Mẹjitọ lẹ Emi—Mì Basi Hihọ́na Ovi Mìtọn Lẹ!

TO WEHỌMẸ daho Nigeria tọn de mẹ, viyọnnu de he diyin na fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn nọ jaya nado na ayinamẹ hagbẹ etọn wehọmẹvi yọnnu lẹ do whẹho zanhẹmẹ tọn lẹ ji. Dopo to amasin he e nọ jlẹ namẹ na hòdide wẹ bia stout heyin ṣiṣakadopọ sinsinyẹn po nugonu taba tọn po. Otàn etọn lẹ, he e nọ ṣinyan sọn owe yẹdide fẹnnuwiwa tọn lẹ mẹ, nọ dù to susu hagbẹ wehọmẹvi etọn lẹ ji. Delẹ jẹ numimọ zanhẹmẹ tọn tindo ji, podọ dopo to yé mẹ mọhò. Nado sọgan dehò lọ, e nù nuṣakadopọ stout po taba tọn lọ po. To ganhiho kleun delẹ godo, e jẹ ohùn slú ji. Azán vude godo, e kú to dotowhé.

To aihọn egbezangbe tọn mẹ, jọja susu nọ to hodọ madoalọte gando zanhẹmẹ go, bo nọ hẹn vasudo wá todoaitọ he nọ yí nuhe yè dọ lẹpo sè lẹ ji. Hlan mẹnu dè wẹ jọja lẹ dona lẹhlan nado sọgan mọ oyọnẹn he pegan he na basi hihọ́na yé lọ? Lehe e nọ yọ́n do sọ to whenuena yé pọ́n hlan mẹjitọ jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn yetọn lẹ, he tindo azọngban lọ nado plọn yé whẹ́n to “hihò po hokọnamẹ Oklunọ tọn po mẹ.”—Efesunu lẹ 6:4.

Walọyizan Omẹ Aflika Tọn lẹ Hlan Nuplọnmẹ Zanhẹmẹ Tọn

Lẹdo aihọn pé, susu mẹjitọ lẹ tọn nọ mọ ẹn taidi nuhe vẹawu nado dọho hẹ ovi yetọn lẹ do whẹho zanhẹmẹ tọn lẹ ji. Ehe na titengbe tọn yin nugbo to Aflika. Donald, otọ́ de to Sierra Leone doayi e go dọmọ: “Dibla yindọ e ma tlẹ nọ yin bibasi lala. E mayin apadewhe aṣa Aflika tọn nado wàmọ gba.” Yọnnu Nigerianu de he yinkọ etọn yin Confident yigbe dọmọ: “Mẹjitọ ṣie lẹ pọ́n zanhẹmẹ hlan taidi nude he ma dona yin nudego to gbangba; osùnú aṣa tọn de wẹ e yin.”

To aṣa Aflika tọn delẹ mẹ, e nọ yin pinpọn hlan taidi nuhe kudiho nado donu hogbe he gando zanhẹmẹ go lẹ taidi onẹ́, vísìn, kavi gojijẹ. Onọ̀ Klistiani de tlẹ dosẹ́nna viyọnnu etọn ma nado yí hogbe lọ “zanhẹmẹ” zan, dile etlẹ yindọ e yigbe na viyọnnu lọ nado yí hogbe lọ “galilọ” zan. To vogbingbọn mẹ, Ohó Jiwheyẹwhe Tọn Biblu dọho po nujikudo po gando zanhẹmẹ po vijinu lẹ po go. (Gẹnẹsisi 17:11; 18:11; 30:16, 17; Levitiku 15:2) Lẹndai ehe tọn mayin nado hẹnmẹ jọsi kavi nado fọnjlodotenamẹ gba ṣigba nado basi hihọ́na podọ nado plọn omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ.—2 Timoti 3:16.

Gbọnvona aṣa osù tọn lẹ, whẹwhinwhẹ́n devo he wutu mẹjitọ delẹ nọ dọ̀n yonu-dogodo yin didohia gbọn otọ́ Nigerianu de dali dọmọ: “Eyin yẹn dọhodo zanhẹmẹ ji hẹ ovi ṣie lẹ, e sọgan whàn yé nado sọgan doalọ to zanhẹmẹ fẹnnuwiwa tọn mẹ.” Ṣigba be nudọnamẹ, yẹyinọ he sinai do Biblu ji lẹ gando zanhẹmẹ go na na tuli ovi lẹ nado whlẹndo bosọ yì tindo numimọ etọn wẹ ya? Lala, e mayin mọ gba. Na nugbo tọn, e sọgan yindọ lehe oyọnẹn he jọja lẹ tindo whè do sọ, mọwẹ yọnbasi lọ sù sọ dọ yé sọgan yawu jai jẹ nuhahun mẹ. “Nuyọnẹn [he sinai do oyọnẹn he pegan ji] yin na hihọ́ de,” wẹ Biblu dọ.—Yẹwhehodọtọ 7:12, NW.

To oló Jesu tọn mẹ, dawe nuyọnẹntọ de, mọ yọnbasi oyujẹhọn sọgodo tọn de hlan nukọn, bo gbá ohọ̀ etọn do osé ji to whenuena dawe nulunọ de gbá ohọ̀ etọn do tọ̀kẹ́n ji bosọ jiya nugbajẹmẹji tọn. (Matiu 7:24-27) Mọdopolọ, otọ́ Klistiani nuyọnẹntọ lẹ, to yinyọnẹn mẹ dọ ovi yetọn lẹ na pannukọn kọgbidinamẹnu taidi oyujẹhọn tọn lẹ nado sọgbe hẹ nujinọtedo fẹnnuwiwa zanhẹmẹ aihọn tọn lẹ, nọ na huhlọn ovi yetọn lẹ to oyọnẹn he pegan po nukunnumọjẹnumẹ he na gọalọna yé nado gbọṣi dolilo mẹ po.

Whẹwhinwhẹ́n dogọ na nuhewutu mẹjitọ susu lẹ ma nọ dọhodo zanhẹmẹ ji hẹ ovi yetọn lẹ yin didọ dogbọn yọnnu Aflikanu de dali dọmọ: “To whenuena yẹn yin jọja de, mẹjitọ Kunnudetọ ṣie lẹ ma dọhodo whẹho zanhẹmẹ tọn ji hẹ mi pọ́n gbede, enẹwutu e ma ko wá ayiha ṣie mẹ pọ́n nado dọhodo onú ehelẹ ji hẹ ovi ṣie lẹ gba.” Ṣigba, kọgbidinamẹnu lẹ to susu deji do jọja egbezangbe tọn lẹ ji hugan lehe e yin do na jọja lẹ to owhe 10 kavi 20 lẹ die wayi. Ehe mayin nupaṣamẹ de gba. Ohó Jiwheyẹwhe Tọn dọ dọdai dọ “to azán lẹ godo . . . , mẹylankan lẹ, po mẹklọtọ lẹ po na to yinylan yì nukọn, yé na to mẹklọ, yè nasọ to yé klọ.”—2 Timoti 3:1, 13.

Yidogọna nuhahun lọ wẹ whẹwhinwhẹ́n lọ dọ ovi susu lẹ nọ whleawu kavi ma penugo nado dè aṣli hia mẹjitọ yetọn lẹ gba. Hodọdopọ adà-awe tọn do whẹho he mayin nujọnu sọmọ lẹ ji ma tlẹ nọ saba tin gba. Jọja owhe-19-mẹvi de doavigbè dọmọ: “Yẹn ma nọ dọhodopọ do onú lẹ ji hẹ mẹjitọ ṣie lẹ gba. Hodọdopọ dagbe de matin to yẹn po otọ́ ṣie po ṣẹnṣẹn gba. Ewọ ma nọ dotoai gba.”

Jọja lẹ sọgan sọ dibu dọ dodinnanu lẹ gando whẹho zanhẹmẹ tọn go na hẹn kọdetọn ylankan lẹ wá. Viyọnnu owhe-16-mẹvi de dọmọ: “Yẹn ma nọ dọhodo nuhahun zanhẹmẹ tọn lẹ ji hẹ mẹjitọ ṣie lẹ gba na aliho he mẹ yé nọ yinuwa hẹ onú mọnkọtọn lẹ do wutu. To ojlẹ de mẹ wayi mẹdaho ṣie yọnnu kàn kanbiọ delẹ sè Mama gando zanhẹmẹ go. Kakati Mama ni gọalọna ẹn po nuhahun etọn lẹ po, e lẹzun nuvẹdomẹtọ gando linlẹn etọn lẹ go. Mama nọ saba ylọ mi bo nọ dindona dogbọn mẹdaho ṣie yọnnu dali, to ojlẹ delẹ mẹ nọ tindo ayihaawe dogbọn walọ dagbe etọn lẹ dali. Yẹn ma jlo na jiya owanyi Mama tọn hinhẹnbu gba, enẹwutu yẹn ma nọ dọho hẹ ẹ gando nuhahun ṣie lẹ go gba.”

Naegbọn yè Nado Plọnmẹ?

Pinplọn ovi mítọn lẹ jẹ obá he pegan mẹ do whẹho zanhẹmẹ tọn lẹ ji mayin nuhe sọgbe nado wà kẹdẹ gba ṣigba yin nuhe yọ́n hugan nado wà lọ. Eyin mẹjitọ lẹ ma plọn ovi yetọn lẹ dogbọn zanhẹmẹ dali, mẹdevo lẹ na wàmọ—yèdọ jẹnukọnna whenuena mẹjitọ lẹ na donukun etọn podọ dibla yindọ e ma na tin to gbesisọmẹ hẹ nunọwhinnusẹ́n jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn lẹ gba. Viyọnnu owhe-13-mẹvi de tindo mahẹ to galilọ mẹ na e yin didọna gbọn wehọmẹgbẹ́ de dali dọ eyin ewọ ma tlọ́n alọji, e na jiya awufiẹsa sinsinyẹn tọn to sọgodo. “Yé na sán apadewhe ayú vijinu towe tọn sẹ̀ po sizo po,” wẹ yè dọna ẹn. To whenuena e yin kinkanse to godo mẹ nuhewutu ewọ ma dọ nuhe e ko sè lọ na onọ̀ Klistiani etọn, viyọnnu lọ gblọn dọ whẹho mọnkọtọn lẹ ma nọ yin hodọdeji hẹ mẹhomẹ lẹ pọ́n gbede.

Viyọnnu Nigerianu de dọmọ: “Wehọmẹvi họntọn ṣie lẹ tẹnpọn nado hẹn mi tindo nujikudo dọ zanhẹmẹ yin nude he gbẹtọ he tin to ganji lẹpo dona tindo mahẹ to e mẹ. Yé dọna mi dọ eyin yẹn ma tindo mahẹ to zanhẹmẹ mẹ todin, to whenuena yẹn na tindo owhe 21, yẹn na jẹ numimọ awutuzọ̀n de tindo ji he na tindo nuyiwadomẹji nugbajẹmẹji tọn do yọnnu-yinyin ṣie ji. Enẹwutu, nado dapana owù ylankan mọnkọtọn, yé dọ dọ, e yọ́n nado tindo numimọ zanhẹmẹ tọn jẹnukọnna alọwle.”

Dile e yindọ e ko tindo hodọdopọ dagbe hẹ mẹjitọ etọn lẹ, to afọdopolọji e doayi tasọnu de go hẹ nuhe e plọn to whégbè lọ. “Dile yẹn ko nọ basi do, yẹn lẹkọyi whégbè bo dọ nuhe yé ko dọna mi to wehọmẹ na onọ̀ ṣie.” Onọ̀ etọn penugo nado jẹagọdo nudọnamẹ lalo tọn lọ.—Yijlẹdo Howhinwhẹn lẹ 14:15 go.

Gbọn oyọnẹn he yin nuhudo lọ nina nado gọalọna ovi lẹ nado jẹ nuyọnẹn jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn kọ̀n do whẹho zanhẹmẹ tọn lẹ ji dali, mẹjitọ lẹ nọ hẹn yé pegan nado yọ́n ninọmẹ owù tọn lẹ podọ nado yọ́n omẹ he nọ jlo nado yí yé zan lẹ. E nọ gọalọ nado basi hihọ́ na yé sọta ahungbado asamẹzọ̀n lẹ tọn po hòmimọ he yè ma jlo lẹ po. E nọ yidogọna osi-mẹdetiti tọn yetọn po sisi he yé nọ mọyi sọn mẹdevo lẹ dè po. E nọ hẹn yé vò sọn nukunnumamọjẹnumẹ lẹ po magbọjẹ po si. E nọ wleawuna walọyizan dagbe, yèdọ walọyizan nujikudo tọn hlan zanhẹmẹ he sọgbe, bo nọ yidogọna ayajẹ eyin yé wlealọ to godo mẹ. E sọgan gọalọna yé nado hẹn teninọ he yè kẹalọyi de go hẹ Jiwheyẹwhe. Podọ dile ovi lẹ mọ mẹtọnhopọn owanyinọ heyin didohia yé lẹ, e sọgan whàn yé nado na sisi po owanyi po mẹjitọ yetọn lẹ dogọ.

Hodọdopọ Dagbe

Na mẹjitọ lẹ nido sọgan hẹn ayinamẹ yetọn sọgbe hẹ nuhudo ovi yetọn lẹ tọn, hodọdopọ dona tin. Adavo mẹjitọ lẹ yọ́n nuhe tin to ayiha po ahun ovi yetọn lẹ tọn po mẹ, ayinamẹ he sọgbe sọgan yin alemọyinu vude poun, yèdọ dile dotó de sọgan tẹnpọn nado jlẹ amasin de to mayọn wunmẹ azọ̀n he awutunọ lọ to jijẹ tọn. Nado yin ayinamẹtọ kọdetọn dagbenọ lẹ, mẹjitọ lẹ dona yọ́n nuhe ovi yetọn lẹ nọ lẹnpọn bosọ nọ tindo numọtolanmẹ etọn na nugbo tọn. Yé dona mọnukunnujẹ kọgbidinamẹnu po nuhahun lẹ po he ovi yetọn lẹ to pinpannukọn gọna kanbiọ he to tuklado yé lẹ mẹ. Onú titengbe de wẹ e yin nado dotoai po sọwhiwhe po hlan ovi lẹ, nado “yawu nado sè, . . . whleawu nado gblọn.”—Jakobu 1:19; Howhinwhẹn lẹ 12:18; Yẹwhehodọtọ 7:8.

E nọ yí whenu, homẹfa, po vivẹnudido po na mẹjitọ lẹ nado wleawuna bo hẹn haṣinṣan pẹkipẹki de go hẹ ovi yetọn lẹ, yèdọ haṣinṣan de he mẹ ovi lẹ nọ vòawu nado dè numọtolanmẹ sisosiso yetọn lẹ tọ́n te. Lehe e nọ yin nuhe yọnwhanpẹ do to whenuena ehe yin jijẹ e kọ̀n! Otọ́ Wheyihọ Aflikanu de he tindo ovi atọ́n dọmọ: “Yẹn yin otọ́ de po mẹhe go yè nọ deji do de po. Ovi lẹ nọ vòawu nado dọhodo hosọ lẹpo ji hẹ mi, gọna zanhẹmẹ. Yèdọ viyọnnu lẹ tlẹ nọ deji do yẹn go. Mí nọ yí whenu zan nado dọhodo nuhahun yetọn lẹ ji. Yé lọsu lẹ sọ nọ má ayajẹ yetọn lẹ hẹ mi ga.”

Bola, dopo to viyọnnu etọn lẹ mẹ, dọmọ: “Yẹn ma nọ whlá aṣli depope sọn otọ́ ṣie dè gba. Otọ́ ṣie yin mẹtọnhopọntọ po awuvẹmẹtọ po. E ma nọ vannukun do mí kavi yinuwa hẹ mí po fifiẹ po gba, etlẹ yin to whenuena mí ko wà nuhe ma sọgbe. Kakati nado lẹzun adidutọ, e na keje whẹho lọ pọ́n bo na do nuhe mí dona wà kavi ma dona wà hia mí. E nọ saba dlẹnalọdo owe Jọja tọn po owe Ayajẹ Whẹndo Tọn lọ po.”a

To whenuena e yọnbasi, e nọ yin nuhe yọ́n na mẹjitọ lẹ nado bẹ hodidọ hẹ ovi yetọn lẹ gando zanhẹmẹ go jẹeji to whenuena ovi lọ lẹ pò to ovu taun. Ehe nọ ze dodonu lọ dai na hodọdopọ he na to nukọnzindo gbọn owhe aflanmẹ tọn he nọ saba yin awusinyẹn tọn lẹ gblamẹ. To whenuena hodọdopọ lẹ mayin bibẹjẹeji do mẹwhenu, e nọ vẹawu to whedelẹnu nado bẹ yé jẹeji to godo mẹ, ṣigba e sọgan yin bibasi. Onọ̀ ovi atọ́n tọn de dọmọ: “Yẹn hẹn dee po huhlọn po nado dọho dogbọn dali etọn kaka yẹn, kavi ovi lọ masọ nọ kuwinyan dogbọn dali etọn bà.” Po dagbemẹ-ninọ ovi towe tọn po to owù mẹ, vivẹnudido mọnkọtọn yin nuhe jẹ na jide tọn.

Ovi Heyin Hihọ́ Basina Bosọ Yin Homẹhunnọ Lẹ

Ovi lẹ nọ yọ́n pinpẹn mẹjitọ he gbọn owanyi dali hẹn yé pegan po oyọnẹn he na basi hihọ́na yé lẹ po tọn. Gbadopọnna hodidọ lẹ gbọn delẹ to Kunnudetọ Jehovah Tọn Aflika tọn lẹ dali:

Mojisola to owhe 24-mẹvi whenu dọmọ: “Yẹn na gbọṣi pẹdido mẹ to whepoponu hlan onọ̀ ṣie. Ewọ na mi nuplọnmẹ he yin nuhudo etọn tindo do zanhẹmẹ ji to ojlẹ he sọgbe lọ mẹ. Dile winyan tlẹ nọ hù mi to whenuena ewọ to hodọdo whẹho enẹlẹ ji to whenuena yẹn gbẹ́ tin to pẹvi, todin yẹn mọ onú dagbe he onọ̀ ṣie wà na mi lẹ.”

Iniobong yidogọ dọmọ: “Yẹn nọ saba hunhomẹ to whenuena yẹn pọ́n godo bosọ lẹnnupọn do nuhe Mama ko wà na mi wayi gbọn nina nuplọnmẹ he pegan mi do zanhẹmẹ ji dali. E ko yin alọgọnamẹnu titengbe de to anadidena mi hlan yọnnu-yinyin mẹ. Yẹn dopà nado wà onú dopolọ hlan ovi sọgodo tọn ṣie lẹ.”

Owhe-fọtọ̀nnukunẹnẹ-mẹvi Kunle dọmọ: “Mẹjitọ ṣie lẹ ko gọalọna mi nado pehẹ kọgbidinamẹnu lẹ do zanhẹmẹ vọnu ji sọn yọnnu aihọn mẹ tọn lẹ dè. Eyin e mayin na oplọn he yé na mi tọn wutu wẹ, yẹn na ko jai jẹ ylando mẹ. To whepoponu wẹ yẹn na nọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia na nuhe yé wà.”

Christiana dọmọ: “Yẹn nọ mọ alè susu yí sọn hodọdopọ de tintindo hẹ onọ̀ ṣie mẹ gando zanhẹmẹ go. Yẹn ko yin hihọ́-basina sọn awutuzọ̀n mẹhutọ lẹ po hòmimọ he yè ma jlo lẹ po si, podọ yẹn ko penugo nado ze apajlẹ dagbe de dai na nọvisunnu po nọviyọnnu ṣie pẹvi lẹ po. Yẹn ko sọ duale sisi tọn sọn gbẹtọ lẹ dè, podọ asu sọgodo tọn ṣie na na sisi mi ga. Na titengbe tọn, yẹn tindo haṣinṣan dagbe de hẹ Jehovah Jiwheyẹwhe na gbedide etọn lẹ yìnyìn wutu.”

Bola, heyin nudego jẹnukọn wayi, dọmọ: “Yẹn tindo klasi-gbẹ́ de he dọ dọ zanhẹmẹ sọgan yin vivi etọn dù matin gbemima alọwle tọn depope. Hlan ewọ, aihundanu de wẹ e yin. Ṣigba, e mọ dọ e mayin aihundanu de gba to whenuena e mọho bo ma sọgan wlan mẹtẹnpọn gbedewema mimọyi sọn wehọmẹ tọn hẹ mí. Eyin yẹn ma ko tindo otọ́ dagbe de nado deanana mi, vlavo yẹn sọgan ko tin taidi ewọ, he mọ nuplọnmẹ yí gbọn numimọ sinsinyẹn lẹ dali.”

Dona nankọ die to whenuena mẹjitọ Klistiani lẹ gọalọna ovi yetọn lẹ nado lẹzun “nuyọnẹntọ hlan whlẹngán” to aihọn he hùn-tadu gando zanhẹmẹ go ehe mẹ! (2 Timoti 3:15) Nudọnamẹ sinai do Biblu ji yetọn tin taidi okọ̀jẹ́ he nọ doaṣọ bosọ nọ hẹn ovi lẹ yin whanpẹnọ to nukun Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ. (Howhinwhẹn lẹ 1:8, 9) Ovi lẹ nọ tindo numọtolanmẹ hihọ́ tọn, podọ mẹjitọ lẹ nọ duvivi pekọhẹnwanamẹ sisosiso tọn. Otọ́ Aflikanu de he nọ saba tẹnpọn nado hẹn ohọ̀n hodọdopọ tọn do nùvo hẹ ovi aflanmẹ etọn lẹ dọmọ: “Mí tindo jijọho ayiha mẹ tọn. Mí tindo jide dọ ovi mítọn lẹ yọ́n nuhe nọ hẹn homẹ Jehovah tọn hùn lẹ; yé ma sọgan yin hinhẹn buali gbọn gbonutọ lẹ dali gba. Mí tindo jide dọ yé ma na wà onú lẹ he na hẹn awufiẹsa wá whẹndo lọ ji gba. Yẹn dopẹna Jehovah dọ yé ko suwhẹna jidedomẹgo mítọn.”

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Yẹdide to weda 10]

Jọja Klistiani lẹ he mọ nudọnamẹ sinai do Biblu ji yí sọn mẹjitọ yetọn lẹ dè sọgan gbẹ́ hodidọ heyin kọslona he jọja devo lẹ nọ dọ dai