ ṣẹnṣẹn tọn whenu lẹ na nọ tin-to-aimẹ to JW Library^® mẹ, bo sọgan yin hihò to nuyizan voovo lẹ ji.

S-38-EG 11/23