Gblọndo He Wazọ́n Lẹ! — WESẸDOTẸN INTẸNẸT JI TỌN Watchtower Tọn

Gblọndo He Wazọ́n Lẹ!

SUSU ayinamẹ he nọ yin mimọ to owe ayinamẹ tọn susugege he tin-to-aimẹ to egbehe lẹ mẹ nọ sinai do alọgigọna mẹhe gbẹzan yetọn tin to bẹwlu mẹ to alọnu din lẹ ji. Biblu gbọnvo pete to adà ehe mẹ. Dile etlẹ yindọ ayinamẹ Biblu tọn lẹ sọgan gọalọna mẹhe tin to ayimajai mẹ lẹ, e ma nọte do enẹ kẹdẹ ji gba. Ayinamẹ etọn lẹ nọ gọalọnamẹ nado dapana nuṣiwa he sọgan hẹn gbẹzan mẹtọn vẹawu to whenuena e ma yin dandan.

Biblu sọgan “na zinzin hlan mayọndenọ, oyọnẹn po hóyọnẹn [kavi nugopipe nulẹnpọn tọn] po hlan sunnu dẹpẹ.” (Howhinwhẹn lẹ 1:4) Eyin a yí nuhe Biblu dọ lẹ do yizan mẹ, “zinzin [kavi nugopipe nulẹnpọn tọn] na whlá we, wuntuntun nasọ yí we whlá. Nado whlẹn we sọn aliho mẹylankan tọn ji.” (Howhinwhẹn lẹ 2:11, 12) Lẹnnupọndo apajlẹ taun taun delẹ ji gando lehe ayinamẹ Biblu tọn lẹ hihodo sọgan basi hihọ́na agbasalilo towe, bo hẹn gbẹzan whẹndo towe tọn pọnte bosọ hẹn we zun azọ́nwatọ kavi azọ́nmẹyimẹdotọ dagbe de do go.

Yin Lẹnpọn Dagbenọ Gando Ahàn Sinsinyẹn Go

Biblu ma jẹagọdo ahàn sinsinyẹn nùnù do jlẹkaji gba. Apọsteli Paulu dlẹnalọdo dagbe he ovẹn sọgan wà to amasinzọnwiwa-liho to whenuena e na ayinamẹ jọja Timoti dọmọ: “Nọ nù ovẹn pẹpẹ na homẹ towe tọn wutu, podọ awutu-ṣẹ́nṣẹ́n towe whepoponu tọn.” (1 Timoti 5:23) Wefọ Biblu tọn devo lẹ dohia dọ Jiwheyẹwhe ma wleawuna ovẹn na lẹndai amasinzọnwiwa tọn wutu kẹdẹ gba. Ovẹn yin zẹẹmẹ basina taidi nuhe nọ ‘hẹn ayiha gbẹtọ tọn jaya.’ (Psalm 104:15) Etomọṣo, Biblu na avase ma nado lẹzun “sinnùmúnọ.” (Titu 2:3) E dọmọ: “A tin to ahànnumunọ lẹ mẹ blo; to yé he to agbasalan yede tọn hẹngble [kavi adọwhẹ́nnọ] lẹ mẹ. Na ahànnumunọ po adọ̀nọ po na zun wamọnọ.” (Howhinwhẹn lẹ 23:20, 21) Etẹwẹ nọ yin kọdetọn lọ eyin ayinamẹ jlẹkaji tọn enẹ yin kọgbẹ́ e go? Gbadopọnna nujijọ delẹ sọn otò vude poun mẹ.

Owe lọ WHO Global Status Report on Alcohol 2004 (Linlin Lẹdo Aihọn Pé 2004 Tọn Gando Ahàn Sinsinyẹn Go he yin Titobasinanu Aihọn Tọn Na Agbasalilo tọn) dọmọ: “Irelande-nu lẹ nọ hẹn akuẹ diblayi euro liva 2,4 [nudi liva 1 574 F CFA] gú to whemẹwhemẹ na nuhahun he nọ wá sọn ahàn sinsinyẹn ṣiṣizan mẹ lẹ wutu.” Akuẹ susugege ehe bẹ “nukunpedomẹgo dotowhé tọn (euro livi 279), akuẹzinzan na owùnu-jijọ aliji tọn lẹ (euro livi 315), akuẹzinzan na sẹnhẹngba he ahàn sinsinyẹn nọ hẹnwa (euro livi 100), akuẹ he azọ́nwhé lẹ nọ hẹngu na mẹhe gọ̀n azọ́nmẹ na ahàn sinsinyẹn ṣiṣizan wutu lẹ (euro livi 1 034)” hẹn, wẹ linlinwe lọ dọ.

Dehe tlẹ sọ yin nujọnu hugan akuẹ hẹngu he nọ dekọtọn sọn ahàn sinsinyẹn ṣiṣizan mẹ wẹ awufiẹsa he e nọ hẹnwa gbẹtọvi lẹ ji. Di apajlẹ to Australie, to osun 12 poun gblamẹ, hugan gbẹtọ fọtọ́n donu 500 wẹ nọ yin yasana gbọn mẹhe ko nùahànmú lẹ dali. To France, danuwiwa whégbè tọn 30 to kanweko ji nọ wá sọn ahàn sinsinyẹn ṣiṣizan mẹ. Po nudọnamẹ ehe lẹpo po, be a ma mọ dọ ayinamẹ Biblu tọn gando ahàn sinsinyẹn go sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe ya?

Dapana Walọ He Nọ Hẹnmẹ Flu Lẹ

Yigodo jẹ 1942, whenue azọ̀-nùnù gbẹ́ nọ yin pinpọnhlan taidi aṣọ́nu, linlinwe ehe gọalọna hihiatọ etọn lẹ nado yọnẹn dọ taba yiyizan gbà nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ bosọ dona yin didapana. Hosọ he yin zinzinjẹgbonu to owhe enẹ mẹ de dohia dọ mẹhe jlo na hẹn homẹhun Jiwheyẹwhe lẹ dona yìn gbedide Biblu tọn lọ nado “klọ́ [yede] sọn dihó agbasalan po gbigbọ tọn lẹpo po mẹ.” (2 Kọlintinu lẹ 7:1) Todin, to nudi owhe 65 godo, be ayinamẹ sinai do Biblu ji ehe ma ko sọawuhia nado yin nuyọnẹnnu ya?

To 2006 Titobasinanu Aihọn Tọn Na Agbasalilo dlẹnalọdo taba taidi “onú awetọ he nọ hùmẹ hugan to aihọn mẹ.” To whemẹwhemẹ, nudi gbẹtọ livi atọ́n wẹ nọ kú na taba yiyizan wutu. To nuyijlẹdonugo mẹ, nudi gbẹtọ livi atọ̀n wẹ nọ kú to whemẹwhemẹ na azọ̀n SIDA tọn wutu. To owhe kanweko 20tọ whenu, azọ̀-nùnù hù gbẹtọ diblayi livi 100, ehe dibla sọ sọha mẹhe awhàn hù to owhe kanweko lọ whenu lẹpo tọn. Na nugbo tọn, e ko yin alọkẹyi gbayipe todin dọ nuyọnẹnnu wẹ e yin nado dapana taba.

“Mì Họ̀nna Galilọ”

Na nuhe dù whẹho zanhẹmẹ tọn, nuhe Biblu dọ ma nọ yin alọkẹyi sọmọ. To vogbingbọn mẹ na nuhe mẹsusu ko yin linlẹndiọna nado yise, Biblu ma jẹagọdo ojlo zanhẹmẹ tọn lẹpo gba. Ṣigba e na ayinamẹ dagbe lẹ gando lehe gbẹtọvi lẹ dona nọ do ojlo zanhẹmẹ tọn yetọn hia do go. Biblu plọnmẹ dọ kiki sunnu po yọnnu po he ko wlealọ lẹ wẹ kọndopọ zanhẹmẹ tọn lẹ tin na. (Gẹnẹsisi 2:24; Matiu 19:4-6; Heblu lẹ 13:4) Kọndopọ zanhẹmẹ tọn nọ hùn dotẹnmẹ dote na alọwlemẹ lẹ nado do owanyi po awuvẹmẹ po hia bosọ mọ ẹn yí. (1 Kọlintinu lẹ 7:1-5) Alenu wẹ e nọ yin na ovi depope he yin jiji to kọndopọ mọnkọtọn mẹ nado tindo mẹjitọ awe he nọ hò ode awetọ tọn pọ́n.—Kọlọsinu lẹ 3:18-21.

Gando fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn go, Biblu degbè dọmọ: “Mì họ̀nna galilọ.” (1 Kọlintinu lẹ 6:18) Etẹwẹ yin dopo to whẹwhinwhẹ́n he wutu e do dọ mọ lẹ mẹ? Wefọ lọ zindonukọn dọmọ: “Ylando he gbẹtọ wà lẹpo tin to gbonu na agbasa; ṣigba ewọ he lọga waylando do agbasa etọn titi go.” Etẹwẹ nọ yin kọdetọn lọ eyin ayinamẹ Biblu tọn he gando whẹho zanhẹmẹ tọn go lẹ yin kọgbẹ́ e go?

Lẹnnupọndo nuhe to jijọ to États-Unis ji. To otò adọkunnọ lẹpo mẹ, otò enẹ mẹ wẹ hòmimọ jọja aflanmẹ lẹ tọn yiaga hugan te todin—yèdọ nudi jọja 850 000 to whemẹwhemẹ. Susu viyẹyẹ he ohò yetọn ma yin dide lẹ tọn nọ yin jiji gbọn onọ̀ he ma wlealọ lẹ dali. Matin ayihaawe, susu onọ̀ jọja ehelẹ tọn nọ yí nuhe go yé pé lẹpo wà nado pọ́n ovi yetọn lẹ go whẹ́n to owanyi po mẹplọnlọ-domẹgo po mẹ, podọ delẹ nọ tindo kọdetọn dagbe. Ṣigba, nugbo lọ wẹ yindọ, e yọnbasi taun dọ visunnu onọ̀ jọja enẹlẹ tọn ni yì tọ́n to ganpamẹ podọ viyọnnu yetọn lẹ ni jivi to jọja whenu ga. To dogbigbapọnna sọhayinanú owhe susu he ko wayi delẹ tọn godo, dodinnanutọ lọ Robert Lerman wlan dọmọ: “Jideji whẹndo godoponọ lẹ tọn sọgan ko yidogọna nuhahun lẹdo tọn susu devo lẹ, taidi wehọmẹ jijodo, ahàn sinsinyẹn po amasin adínọ yiyizan po, hòmimọ po vijiji jọja aflanmẹ lẹ tọn po gọna tolivivẹ jọja lẹ tọn.”

Mẹhe nọ doalọ to fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn mẹ lẹ sọ nọ pannukọn owù agbasalilo tọn lẹ to agbasa mẹ podọ to apọ̀nmẹ. Di apajlẹ, linlinwe Pediatrics dọmọ: “Dodinnanu dohia dọ jọja he nọ doalọ to fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn mẹ lẹ tin to owù apọṣimẹ po mẹdetiti-hùhù po tọn mẹ hugan.” Gando owù agbasalilo tọn devo lẹ go, Pipli Amelikanu lẹ Tọn Na Agbasalilo dọmọ: “Jẹ obá de mẹ to gbẹzan yetọn mẹ, hugan madoawe mẹhe tin to [États-Unis] lẹpo tọn wẹ na jẹ asamẹzọ̀n.” Pọ́n awubla gọna yajiji he sọgan yin didapana eyin ayinamẹ yọn-na-yizan Biblu tọn gando zanhẹmẹ go yin hihodo!

Wleawuna Haṣinṣan Whẹndo Tọn He Lodo

Biblu ma nọte do avase nina gando walọ mẹhusudo tọn lẹ go kẹdẹ ji gba. Pọ́n ayinamẹ yọn-na-yizan he e na do lehe mí sọgan hẹn gbẹzan whẹndo tọn mítọn pọnte do ji.

Ohó Jiwheyẹwhe tọn dọmọ: “Asu lẹ ni nọ yiwanna asi yetọn lẹ kẹdẹdi agbasa yede tọn.” (Efesunu lẹ 5:28) Kakati nado nọ yí nukunpẹvi do pọ́n asi yetọn, asu lẹ yin tudohomẹna nado “nọ yí nuyọnẹn do nọhẹ yé, [bo] nọ wleyẹyi hlan yọnnu lẹ, di hlan núzinzan madogánnọ.” (1 Pita 3:7) Gando dẹ́sọ-dẹ́mẹ he sọgan nọ fọndote lẹ go, asu lẹ mọ ayinamẹ yí dọmọ: “Mì yiwanna asi mìtọn lẹ, mì sọ fiẹ do yé go blo.” (Kọlọsinu lẹ 3:19) Be hiẹ ma kọngbedopọ dọ asu he yí ayinamẹ ehe do yizan mẹ na mọ owanyi po sisi po yí sọn asi etọn dè ya?

Na asi lẹ, Biblu na anademẹ dọmọ: “Mì asi lẹ emi, mì nọ basi mẹmẹglọ hlan asu mìtọn lẹ taidi hlan Oklunọ. Na asu wẹ ota asi tọn dile Klisti yin ota agun tọn do . . . Na yọnnu ni yí yẹyi do gbògbéna asu etọn.” (Efesunu lẹ 5:22, 23, 33) Be a ma lẹndọ asi he nọ hodo ayinamẹ ehe to whenuena e to hodọ na asu etọn—kavi to hodọ gandego—na mọ owanyi sisosiso asu etọn tọn yí ya?

Gando ovi pinplọn go, ayinamẹ Biblu tọn hlan mì mẹjitọ lẹ wẹ nado nọ dọhodopọ hẹ ovi mìtọn lẹ ‘to whenuena mì sinai to owhé mìtọn gbè, podọ whenuena mì to zọnlinzin to aliho ji, podọ to whenuena mì mlọnai, podọ to whenuena mì fọ́n tite.’ (Deutelonomi 6:7) Na taun tọn, otọ́ lẹ yin gbedena nado nọ na anademẹ walọ dagbe tọn po mẹplọnlọ owanyi tọn po hlan ovi yetọn lẹ. “Mì otọ́ emi, mì hẹn homẹgblena ovi mìtọn lẹ blo, ṣigba mì nọ plọn yé to hihò po hokọnamẹ [Jehovah] tọn po mẹ,” wẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn dọ. (Efesunu lẹ 6:4) To alọ devo mẹ, ovi lẹ yin didọna dọmọ: “Mì setonuna mẹjitọ mìtọn lẹ,” bo ‘gbògbéna otọ́ mìtọn po onọ̀ mìtọn po.’a—Efesunu lẹ 6:1, 2.

Be hiẹ lẹndọ whẹndo lẹ na mọaleyi sọn ayinamẹ ehe yíyí do yizan mẹ ya? Hiẹ sọgan dọ, ‘Mọwẹ, e taidi nuhe sọgbe to paa mẹ, ṣigba be e nọ wazọ́n nugbonugbo ya?’ Mí basi oylọna we nado dla Plitẹnhọ Ahọluduta tọn Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn he to lẹdo towe mẹ pọ́n. To finẹ hiẹ na mọ whẹndo he to vivẹnudo nado yí ayinamẹ nuyọnẹn tọn he to Biblu mẹ lẹ do yizan mẹ. Dọho hẹ yé. Pọ́n aliho he mẹ hagbẹ whẹndo tọn lọ lẹ nọ yinuwa hẹ ode awetọ te. A na mọ po nukun towe po dọ gbẹninọ sọgbe hẹ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ nọ hẹn ayajẹ wá to whẹndo mẹ nugbonugbo!

Azọ́nwatọ Sọwhiwhenọ Podọ Azọ́nmẹyimẹdotọ Nugbonọ

Etẹwẹ Biblu tindo nado dọ gando tukla he mí nọ jẹ egbesọegbesọ nado hẹn agbasazọ́n go? E dọ dọ eyin azọ́nwatọ de yọ́n azọ́n etọn ganji, e yọnbasi dọ yè na yọ́n pinpẹn etọn bo suahọ etọn ẹn. Ahọlu Sọlọmọni kanse dọmọ: “Hiẹ mọ mẹhe yí vivẹnu do to azọ́n etọn wà? E na nọte to ahọlu lẹ nukọn.” (Howhinwhẹn lẹ 22:29) To alọ devo mẹ, “adidọnọ” nọ hẹn homẹgble azọ́nmẹyimẹdotọ etọn taidi “azọ̀ na nukun.” (Howhinwhẹn lẹ 10:26) Biblu na tuli azọ́nwatọ lẹ nado yin nugbodọtọ podọ sọwhiwhenọ. “Ewọ he nọ jajo, sọ jajo ba blo, ṣigba ni nọ wakoe, bo nọ yí alọ etọn do wazọ́n onú dagbe tọn.” (Efesunu lẹ 4:28) Ayinamẹ ehe yọn-na-yizan etlẹ yin to whenue azọ́nmẹyimẹdotọ lọ ma tin to finẹ. “Mì setonuna mẹmẹnu mìtọn lẹ hlan agbasalan to onú popo mẹ: e ma yin yè mọ mẹnukunta do sẹ̀n, di wahianọ lẹ gba; ṣigba gbọn ayiha dopo mẹ to osi Jiwheyẹwhe tọn mẹ.” (Kọlọsinu lẹ 3:22) Eyin azọ́nmẹyimẹdotọ de wẹ hiẹ yin, be a ma na yọ́n pinpẹn azọ́nwatọ de he hodo ayinamẹ ehe tọn ya?

Na azọ́nmẹyimẹdotọ lẹ, Biblu na nuflinmẹ ehe dọmọ: “Azọ́nwatọ jẹna ale etọn.” (1 Timoti 5:18) Osẹ́n Jiwheyẹwhe tọn na Islaelivi lẹ na anademẹ azọ́nmẹyimẹdotọ lẹ nado nọ sú azọ́nkuẹ he sọgbe hlan azọ́nwatọ yetọn lẹ domẹwhenu. “Hiẹ ma na bianukunna kọmẹnu towe kavi jẹajo do e gba: azọ́nkuẹ gbànumẹ de tọn ma na nọ̀ dè we ozán lọ mẹ kakajẹ afọnnu gba,” wẹ Mose wlan. (Levitiku 19:13) Be e ma na vivi na we nado wazọ́n hẹ azọ́nmẹyimẹdotọ de he nọ setonuna anademẹ Biblu tọn bo nọ suahọ we domẹwhenu po nugbonọ-yinyin po ya?

Asisa Nuyọnẹn Tọn He Yiaga Hugan

Be e paṣa we dọ owe de taidi Biblu he ko dohó sọmọ bẹ ayinamẹ he gbẹ́ yọn-na-yizan to egbehe lẹ hẹn wẹ ya? Nuhe zọ́n bọ Biblu gbẹ́ yọn-na-yizan to whenuena owe susu devo lẹ masọ yọ́n na nude ba wẹ yindọ e ma bẹ ohó gbẹtọ tọn hẹn gba, adavo “ohó Jiwheyẹwhe tọn.”—1 Tẹsalonikanu lẹ 2:13.

Mí to tulina we nado yí whenu zan bo jẹakọ hẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn ganji dogọ. Eyin hiẹ wàmọ, a na jẹ wanyina Dowatọ Biblu tọn ji, yèdọ Jehovah Jiwheyẹwhe. Yí ayinamẹ he e nọ na lẹ do yizan mẹ, bo pọ́n lehe yé na basi hihọ́na we sọn awugble mẹ bosọ gọalọna we nado hẹn gbẹzan towe pọnte do. Gbọn mọwiwà dali, hiẹ na “sẹpọ Jiwheyẹwhe, ewọ nasọ sẹpọ [we].” (Jakobu 4:8) Owe devo depope ma sọgan gọalọna we to aliho mọnkọtọn mẹ.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

a Na dogbapọn kitokito nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ he sọgan gọalọna whẹndo towe, pọ́n owe lọ Aṣli Ayajẹ Whẹndo Tọn, he Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ zinjẹgbonu.

[Yẹdide to weda 4]

Be hiẹ lẹndọ pọndohlan Biblu tọn gando ahàn sinsinyẹn go yọn-na-yizan ya?

[Yẹdide to weda 5]

Be hiẹ kọngbedopọ hẹ ayinamẹ sinai do Biblu ji lọ nado dapana taba ya?

[Asisa Yẹdide tọn]

Globe: Based on NASA photo

[Yẹdide to weda 7]

Ayinamẹ Biblu tọn lẹ hihodo nọ hẹn gbẹzan whẹndo tọn pọnte