Hiẹ Sọgan Tindo Kọdetọn Dagbe Mahopọnna Mẹgopinpọnwhẹn Towe

NICHOLAS tindo jijọ atẹṣiṣi tọn de to ede mẹ sọn bẹjẹeji ovuwhenu etọn gbọ́n.a To madẹnmẹ, bẹwlu homẹ tọn etọn hẹn ẹn biọ amasin adínọ ṣiṣizan po ahànnù zẹjlẹgo po mẹ. Nicholas basi zẹẹmẹ dọ: “Otọ́ ṣie yin ahànnumunọ, podọ e hẹn yajiji susu wá na yẹn po nọviyọnnu ṣie po.”

Sọn awusọhia lẹpo mẹ, mẹjitọ Malinda tọn lẹ yin hagbẹ ṣọṣi-yìtọ he nọ yin sisi to agbegbe yetọn mẹ tọn lẹ. Ṣigba yé nọ tindo mahẹ sisosiso to hùnsinsẹ̀n mẹ. “Delẹ to nuyiwa hùnsinsẹ̀n tọn yetọn lẹ mẹ nọ gbleawuna mi bosọ nọ hẹn gbigbọ ṣie kuṣiọ to whenuena yẹn yin ovivu de,” wẹ Malinda, he tin to owhe 30 etọn lẹ mẹ todin doavigbe dọ. E yidogọ dọmọ: “Linlẹn todido matindo tọn po numọtolanmẹ nujọnu-mayin tọn heyin zínzín do ahun ṣie mẹ ehe po ko to nuyiwado yẹn ji sọn whenue yẹn sọgan flin gbọ́n.”

Mẹnu wẹ sọgan gbẹ́ dọ ovuwhenu mẹsusu tọn ko yin hinhẹngble gbọn danuwiwa, nuyiwahẹmẹ agọ̀, kọgbẹmẹgo mẹjitọ tọn, po nuyiwa agọ̀ devo lẹ po dali? Awugble ovuwhenu tọn heyin awubla tọn lẹ sọgan siso taun. Ṣigba be awugble mọnkọtọn lẹ dona hẹn yọnbasi alọkikẹyi nugbo Ohó Jiwheyẹwhe tọn tọn po ayajẹ mimọyi jẹ obá de mẹ mẹde tọn po gble kakadoi wẹ ya? Mahopọnna mẹgopinpọnwhẹn yetọn, be Nicholas po Malinda po tindo kọdetọn dagbe taidi tenọgligo-hẹntọ lẹ ya? Jẹnukọn whẹ́, mì gbọ mí ni gbadopọnna apajlẹ Ahọlu Josia Judé tọn tọn.

Apajlẹ Owe-wiwe Tọn De

Josia dugán do Juda ji na owhe 31 to owhe kanweko ṣinawetọ J.W.M. (659-​629 J.W.M.) To ofin ji hihẹ Josia tọn whenu, bọdo hùhù otọ́ etọn tọn go, ninọmẹ he tin to Juda lẹ ylan taun. Juda po Jelusalẹm po gọ́ na sinsẹ̀n-bibasi Baali tọn po mẹhe to whiwhle hlan yẹwhe titengbe hugan Amọninu tọn, yèdọ Malkami po lẹ. Ahọvi Judé tọn lẹ yin “kinnikinni he nọ lì lẹ,” podọ whẹdatọ lẹ yin “ohla whèjai tọn lẹ,” wẹ Zẹfania, heyin yẹwhegán Jiwheyẹwhe tọn de to ojlẹ lọ mẹ dọ. Taidi kọdetọn de, danuwiwa po mẹkiklọ po gbayipe taun to aigba lọ ji. Mẹsusu wẹ to didọ to ahun yetọn mẹ dọ: “OKLUNỌ ma to dagbe na wà, mọ e masọ to oylan na wà gba.”​—Zẹfania 1:3–​2:3; 3:​1-5.

Gandutọ wunmẹ tẹwẹ Josia sọawuhia nado yin? Ẹzla he kàn otannugbo Biblu tọn wlan dọmọ: “[Josia] sọ wà enẹ heyin jijlọ to nukun OKLUNỌ tọn lẹ mẹ, bosọ to zọnlinzin to aliho Davidi otọ́ etọn tọn lẹ mẹ, bo ma diọ do apadopo jẹ alọ adusi kavi jẹ amiyọn gba.” (2 Otannugbo lẹ 34:​1, 2) E họnwun dọ, Josia tindo kọdetọn dagbe to nuhe yin dagbe to nukun Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ wiwà mẹ. Ṣigba etẹwẹ yin whenuho whẹndo he mẹ e wá sọn tọn?

Ovuwhenu Dagbe Kavi Ylankan Ya?

To whenuena Josia yin jiji to owhe 667 J.W.M., otọ́ etọn, Amọni, yin owhe 16 mẹvi poun, podọ otọ́gbó etọn Manassẹ to gandu do Juda ji. Manassẹ yin dopo to ahọlu he ylan hugan he dugán do Juda ji pọ́n lẹ mẹ. To agbà lẹ zizedai hlan Baali mẹ, “e wà oylan susu to nukun OKLUNỌ tọn mẹ.” E hẹn delẹ to visunnu etọn lẹ mẹ jugbọn miyọ́n mẹ, basi nujijlẹ, zan dọṣẹdidọ, ze afinyọnnuwiwa lẹ daga, bosọ kọ̀n ohùn homẹvọnọ lẹ tọn dai zẹjlẹgo. Manassẹ sọ hẹn boṣiọ pipà odòtin wiwe tọn he e basi wá ohọ̀ Jehovah tọn mẹ. E klọ̀ Juda po Jelusalẹm po “nado . . . wà oylan hú ehe akọta lẹ wà, mẹhe OKLUNỌ và to ovi Islaeli tọn lẹ nukọn.”​—2 Otannugbo lẹ 33:1-9.

Manassẹ waylan sọmọ bọ Jehovah hẹn ẹn nado yin zize biblá yì Babilọni, heyin dopo to tòdaho gandudu togán Assilianu lẹ tọn mẹ. Manassẹ lẹnvọjọ to whenuena e tin to kanlinmọgbenu, whiwhẹ ede, bosọ biọ jona Jehovah tọn. Jiwheyẹwhe sè obiọ nukundagbe tọn etọn bosọ hẹn ẹn gọdo otẹn ahọlu-yinyin tọn mẹ to Jelusalẹm. Enẹgodo Manassẹ ze tito nujlado tọn lẹ dai he tindo kọdetọn dagbe delẹ.​—2 Otannugbo lẹ 33:​10-17.

Nuyiwadomẹji tẹwẹ ylanwiwa Manassẹ tọn po lẹnvọjọ to godo mẹ etọn po tindo do visunnu etọn Amọni ji? E lẹzun mẹylankan taun. To whenuena Manassẹ lẹnvọjọ bo dovivẹnu nado klọ́ akọta lọ wé sọn nuhẹnflu he e ko hẹnwa aimẹ lẹ mẹ, Amọni ma kẹalọyi gba. To ogú ofìn lọ tọn dùdù to owhe 22-mẹvi mẹ godo, Amọni “sọ wà enẹ heyin oylan to nukun OKLUNỌ tọn mẹ, dile Manassẹ otọ́ etọn wà do.” Kakati nado whiwhẹ ede to Jehovah nukọn, ‘Amọni yin mẹde he hẹn ylanwiwa sudeji.’ (2 Otannugbo lẹ 33:​21-23) Owhe ṣidopo-mẹvi poun wẹ Josia to whenuena Amọni lẹzun ahọlu Juda tọn. Ovuwhenu he ylan taun nankọtọn die Josia na ko tindo!

Gandudu ylankan Amọni tọn wá vivọnu to owhe awe godo to whenuena devizọnwatọ etọn lẹ blasé sọta ẹ bosọ hù i. Nalete, omẹ aigba lọ ji tọn lẹ hù mẹhe blasé sọta Amọni lẹ bosọ yí visunnu etọn, Josia, do basi ahọlu.​—2 Otannugbo lẹ 33:​24, 25.

Mahopọnna ninọmẹ awugblenamẹ bẹjẹeji ovuwhenu etọn tọn lẹ, Josia zindonukọn nado wà nuhe yin dagbe to nukun Jehovah tọn mẹ. Gandudu etọn tindo kọdetọn dagbe sọmọ bọ Biblu dọmọ: “Jijlẹ do ewọ go ahọlu de ma ko tin to e nukọn, he yí ayiha etọn lẹpo, po alindọn etọn lẹpo po, po huhlọn etọn lẹpo po do lẹ́ do OKLUNỌ dè, kẹdẹdi osẹ́n Mose tọn lẹpo, mọ to e godo depope masọ fọ́n di i.”​—2 Ahọlu lẹ 23:​19-25.

Apajlẹ tulinamẹ tọn nankọtọn die Josia sọawuhia nado yin na mẹhe sọgan ko doakọnna ovuwhenu he ylan taun lẹ! Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ etọn mẹ? Etẹwẹ gọalọna Josia nado dè aliho dagbe gbẹzan tọn lọ bosọ gbọṣi e ji?

Dín Nado Yọ́n Jehovah

Nuyiwadomẹji dagbe he duto Josia ji to owhe fliflimẹ gbẹzan etọn tọn lẹ mẹ wẹ dehe yin tọgbo etọn, Manassẹ he lẹnvọjọ tọn. Biblu ma dọ lehe yé omẹ awe lẹ tindo kọndopọ sọ, kavi lehe Josia whẹ́n sọ to whenuena Manassẹ basi vọjladona aliho etọn lẹ gba. To whenuena e yindọ whẹndo Juvi tọn lẹ nọ tindo kọndopọ pẹkipẹki, Manassẹ sọgan ko tẹnpọn nado basi hihọ́na ovi-vi etọn sọn nuyiwadomẹji mẹhẹnflu tọn he lẹdo e lẹ mẹ gbọn zínzín sisi na Jiwheyẹwhe nugbo lọ, yèdọ Jehovah, po ohó etọn po do ahun ovi-vi etọn tọn mẹ dali. Okún nugbo lọ tọn depope he Manassẹ penugo nado dó do ahun Josia tọn mẹ, vlavo to pọmẹ hẹ nuyiwadomẹji dagbe devo lẹ, dè sinsẹ́n tọ́n to godo mẹ. To owhe ṣinatọ̀ntọ etọn to ofìn Juda tọn ji mẹ, Josia owhe-15-mẹvi dín nado yọ́n Jehovah podọ nado wà ojlo etọn.​—2 Otannugbo lẹ 34:​1-3.

Kanṣiṣa gbigbọmẹ tọn dopo kẹdẹ he mẹdelẹ nọ tindo to ovuwhenu yetọn wẹ hẹnnumẹ he ma sẹpọmẹ sọmọ de, mẹhe yè jẹakọhẹ de, kavi kọmẹnu de. Etomọṣo, eyin yè penukundego ganji, okún heyin didó to aliho enẹ mẹ lẹ sọgan dè sinsẹ́n dagbe lẹ tọ́n to godo mẹ. Malinda, heyin nùdego jẹnukọn, tindo kọmẹnu mẹhomẹ he jọmẹ de he nọ hẹn linlinnamẹwe Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn po Réveillez-vous! po wá owhé etọn gbè to gbesisọmẹ. To finflin in po homẹhunhun po mẹ, Malinda dọmọ: “Nuhe yinuwado yẹn ji taun dogbọn kọmẹnu ṣie dali wẹ yindọ e ma nọ basi hùnwhẹ lẹ gba. Ehe yin nujọnu na mi na Azán wiwe po hùnwhẹ devo lẹ po nọ yin ojlẹ nuyiwa hùnsinsẹ̀n tọn lẹ to sinsẹ̀n mẹjitọ ṣie lẹ tọn mẹ.” To owhe ao godo, to whenuena họntọn de basi oylọ na Malinda nado yì opli Klistiani tọn de to Plitẹnhọ Ahọluduta tọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn mẹ, e flin kọmẹnu ehe lọ bosọ kẹalọyi oylọ basinamẹ lọ po awubibọ po. Enẹ gọalọna ẹn nado dín nugbo lọ.

Whiwhẹ to Jiwheyẹwhe Nukọn

Gandudu Josia tọn yin hiadogona gbọn diọdo sinsẹ̀n tọn susugege to aigba Juda tọn ji dali. To whenuena e basi nujijla awhàn-tọ́nmẹ owhe-ṣidopo tọn sọta boṣiọ-sinsẹ̀n po klọwé aigba Juda tọn po godo, Josia zindonukọn nado basi vọjladona ohọ̀ Jehovah tọn. Dile azọ́n enẹ to nukọnzindo, nudinmọ họakuẹ nankọtọn die Yẹwhenọ Daho Hilkia basi! E mọ vọkan dowhenu tọn “owe osẹ́n OKLUNỌ tọn tọn lọ.” Na Hilkia ze nudinmọ mẹwhantọ ehe do alọmẹ na ẹn wutu, Ṣafani wekantọ yì nado dọ nuhe ko jọ lọ na ahọlu. Be nuwadotana mọnkọtọn lẹ hẹn Josia owhe 25-mẹvi nado yigo wẹ ya?​—2 Otannugbo lẹ 34:​3-18.

“E sọ wá jọ, to whenuena ahọlu ko sè ohó osẹ́n lọ tọn lẹ,” wẹ Ẹzla wlan, “e tlẹ́n avọ̀ etọn lẹ.” Ehe yin dohia awubla ahundopo tọn na e yọnẹn dọ tọgbo yetọn lẹ ma ko setonuna gbedide Jiwheyẹwhe tọn lẹpo wutu. Ohia whiwhẹ tọn de na nugbo tọn! Ahọlu lọ deazọnna afọzedaitọ sunnu-atọ́n tọn de to afọdopolọji nado kanhose sọn Jehovah dè gbọn yẹwhegán-yọnnu Hulda gblamẹ. Afọzedaitọ lọ lẹ hẹn linlin de lẹkọ he dọmọ: ‘Nugbajẹmẹji na wá taidi kọdetọn tolivivẹdo Osẹ́n Jehovah tọn go tọn. Ṣigba na hiẹ, Ahọlu Josia, whiwhẹ dewe wutu, hiẹ na yin bibẹpli do yọdo towe mẹ to jijọho mẹ bo ma na mọ nugbajẹmẹji lọ gba.’ (2 Otannugbo lẹ 34:​19-28) Walọyizan Josia tọn hẹn homẹ Jehovah tọn hùn.

Mahopọnna whẹndo he mẹ mí tọ́nsọn, mílọsu sọgan whiwhẹ mídelẹ to Jiwheyẹwhe nugbo lọ, yèdọ Jehovah nukọn, bo do walọyizan sisi tọn hia ewọ po Ohó etọn, Biblu po. Nicholas, heyin nùdego to bẹjẹeji, wà ehe. E dọmọ: “Dile etlẹ yindọ gbẹzan ṣie gọna nuhahun lẹ na amasin adínọ ṣiṣizan po ahànnù zẹjlẹgo po wutu, yẹn tindo ojlo to Biblu mẹ bosọ jlo nado tindo lẹndai de to gbẹ̀mẹ. To agọgbọnẹnmẹ, yẹn dukosọ hẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ, diọ aliho gbẹzan tọn ṣie, bosọ kẹalọyi nugbo lọ.” Mọwẹ, mí sọgan tindo walọyizan sisi tọn hlan Jiwheyẹwhe po Ohó etọn po mahopọnna lẹdo he mẹ mí nọ nọ̀.

Mọaleyi sọn Tito Jehovah Tọn Mẹ

Josia sọ tindo sisi sisosiso na yẹwhegán Jehovah tọn lẹ ga. E mayin dọ e kanhose gbọn yẹwhegán-yọnnu Hulda gblamẹ kẹdẹ wẹ gba ṣigba sọ yin nuyiwadeji tlala gbọn yẹwhegán azán etọn gbè tọn devo lẹ dali. Di apajlẹ, alọnu Jẹlemia po Zẹfania po tọn ján to whẹgbledomẹ lẹ lilá sọta nuyiwa boṣiọ-sinsẹ̀n tọn to Juda mẹ. Lehe tonusisena wẹndomẹ yetọn dona ko na huhlọn Josia sọ dile e to awhànfun sọta sinsẹ̀n-bibasi lalo tọn!​—Jẹlemia 1:​1, 2; 3:​6-​10; Zẹfania 1:​1-6.

“Ogán” lọ, Jesu Klisti, ko dè hagbẹ pipli hodotọ yiamisisadode etọn lẹ tọn​—yèdọ “afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ”​—nado wleawuna núdùdù gbigbọmẹ tọn to ojlẹ sisọ̀ mẹ. (Matiu 24:​45-47) Gbọn owe sinai do Biblu ji lẹ po tito agun tọn po gblamẹ, hagbẹ afanumẹ lọ tọn nọ dọ̀n ayidonugo wá alemọyi he nọ wá sọn tonusisena ayinamẹ Biblu tọn lẹ mẹ ji bo nọ ze ayinamẹ yọn-na-yizan lẹ donukọnnamẹ gando yiyizan etọn to gbẹzan egbesọegbesọ mítọn lẹ mẹ go. Lehe e sọgbe do sọ dọ mí ni yí tito Jehovah tọn he tin nado gọalọna mí lẹ zan nado duto walọyizan he ma sọgbe he ko doadọ̀do lẹ depope ji! Sọn ovuwhenu gbọ́n, Nicholas ko tindo wangbẹna sinsinyẹn de na aṣẹpipa. Dile etlẹ plọn nugbo Ohó Jiwheyẹwhe tọn do sọ, madogán ehe glọnalina ẹn sọn Jehovah sinsẹ̀n to gigọ́mẹ mẹ. Nado diọ walọyizan ehe ma bọawuna ẹn gba. Ṣigba, dile ojlẹ to yìyì, e tindo kọdetọn dagbe. Gbọnna? “Po alọgọ mẹho nukunnumọjẹnumẹtọ awe tọn po,” wẹ Nicholas dọ, “yẹn yigbe nuhahun ṣie tọn bosọ jẹ ayinamẹ owanyinọ Owe-wiwe tọn yetọn yido-yizan mẹ ji.” E yidogọ dọmọ: “Dile etlẹ yindọ numọtolanmẹ homẹgble tọn vude nọ sọawuhia gbọzangbọzan, yẹn ko duto jijọ atẹṣiṣi tọn ṣie ji todin.”

Malinda lọsu dín ayinamẹ mẹho lẹ tọn to whenuena e to nudide titengbe lẹ basi to gbẹzan etọn mẹ. To pipehẹ linlẹn todido-matindo tọn po numọtolanmẹ nujọnu-mayin tọn po he yigodo jẹ owhe ovuwhenu tọn etọn lẹ mẹ, nuhe e mọ nado yin nuhọakuẹ na taun tọn wẹ hosọ voovo lẹ to Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn po Réveillez-vous! po mẹ. E dọmọ: “To whedelẹnu hukan dopo kavi hodidọ blebu dopo poun to hosọ de mẹ​—yèdọ onú pẹvi de poun​—wẹ nọ whàn mi. To nudi owhe ṣinẹnẹ die wayi, yẹn jẹ hosọ mọnkọtọn lẹ bẹpli do wepa owe-kandai tọn de mẹ ji na yẹn nido sọgan dlẹnalọdo yé po awubibọ po.” To egbehe, owe-kandai tọn etọn atọ̀n lẹ bẹ hosọ 400 delẹ hẹn!

Lala, gbẹtọ lẹ ma dona tin to nuyiwadomẹji agọ̀ gbẹzan whẹndo tọn glọ kakadoi gba. Po alọgọ Jehovah tọn po, yé sọgan tindo kọdetọn dagbe to gbigbọ-liho. Kẹdẹdile mẹgopinpọnwhẹn dagbe de ma nọ yin dandan na tenọgligo-hinhẹn mẹde tọn do, ovuwhenu ylankan ma nọ glọnalina mẹde sọn lilẹzun budisi-Jiwheyẹwhe tọ́ yinyin mẹ gba.

To whenuena owe Osẹ́n tọn ko yin mimọ to azọ́n tẹmpli vivọgbá tọn whenu godo, Josia ‘zindonukọn nado basi alẹnu de to Jehovah nukọn nado to zọnlinzin hodo Jehovah podọ nado to tonusena ẹn po ahun etọn lẹpo po gọna alindọn etọn blebu.’ (2 Otannugbo lẹ 34:31) Podọ e ma hòkọ sọn gbemima ehe kọ̀n kakajẹ okú etọn whenu gba. Mọdopolọ Malinda po Nicholas po magbe nado gbọṣi nugbonọ-yinyin mẹ hlan Jehovah Jiwheyẹwhe podọ nado tindo kọdetọn dagbe taidi tenọgligo-hẹntọ lẹ. Na hiẹ lọsu ga ni magbe nado dọnsẹpọ Jiwheyẹwhe bo sẹ̀n ẹn po nugbonọ-yinyin po. Hiẹ sọgan deji na kọdetọn dagbe tintindo, na Jehovah dopagbe dọmọ: “A dibu blo; na yẹn tin po hi po: adoyanu we blo: na yẹn wẹ Jiwheyẹwhe towe: yẹn na na huhlọn we; yẹn na gọalọna we; nugbo, yẹn na yí adusilọ ṣie dodo tọn do ze we daga.”​—Isaia 41:10, 13.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Yẹdide to weda 26]

Mahopọnna ovuwhenu he ylan taun de tintindo, Josia dín nado yọ́n Jehovah bosọ tindo kọdetọn dagbe to gbẹzan etọn mẹ

[Yẹdide to weda 28]

Mẹho lẹ sọgan gọalọna we nado duto jijọ gbẹtọ-yinyin tọn he doadọ̀do taun de ji

[Yẹdide to weda 28]

“Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn” po “Réveillez-vous!” po sọgan gọalọna we nado hẹn tenọgli go