Hiẹ Sọgan Yise Dọ Aigba Na Lẹzun Paladisi
TO WHENUHO gblamẹ, omẹ livi susu ko yise dọ yé na tlọ́n aigba ji to gbèdopo bo yì olọn mẹ. Mẹdelẹ ko lẹndọ e mayin lẹndai Mẹdatọ mítọn tọn gbede dọ mí ni nọ̀ aigba ji kakadoi. Pọndohlan mẹdelẹ tọn tlẹ sọ ylan humọ. Suhugan yetọn nọ pọ́n aigba po nuhe tin to e ji lẹpo po di onú ylankan he nọ glọnalina pekọ gbigbọmẹ tọn nujọnu tọn po haṣinṣan pẹkipẹki tintindo hẹ Jiwheyẹwhe po.
Mẹhe tindo linlẹn ehelẹ sọgan nọma yọ́n nuhe Jiwheyẹwhe dọ gando paladisi aigba ji tọn go kavi desọn ojlo mẹ nado gbẹkọ e go. Na nugbo tọn, to egbehe, mẹsusu ma tindo ojlo nado gbadopọnna nuhe Jiwheyẹwhe gbọdo gbẹtọ lẹ nado kandai do whẹho ehe ji to Ohó etọn Biblu mẹ gba. (2 Timoti 3:16, 17) Ṣigba be e ma na yin nuyọnẹnnu nado dejido Ohó Jiwheyẹwhe tọn go kakati nado kẹalọyi nuplọnmẹ gbẹtọ lẹ tọn ya? (Lomunu lẹ 3:4) Na nugbo tọn, mí dona wàmọ, na Biblu na mí avase dọ nudida ylankan huhlọnnọ, mayinukundomọ de ko tọ́nnukun na gbẹtọ lẹ to gbigbọ-liho bosọ “to aihọn lẹpo klọ” todin.—Osọhia 12:9; 2 Kọlintinu lẹ 4:4.
Etẹwẹ Hẹn Bẹwlu lọ Wá?
Linlẹn he sọta yede lẹ dogbọn alindọn dali ko hẹn mẹsusu biọ bẹwlu mẹ gando lẹndai Jiwheyẹwhe tọn na aigba go. Mẹsusu yise dọ mí tindo alindọn jọmaku de—yèdọ nude he gbọnvona agbasa gbẹtọvi tọn bo nọ lùn okú tọ́n. Mẹdevo lẹ yise dọ alindọn ko tin whẹpo agbasa gbẹtọ tọn yin didá. Sọgbe hẹ owe alọdlẹndonu tọn de, tamẹnuplọnmẹtọ Glẹki tọn Platon lẹndọ alindọn “nọ yin ginglọn do agbasalan mẹ taidi yasanamẹ de na ylando he e ko wà to whenuena e tin to olọn mẹ.” Mọdopolọ, sinsẹ̀n-nuplọnmẹtọ owhe kanweko atọ̀ntọ tọn Origène dọ dọ “alindọn lẹ ko waylando [to olọn mẹ] whẹpo yé wá yin zizedo agbasalan mẹ” bosọ yin “ginglọn [do agbasalan enẹ mẹ to aigba ji] taidi yasanamẹ de na ylando yetọn lẹ.” Podọ livi susu yise dọ nọtẹn mẹtẹnpọn tọn de poun wẹ aigba yin ehe mẹ gbẹtọ dona jugbọn whẹpo do yì olọn mẹ.
Linlẹn voovo wẹ sọ tin gando nuhe nọ jọ do alindọn go to whenuena gbẹtọ kú. Sọgbe hẹ owe lọ Histoire de la philosophie occidentale, Egiptinu lẹ tindo pọndohlan lọ dọ “alindọn oṣiọ lẹ tọn nọ jẹte yì kútomẹ.” To nukọnmẹ, tamẹnuplọnmẹtọ lẹ dọnnu dọ alindọn oṣiọ lẹ tọn ma nọ jẹte yì kútomẹ he dozín de gba ṣigba nọ hẹji yì agblò gbigbọmẹ tọn de mẹ. Tamẹnuplọnmẹtọ Glẹki tọn Socrate yin hoyidọ sọn e dè dọ to okú whenu alindọn “nọ biọ lẹdo mayinukundomọ [de] mẹ . . . bo nọ yí pipòtọ gbẹzan etọn tọn zan hẹ yẹwhe lẹ.”
Etẹwẹ Biblu Dọ?
Ohó gbọdo Jiwheyẹwhe tọn, Biblu, ma dọ to fidepope dọ gbẹtọ lẹ tindo alindọn jọmaku de gba. Hia kandai he tin to Gẹnẹsisi 2:7 mẹ na dewe. E dọmọ: “OKLUNỌ Jiwheyẹwhe do gbẹtọ sọn kọgudu aigba tọn mẹ; bo gbọ̀ do awọ̀ntinslo etọn lẹ mẹ gbigbọ ogbẹ̀ tọn; gbẹtọ sọ lẹzun alindọn gbẹ̀tenọ.” Hodidọ enẹlẹ họnwun ganji bo masọ gẹdẹ. To whenuena Jiwheyẹwhe dá sunnu tintan, Adam, E ma yí nugonu mayinukundomọ de do ewọ mẹ gba, na Biblu dọ dọ “gbẹtọ sọ lẹzun alindọn gbẹ̀tenọ.” Alindọn ma nọ nọ̀ gbẹtọ mẹ gba. Ewọ lọsu wẹ alindọn.
To whenuena Jehovah to aigba po whẹndo gbẹtọvi tọn po dá, linlẹn etọn ma yindọ gbẹtọ ni kú gba. Lẹndai Jiwheyẹwhe tọn wẹ yindọ gbẹtọ na nọgbẹ̀ to aigba ji kakadoi to ninọmẹ Paladisi tọn lẹ mẹ. Adam kú na e vẹtolina osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn wutu. (Gẹnẹsisi 2:8, 15-17; 3:1-6; Isaia 45:18) To whenuena sunnu tintan kú, be e yì agblò gbigbọmẹ tọn de mẹ wẹ ya? Lala! Ewọ—alindọn lọ kavi Adam—lẹkọyi kọgudu he mẹ e yin didá sọn.—Gẹnẹsisi 3:17-19.
Mímẹpo ko dugu ylando po okú po tọn sọn tọgbo mítọn Adam dè. (Lomunu lẹ 5:12) Okú he mí dugu etọn ehe yin vivọnu gbẹninọ tọn, kẹdẹdile e yin do na Adam. (Psalm 146:3, 4) Na nugbo tọn, to owe 66 Biblu tọn lẹpo mẹ, wefọ de ma yí hogbe lọ “jọmaku” zan to kọndopọmẹ hẹ “alindọn” gba. Kakatimọ, Owe-wiwe dohia hezeheze dọ alindọn, yèdọ gbẹtọ nọ kú.—Yẹwhehodọtọ 9:5, 10; Ezekiẹli 18:4.
Be Onú Yinukundomọ Lẹpo Wẹ Ylan Ya?
Etẹwẹ dogbọn linlẹn lọ dali dọ onú yinukundomọ lẹ, he bẹ aigba hẹn, yin nuhe ylan? Sinsẹ̀nnọ manichéisme lẹ, yèdọ pipli sinsẹ̀n tọn de he Mani doai to Pẹlsia to owhe kanweko atọ̀ntọ W.M. wẹ tindo pọndohlan mọnkọtọn. Otanwe The New Encyclopædia Britannica dọmọ: “Pipli sinsẹ̀n tọn ehe yin didoai nado hẹn kọgbọ wá na awufiẹsa he doadọ̀do to ninọmẹ gbẹtọvi lẹ tọn mẹ to jọwamọ-liho.” Mani yise dọ gbẹninọ taidi gbẹtọ “mayin jọwamọnu, vẹawu nado doakọnna, bosọ ylan pete.” E sọ yise ga dọ aliho dopo akàn lọ nado mọ kọgbọ sọn “awufiẹsa” ehe mẹ wẹ yindọ alindọn ni tọ́nsọn agbasa mẹ, bo tọ́nsọn aigba ji, bo yì nọ̀ lẹdo gbigbọ tọn de mẹ.
To vogbingbọnmẹ, Biblu dọna mí dọ to pọndohlan Jiwheyẹwhe tọn mẹ “onú he e dá lẹpo” to whenuena e to aigba po gbẹtọvi lẹ po dá wẹ “yọ́n tlala.” (Gẹnẹsisi 1:31) To ojlẹ enẹ mẹ, aliglọnnamẹnu de matin to gbẹtọ po Jiwheyẹwhe po ṣẹnṣẹn gba. Adam po Evi po duvivi haṣinṣan pẹkipẹki de tọn hẹ Jehovah, yèdọ kẹdẹdile gbẹtọ pipé lọ Jesu Klisti duvivi haṣinṣan pẹkipẹki de tọn hẹ Otọ́ olọn mẹ tọn etọn do.—Matiu 3:17.
Eyin mẹjitọ mítọn tintan lẹ, Adam po Evi po, ma ko waylando wẹ, yé na ko tindo haṣinṣan pẹkipẹki de hẹ Jehovah Jiwheyẹwhe kakadoi to aigba paladisi de ji. Yé bẹ gbẹzan yetọn jẹeji to Paladisi mẹ, na Biblu dọna mí dọmọ: “OKLUNỌ Jiwheyẹwhe do jipa de do whèzẹtẹn dali to Edẹni mẹ; finẹ wẹ e yí sunnu he e do lọ do.” (Gẹnẹsisi 2:8) Jipa paladisi tọn enẹ mẹ wẹ Evi yin didá do. Eyin Adam po Evi po ma ko waylando wẹ, yewlẹ po kúnkàn pipé yetọn lẹ po na ko wazọ́n dopọ to ayajẹ mẹ kakajẹ whenue aigba lọ blebu na lẹzun paladisi de. (Gẹnẹsisi 2:21; 3:23, 24) Paladisi aigba ji tọn na ko yin fininọ gbẹtọvi tọn kakadoidoi.
Naegbọn Mẹdelẹ Yì Olọn Mẹ?
‘Ṣigba be Biblu ma dọ dọ mẹdelẹ na yì olọn mẹ ya?’ wẹ hiẹ sọgan kanse. Mọwẹ. To ylando Adam tọn godo, Jehovah basi tito nado ze Ahọluduta olọn tọn de dai to ehe mẹ kúnkàn Adam tọn delẹ na ‘dugán taidi ahọlu do aigba ji’ hẹ Jesu Klisti te. (Osọhia 5:10; Lomunu lẹ 8:17) Yé na yin finfọnsọnku hlan ogbẹ̀ jọmaku tọn to olọn mẹ. Sọha yetọn wẹ 144 000, podọ devi nugbonọ Jesu tọn owhe kanweko tintan whenu tọn lẹ wẹ yin pipli tintan.—Luku 12:32; 1 Kọlintinu lẹ 15:42-44; Osọhia 14:1-5.
Ṣigba, e mayin lẹndai dowhenu Jiwheyẹwhe tọn dọ gbẹtọ dodonọ lẹ ni tọ́nsọn aigba ji bo yì olọn mẹ gba. Na nugbo tọn, to whenuena Jesu tin to aigba ji, e dọmọ: “Mẹde ma hẹ aga yì olọn, adavo mẹhe jẹte sọn olọn, yèdọ Ovi gbẹtọ tọn lọ.” (Johanu 3:13) Gbọn “Ovi gbẹtọ tọn,” Jesu Klisti gblamẹ, Jiwheyẹwhe wleawuna ofligọ de he hẹn ogbẹ̀ madopodo yọnbasi na mẹhe nọ yí yise zan to avọ́sinsan Jesu tọn mẹ lẹ. (Lomunu lẹ 5:8) Ṣigba fie wẹ gbẹtọ livi susu mọnkọtọn lẹ na nọgbẹ̀ kakadoi te?
Lẹndai Dowhenu Jiwheyẹwhe Tọn Na Yin Hinhẹndi
Dile etlẹ yindọ Jiwheyẹwhe tindo lẹndai nado yí mẹdelẹ sọn whẹndo gbẹtọvi tọn mẹ nado wadevizọn taidi ganduhẹmẹtọ Jesu Klisti tọn lẹ to Ahọluduta olọn tọn mẹ, enẹ ma zẹẹmẹdo dọ omẹ dagbe lẹpo wẹ jei olọn mẹ gba. Jehovah dá aigba nado yin owhé Paladisi tọn na whẹndo gbẹtọvi tọn. To madẹnmẹ, Jiwheyẹwhe na hẹn lẹndai dowhenu tọn enẹ di.—Matiu 6:9, 10.
To gandudu Jesu Klisti po ganduhẹmẹtọ olọn mẹ tọn etọn lẹ tọn po glọ, jijọho po ayajẹ po na gbayipe to aigba lọ blebu ji. (Psalm 37:9-11) Mẹhe tin to oflin Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ na yin finfọnsọnku bo na duvivi agbasalilo pipé tọn. (Owalọ lẹ 24:15) Eyin gbẹtọvi tonusetọ lẹ yin nugbonọ hlan Jiwheyẹwhe, e na na yé nuhe mẹjitọ mítọn tintan lẹ hẹnbu—yèdọ ogbẹ̀ madopodo to ninọmẹ pipé de mẹ to paladisi aigba ji tọn de mẹ.—Osọhia 21:3, 4.
Jehovah Jiwheyẹwhe nọ hẹn lẹndai etọn lẹ di janwẹ. Gbọn yẹwhegán Isaia gblamẹ, e lá dọmọ: “Le jikun po kẹnjikun po nọ sọn olọn mẹ wá, bo masọ nọ lẹgọ do finẹ, ṣigba bọ e nọ hẹn aigba yọ̀n, bosọ nọ hẹn onú wú jẹgbonu, bosọ nọ bligò, na e nido na nọkún jidotọ, podọ núdùdù na núdùtọ. Mọkẹdẹ wẹ ohó ṣie he tọ́nsọn onù ṣie na te: e ma na lẹgọ wá dè e agbá, ṣigba e na dotana onú he mẹ yẹn do e hlan te.”—Isaia 55:10, 11.
To owe Isaia tọn mẹ, mí mọ yẹdide ninọmẹ gbẹzan he na tin to Paladisi aigba ji tọn mẹ tọn. Tòmẹnu Paladisi tọn de ma na dọmọ, “yẹn to azọ̀njẹ.” (Isaia 33:24) Kanlin lẹ ma na yin owù na gbẹtọ lẹ ba. (Isaia 11:6-9) Gbẹtọ lẹ na gbá ohọ̀ whanpẹnọ lẹ bo nọ̀ yé mẹ bo nasọ dó jinukun lẹ bo dù sinsẹ́n yetọn. (Isaia 65:21-25) Humọ, Jiwheyẹwhe “na ze okú mì to awhàngbigba mẹ; Oklunọ JIWHEYẸWHE nasọ súnsún dasin sọn nukun lẹpo mẹ.”—Isaia 25:8.
To madẹnmẹ, gbẹtọvi tonusetọ lẹ na nọgbẹ̀ to ninọmẹ dagbe mọnkọtọn lẹ mẹ. Yé ‘na yin whinwhlẹn sọn mẹglọnọ hẹngble tọn mẹ do mẹdekannujẹ he do gigo ovi Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn mẹ.’ (Lomunu lẹ 8:21) Lehe e na jiawu nado nọgbẹ̀ kakadoi to Paladisi aigba ji tọn dopagbe lọ mẹ do sọ! (Luku 23:43) Hiẹ sọgan tin to finẹ eyin hiẹ yinuwa todin sọgbe hẹ oyọnẹn he pegan Owe-wiwe tọn bo yí yise zan to Jehovah Jiwheyẹwhe po Jesu Klisti po mẹ. Podọ hiẹ sọgan tindo nujikudo dọ yise tintindo to nuplọnmẹ paladisi aigba ji tọn mẹ yin lẹnpọn dagbenu.
[Yẹdide to weda 5]
Adam po Evi po yin didá nado nọgbẹ̀ kakadoi to paladisi aigba ji tọn mẹ
[Yẹdide lẹ to weda 7]
To Paladisi aigba ji tọn mẹ . . .
yé na gbá ohọ̀
yé na dó vẹngle
Jehovah na dona yé
[Yẹdide/Asisa Yẹdide tọn to weda 4]
U.S. Fish & Wildlife Service, Washington, D.C./NASA