Be Ogbẹ̀ Tin to Oku Godo Wẹ Ya?

“EYIN mẹde kú, be ewọ nasọ nọgbẹ̀ ba?” wẹ tọgbo Job kanse to owhe 3 500 delẹ die wayi. (Job 14:14) Kanbiọ ehe ko duahunmẹna gbẹtọvi lẹ na owhe fọtọ́n susu. To owhe susu gblamẹ, gbẹtọ lẹ to lẹdo lẹpo mẹ ko lẹnnupọndo hosọ ehe ji bo ko wleawuna hopàdọ voovo lẹ.

Susu mẹhe ylọ yede dọ Klistiani lẹ wẹ tindo yise to olọn po zòmẹ po mẹ. To alọ devo mẹ, Hindu lẹ tindo yise to vọjọ mẹ. To zẹẹmẹ bibasi do pọndohlan Malenu lẹ tọn ji, Emir Muawiyah, heyin alọgọtọ de to nọtẹn sinsẹ̀n Malenu lẹ tọn de mẹ, dọmọ: “Mí yise dọ azán whẹdida tọn de na tin to okú godo, to whenuena hiẹ na yin hinhẹnwa Jiwheyẹwhe, yèdọ Allah nukọn, he na taidi whẹdatẹn de wiwá nkọtọn.” Sọgbehẹ nuyise Malenu lẹ tọn, Allah to enẹgodo na gbeje lehe mẹdopodopo zan gbẹzan etọn do pọ́n bo na do e hlan vlavo paladisi mẹ kavi olọnzomẹ.

To Sri Lanka, Bouddha-sẹ̀ntọ lẹ po Katoliki lẹ po nọ jo ohọ̀n po fleṣe yetọn lẹ po do nùvo to whenuena mẹde kú to whédo yetọn mẹ. Alọnu-miyọ́ngbán de nọ yin titá, bọ fie afọ oṣiọ lọ tọn tin te to ṣiọpotin lọ mẹ nọ yin zize pannukọn ohọ̀n nukọn tọn. Yé yise dọ afọdide ehelẹ nọ hẹn ẹn bọawu na gbigbọ mẹhe ko kú lọ tọn nado tọ́n yì.

Sọgbehẹ nuhe mẹdaho Ronald M. Berndt heyin Wehọmẹ alavọ Whèyihọ-waji Australie tọn dọ, Aborigène Australie tọn lẹ yise dọ “yè ma sọgan và gbigbọ gbẹtọvi tọn sudo gba.” Akọ̀ Aflika tọn delẹ yise dọ to okú godo gbẹtọ paa lẹ nọ lẹzun kuvitọ lẹ, to whenuena mẹhe diyin lẹ nọ lẹzun gbigbọ tọgbo lẹ tọn he na nọ yin gbégbòna bosọ yin vẹvẹna taidi nukọntọ mayinukundomọ lẹdo lọ tọn lẹ.

To otò delẹ mẹ, nuyise lẹ gando ninọmẹ oṣiọ lẹ tọn go nọ yin hinhẹn flusọ hẹ aṣa lẹdo tọn po nuyise sinsẹ̀n Klistiani tọn lẹ po. Di dohia, to susu Katoliki po Plọtẹstant lẹ po ṣẹnṣẹn to Whèyihọ Aflika tọn, nuyiwa aṣa tọn wẹ eyin nado nọ ṣinyọnnudo mẹpọ́nnu lẹ to whenuena mẹde kú na yè ni ma do pọ́n mẹpọ́nnu lọ mẹ bo mọ gbigbọ oṣiọ lọ tọn blo.

Na nugbo tọn, gblọndo he gbẹtọ lẹ nọ na hlan kanbiọ lọ, ‘Etẹwẹ nọ jọ do mí go to whenuena mí kú?’ gbọnvo tlala. Ṣogan, linlẹn dopo he kọ̀n gblọndo lẹpo dopọ wẹ yindọ: Nude yin jọmaku to gbẹtọ mẹ he nọ lùn okú tọ́n. Mẹdelẹ yise dọ “onú” enẹ lọ yin gbigbọ de. Di apajlẹ, to awà Aflika po Asia po tọn delẹ ji gọna agbegbe Pacifique tọn heyin Polynésie, Mélanésie, po Micronésie po tọn lẹ ji, mẹsusu yise dọ gbigbọ wẹ yin jọmaku, e mayin alindọn gba. Na nugbo tọn, ogbè delẹ ma tlẹ tindo hogbe lọ “alindọn.”

Be gbigbọ de tin to mẹhe tin to ogbẹ̀ mẹ ya? Be gbigbọ enẹ nọ tọ́n sọn agbasa lọ mẹ to okú whenu nugbonugbo wẹ ya? Eyin mọwẹ, etẹwẹ nọ jọ do e go? Podọ todido tẹwẹ tin na oṣiọ lẹ? Kanbiọ ehelẹ ma dona yin yíyí do gbẹ̀n-asajikan gba. Mahopọnna wunmẹ aṣa kavi sinsẹ̀n towe tọn, okú yin onú titengbe de he dona yin pinpannukọn. Enẹwutu whẹho lọ gando go we na taun tọn. Mí na tuli we nado gbadopọnna whẹho lọ.