Lẹblanulọkẹyi Họakuẹ Sinsẹ̀nzọn Wiwe Tọn Lẹ
AZỌ́NDENAMẸ sinsẹ̀nzọn wiwe tọn lẹ ma dona yin nukunpẹvi yido pọ́n gba. To whenuena yẹwhenọ lẹ to Juda hohowhenu tọn do walọyizan numakiyana tọn hia hlan lẹblanulọkẹyi lẹ to kọndopọmẹ hẹ tẹmpli Jehovah tọn, e wọhẹ yé sinsinyẹn. (Malaki 1:6-14) Podọ to whenuena mẹdelẹ to Islaeli dotuhomẹna Nazilinu lẹ nado yinuwa hẹ azọngban he yé ko kẹalọyi to kọndopọmẹ hẹ sinsẹ̀nzọn wiwe yetọn po numaylọdọnu po, Jehovah gbẹnuna Islaelivi ylandonọ enẹlẹ. (Amọsi 2:11-16) Klistiani nugbo lẹ nọ tindo mahẹ to sinsẹ̀nzọn wiwe mẹ ga, podọ yé nọ yí nukun nujọnu tọn do pọ́n ẹn. (Lomunu lẹ 12:1) Sinsẹ̀nzọn wiwe ehe tindo adà susu, yemẹpo yin nujọnu.
To whenuena Jesu gbẹsọ tin to aigba ji hẹ hodotọ etọn lẹ, e plọn azọ́n yé nado yin lilatọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn. To madẹnmẹ, owẹ̀n yetọn na jẹ opodo aigba lọ tọn. (Matiu 28:19, 20; Owalọ lẹ 1:8) Yẹwhehodidọ ehe ko lẹzun onú niyaniya tọn hú gbede pọ́n to azán godo titonu ehe tọn lẹ mẹ.
Kunnudetọ Jehovah tọn lẹpo nọ tindo mahẹ to azọ́n ehe mẹ. Fọtọ́n donu kanweko lẹ nọ tindo ayajẹ to nugopipe nado yin gbehosọnalitọ lẹ mẹ. Nado sọgan sú nùvo nuhudo nujọnu tọn lẹ to azọ́n lẹdo aihọn pé lọ tọn mẹ, fọtọ́n susu lẹ ko hẹn yede tin-to-aimẹ na sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ vonọtaun tọn lẹ to Bẹtẹli, to azọ́n tomẹyiyi tọn mẹ taidi nugopọntọ lẹdo po agbegbe tọn lẹ po, kavi to sinsẹ̀nzọn mẹdehlan tọn mẹ. Etẹwẹ ehe sọgan bẹhẹn to adà mẹhe jlo na zindonukọn to sinsẹ̀nzọnwiwa vonọtaun tọn mọnkọtọn lẹ mẹ?
To Whenuena Nuhudo Niyaniya Whẹndo Tọn lẹ Tin
Jẹnukọnna alọkikẹyi sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ vonọtaun tọn, mẹde dona basi diọdo delẹ to ninọmẹ etọn lẹ mẹ. E mayin mẹlẹpo wẹ sọgan wà ehe gba. Dandannu Owe-wiwe tọn he mẹde ko tindo lẹ sọgan hẹn ẹn yin nuhe ma yọnbasi. Nalete, etẹwẹ nọ jọ to whenuena nuhudo niyaniya whẹndo tọn lẹ, vlavo he bẹ mẹjitọ mẹhomẹ lẹ hẹn, pannukọn mẹhe ko tin to sinsẹ̀nzọn vonọtaun mẹ lẹ? Nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn po ayinamẹ taidi dehe bọdego ehelẹ po na anademẹ he yè tindo nuhudo etọn lẹ.
Gbẹzan mítọn blebu dona yin zize sinai do haṣinṣan mítọn hẹ Jehovah ji. (Yẹwhehodọtọ 12:13; Malku 12:28-30) Onú wiwe he yin zizedo nukunpedonugo mítọn glọ lẹ dona yin nukun nuhọakuẹ tọn yido pọ́n. (Luku 1:74, 75; Heblu lẹ 12:16) To nujijọ de whenu, dawe de he jlo na diọ onú he tin to otẹn tintan mẹ na ẹn yin didọna gbọn Jesu dali dọ ewọ dona hẹn alọnu etọn ján mlẹnmlẹn to Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn lilá mẹ. Kunnudenu dohia dọ, dawe lọ to jijlo nado sẹ̀ nuwiwa mọnkọtọn hlan nukọn kakajẹ whenuena otọ́ etọn ko kú godo. (Luku 9:59, 60) To alọ devo mẹ, Jesu dó linlẹn agọ̀ mẹdepope he sọalọakọn dọ emi ko klan nulẹpo do wiwe hlan Jiwheyẹwhe podọ to enẹgodo ma “wà nudepope na otọ́ etọn, kavi onọ̀ etọn ba” hia. (Malku 7:9-13) Apọsteli Paulu lọsu ga do azọngban nujọnu tọn heyin awuwledaina ‘mẹtọn titi lẹ,’ gọna mẹjitọ lẹ po mẹjitọ daho lẹ po tọn hia.—1 Timoti 5:3-8.
Be ehe zẹẹmẹdo dọ to whenuena nuhudo niyaniya tọn lẹ fọ́n, mẹhe tin to sinsẹ̀nzọn vonọtaun mẹ lẹ dona jo azọ́ndenamẹ yetọn lẹ do nado lẹzun nukunpedomẹgotọ lẹ wẹ ya? Whẹwhinwhẹ́n susu tin he yinuwado gblọndo lọ ji. Nudide lọ yin mẹdetiti tọn. (Galatianu lẹ 6:5) Mẹsusu wẹ ko tindo numọtolanmẹ dọ, dile etlẹ yindọ yé yiwanna azọ́ndenamẹ yetọn do sọ, e na yin nuhe gọna nuyọnẹn nado nọhẹ mẹjitọ yetọn lẹ nado na yé alọgọ he yé tindo nuhudo etọn. Etẹwutu? Nuhudo lọ sọgan ko yin nujọnu tọn, hagbẹ whẹndo tọn he sọgan gọalọ devo depope sọgan nọ ma tin, kavi agun okọ̀ lọ mẹ tọn sọgan nọ ma penugo nado wà nuhe yin nuhudo etọn tindo lọ. Mẹdelẹ ko penugo nado to gbehosọnalitọ basi bosọ to alọgọ mọnkọtọn na. Mẹdevo lẹ ko penugo nado vọ́ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ vonọtaun tọn bẹjẹeji whladopo dogọ to whenuena ninọmẹ whẹndo tọn lọ ko yin nukunpedego godo. Etomọṣo, to whẹho susu mẹ, e ko yọnbasi nado penukundo ninọmẹ lọ go to aliho devo lẹ mẹ.
Azọngban Yetọn Hinhẹn
To whenuena nuhudo niyaniya tọn lẹ fọ́n, mẹhe tin to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ vonọtaun tọn mẹ delẹ ko penugo nado na ayidonugo hlan nuhudo enẹlẹ to azọ́ndenamẹ yetọn lẹ ma jodo mẹ. Gbadopọnna vude poun sọn apajlẹ susu lẹ mẹ.
Asu po asi po dopo he to sinsẹ̀nzọnwà to tatọtẹnnọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn mẹ biọ sinsẹ̀nzọn Bẹtẹli tọn mẹ to 1978, to whenuena yé ko tindo mahẹ to azọ́n lẹdo po agbegbe tọn po mẹ godo. Azọ́ndenamẹ mẹmẹsunnu lọ tọn bẹ azọngban pinpẹn de hẹn to titobasinanu yẹwhehọluduta tọn mẹ. Ṣigba mẹjitọ etọn lẹ tindo nuhudo alọgọ tọn ga. Asu po asi po he tin to Bẹtẹli ehe nọ basi dlapọn atọ̀n kavi ẹnẹ to owhe dopodopo mẹ—nudi kilomẹtlu 3 500 delẹ yìyì po gigọ̀ po—nado penukundo mẹjitọ lọ lẹ go. Yé gbá owhé de na yede titi nado na pekọ nuhudo mẹjitọ lọ lẹ tọn. Gbejizọnlin lẹ nado penukundo nujijọ ajiji dotowhé tọn lẹ go nọ yin bibasi ga. Yé ko yí diblayin ojlẹ gbọjẹ tọn yetọn na owhe 20 lẹ zan nado penukundo azọngban ehe go. Yé yiwanna bosọ gbògbéna mẹjitọ lọ lẹ, ṣigba yé sọ yí nukun họakuẹ do pọ́n lẹblanulọkẹyi sinsẹ̀nzọn wiwe yetọn tọn lẹ ga.
Mẹmẹsunnu devo ko tin to azọ́n tomẹyiyi tọn mẹ na owhe 36 lẹ to whenuena e pannukọn nuhe e basi zẹẹmẹ etọn taidi dopo to ninọmẹ avùnnukundiọsọmẹ hugan gbẹzan etọn mẹ tọn lẹ. Onọ̀ asi etọn tọn heyin owhe 85 mẹvi, yèdọ devizọnwatọ nugbonọ Jehovah tọn de, tindo nuhudo nado nọhẹ mẹde he sọgan gọalọna ẹn. To ojlẹ lọ mẹ, suhugan ovi etọn lẹ tọn lẹndọ e ma na bọawu nado dike na ewọ ni nọhẹ yé gba. Dopo to hẹnnumẹ lẹ mẹ dọ na nugopọntọ tomẹyitọ lọ dọ ewọ po asi etọn po dona jo sinsẹ̀nzọn yetọn do podọ, do whẹndo lọ tamẹ, penukundo onọ̀ lọ go. Ṣigba asu po asi po lọ ma jo sinsẹ̀nzọn họakuẹ yetọn do gba, mọjanwẹ yé ma yí nukunpẹvi do pọ́n nuhudo onọ̀ lọ tọn lẹ do niyẹn. Na owhe ṣinẹnẹ he bọdego lẹ, e nọ tin hẹ yé to ojlẹ susu mẹ. To tintan whenu yé nọ nọ̀ owhé he nọ yin tẹnsẹna de mẹ, enẹgodo to ohọ̀ voovo heyin awuwlena gbọn lẹdo lẹ dali mẹ. Na ojlẹ he dite lẹ, mẹmẹsunnu lọ, heyin nugopọntọ agbegbe tọn to whenẹnu, nọ to gbejizọnlin basi nado penukundo azọ́ndenamẹ etọn lẹ go to whenuena asi etọn nọ nọ̀ hẹ onọ̀ etọn nado wleawuna nukunpedomẹgo owanyinọ whenu-gigọ́ tọn. Osẹ dopodopo mẹ to opli lẹ godo to dimanche, asu lọ nọ basi gbejizọnlin he dite lẹkọ nado gọalọna yé. Susu mẹhe yọnẹn dogbọn ninọmẹ lọ dali lẹ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn sisosiso hia na nuhe asu po asi po ehe to wiwà. To madẹnmẹ, hagbẹ whẹndo lọ tọn devo lẹ lọsu yin whinwhan nado wleawuna alọgọ delẹ. Fọtọ́n susu omẹ Jehovah tọn lẹ tọn to alemọyi zọnmii sọn devizọnwiwa mẹde-yido-sanvọ́ asu po asi po enẹ tọn mẹ na yé tẹdo lẹblanulọkẹyi sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ vonọtaun tọn yetọn go wutu.
Po Gbekọndopọ Whẹndo Tọn Po
To whenuena hagbẹ whẹndo tọn voovo yọ́n pinpẹn nuhọakuẹ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ vonọtaun tọn, yé sọgan kọngbedopọ na e whè gbau delẹ to yé mẹ nido sọgan tindo mahẹ to e mẹ.
Gbigbọ gbekọndopọ whẹndo tọn mọnkọtọn ko yin alọgọnamẹnu na asu po asi po Canada tọn de he to sinsẹ̀nzọnwà taidi mẹdehlan lẹ to Whèyihọ Aflika tọn. Yé ma nọte jẹ whenuena ninọmẹ ajiji tọn lẹ fọndote, po linlẹn lọ po dọ nudepope ma na jọ gba. Whẹpo yé do yì Wehọmẹ Biblu Pinplọn Watchtower Giliadi tọn, to awuwiwle mẹ na sinsẹ̀nzọn tògodo tọn, asu lọ dọhodopọ do nukunpipedo onọ̀ yetọn go ji hẹ nọvisunnu etọn pẹvi eyin e lẹzun awutunọ kavi madogánnọ. To owanyi didohia hlan onọ̀ yetọn gọna pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn na nuhọakuẹ sinsẹ̀nzọn mẹdehlan tọn, nọvisunnu pẹvi lọ dọmọ: “Yẹn tindo whẹndo de po ovi lẹ po todin. Yẹn ma sọgan yì ofi dindẹn nado wà nuhe hiẹ sọgan wà lẹ gba. Enẹwutu eyin nudepope jọ do Mama go, yẹn na penukundo ewọ go.”
Asu po asi po de he to sinsẹ̀nzọnwà to Huwaji Amérique tọn mọ gbekọndopọ susu yí sọn whẹndo asi lọ tọn dè to nukunpipedo onọ̀ yọnhonọ etọn go. Dopo to mẹdaho etọn yọnnu lẹ mẹ po asu mẹdaho lọ tọn po penukundo onọ̀ lọ go kakajẹ whenuena mẹdaho enẹ yin hihò po azọ̀n he nọ hù mẹ de po. Enẹgodo etẹwẹ jọ? Nado dè ahunmẹdunamẹ depope sẹ̀, asu mẹhe kú lọ tọn wlan dọmọ: “Dẹn dile yẹn po ovi lẹ po tin to ogbẹ̀ sọ, mì ma dona jo sinsẹ̀nzọn mẹdehlan tọn mìtọn do gba.” Alọgọ yinukọn whẹndo tọn lẹ wá to whenuena nọviyọnnu devo po asu etọn po jo owhé yetọn do bo sẹtẹn jẹ fie onọ̀ lọ nọ nọ̀ nado sọgan penukundo ewọ go, podọ yé to mọ wà kakajẹ okú etọn whenu. Gbigbọ dagbe gbekọndopọ tọn nankọ die! Yemẹpo to alọgọ nado nọgodona sinsẹ̀nzọn mẹdehlan tọn lọ.
Mẹjitọ He na Jehovah Vọnu sọn Ojlo mẹ Wá Lẹ
Pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn vonọtaun na sinsẹ̀nzọn wiwe nọ saba yin didohia gbọn mẹjitọ lẹ dali. To nutindo họakuẹ yetọn lẹ he yé sọgan yí do gbògbéna Jehovah mẹ wẹ ovi yetọn titi lẹ tin te. (Howhinwhẹn lẹ 3:9) Mẹjitọ Klistiani susu nọ na tuli ovi yetọn lẹ nado biọ sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ. Podọ delẹ to yé mẹ tindo numọtolanmẹ taidi Hanna tọn, mẹhe na visunnu etọn Samuẹli hlan Jehovah na sinsẹ̀nzọn etọn “kakadoi,” enẹwẹ yin na “sọ le e to ogbẹ̀ dẹn do.”—1 Samuẹli 1:22, 28.
Mẹjitọ mọnkọtọn de kanwehlan viyọnnu etọn to Aflika dọmọ: “Mí dopẹna Jehovah na lẹblanulọkẹyi jiawu he hiẹ tindo. Hiẹ ko hẹn todido yiaga hugan mítọn di.” Podọ to nujijọ devo mẹ e dọmọ: “Nugbo wẹ dọ mí dona basi avọ́sinsan yinyin kinklan tọn, ṣigba ayajẹ nankọ die nado mọdọ Jehovah to nukunpedo hiẹ go!”
To dogbapọnna nujijọ voovo he ko fọndote to awuwiwlena nukunpedomẹgo he nuhudo ko tin na na mẹjitọ mẹhomẹ etọn lẹ godo, mẹdehlan de to Équateur wlan dọmọ: “Yẹn lẹndọ alọgọ he klo hugan he asi ṣie po yẹn po ko mọyi wẹ odẹ̀ otọ́ ṣie tọn lẹ. To okú etọn godo, onọ̀ ṣie dọ na mí dọmọ: ‘Azán dopo ma juwayi he otọ́ towe ma hodẹ̀ hlan Jehovah dọ e ni dike na mì omẹ awe lẹ ni gbọṣi azọ́ndenamẹ mìtọn mẹ gba.’ ”
Asu po asi po mẹhomẹ de to Californie, États-Unis, yin homẹhunnọ nado tindo dopo to visunnu yetọn lẹ mẹ to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ. Visunnu enẹ po asi etọn po tin to Espagne to whenuena onọ̀ lọ kú. Hagbẹ whẹndo tọn devo lẹ mọdọ tito dona yin bibasi nado penukundo otọ́ lọ go. Na yé yin alọnuhẹnjanna po agbasazọ́n yetọn gọna ovi lẹ go pinpọn whẹ́n po wutu, yé ma lẹndọ yé sọgan kẹalọyi azọngban enẹ gba. Kakatimọ, yé dotuhomẹna asu po asi po he tin to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ vonọtaun tọn mẹ lọ sinsinyẹn nado lẹkọwa owhé bo penukundo otọ́ lọ go. Ṣigba, otọ́ lọ, dile e tlẹ yin owhe 79 mẹho do sọ, gbẹsọ pò to vivi agbasalilo dagbe tọn dù, podọ e sọ tindo pọndohlan họnwun gbigbọmẹ tọn. To opli whẹndo tọn de ji, to whenuena omẹ voovo lẹ ko de linlẹn yetọn lẹ tọ́n godo, otọ́ lọ fọnṣite bo dọ po nujikudo po dọmọ: “Yẹn jlo dọ yé ni lẹkọyi Espagne bo to azọ́nwa zọnmii.” Yé wàmọ, ṣigba yé sọ gọalọna ẹn to aliho tangan lẹ mẹ ga. Azọ́ndenamẹ alọnu tọn yetọn yin to azọ́n lẹdo tọn mẹ to Espagne. Sọn opli whẹndo tọn enẹ whenu gbọ́n, hagbẹ whẹndo tọn devo lẹ ko do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn hia na nuhe asu po asi po he tin to sinsẹ̀nzọn tògodo tọn mẹ lọ to wiwà. To owhe sọha delẹ godo, dopo to visunnu he pò lẹ mẹ yí otọ́ lọ do owhé etọn gbè nado penukundo ewọ go kaka e do kú.
To Pennsylvanie, États-Unis, mẹmẹsunnu yiamisisadode de he ko basi gbehosọnalitọ na nudi owhe 40 lẹ ko hugan owhe 90 mẹvi to whenuena asi etọn jẹazọ̀n sinsinyẹn bosọ kú. E tindo visunnu de po viyọnnu atọ̀n po, gbọnvona ovi gbigbọmẹ tọn susu lẹ. Dopo to viyọnnu etọn lẹ mẹ tin to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ na nuhe hugan owhe 40 lẹ, bo ko wà sinsẹ̀nzọn hẹ asu etọn taidi mẹdehlan de, to azọ́n tomẹyiyi tọn mẹ, podọ to Bẹtẹli. E gọalọ nado basi tito lẹ na nukunpedomẹgo dagbe nido sọgan yin nina otọ́ etọn. Mẹmẹsunnu okọ́ lọ mẹ tọn lẹ sọ gọalọ to zize e yì opli lẹ to Plitẹnhọ Ahọluduta lọ tọn mẹ. To godo mẹ, to whenuena asu etọn ko kú godo, e kanse otọ́ etọn eyin e na jlo dọ ewọ ni jo Bẹtẹli do nado penukundo ewọ go. E yí nukun nuhọakuẹ tọn do pọ́n onú wiwe lẹ, podọ e sọ tindo numọtolanmẹ dọ nuhudo etọn lẹ sọgan yin nukunpedego to aliho devo lẹ mẹ. Enẹwutu e gblọn dọmọ: “Enẹ na yin nuhe ylan hugan he hiẹ sọgan wà, podọ e na tlẹ sọ ylan taun eyin yẹn hẹn we basi i.”
Agun He Nọ Nọgodonamẹ Lẹ
Agun delẹ ko yin alọgọnamẹtọ taun to nukunpipedo mẹjitọ mẹhomẹ mẹhe tin to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ vonọtaun tọn mẹ lẹ tọn go. Yé nọ yọ́n pinpẹn mẹhe ko klan owhe susu dovo na sinsẹ̀nzọn mọnkọtọn lẹ na titengbe tọn. Dile e yindọ yé ma sọgan dè azọngban Owe-wiwe tọn yetọn lẹ sọn yé ji, agun ehelẹ nọ wà nususu nado hẹn agbàn lọ fua taun na e ma nado yin dandannu na ovi lọ lẹ nado jo azọ́ndenamẹ vonọtaun yetọn lẹ do gba.
Asu po asi po de sọn Allemagne ko tin to azọ́ndenamẹ tògodo tọn mẹ na nudi owhe 17 lẹ, suhugan ojlẹ enẹ tọn to azọ́n tomẹyiyi tọn mẹ, to whenuena nuhudo onọ̀ mẹhomẹ etọn tọn lẹ jẹ agayiyi pete kọ̀n. To owhe dopodopo mẹ yé nọ yí gbọjẹ yetọn zan nado gọalọna ẹn. Kunnudetọ kọmẹnu lẹ lọsu wleawuna alọgọ owanyinọ ga. Enẹwutu whenuena asu po asi po he tin to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ lọ tin hẹ onọ̀ etọn to ojlẹ sinsinyẹn de mẹ, mẹho agun okọ́ lọ mẹ tọn lẹ basi tito nado pli hẹ yé. Yé yọ́n nuhe asu po asi po lọ to wiwà to gbesisọmẹ na onọ̀ lọ ganji. Yé sọ yọ́n pinpẹn nuhọakuẹ sinsẹ̀nzọn vonọtaun he mẹ asu po asi po lọ to mahẹ tindo te tọn ga. Enẹwutu mẹho lẹ wleawuna todohukanji tito-to-whinnu alọgọ tọn de na onọ̀ lọ bọ to enẹgodo dọmọ: “Mì ma sọgan penukundo ewọ go hugan dehe mì to bibasi do gba; mí na gọalọna mì na mìwlẹ nido sọgan gbọṣi azọ́ndenamẹ mìtọn mẹ to Espagne.” Na owhe ṣinawe he wayi lẹ, mẹho ehelẹ to nukọnzindo to ehe wiwà mẹ.
Mọdopolọ, mẹmẹsunnu he ko to sinsẹ̀nzọnwà to Sénégal sọn 1967 gbọ́n mọ godonọnamẹ owanyinọ yí sọn agun he mẹ otọ́ etọn tin te. To whenuena hunyanhunyan de fọ́n, asu lọ, po gbekọndopọ ojlonọ asi owanyinọ etọn tọn po, basi gbejizọnlin ede ṣokẹdẹ yì États-Unis nado gọalọna mẹjitọ etọn lẹ. E mọ ẹn taidi dandannu nado gbọṣi finẹ na osun susu lẹ. Ninọmẹ lọ sinyẹnawu, ṣigba to whenuena e ko wà nuhe e sọgan wà lẹ, agun lọ dademẹ bo gọalọ na e nido sọgan zindonukọn to sinsẹ̀nzọn mẹdehlan tọn etọn mẹ. To nuhe hugan ojlẹ owhe 18 tọn delẹ mẹ, agun lọ wleawuna alọgọ owanyinọ to aliho madosọha lẹ mẹ, tintan na otọ́ lọ (dile e ma tlẹ sọgan sọ yọ́n susu yetọn lẹ do sọ) podọ enẹgodo na onọ̀ lọ. Be enẹ hẹn visunnu lọ vò sọn azọngban mẹ wẹ? Lala; e nọ saba basi gbejizọnlin sọn Sénégal bo nọ yí gbọjẹ etọn zan nado wleawuna alọgọ he go e pé lẹpo. Ṣigba mẹsusu to agun enẹ mẹ tindo ayajẹ to yinyọnẹn mẹ dọ yé to mahẹ tindo to hinhẹn asu po asi po azọ́n sinsinyẹnwatọ de do sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ vonọtaun tọn mẹ to Sénégal.
Jesu dọ dọ mẹhe jo onú lẹpo do na wẹndagbe tọn wutu na wá tindo mẹmẹsunnu lẹ, mẹmẹyọnnu lẹ, onọ̀ lẹ, po ovi lẹ po to kanweko donu kanweko mẹ. (Malku 10:29, 30) Enẹ yin nugbo taun to devizọnwatọ nugbonọ Jehovah tọn lẹ ṣẹnṣẹn. Asu po asi po de he to sinsẹ̀nzọnwà to Bénin todin, to Whèyihọ Aflika tọn, tindo numimọ ehe tọn to aliho vonọtaun de mẹ to whenuena Kunnudetọ awe to agun mẹjitọ yetọn lẹ tọn mẹ dọna yé ma nado hanu dogbọn mẹjitọ yetọn lẹ dali. Yé yidogọ dọmọ: “Mẹjitọ mìtọn lẹ yin mẹjitọ mítọn ga.”
Mọwẹ, aliho susu wẹ tin he mẹ mí sọgan dohia te dọ mí nọ yí nukun nujọnu tọn do pọ́n lẹblanulọkẹyi họakuẹ sinsẹ̀nzọn wiwe tọn lẹ. Be aliho lẹ tin he mẹ hiẹ sọgan wà ehe te yèdọ to gigọ́mẹ humọ ya?
[Yẹdide to weda 26]
Yé ko hẹn yedelẹ tin-to-aimẹ na sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ vonọtaun tọn