Klisti—Mẹhe Dọdai lẹ Dlẹnalọdo
“Kunnuhó Jesu tọn wẹ gbigbọ dọdai tọn.”—OSỌHIA 19:10.
1, 2. (a) Nudide tẹwẹ Islaeli pannukọn bẹsọn owhe 29 W.M. mẹ? (b) Etẹwẹ na yin dogbapọnna to hosọ ehe mẹ?
MÍ TIN to owhe 29 W.M. mẹ. Tòmẹnu Islaeli tọn lẹ to Mẹssia dopagbe lọ hodọ po jejejininọ po. Lizọnyizọn Johanu Baptizitọ tọn ko yidogọna todido gbẹtọ lẹ tọn. (Luku 3:15) Johanu gbẹ́ dọ emi ma yin Klisti lọ. Kakatimọ, e dlẹnalọdo Jesu Nazalẹti tọn dọmọ: “Yẹn . . . ko dekunnu dọ ehe wẹ Ovi Jiwheyẹwhe tọn.” (Johanu 1:20, 34) To madẹnmẹ, mẹsusu hodo Jesu nado dotoaina nuplọnmẹ etọn bo yin azọ̀nhẹngbọna gbọn ewọ dali.
2 To osun he bọdego lẹ mẹ, Jehovah na kunnudenu madosọha lẹ gando Ovi etọn go. Mẹhe ko plọn Owe-wiwe bo mọ azọ́n Jesu tọn lẹ tindo whẹwhinwhẹ́n lẹpo nado yí ì sè. Etomọṣo, mẹhe Jiwheyẹwhe basi alẹnu hẹ lẹ gboawupo to paa mẹ nado do yise hia. Omẹ vude poun wẹ yigbe dọ Jesu yin Klisti lọ, Ovi Jiwheyẹwhe tọn. (Johanu 6:60-69) Etẹwẹ hiẹ na ko wà eyin a nọgbẹ̀ to ojlẹ enẹ mẹ? Be hiẹ na ko yin whinwhàn nado kẹalọyi Jesu taidi Mẹssia lọ bo lẹzun hodotọ nugbonọ etọn ya? Gbadopọnna kunnudenu he Jesu lọsu na gando omẹ nankọ he ewọ yin go to whenuena owhẹ̀ yin sisadokọna ẹn dọ e gbà osẹ́n Gbọjẹzan tọn, bo doayi kunnudenu he e na to godo mẹ nado hẹn yise devi nugbonọ etọn lẹ tọn lodo lẹ go.
Jesu Lọsu Na Kunnudenu
3. Ninọmẹ tẹlẹ wẹ hẹn Jesu nado na kunnudenu gando mẹhe ewọ yin go?
3 To Juwayi owhe 31 W.M. tọn whenu, Jesu tin to Jelusalẹm. E ṣẹṣẹ hẹnazọ̀ngbọna dawe de he ko nọ̀ manọna mẹ na owhe 38. Ṣigba, Ju lẹ dohomẹkẹn Jesu na e wà ehe to Gbọjẹzangbe wutu. Yé sọ sawhẹdokọna ẹn dọ e zánnu bo tẹnpọn nado hù i na e ylọ Jiwheyẹwhe dọ Otọ́ etọn wutu. (Johanu 5:1-9, 16-18) Nuhe Jesu dọ nado yiavunlọ na ede do whẹwhinwhẹ́n dolido atọ̀n hia, he na gọalọna Juvi ahundoponọ depope nado yọ́n mẹhe Jesu yin na nugbo tọn.
4, 5. Etẹwẹ yin lẹndai lizọnyizọn Johanu tọn, podọ nawẹ e wà ẹ dotana ganji sọ?
4 Tintan whẹ́, Jesu dlẹnalọdo kunnudide alijladotọ etọn, Johanu Baptizitọ tọn, bo dọmọ: “Mìwlẹ dowẹn hlan Johanu dè, ewọ ko sọ dekunnu hlan nugbo. Miyọ́ngbán lọ he to jiji bo to sisẹ́ . . . wẹ ewọ, mìwlẹ ko sọ jlo to ojlẹ de mẹ nado jaya to hinhọ́n etọn mẹ.”—Johanu 5:33, 35.
5 Johanu Baptizitọ yin “miyọ́ngbán lọ he to jiji bo to sisẹ́” to linlẹn lọ mẹ dọ whẹpo Hẹlodi do sú i do ganpa mẹ to mawadodo-liho, e ko hẹn azọ́ndenamẹ sọn olọn mẹ wá etọn nado jla aliho do na Mẹssia lọ di. Johanu dọmọ: “Na yè nido sọ [Mẹssia lọ] hia na Islaeli, enẹwutu wẹ yẹn wá, bo yí osin do to bibaptizi. . . . Yẹn mọ [gbigbọ] jẹte sọn olọn di apoe de, e jẹte do e ji. Yẹn ma sọ yọ́n ẹn, ṣigba mẹhe do mi hlan nado yí osin do baptizi, ewọ wẹ dọ hlan mi, dọ, Ota mẹhe tọn ji hiẹ mọ, bọ [gbigbọ] jẹ do, bọ e nọte to e ji, ewọ lọ wẹ, mẹhe nọ yí [gbigbọ wiwe] do baptizi. Yẹn ko mọ ẹn, bo ko dekunnu dọ ehe wẹ Ovi Jiwheyẹwhe tọn.”a (Johanu 1:26-37) Johanu dlẹnalọdo Jesu tlọlọ taidi Ovi Jiwheyẹwhe tọn—Mẹssia dopagbe lọ. Kunnudide Johanu tọn họnwun sọmọ bọ nudi osun ṣinatọ̀n to okú etọn godo, Ju ahunjijlọnọ susu yigbe dọ: “Nuhe Johanu dọ na dawe he tọn lẹpo wẹ nugbo.”—Johanu 10:41, 42.
6. Naegbọn azọ́n Jesu tọn lẹ dona ko hẹn gbẹtọ lẹ kudeji dọ ewọ tindo godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn?
6 Bọdo enẹ go, Jesu yí whẹwhinwhẹ́n devo zan nado do ede hia taidi Mẹssia lọ. E dlẹnalọdo azọ́n dagbe etọn titi lẹ taidi ohia godonọnamẹ Jiwheyẹwhe tọn. “Yẹn tindo kunnude he klohu Johanu tọn,” wẹ e dọ, “na azọ́n he Otọ́ ṣie ko na mi nado dotana lẹ, azọ́n lọsu lẹ he yẹn wà, to kunnudena mi dọ, Otọ́ wẹ do mi hlan.” (Johanu 5:36) Kẹntọ Jesu tọn lẹ lọsu ma sọgan mọ́n kunnudenu ehe, he bẹ azọ́njiawu susu hẹn. Delẹ to yé mẹ tlẹ kanse to godo mẹ dọ: ‘Etẹ wà wẹ mí te, na dawe he to ohia susu basi?’ (Johanu 11:47) Ṣigba, mẹdelẹ kẹalọyi kunnudenu lọ lẹ bo dọmọ: “Be whenuena Klisti lọ na wá e na basi ohia hú ehe dawe he ko basi lẹ?” (Johanu 7:31) Todoaitọ Jesu tọn lẹ tin to otẹn dagbe mẹ nado mọ dọ Ovi lọ nọ do jẹhẹnu Otọ́ tọn lẹ hia.—Johanu 14:9.
7. Nawẹ Owe-wiwe Heblu tọn dekunnu gando Jesu go gbọn?
7 To godo mẹ, Jesu dọ̀n ayidonugo wá kunnudenu he ma sọgan yin agọjẹdo de ji. E dọ dọ, “Owe-wiwe lẹ . . . wẹ yé he to kunnudena mi,” bo yidogọ dọ: “Eyin mì ko yí Mose sè, mì do ko yí mi sè: na owe ṣie wẹ ewọ kàn wutu.” (Johanu 5:39, 46) Na nugbo tọn, Mose yin dopo poun to kunnudetọ hohowhenu tọn susu he wlanwe gando Klisti go lẹ mẹ. Kandai yetọn lẹ bẹ dọdai kanweko susu lẹ po zẹẹmẹ gigọ́ kúnkan tọn lẹ po hẹn he dlẹnalọdo Mẹssia lọ. (Luku 3:23-38; 24:44-46; Owalọ lẹ 10:43) Podọ etẹwẹ dogbọn Osẹ́n Mose tọn dali? “Osẹ́n wẹ mẹplọntọ nado hẹn mí wá Klisti dè,” wẹ apọsteli Paulu wlan. (Galatianu lẹ 3:24) Mọwẹ, “kunnuhó Jesu tọn wẹ gbigbọ [kavi ayilinlẹn, yanwle, podọ lẹndai blebu] dọdai tọn.”—Osọhia 19:10.
8. Naegbọn Ju susu ma yí Mẹssia lọ sè?
8 Be kunnudenu ehe lẹpo—yèdọ kunnudide họnwun Johanu tọn, azọ́n huhlọnnọ Jesu lọsu tọn lẹ po jẹhẹnu Jiwheyẹwhe tọn he e dohia lẹ po, gọna kunnudenu susugege Owe-wiwe tọn lẹ—ma na ko hẹn we kudeji dọ Jesu wẹ yin Mẹssia lọ ya? Mẹdepope he tindo owanyi nugbo na Jiwheyẹwhe po Ohó etọn po na doayi ehe go po awubibọ po bo yí yise zan to Jesu mẹ taidi Mẹssia dopagbe lọ. Ṣigba, na taun tọn, Islaeli gbọagba owanyi mọnkọtọn tọn. Jesu dọna nukundiọsọmẹtọ etọn lẹ dọ: “Yẹn yọ́n mì dọ, mì ma tindo owanyi Jiwheyẹwhe tọn to mì homẹ gba.” (Johanu 5:42) Kakati nado “dín yẹyi he sọn Jiwheyẹwhe ṣokẹdẹ dè,” yé to “yẹyi yí sọn [yenọzo] dè.” Abajọ yé do jẹagọdo Jesu, mẹhe, taidi Otọ́ etọn, gbẹwanna linlẹn mọnkọtọn gbidigbidi!—Johanu 5:43, 44; Owalọ lẹ 12:21-23.
Yin Hinhẹn Lodo Gbọn Numimọ Dọdai Tọn de Dali
9, 10. (a) Naegbọn ohia de wá do ganmẹ na devi Jesu tọn lẹ? (b) Opagbe jiawu tẹwẹ Jesu dó na devi etọn lẹ?
9 Hugan owhe dopo ko juwayi sọn whenue gbọ́n Jesu na kunnudenu Mẹssia-yinyin etọn tọn he yin nùdego jẹnukọn lẹ. Hùnwhẹ Juwayi owhe 32 W.M. tọn ko yin bibasi. Yisenọ susu ma sọ to hihodo e ba, vlavo na homẹkẹn, ojlo agbasanu lẹ tọn, kavi magbọjẹ gbẹ̀mẹ tọn lẹ wutu. Mẹdevo lẹ sọgan ko biọ bẹwlu mẹ kavi jẹflumẹ na Jesu ma kẹalọyi obiọ vivẹvivẹ gbẹtọ lẹ tọn nado yin ahọlu yetọn wutu. To whenuena sinsẹ̀ngán Ju lẹ whlé e pọ́n, e gbẹ́ nado basi ohia sọn olọn mẹ wá he na hẹn gigo wá ede ji. (Matiu 12:38, 39) E sọgan ko paṣa mẹdelẹ dọ Jesu gbẹ́ nado wà onú mọnkọtọn. Humọ, Jesu ko jẹ nude dọ na devi etọn lẹ ji he e vẹawu na yé taun nado mọnukunnujẹemẹ—“ewọ ma na nọma yì jẹ Jelusalẹm . . . , bo jiya onú susu tọn sọn mẹho lẹ po ogán yẹwhenọ lẹ tọn po po wekantọ lẹ po si, bo yin hùhù.”—Matiu 16:21-23.
10 To nudi osun ṣiẹnẹ jẹ ao he na bọdego lẹ gblamẹ, ojlẹ na sọ̀ na Jesu nado “yì sọn aihọn he mẹ yì Otọ́ dè.” (Johanu 13:1) Na ninọmẹ devi nugbonọ etọn lẹ tọn to ahunmẹduna ẹn taun wutu, Jesu dopagbe na delẹ to yé mẹ nado na yé nuhe e ko gbẹ́ nado dohia Ju mayisenọ lẹ—yèdọ ohia de sọn olọn mẹ wá. Jesu dọmọ: “Nugbo wẹ yẹn dọ hlan mì, mẹdelẹ tin to yé mẹhe nọte to ofi lẹ mẹ, he ma na dọ́ okú pọ́n to alọ depope mẹ, kaka yé na do mọ Ovi gbẹtọ tọn ja to ahọludu etọn mẹ.” (Matiu 16:28) E họnwun dọ Jesu ma to didọ dọ delẹ to devi etọn lẹ mẹ na nọgbẹ̀ kakajẹ whenue Ahọluduta Mẹssia tọn na yin didoai to 1914 gba. Linlẹn Jesu tọn wẹ nado do numọdohlan-nukọn jiawu de hia atọ̀n to devi vivẹ́ etọn lẹ mẹ gando gigo etọn to huhlọn Ahọluduta tọn mẹ go. Numimọ ehe nọ yin yiylọdọ wunmẹdidiọ.
11. Basi zẹẹmẹ numimọ wunmẹdidiọ lọ tọn.
11 To azán ṣidopo godo, Jesu plan Pita, Jakobu, po Johanu po yì osó he yiaga de ji—vlavo pópló Osó Helmoni tọn de. To finẹ, Jesu “diọun to yé nukọn: nukunmẹ etọn to sisẹ́ di owhè, avọ̀ etọn sọ lẹzun wewe taidi hinhọ́n.” Yẹwhegán Mose po Elija po sọ sọawuhia ga, bo to hodọ hẹ Jesu. Nujijọ jiawu ehe sọgan ko jọ to zánmẹ, bo gbọnmọ dali dọ̀n ayidonugo taun. Na nugbo tọn, nujijọ lọ họnwun sọmọ bọ Pita do ojlo hia nado basi avàja atọ̀n—dopodopo na Jesu, Mose, po Elija po. Dile Pita gbẹ́ to hodọ, aslọ sisẹ́ mlanmlan de ṣinyọ́n yé podọ ogbè de sọn aslọ lọ mẹ to didọmọ: “Ehe wẹ Ovi yiwanna ṣie, mẹhe mẹ yẹn yin homẹhunnọ te tlala; mì nọ sè etọn.”—Matiu 17:1-6.
12, 13. Nuyiwadomẹji tẹwẹ numimọ wunmẹdidiọ tọn lọ tindo do devi Jesu tọn lẹ ji, podọ etẹwutu?
12 Nugbo wẹ dọ Pita ko ṣẹṣẹ dekunnu dọ Jesu wẹ “Klisti lọ, Ovi Jiwheyẹwhe ogbẹ̀nọ tọn.” (Matiu 16:16) Ṣigba, yí nukun homẹ tọn do pọ́n dọ hiẹ sè bọ Jiwheyẹwhe lọsu na kunnudenu etọn, bo do mẹhe Ovi yiamisisadode etọn yin po nuhe e na yiwà po hia! Matin ayihaawe, numimọ yise hẹnlodo tọn de wẹ wunmẹdidiọ lọ yin na Pita, Jakobu po Johanu po. Todin, po yise yetọn he yin hinhẹn lodo po, yé tin to awuwlemẹ ganji na nuhe to nukọn ja lẹ podọ na adà tangan he yé na yiwà to agun he na yin didoai to sọgodo mẹ.
13 Wunmẹdidiọ lọ tindo nuyiwadomẹji dẹn-to-aimẹ do devi lẹ ji. To nuhe hugan owhe 30 godo, Pita wlan dọ: “[Jesu] yí yẹyi po gigo po sọn Jiwheyẹwhe Otọ́ dè, whenuena ogbè nẹ hunkọ wá e dè sọn gigo daho nẹ mẹ dọ, Ehe wẹ Ovi vivẹ́ ṣie, mẹhe mẹ homẹ ṣie hùn te tlala. Podọ ogbè he sọn olọn mẹ wá míwlẹ sè, whenuena mí tin po e po to osó wiwe lọ ji.” (2 Pita 1:17, 18) Mọdopolọ, nujijọ lọ yinuwado Johanu ji. E dlẹnalọdo e to nuhe hugan owhe 60 godo to hogbe helẹ mẹ dọmọ: “Mí pọ́n gigo etọn, gigo he di Ovi detọ́n dopo akàn sọn Otọ́ dè.” (Johanu 1:14) Ṣogan, wunmẹdidiọ lọ ma yin numimọ godo tọn he yin didohia hodotọ Jesu tọn lẹ gba.
Nukunnumọjẹnumẹ Dogọ Na Nugbonọ Jiwheyẹwhe Tọn Lẹ
14, 15. Aliho tẹ mẹ wẹ Johanu na nọte kaka Jesu na do wá te?
14 To fọnsọnku Jesu tọn godo, e sọawuhia devi etọn lẹ to Ohù Galili tọn tó. To finẹ e dọna Pita dọmọ: “Eyin yẹn jlo dọ [Johanu] ni nọte kaka yẹn na do wá, etẹwẹ enẹ yin hlan hiẹ?” (Johanu 21:1, 20-22, 24) Be hogbe ehelẹ dohia dọ apọsteli Johanu na nọgbẹ̀ dẹ̀n hú apọsteli he pò lẹ wẹ ya? E họnwun dọ mọwẹ, na ewọ gbẹsọ sẹ̀n Jehovah po nugbonọ-yinyin po na nudi owhe 70 to enẹgodo. Ṣigba, zẹẹmẹ nuhe Jesu dọ tọn gbloada humọ.
15 Hodidọ lọ “kaka yẹn na do wá” hẹn mí flin nuhe Jesu dọ dogbọn “Ovi gbẹtọ tọn [he] ja to ahọludu etọn mẹ” dali. (Matiu 16:28) Johanu nọte kaka Jesu do wá to enẹ mẹ dọ numimọ dọdai tọn de yin nina ẹn to godo mẹ gando wiwá Jesu tọn to huhlọn Ahọluduta tọn mẹ go. Sẹpọ vivọnu gbẹzan Johanu tọn, to whenuena e tin to ganpamẹ to lopo Patmos tọn ji, e mọ Osọhia yí po ohia dọdai tọn sẹhundaga lẹ po gando nuhe na jọ to “azán Oklunọ tọn” gbè lẹ go. Numimọ jiawu ehelẹ whàn Johanu sọmọ bọ to whenuena Jesu dọ dọ: “Mọwẹ, yẹn ja yiyayiya,” Johanu dawhá dọmọ: “Wá, Jesu Oklunọ.”—Osọhia 1:1, 10; 22:20.
16. Naegbọn e yin nujọnu dọ mí ni to yise mítọn hẹn lodo zọnmii?
16 Ahunjijlọnọ he nọgbẹ̀ to owhe kanweko tintan whenu lẹ kẹalọyi Jesu taidi Mẹssia lọ bo yí ì sè. Na yise matindo he gbayipe lẹdo yé, azọ́n he yé dona wà, po whlepọn he to nukọn ja lẹ po wutu, mẹhe lẹzun yisenọ lẹ dona yin hinhẹn lodo. Jesu ko na kunnudenu Mẹssia-yinyin etọn tọn to gigọ́mẹ bo wleawuna numimọ dọdai tọn he na hẹn nukunnumọjẹnumẹ wá lẹ nado na tuli hodotọ nugbonọ etọn lẹ. To egbehe, mí ko sẹyì nukọn taun to “azán Oklunọ tọn” mẹ. To madẹnmẹ din, Klisti na và titonu ylankan Satani tọn pete sudo bo whlẹn omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ. Mílọsu dona hẹn yise mítọn lodo gbọn awuwledainanu Jehovah tọn lẹpo yiyizan to gigọ́mẹ na dagbemẹninọ gbigbọmẹ tọn mítọn dali.
Yin Hihọ́-Basina to Zinvlu po Nukunbibia po Mẹ
17, 18. Vogbingbọn he họnwun tẹwẹ sọawuhia to owhe kanweko tintan mẹ to hodotọ Jesu tọn lẹ po mẹhe jẹagọdo lẹndai Jiwheyẹwhe tọn lẹ po ṣẹnṣẹn, podọ etẹwẹ yin kọdetọn lọ na pipli dopodopo?
17 To okú Jesu tọn godo, devi etọn lẹ yí adọgbigbo do setonuna gbedide etọn nado dekunnuna ẹn “to Jelusalẹm mẹ, to Jude lẹpo mẹ, po Samalia po, podọ jẹ opodo aigba tọn.” (Owalọ lẹ 1:8) Mahopọnna ojlẹ homẹkẹn sinsinyẹn debọdo-dego lẹ tọn, Jehovah yí nukunnumọjẹnumẹ gbigbọmẹ tọn po devi yọyọ susu po do dona agun Klistiani tọn he ṣẹṣẹ yin didoai lọ.—Owalọ lẹ 2:47; 4:1-31; 8:1-8.
18 To alọ devo mẹ, nukundido mẹhe jẹagọdo wẹndagbe lọ tọn lẹ dózin dogọ vudevude. “Aliho mẹylankan tọn taidi zinvlu,” wẹ Howhinwhẹn lẹ 4:19 dọ. “Yé ma yọ́n onú he yé to agbàli.” “Zinvlu” lọ sinyẹn deji to owhe 66 W.M. to whenuena awhànpa Lomu tọn lẹ dosla lẹdo Jelusalẹm. Dile etlẹ yindọ Lomunu lẹ joagọyigodo na ojlẹ kleun de matin whẹwhinwhẹ́n tangan depope, yé lẹkọwa to owhe 70 W.M. bo gbà tòdaho lọ kija. Sọgbe hẹ Josèphe he yin whenuho-kàntọ Juvi de, sọha Ju he kú lẹ tọn lán to livi ji. Ṣigba, Klistiani nugbo lẹ họ̀ngán. Etẹwutu? Na to whenuena awhànpa Lomu tọn lẹ joagọyigodo na ojlẹ de, yé setonuna gbedide Jesu tọn nado họnyi.—Luku 21:20-22.
19, 20. (a) Naegbọn omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ma tindo whẹwhinwhẹ́n depope nado dibu dile opodo titonu ylankan ehe tọn to sisẹpọ? (b) Nukunnumọjẹnumẹ jiawu tẹwẹ Jehovah na omẹ etọn lẹ to owhe he jẹnukọnna 1914 lẹ mẹ?
19 Ninọmẹ mọnkọtọn mẹ wẹ mí tin te. Nukunbibia daho he to sisẹpọ lọ na hẹn opodo titonu ylankan Satani tọn wá. Ṣigba omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ma dona dibu, na Jesu dopagbe dọ: “Pọ́n, yẹn tin to mì dè to whepoponu, kakajẹ opodo aihọn tọn.” (Matiu 28:20) Nado sọgan jlọ yise devi etọn dowhenu tọn lẹ tọn dote bo wleawuna yé na nuhe to nukọn ja lẹ, Jesu na yé numọdohlan-nukọn gigo olọn mẹ tọn etọn tọn taidi Ahọlu Mẹssia. To egbehe lo? To 1914 numọdohlan-nukọn enẹ mọ hẹndi. Podọ nujijọ yise hẹnlodo tọn nankọ die he enẹ ko yin na omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ! E ze todido sọgodo whanpẹnọ de tọn dai, podọ hinhọ́n susu dogọ ko yin titá do nujijọ enẹ ji na devizọnwatọ Jehovah tọn lẹ. To gblagbla aihọn he fọ́n bo to zinvludo dogọ ehe tọn mẹ, “omọ́ nugbonọ tọn taidi hinhọ́n he sẹ́, he to sisẹ́ yì nukọn kakajẹ okle.”—Howhinwhẹn lẹ 4:18.
20 Etlẹ yin jẹnukọnna 1914, pipli pẹvi Klistiani yiamisisadode lẹ tọn de jẹ nukunnumọjẹ nugbo tangan lẹ mẹ ji gando kọlilẹwa Oklunọ tọn go. Di dohia, yé doayi e go dọ e na yin nujijọ mayinukundomọ de, dile angẹli awe he sọawuhia devi lẹ to owhe 33 W.M. mẹ to whenuena Jesu hẹji jei olọn mẹ lẹ dohia do. To whenuena aslọ de ze Jesu yì sọn nukun devi lẹ tọn mẹ godo, angẹli lọ lẹ dọmọ: ‘Jesu he lọ, he yè yí do olọn mẹ sọn mì dè, nasọ lẹgọwa dile mì mọ ẹn bọ e jei olọn do.’—Owalọ lẹ 1:9-11.
21. Etẹwẹ na yin hodọdeji to hosọ he bọdego mẹ?
21 Hodotọ nugbonọ Jesu tọn lẹ kẹdẹ wẹ mọ yìyì etọn. Dile e yin do to wunmẹdidiọ lọ whenu, mẹlẹpo ma mọ ẹn; aihọn to paa mẹ ma tlẹ yọ́n nuhe jọ. Mọkẹdẹ wẹ e yì do to whenuena Klisti lẹkọwa to huhlọn Ahọluduta tọn mẹ. (Johanu 14:19) Devi yiamisisadode nugbonọ etọn lẹ kẹdẹ wẹ tunwun tintin tofi etọn taidi Ahọlu go. To hosọ he bọdego mẹ, mí na mọ lehe nukunnumọjẹnumẹ enẹ yinuwado yé ji sisosiso do, bo dekọtọn do bẹplidopọ gbẹtọ livi susu tọn mẹ he na lẹzun mẹjidugando Jesu tọn lẹ to aigba ji.—Osọhia 7:9, 14.
[Nudọnamẹ odò tọn]
a E họnwun dọ, to baptẹm Jesu tọn whenu, Johanu kẹdẹ wẹ sè ogbè Jiwheyẹwhe tọn. Ju he Jesu to hodọna lẹ “ma ko sè ogbè [Jiwheyẹwhe tọn] gbede, mọwẹ [yé] ma mọ ohia etọn gbede.”—Johanu 5:37.
Be Hiẹ Flin Ya?
• To whenuena owhẹ̀ yin sisadokọna Jesu dọ e gbà osẹ́n Gbọjẹzan tọn bosọ zánnu, kunnudenu tẹwẹ e na nado do ede hia taidi Mẹssia lọ?
• Nawẹ devi dowhenu Jesu tọn lẹ mọaleyi sọn wunmẹdidiọ lọ mẹ gbọn?
• Etẹ dọ wẹ Jesu te to whenuena e dọ dọ Johanu na nọte kaka ewọ na do wá?
• Numọdohlan-nukọn tẹwẹ mọ hẹndi to 1914?
[Yẹdide to weda 10]
Jesu na kunnudenu Mẹssia-yinyin etọn tọn
[Yẹdide to weda 12]
Numimọ wunmẹdidiọ tọn lọ hẹn yise lodo
[Yẹdide to weda 13]
Johanu dona nọte kakajẹ ‘wiwá’ Jesu tọn whenu