Ablaham po Sala po—Hiẹ Sọgan Hodo Apajlẹ Yise Yetọn Tọn!

E YIN yiylọdọ “otọ́ yé he yise lẹpo tọn.” (Lomunu lẹ 4:11) Asi yiwanna etọn lọsu tindo jẹhẹnu enẹ ga. (Heblu lẹ 11:11) Omẹ he hodọ mí te lẹ wẹ tọgbo Ablaham po asi etọn Sala po, yèdọ omẹ budisi Jiwheyẹwhe tọ́ delẹ. Naegbọn yé do yin apajlẹ yise tọn dagbe sọmọ? Etẹwẹ yin delẹ to awusinyẹnnamẹnu he yé doakọnna lẹ mẹ? Podọ ale tẹwẹ mí sọgan mọyi sọn otàn yetọn mẹ?

Ablaham do yise hia to whenuena Jiwheyẹwhe degbè na ẹn nado tọ́nsọn owhé etọn gbè. Jehovah dọmọ: “Tọ́nsọn aigba towe ji, sọn hẹnnumẹ towe lẹ mẹ, sọn owhé otọ́ towe tọn gbè, yì aigba he yẹn na dohia we lọ ji.” (Gẹnẹsisi 12:1) Tọgbo nugbonọ lọ setonu, dile e yin didọna mí do dọ: “Gbọn yise dali Ablaham, whenuena yè ylọ ẹ nado tọ́n yì ofi de he e na yí to godo mẹ na ogú, e yise: bosọ tọ́n yì, e ma yọ́n fie e jei.” (Heblu lẹ 11:8) Lẹnnupọndo nuhe tẹnsisẹ enẹ bẹhẹn ji.

Uli, he tin to hùwaji Irak tọn todin wẹ Ablaham nọ nọ̀ dai. Uli yin lẹdo ajọwiwa tọn de to Mẹsopotamia, he nọ wàjọ hẹ otò he tin to agewaji Ohù Pẹlsia tọn lẹ po Agbàdo Indus tọn lẹ po mẹ. Mẹdaho Leonard Woolley, he basi dodinnanu sọwhiwhe tọn de to Uli, dohia dọ to ojlẹ Ablaham tọn lẹ mẹ, owhé susu wẹ yin gbigbá po bliki po to lẹdo enẹ mẹ, bọ adó lẹ nọ yin titlẹ́ bo nọ yin osẹ̀n wéwé sádo. Di apajlẹ, owhé tòvi adọkunnọ de tọn yin petlezìn aga-awenọ he awánu etọn yin titlẹ́. Afanumẹ lẹ po jonọ lẹ po nọ nọ̀ odò. Agbàsẹnu owhlẹ tọn de lẹdo ohọ̀ lọ to petlezìn tintan lọ ji, fie hagbẹ whẹndo lọ tọn lẹ nọ gbọ̀n biọ abò yetọn lẹ mẹ. Na yé tindo abò 10 jẹ 20 wutu, owhé enẹ lẹ nọ “gblo bo nọ yin nọtẹn he mẹ yè sọgan zan gbẹzan dagbe, awuvivo tọn podọ, adọkunnọ tọn sọgbe hẹ aliho gbẹninọ tọn to otò whèzẹtẹn-waji tọn lẹ mẹ,” wẹ Woolley dọ. E họnwun dọ yé yin “owhé gbẹtọ he hunnukun lẹ tọn, bo tindo nuhe nọ hẹn gbẹninọ bọawu to tòdaho he to nukunhùn tlala lẹ mẹ lẹpo.” Eyin owhé mọnkọtọn de wẹ Ablaham po Sala po jodo nado yì nọ̀ gohọ̀ lẹ mẹ, be avọ́sinsan daho de wẹ yé basi nado setonuna Jehovah.

Ablaham plan whẹndo etọn yì Halani he yin tòdaho de to agewaji Mẹsopotamia tọn, to tẹnsisẹ etọn tintan whenu, bọ yé wá yì Kenani to godo mẹ. Ehe dẹn na nudi kilomẹtlu 1 600, yèdọ gbejizọnlin he ma bọawuna asu po asi po he ko whẹ́n mẹho de! To whenuena yé tọ́nsọn Halani, Ablaham ko yin owhe 75-mẹvi bọ Sala tindo owhe 65.—Gẹnẹsisi 12:4.

Nawẹ Sala na ko yinuwa gbọn to whenuena Ablaham dọna ẹn dọ yé dona tlọ́n Uli? Owhé dagbe he tindo hihọ́ de jijodo, tẹnsisẹ yì aigba he yè ma jẹakọ hẹ bo sọgan tindo owù de ji, po gbeyiyina aliho gbẹzan tọn he yìdo hugan de po sọgan ko dobuna ẹn. Mahopọnna enẹ, Sala litai, bo nọ pọ́n Ablaham hlan taidi “oklunọ” etọn. (1 Pita 3:5, 6) Weyọnẹntọ delẹ pọ́n ehe hlan taidi “walọyizan sisi tọn he Sala tindo hlan ẹn to jọwamọ-liho,” heyin dohia “lẹnpọn po numọtolanmẹ etọn nujọnu tọn lẹ po” tọn. Ṣigba, hú popolẹpo, Sala dejido Jehovah go. Taliai po yise etọn po yin apajlẹ dagbe de na asi Klistiani lẹ.

Nugbo wẹ dọ e ma yin bibiọ dọ mí ni jo owhé mítọn lẹ do nado setonuna Jiwheyẹwhe gba, ṣigba yẹwhehodọtọ whenu-gigọ́ tọn delẹ ko tlọ́n otò yetọn lẹ mẹ nado yì lá wẹndagbe to otò devo mẹ. Mahopọnna fihe mí to Jiwheyẹwhe sẹ̀n te, dile e na dẹnsọ bọ mí na to dagbenu gbigbọmẹ tọn lẹ ze do otẹn tintan mẹ to gbẹzan mítọn mẹ, ewọ na penukundo nuhudo mítọn lẹ go.—Matiu 6:25-33.

Nudide he Sala po Ablaham po basi ma vẹna yé gba. “Eyin yé ko flin otò he mẹ yé tọ́nsọn lọ, yé na ko dín ali nado lẹgọ yì,” wẹ apọsteli Paulu dọ. Ṣigba yé ma lẹkọyi gba. Na yé deji dọ Jehovah “wẹ ahọsutọ yé he whesọ do dín in lẹ tọn” wutu, yé tindo yise to opagbe etọn mẹ. Mí dona yinuwa to aliho dopolọ mẹ eyin mí jlo na zindonukọn nado to míde zejo mlẹnmlẹn hlan Jehovah.—Heblu lẹ 11:6, 15, 16.

Adọkunnu Gbigbọmẹ Tọn po Agbasamẹ Tọn lẹ Po

To whenuena Ablaham jẹ Kenani, Jiwheyẹwhe dọna ẹn dọ: “Hlan okún towe wẹ yẹn na na aigba he.” To gblọndo mẹ na enẹ, Ablaham tùn agbà de hlan Jehovah bo ‘yànvale oyín Jehovah tọn.’ (Gẹnẹsisi 12:7, 8) Jehovah hẹn Ablaham zun adọkunnọ bọ sọha gbẹtọ he tin to osla etọn mẹ lẹ tọn yiaga taun. Na e deanana sunnu 318, heyin jiji to owhé etọn gbè, to nujijọ de whenu wutu, e yin didọ dọ “sọha mẹhe tin po e po lẹpo tọn na hugan fọtọ́n.” Depope he whẹwhinwhẹ́n lọ yin, gbẹtọ lẹ nọ pọ́n ẹn hlan taidi ‘ahọvi Jiwheyẹwhe tọn’ de.—Gẹnẹsisi 13:2; 14:14; 23:6.

Ablaham yin nukọntọ to sinsẹ̀n-bibasi mẹ, bo plọn mẹhe tin to whédo etọn mẹ lẹ nado “nọ doayi aliho OKLUNỌ tọn go, nado nọ wà dodo po whẹdida po.” (Gẹnẹsisi 18:19) Tatọ́ whẹndo Klistiani tọn egbehe tọn lẹ sọgan nọ mọ tuli sọn apajlẹ he Ablaham zedai lọ mẹ, enẹ wẹ apajlẹ mẹhe tindo kọdetọn dagbe to hagbẹ whédo etọn tọn lẹ pinplọn nado ganjẹ Jehovah go bo nọ yinuwa to aliho dodo tọn ji mẹ tọn. Enẹwutu, e ma yin nupaṣamẹ nado mọdọ deviyọnnu Egiptinu Sala tọn Hagali, devizọnwatọ yọnhonọ Ablaham tọn, po visunnu etọn Isaki po nọ ganjẹ Jehovah Jiwheyẹwhe go.—Gẹnẹsisi 16:5, 13; 24:10-14; 25:21.

Ablaham Dín Jijọho

Nujijọ delẹ dohia to gbẹzan Ablaham tọn mẹ dọ e tindo jijọ he taidi Jiwheyẹwhe tọn. Kakati nado jotẹnna nudindọn he tin to kanlinyìntọ etọn lẹ po tavẹ-ylọvi etọn Lọti tọn lẹ po ṣẹnṣẹn nado zindonukọn, Ablaham na ayinamẹ dọ yé ni klan osla yetọn lẹ, bo biọ to Lọti he yin yọpọvu na ẹn lọ si nado basi nudide aigba he e jlo tọn. Jijọho-dintọ de wẹ Ablaham yin.—Gẹnẹsisi 13:5-13.

Eyin e wá jọ bọ mí mọ mídelẹ to ninọmẹ lọ mẹ nado basi nudide to jlọjẹ mítọn lẹ go titẹdo po alọkikẹyi guwhẹ̀ nado sọgan hẹn jijọho wá po ṣẹnṣẹn, mí dona flindọ Jehovah ma jo Ablaham do bọ e jiya na e hò Lọti tọn pọ́n wutu gba. Kakatimọ, Jiwheyẹwhe dopagbe aigba he Ablaham sọgan mọ lẹdo e lẹpo tọn na ewọ po okún etọn po. (Gẹnẹsisi 13:14-17) “Donanọ wẹ jijọho-dintọ lẹ,” wẹ Jesu dọ, “na yè na ylọ yé visunnu Jiwheyẹwhe tọn.”—Matiu 5:9.

Mẹnu Wẹ Na Yin Whédutọ Ablaham Tọn?

Dile etlẹ yindọ e yin opagbe okún de tọn dona, Sala yin wẹnsinọ. Ablaham ze whẹho lọ donukọnna Jiwheyẹwhe. Be devizọnwatọ etọn Eliẹzẹli wẹ na dugu nuhe e tindo lẹpo tọn ya? Lala, na Jehovah dọmọ: “Dawe he ma na yin whédutọ towe gba; ṣigba ehe na tọ́nsọn adọ̀ towe lọsu mẹ jẹgbonu, wẹ na yin whédutọ towe.”—Gẹnẹsisi 15:1-4.

Ṣigba yé ma mọ ovi jì, bọ Sala to owhe 75-mẹvi yinyin mẹ ma sọ tindo nukundido hòmimọ tọn ba. Enẹwutu, e dọna Ablaham dọ: “OKLUNỌ lọ hẹn mi dote sọn vijiji mẹ: yẹn vẹ̀ we, biọ họmẹ yì [deviyọnnu] ṣie dè lo; eya yẹn na mọ ovi zehẹn gbọn e dali.” Ablaham sọ de Hagali taidi asi awetọ bo tindo kọndopọ hẹ ẹ, bọ ewọ sọ mọhò. To whenuena Hagali yọnẹn dọ emi ko mọhò, e jẹ mẹmẹnu etọn vlẹ ji. Sala wule vivẹvivẹ to Ablaham nukọn bosọ jẹ yasana deviyọnnu etọn ji kaka bọ e họ̀njẹgbé.—Gẹnẹsisi 16:1-6.

Ablaham po Sala po yinuwa po ahundopo po, sọgbe hẹ aliho nuyiwa tọn ojlẹ yetọn mẹ tọn. Ṣigba e mayin aliho he mẹ Jehovah jlo nado wleawuna okún Ablaham tọn te niyẹn gba. Aṣa lẹdo mítọn tọn lẹ sọgan dohia dọ afọdide delẹ sọgbe to ninọmẹ voovo lẹ mẹ, ṣigba ehe ma zẹẹmẹdo dọ Jehovah kẹalọyi ehe dandan gba. Pọndohlan etọn gando ninọmẹ mítọn go sọgan gbọnvo taun. Enẹwutu, mí dona nọ dín anademẹ Jiwheyẹwhe tọn, bo na nọ hodẹ̀ hlan ẹn nado do aliho he mẹ e jlo dọ mí ni yinuwa te hia mí.—Psalm 25:4, 5; 143:8, 10.

Onú Depope Ma ‘Sinyẹnawuna Jehovah’

To ojlẹ sisọ́ mẹ, Hagali jì visunnu de na Ablaham he yinkọ etọn yin Iṣmaẹli. Ṣigba e ma yin ewọ wẹ yin Okún dopagbe lọ gba. Sala lọsu wẹ na jì whédutọ enẹ, mahopọnna owhe etọn he ko yinukọn taun.—Gẹnẹsisi 17:15, 16.

To whenuena Jiwheyẹwhe dohia dọ Sala na jì visunnu de na asu etọn, “Ablaham ṣinyọ́n nukunmẹ ai, bo konu, bosọ dọ to ayiha etọn mẹ, dọmọ, be yè na sọgan jivi hlan mẹhe ko họ̀ owhe kanweko? Be Sala mẹhe ko họ̀ owhe kanweao nasọ sọgan jivi?” (Gẹnẹsisi 17:17) To whenuena angẹli de vọ́ owẹ̀n lọ dọ to otó etọn pá, ehe hẹn Sala nado “konu to ede homẹ.” Ṣigba onú depope ma ‘sinyẹnawuna Jehovah’ gba. Mí sọgan deji dọ e sọgan wà nudepope he e jlo.—Gẹnẹsisi 18:12-14.

“Gbọn yise dali [wẹ] Sala lọsu ga tindo huhlọn nado mọhò, bosọ jivi whenuena e ko poyọnho vọ̀, na e hia ewọ he dopagbe na nugbonọ.” (Heblu lẹ 11:11) To nukọnmẹ, Sala jì Isaki, he yinkọ etọn zẹẹmẹdo “Nukiko.”

Jidide Mlẹnmlẹn to Opagbe Jiwheyẹwhe Tọn lẹ Mẹ

Jehovah de Isaki hia taidi whédutọ heyin nukundo na whenu dindẹn lọ. (Gẹnẹsisi 21:12) Enẹwutu, e na ko paṣa Ablaham taun to whenuena Jiwheyẹwhe biọ to e si nado yí visunnu etọn do sanvọ́. Ṣigba, Ablaham ko tindo whẹwhinwhẹ́n titengbe lẹ nado dejido Jiwheyẹwhe go mlẹnmlẹn. Be Jehovah ma tindo nugopipe lọ nado fọ́n Isaki sọnku ya? (Heblu lẹ 11:17-19) Be Jiwheyẹwhe ma ko do huhlọn etọn hia to whenuena e vọ́ huhlọn vijiji Ablaham po Sala po tọn fọ́n gbọn azọ́njiawu dali nado hẹn Isaki wá ogbẹ̀ to tintan whenu ya? Na e kudeji dọ Jiwheyẹwhe nọ hẹn opagbe Etọn lẹ di wutu, Ablaham wleawufo nado setonu na ẹn. Nugbo wẹ dọ e yin alọhẹndotena ma nado hù visunnu etọn. (Gẹnẹsisi 22:1-14) Mahopọnna enẹ, adà he Ablaham yiwà to ehe mẹ gọalọna mí nado mọnukunnujẹemẹ lehe e na ko vẹawuna Jehovah Jiwheyẹwhe sọ nado “yí ovi detọn etọn dopo akàn namẹ, na mẹdepope he yí ì sè ma nado dọ̀n, ṣigba e nido tindo ogbẹ̀ madopodo.”—Johanu 3:16; Matiu 20:28.

Yise he e tindo to Jiwheyẹwhe mẹ hẹn ẹn họnwun na Ablaham dọ whédutọ he Jehovah dopagbe etọn lọ ma sọgan dà sinsẹ̀n-basitọ lalo de sọn aigba Kenani tọn ji gba. Nawẹ mẹjitọ budisi Jiwheyẹwhe tọ́ de sọgan kẹalọyi alọwle ovi etọn tọn hẹ mẹhe ma yin sinsẹ̀n-basitọ Jehovah tọn de gbọn? Enẹwutu, Ablaham mọ asi he jẹ de na Isaki sọn hẹnnu etọn lẹ mẹ to Mẹsopotamia, he dẹnsọ kilomẹtlu 800. Jiwheyẹwhe dona vivẹnu enẹ bo dohia dọ Lebeka wẹ yọnnu he e de nado lẹzun asi na Isaki podọ onọ̀ daho Mẹssia tọn. Mọwẹ, Jehovah “dona Ablaham to onú lẹpo mẹ.”—Gẹnẹsisi 24:1-67; Matiu 1:1, 2.

Dona lẹ Na Akọta Lẹpo

Ablaham po Sala po yin apajlẹ dagbenọ to akọndidona whlepọn po yise tintindo to opagbe Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ po mẹ. Hẹndi opagbe ehelẹ tọn tindo kanṣiṣa de po nukundido ogbẹ̀ madopodo tọn gbẹtọvi tọn po, na Jehovah na jide Ablaham dọ: “To okún towe mẹ wẹ yè na dona akọta aigba ji tọn lẹpo: na hiẹ yí ogbè ṣie sè wutu.”—Gẹnẹsisi 22:18.

Nugbo wẹ dọ, mapenọ wẹ Ablaham po Sala po yin dile mílọsu lẹ yin do. Ṣigba to whenuena yé mọnukunnujẹ ojlo Jiwheyẹwhe tọn mẹ, yé yinuwa sọgbe hẹ ẹ po awuyiya po, mahopọnna nuhe yé dona yí do sanvọ́ lẹ. Enẹwutu, Ablaham nọ yin finflin taidi ‘họntọn Jehovah tọn,’ podọ Sala taidi ‘yọnnu wiwe he dotudo Jiwheyẹwhe go’ de. (Jakobu 2:23; 1 Pita 3:5) Gbọn vivẹnudido nado hodo apajlẹ yise Ablaham po Sala po tọn dali, míwlẹ lọsu sọgan duvivi haṣinṣan pẹkipẹki he họakuẹ de tọn hẹ Jiwheyẹwhe. Mí sọgan mọaleyi sọn opagbe họakuẹ he Jehovah do na Ablaham lẹ mẹ.—Gẹnẹsisi 17:7.

[Yẹdide to weda 26]

Na yise yetọn wutu, Jehovah na visunnu de Ablaham po Sala po to yọnhowhe yetọn mẹ

[Yẹdide to weda 28]

Apajlẹ Ablaham tọn gọalọna mí nado mọnukunnujẹ nuhe e zẹẹmẹdo na Jehovah nado jo Visunnu etọn dopo akàn lọ do nado kú mẹ