Lebeka—Yọnnu Nujikudonọ de He Dibusi Jiwheyẹwhe

MÍ NI dọ dọ hiẹ sọgan basi nudide asi tọn na visunnu towe. Omẹ wunmẹ tẹwẹ hiẹ na de? Jẹhẹnu tẹlẹ wẹ e dona tindo? Be omẹ whanpẹnọ, nuyọnẹntọ, homẹdagbenọ, podọ azọ́n sinsinyẹn wàtọ de wẹ hiẹ na dín ya? Kavi be jẹhẹnu devo wẹ hiẹ na dín whẹ́ ya?

Nudide he ma bọawu ehe wẹ Ablaham pannukọn. Jehovah ko dopagbe dọ dona lẹ na kọ̀n do kúnkan etọn ji gbọn visunnu etọn Isaki gblamẹ. To fie mí bẹ dogbapọnna kandai ehe jẹeji sọn, Ablaham ko poyọnho, ṣigba visunnu etọn Isaki gbẹsọ to tlẹnnọ yin. (Gẹnẹsisi 12:1-3, 7; 17:19; 22:17, 18; 24:1) To whenuena e yindọ asi Isaki tọn he ma ko yin mimọ lọ po ovi he yé omẹ awe lẹ na jì lẹ po na tindo mahẹ po e po to dona lọ lẹ mẹ, Ablaham basi tito nado dín asi he jẹ de na Isaki. Tintan whẹ́, yọnnu lọ dona yin devizọnwatọ Jehovah tọn de. Na yọnnu mọnkọtọn de ma tin to Kenani, fie Ablaham nọ nọ̀ wutu, e dona dín in to fidevo. Lebeka wẹ mẹhe wá yin dide to godo mẹ. Nawẹ ewọ yin mimọ gbọn? Be e yin yọnnu gbigbọnọ de ya? Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn dogbigbapọnna apajlẹ etọn mẹ?

Yọnnu He Pegan de Dindin

Ablaham do devizọnwatọ whenu dindẹn hugan tọn etọn Eliẹzẹli hlan Mẹsopotamia nado yì dín asi de na Isaki sọn hẹnnumẹ etọn, Jehovah sẹ̀ntọ lẹ ṣẹnṣẹn. Whẹho lọ yin nujọnu sọmọ bọ e yin bibiọ to Eliẹzẹli si nado whlé dọ emi ma na mọ asi Kenaninu de na Isaki gba. Nùzindo whẹho ehe ji Ablaham tọn jẹna ayidego.—Gẹnẹsisi 24:2-10.

To whenuena e zingbejizọnlin yì otò hẹnnumẹ Ablaham tọn lẹ tọn de mẹ godo, Eliẹzẹli plan kanklosọpoawenọ etọn ao lẹ yì dotọ̀ de tó. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n nujijọ lọ! Whèjai de wẹ, bọ Eliẹzẹli hodẹ̀ dọmọ: “Doayi e go, yẹn to ote to ofi to asisa osin tọn kọ̀n; viyọnnu otò lọ tọn lẹ to tintọ́njẹgbonu ja osin dà gbé; bo gbọ e ni jọ dọ, awhli he yẹn na dọ hlan, dọmọ, Yẹn vẹ̀ we, zlọ́n tọ̀zẹ́n towe dai, na yẹn ni nù; bọ ewọ nasọ dọmọ, Nù, yẹn nasọ dà na kanklosọpoawenọ towe lẹ nù ga: ewọ lọ wẹ ni yin asi lọ he hiẹ ko de na devi towe, Isaki.”—Gẹnẹsisi 24:11-14.

Dile yọnnu lẹdo lọ tọn lẹpo na ko yọnẹn do, kanklosọpoawenọ he nùgbla to hùhù de sọgan nù osin susu tlala (kakajẹ litli 100). Enẹwutu, eyin yọnnu de yigbe nado dà osin nùnù na kanklosọpoawenọ ao, e dona ko yọnẹn dọ azọ́n sinsinyẹn wẹ emi jlo na wà. Gbeyiyi etọn nado wazọ́n mọnkọtọn matin alọgọ mẹdevo he tin to finẹ bo to pinpọ́n ẹn lẹ tọn na dohia nugbonugbo dọ e tindo huhlọn, homẹfa, whiwhẹ, po ahun he jọmẹ po hlan gbẹtọ lẹ po kanlin lẹ po.

Nawẹ onú lẹ yì do? “Whẹpo ewọ nado dọho lọ vọ̀, wẹ doayi e go, Lebeka tọ́njẹgbonu, mẹhe yè jì hlan Bẹtueli, visunnu Milka tọn, asi Naholi tọn, nọvisunnu Ablaham tọn, otọ̀zẹ́n etọn tin to abọ́ etọn ji. Awhli lọ yọnwhanpẹ tlala na pinpọ́n, awhli de, . . . e sọ jẹte yì tọ̀sisa mẹ, bo gọ́ otọ̀zẹ́n etọn, bosọ gọwá yì aga. Devi lọ sọ dowezun nado yì pé e, bo dọmọ, gbọ yẹn ni nù, yẹn vẹ̀ we, osin vude sọn tọ̀zẹ́n towe mẹ. Ewọ sọ dọmọ, Nù, klunọ ṣie; e sọ yawu zlọ́n otọ̀zẹ́n etọn do alọ mẹ, bo na ẹn nù.”—Gẹnẹsisi 24:15-18.

Be Lebeka Pegan Ya?

Lebeka yin viyọnnu tavẹ-ylọvi Ablaham tọn tọn, podọ gọna whanpẹ etọn, e tindo jijọ dagbe. Dile e ma whleawu nado dọho na jonọ de do, mọjanwẹ e ma jẹakọhẹ ẹ hugan do niyẹn. E do homẹdagbe hia Eliẹzẹli to whenuena e biọ osin nùnù. Ehe mayin nupaṣamẹ sọmọ na ohia awuyadomẹ tọn wẹ e yin to paa mẹ. Etẹwẹ gando adà awetọ mẹtẹnpọn lọ tọn go?

Lebeka dọmọ “Nù, klunọ ṣie.” Ṣigba e ma nọte do finẹ gba. Lebeka zindonukọn dọmọ: “Yẹn na dà na kanklosọpoawenọ towe lẹ ga kaka yé nado nù vọ̀.” E jlo na yinuwa hugan nuhe sọgan yin nukundo to paa mẹ. Po zohunhun po wẹ ‘e sọ yawu bo kọ̀n osin he to tọ̀zẹ́n etọn mẹ do odla lọ mẹ, bosọ lẹ́ po wezun po yì dotọ̀ pá nado dọ̀n osin, bosọ dà na kanklosọpoawenọ etọn lẹpo.’ Gbẹtọ azọ́n sinsinyẹn wàtọ de wẹ e yin. Kandai lọ dohia dọ ‘dawe lọ to pinpọ́n ẹn bosọ bọnukun do e go to ojlẹ enẹ lẹpo mẹ.’—Gẹnẹsisi 24:19-21.

To whenuena e wá yọnẹn dọ hẹnnumẹ Ablaham tọn wẹ awhlivu lọ yin, Eliẹzẹli dẹ́ ota etọn bo dopẹ́ na Jehovah. E kanse eyin ewọ po mẹhe hodo e lẹ po sọgan mọ adọtẹn to owhé otọ́ viyọnnu lọ tọn gbè. Lebeka yigbena ẹn bo họ̀nwezun yì whégbè nado yì do owẹ̀n wiwá jonọ lọ lẹ tọn.—Gẹnẹsisi 24:22-28.

To whenuena e ko dotoai na Eliẹzẹli godo, nọvisunnu Lebeka tọn Labani po otọ́ etọn Bẹtueli po mọdọ Jiwheyẹwhe wẹ to anadena whẹho lọ. Matin ayihaawe, Lebeka wẹ yin dide na Isaki. “Yí ì bo yì” wẹ yé dọ, “na ewọ ni yin asi visunnu klunọ towe tọn dile OKLUNỌ ko dọho do.” Etẹwẹ yin linlẹn Lebeka tọn? To whenuena e yin kinkanse eyin e jlo na yì to afọdopolọji, hogbe Heblugbe tọn dopo poun wẹ e yizan he zẹẹmẹdo: “Yẹn na yì.” E ma tin to dandan glọ nado yigbena alọwle ehe gba. Ablaham do ehe hia hezeheze to whenuena e dọna Eliẹzẹli dọ e vò sọn whiwhle etọn mẹ “eyin yọnnu lọ ma yin ojlonọ” nado hodo e yì. Ṣigba Lebeka mọ alọ Jiwheyẹwhe tọn to whẹho lọ mẹ ga. Na enẹwutu, e tlọ́n omẹ etọn lẹ dè to afọdopolọji nado yì wlealọ hẹ sunnu de he e ma tlẹ ko mọ pọ́n gbede. Nudide adọgbigbo tọn enẹ yin ohia vonọtaun yise tọn de. Na nugbo tọn, asi he jẹ lọ niyẹn!—Gẹnẹsisi 24:29-59.

To whenuena e jlo na pé Isaki, Lebeka ṣinyọ́n avọ̀ do ota nado do taliai etọn hia. Isaki yí ì taidi asi etọn, podọ matin ayihaawe, na jẹhẹnu etọn lẹ wutu, e sọ yiwanna ẹn.—Gẹnẹsisi 24:62-67.

Visunnu Ahoho Lẹ

Lebeka nọ̀ ovi matindo na nudi owhe 19. To godo mẹ e wá mọho ahoho tọn, ṣigba ohò-hinhẹn lọ vẹawu na ẹn, na ovi lọ lẹ nọ to avùnho to homẹ na Lebeka, bọ ehe nọ hẹn ẹn nado doavigbe hlan Jiwheyẹwhe. Mí sọgan yinuwa to aliho dopolọ mẹ ga to ojlẹ awusinyẹn tlala tọn lẹ mẹ to gbẹzan mítọn mẹ. Jehovah dotoaina Lebeka bo miọnhomẹ na ẹn. E na lẹzun onọ̀ akọta awe tọn, bọ “mẹho wẹ na sẹ̀n yọpọ.”—Gẹnẹsisi 25:20-26.

E mayin hogbe enẹlẹ kẹdẹ wutu wẹ Lebeka yiwanna visunnu etọn awetọ Jakobu hugan omẹ tintan lọ gba. Visunnu awe lọ lẹ gbọnvo taun. Jakobu ‘ma tindo oblọ’ ṣigba Esau yí nukun pẹvi do pọ́n onú gbigbọmẹ tọn lẹ sọmọ bọ e yí núdùdù vude poun do diọ jlọjẹ viplọnji tọn etọn hẹ Jakobu, yèdọ jlọjẹ etọn nado dugu opagbe Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn. Alọwiwle Esau tọn hẹ yọnnu Hittinu awe do sisi matindo hia na onú gbigbọmẹ tọn lẹ bo tlẹ sọ vlẹ yé, bọ ehe hẹn mẹjitọ etọn lẹ jẹflumẹ tlala.—Gẹnẹsisi 25:27-34; 26:34, 35.

Vivẹnudido Nado Hẹn Dona lẹ Wá Jakobu Ji

Biblu ma dọ eyin Isaki yọnẹn dọ Esau na yin mẹmẹglọ hlan Jakobu gba. Depope he whẹho lọ yin, Lebeka yọnẹn podọ Jakobu lọsu yọnẹn dọ emitọn wẹ dona lẹ. Lebeka yinuwa tlolo to whenuena e sè dọ Isaki to linlẹn nado dona Esau to whenuena e na hẹn núdùdù vivi olàn gbémẹ tọn wá na ẹn. E ma ko hẹn nujikudo po zohunhun he e tindo to jọja whenu etọn po bú gba. E ‘degbena’ Jakobu nado hẹn gbọgbọẹvu etọn awe wá. Ewọ na dà núdùdù he asu etọn yiwanna lọ. Enẹgodo, Jakobu na yinuwa taidi Esau nado mọ dona lọ yí. Jakobu jẹagọdo enẹ. Otọ́ etọn sọgan doayi mẹkiklọ lọ go bo na hodẹdo e! Lebeka tẹkudeji dọmọ: “Ota ṣie wẹ dẹ̀hodo towe ni nọ̀, visunnu ṣie.” Enẹgodo, e dà núdùdù lọ, diọ awusọhia Jakobu tọn bo do e hlan asu etọn dè.—Gẹnẹsisi 27:1-17.

Nuhewutu Lebeka yinuwa to aliho ehe mẹ ma yin didọ. Mẹsusu nọ jẹagọdo nuyiwa etọn, ṣigba Biblu ma wàmọ, mọdopolọ Isaki ma gblewhẹdo e to whenuena e wá yọnẹn dọ Jakobu wẹ yin didona gba. Kakatimọ, Isaki dona Jakobu dogọ. (Gẹnẹsisi 27:29; 28:3, 4) Lebeka yọ́n nuhe Jehovah ko dọ dọdai etọn gando visunnu etọn lẹ go. Enẹwutu, e yinuwa nado hẹn ẹn diun dọ Jakobu mọ dona he e tindo jlọjẹ etọn lọ yí. E họnwun dọ ehe sọgbe hẹ ojlo Jehovah tọn.—Lomunu lẹ 9:6-13.

Jakobu Yin Didohlan Halani

Todin Lebeka glọnalina linlẹn Esau tọn gbọn avase nina Jakobu nado họnyi kakajẹ whenuena adi nọvisunnu etọn tọn na yìdo dali. E dín godonọnamẹ asu etọn tọn, ṣigba e gbọn homẹdagbe dali dapana nudido adi Esau tọn go. Kakatimọ, e yí zinzin do whàn asu etọn gbọn ahunmẹdunamẹnu etọn didọ gando yọnbasi lọ go dọ Jakobu sọgan mọ asi sọn Kenaninu lẹ mẹ dali. Linlẹn enẹ kẹdẹ ko pé nado whàn Isaki nado na avase Jakobu gando alọwle mọnkọtọn go bo do e hlan whẹndo Lebeka tọn mẹ nado yì dà asi budisi Jiwheyẹwhe tọ́ de. Kandai depope ma tin he dohia dọ Lebeka sọ vọ́ Jakobu mọ to enẹgodo, ṣigba nuwiwa etọn lẹ hẹn dona susu wá na akọta sọgodo tọn Islaeli tọn.—Gẹnẹsisi 27:43–28:2.

Nuhe mí yọnẹn gando Lebeka go lẹ whàn mí nado yiwanna ẹn. E yọnwhanpẹ taun, ṣigba whanpẹ nujọnu tọn etọn wá sinai do mẹdezejo jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn etọn ji. Nuhe Ablaham to dindin to asi ovi etọn tọn mẹ niyẹn. Jẹhẹnu dagbe etọn devo lẹ tlẹ zẹ̀ nukundido Ablaham tọn lẹpo go. Yise etọn po adọgbigbo etọn po to anademẹ Jiwheyẹwhe tọn hihodo mẹ, gọna zohunhun, jlẹkajinọ-yinyin, po johẹmẹ homẹdagbe tọn etọn po yin jẹhẹnu he yọnnu Klistiani lẹpo dona wleawuna lẹ. Jẹhẹnu ehelẹ wẹ Jehovah lọsu nọ dín to yọnnu apajlẹ dagbenọ nujọnu tọn lẹ mẹ.