Kanbiọ lẹ sọn Wehiatọ lẹ Dè

Naegbọn lehe owe Psalm tọn yin sọhayina do gbọnvo to lẹdogbedevomẹ Biblu tọn voovo lẹ mẹ?

Biblu blebu tintan he tindo mimá weta po wefọ lẹ po tọn wẹ lẹdogbedevomẹ Flansegbe tọn de gbọn Robert Estienne dali to 1553. Ṣigba, e họnwun dọ owe Psalm tọn ko yin mimá whenu dindẹn jẹnukọnna enẹ, na psalm, kavi ohàn dopodopo, he mẹsusu wleawuna wẹ e bẹhẹn wutu.

Kunnudenu dohia dọ Davidi wẹ Jehovah deanana jẹnukọn nado bẹ psalm voovo lẹ pli na yizan to sinsẹ̀n-bibasi gbangba tọn mẹ. (1 Otannugbo lẹ 15:16-24) E taidi dọ Ẹzla, heyin yẹwhenọ po “wekantọ alọyatọ” de po wẹ bẹ owe Psalm tọn blebu pli to godo mẹ dile mí mọ ẹn do todin. (Ẹzla 7:6) Enẹ dohia dọ owe Psalm tọn yin awuwlena po psalm dopodopo po to whenuena e yin bibẹpli.

To hodidọ he apọsteli Paulu na to sinagọgu mẹ to Antioku (Pisidia) to gbejizọnlin mẹdehlan tọn etọn tintan whenu, e yihodọ sọn owe Psalm tọn mẹ dọmọ: “Dile yè kàn ẹn do to Psalm awetọ mẹ ga, dọ, Hiẹ wẹ Ovi ṣie, egbehe wẹ yẹn dè we tọ́n.” (Owalọ lẹ 13:33) To Biblu lẹ mẹ to egbehe, hogbe enẹlẹ gbẹsọ sọawuhia to psalm awetọ, wefọ 7 mẹ. Nalete, vogbingbọn tin to lehe psalm susu yin sọhayina do to lẹdogbedevomẹ Biblu tọn voovo lẹ mẹ. Nuhe zọ́n wẹ yindọ lẹdogbedevomẹ delẹ yin zize sinai do owe Heblu massorétiques tọn ji, bọ devo lẹ yin zize sinai do Septante Glẹki tọn ji, he yin tadona to owhe kanweko awetọ J.W.M. Di apajlẹ, Vulgate Latin tọn, heyin asisa lẹdogbedevomẹ Biblu Katoliki susu tọn, yí sọha na psalm lẹ dile e yin mimọ to Septante mẹ do, to whenuena Traduction du monde nouveau po lẹdogbedevomẹ devo lẹ po yí dehe yin mimọ to owe Heblu massorétiques tọn mẹ zan.

Vogbingbọn tangan tẹlẹ wẹ tin to yé mẹ? Owe Heblu tọn tindo psalm 150. Ṣigba, Septante kọ̀n Psalm 9 po 10 po dopọ do dopo bosọ kọ̀n Psalm 114 po 115 po dopọ ga. Humọ, e má Psalm 116 do awe bosọ má 147 do awe. Dile sọha psalm lẹ tọn pete tlẹ gbẹ́ yin nudopolọ sọ, sọhayinanu Psalm 10 jẹ 146 tọn yí dopo do whè to Septante mẹ hugan owe Heblu massorétiques tọn. Nuhe zọ́n niyẹn bọ Psalm 23tọ he mẹsusu jẹakọhẹ do sọawuhia taidi Psalm 22 to Douay Version mẹ, he hodo sọhayinanu Vulgate Latin tọn, ehe yí sọhayinanu Septante tọn zan.

Humọ, sọha wefọ psalm delẹ tọn sọgan sọ gbọnvo to lẹdogbedevomẹ voovo lẹ mẹ. Etẹwutu wẹ? Ehe yinmọ na lẹdogbedevomẹ delẹ hodo “aṣa Ju lẹ tọn nado pọ́n nukinkan aga tọn hlan taidi wefọ tintan lọ,” wẹ Cyclopedia McClintock po Strong po tọn dọ, ṣigba devo lẹ ma wàmọ gba. Na nugbo tọn, eyin nukinkan aga tọn lọ dite, e nọ saba yin mimá do wefọ awe, bọ sọha wefọ he tin to psalm lọ mẹ lẹ tọn nọ to agayi domọ.