Avọ́sinsan He Nọ Hẹn Homẹhun Jiwheyẹwhe Lẹ

“OGBẸ̀ wá sọn okú mẹ—nuhe Aztèque he yí gbẹtọ do sanvọ́ jẹ obá he nkọtọn ma ko yin mimọ pọ́n mẹ to Méso-Amérique lẹ yise niyẹn,” wẹ owe lọ The Mighty Aztecs dọ. Owe lọ yidogọ dọ, “Dile ahọluigba lọ to gbigblodeji, kiki ohùn yèdọ ohùn susu ji wẹ jidide etọn yin zize sinai do.” Sọgbe hẹ nuhe owe alọdlẹndonu tọn devo dọ, diblayi gbẹtọ 20 000 wẹ Aztèque lẹ nọ yí do sanvọ́ to whemẹwhemẹ.

To whenuho gblamẹ, gbẹtọ lẹ ko basi avọ́sinsan wunmẹ de kavi devo hlan yẹwhe yetọn lẹ, na obu po jide-matindo po kavi numọtolanmẹ whẹhuhu po whẹgbledomẹ tọn po wutu. To alọ devo mẹ, Biblu dohia dọ avọ́sinsan wunmẹ delẹ yin didoai gbọn Jiwheyẹwhe Ganhunupotọ lọ Jehovah dali. Enẹwutu, e sọgbe nado kanse dọ: Avọ́sinsan wunmẹ tẹlẹ wẹ nọ hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hùn? Podọ be avọ́nunina po avọ́sinsan lẹ po dona yin apadewhe sinsẹ̀n-bibasi tọn to egbehe ya?

Avọ́nunina po Avọ́sinsan lẹ po to Sinsẹ̀n-Bibasi Nugbo Mẹ

To whenue akọta Islaeli tọn yin didoai, Jehovah na anademẹ họnwun lẹ gando aliho he mẹ e jlo dọ Islaelivi lẹ ni nọ sẹ̀n ẹn te go, podọ ehe bẹ avọ́nunina lẹ po avọ́sinsan lẹ po hẹn. (Osọha lẹ, weta 28 po 29 po) Delẹ to avọ́nunina lọ lẹ mẹ nọ wá sọn sinsẹ́n aigba tọn mẹ; devo lẹ bẹ avọ́sinsan kanlin tọn lẹ hẹn taidi oyìnsú, lẹngbọ, gbọgbọẹ, awhànnẹ, po owhlé po tọn lẹ. (Levitiku 1:3, 5, 10, 14; 23:10-18; Osọha lẹ 15:1-7; 28:7) Avọ́nunina mimẹ̀ lẹ tin he dona nọ yin fifiọ mlẹnmlẹn to miyọ́n mẹ. (Eksọdusi 29:38-42) Avọ́sinsan jijọho tọn lẹ sọ tin ga, ehe mẹhe basi yé lẹ nọ tindo mahẹ to e mẹ gbọn dùdù sọn nuhe yin yíyí do sanvọ́ hlan Jiwheyẹwhe lọ mẹ dali.—Levitiku 19:5-8.

Avọ́nunina po avọ́sinsan he nọ yin zizedonukọnna Jiwheyẹwhe to Osẹ́n Mose tọn glọ lẹpo po yin aliho de nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe bo kẹalọyi i taidi Nupojipetọ wẹkẹ lọ tọn. Gbọn avọ́sinsan ehelẹ gblamẹ, Islaelivi lẹ nọ do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn yetọn hia Jehovah na dona po hihọ́ etọn po bo nọ mọ jona ylando yetọn lẹ tọn yí. Dile yé to nugbonọ yin dẹnsọ to hihodo nubiọtomẹsi Jehovah tọn lẹ na sinsẹ̀n-bibasi mẹ, mọ wẹ yé nọ mọ dona susu yí do niyẹn.—Howhinwhẹn lẹ 3:9, 10.

Na Jehovah, nuhe yin nujọnu hugan lọ wẹ nuyiwa mẹhe to avọ́sinsan lọ basi lẹ tọn. Gbọn yẹwhegán etọn Hosea gblamẹ, Jehovah dọmọ: “Homẹdagbe wẹ yẹn jlo, avọ́sannu ma gba; podọ oyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn hugan avọ́nunina mimẹ̀ lẹ.” (Hosea 6:6) Enẹwutu, eyin akọta lọ jo sinsẹ̀n-bibasi nugbo do bo doalọ to walọ gblezọn lẹ mẹ bosọ kọ̀n ohùn homẹvọnọ tọn dai, avọ́ he sán yé te to agbà Jehovah tọn ji lẹ ma doale depope. Nuhe zọ́n niyẹn bọ, Jehovah dọna akọta Islaeli tọn gbọn Isaia gblamẹ dọmọ: “Etẹwẹ avọ́ susu sinsán mìtọn yin hlan mi? . . . Yẹn gọ́ na avọ́ nina mimẹ̀ agbò tọn, podọ na ojó kanlin yìnyìn tọn; yẹn ma tindo homẹvivi do ohùn oyìnsú tọn go, kavi do lẹngbọvu tọn go, kavi do alúnkùn tọn go gba.”—Isaia 1:11.

“Ehe Yẹn Ma Degbena”

To vogbingbọn mẹ mlẹnmlẹn na Islaelivi lẹ, tòmẹnu Kenani tọn lẹ nọ yí ovi yetọn lẹ do sanvọ́ hlan yẹwhe yetọn lẹ, he bẹ yẹwhe Ammọninu lẹ tọn lọ hẹn he nọ yin yiylọ dọ Molẹki, bosọ yin yinyọnẹn taidi Milkomi kavi Moloki. (1 Ahọlu lẹ 11:5, 7, 33; Owalọ lẹ 7:43) Owe lọ Halley’s Bible Handbook dọmọ: “Kenaninu lẹ nọ yí fẹnnuwiwa zanhẹmẹ tọn zan taidi nuyiwa sinsẹ̀n tọn de nado basi sinsẹ̀n to yẹwhe yetọn lẹ nukọn; podọ to enẹgodo yé nọ hù viplọnji yetọn lẹ taidi avọ́sinsan de hlan yẹwhe ehelẹ dopolọ.”

Be nuyiwa mọnkọtọn lẹ nọ hẹn homẹhun Jehovah Jiwheyẹwhe ya? Paali. To whenuena Islaelivi lẹ ko pọ́ aigba Kenani tọn mẹ bibiọ, Jehovah na yé gbedide he yin kinkàndai to Levitiku 20:2, 3 mẹ dọmọ: “Hiẹ nasọ dọ hlan ovi Islaeli tọn lẹ dọmọ, Mẹdepope ewọ yin sọn ovi Islaeli tọn lẹ mẹ, kavi sọn jonọ lẹ lọ mẹ he wáwáṣi to Islaeli mẹ, he na sọn okún etọn mẹ hlan Molẹki: e na yin hùhù dandan: omẹ aigba lọ tọn lẹ na yí zannu lẹ do dlanzannu do e. Yẹn ga na ze nukunmẹ ṣie do omẹ nẹ go, bo na sán ẹn sẹ̀ sọn omẹ etọn lẹ ṣẹnṣẹn: na e ko na sọn okún etọn mẹ hlan Molẹki wutu, nado hẹn fiwiwe ṣie gble, podọ nado flu oyín wiwe ṣie.”

E sọgan vẹawu nado yise, ṣigba Islaelivi delẹ he jo sinsẹ̀n-bibasi nugbo do kẹalọyi nuyiwa aovi tọn ehe he yin nado yí ovi yetọn lẹ do sanvọ́ hlan yẹwhe lalo lẹ. Gando ehe go, Psalm 106:35-38 dọmọ: “[Yé] hẹn yede kọndopọ po kosi lẹ po, bosọ plọn azọ́n yetọn lẹ. Yé to boṣiọ yetọn lẹ sẹ̀n: ehe zun omọ̀ hlan yé. Nugbo, yé yí visunnu yetọn lẹ po viyọnnu yetọn lẹ po do sanvọ́ hlan aovi lẹ, bosọ kọ̀n ohùn homẹvọnọ dai, yèdọ ohùn ovi yetọn sunnu lẹ tọn po ovi yetọn yọnnu lẹ tọn po, he yé yí do sanvọ́ hlan boṣiọ Kenani tọn lẹ: yè sọ yí ohùn do hẹn aigba lọ flu.”

Nado dohia dọ emi gbẹwanna aṣa ehe, Jehovah dọ gando ovi Juda tọn lẹ go gbọn yẹwhegán etọn Jẹlemia gblamẹ dọmọ: “Yé ko ze osùnú yetọn lẹ do ohọ̀ lọ mẹ he yè to yiylọ gbọn oyín ṣie dali, nado flu i. Yé ko sọ do otẹn yiaga Tofẹti tọn lẹ, he tin to agbàdo visunnu Hinọmi tọn tọn mẹ, nado nọ mẹ̀n visunnu yetọn lẹ po viyọnnu yetọn lẹ po to miyọ́n mẹ; ehe yẹn ma degbena, mọ e ma biọ ayiha ṣie mẹ wá gba.”—Jẹlemia 7:30, 31.

Na mahẹ tintindo to nuyiwa hiọawu enẹlẹ mẹ wutu, akọta Islaeli tọn wá hẹn nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn bu to godo mẹ. Tòdaho tatọ́-tònọ etọn Jelusalẹm, wá yin vivasudo, bọ omẹ etọn lẹ yin hinhẹn yì kanlinmọgbenu to Babilọni. (Jẹlemia 7:32-34) E họnwun dọ, aṣa lọ nado nọ yí gbẹtọ do sanvọ́ ma wá sọn Jiwheyẹwhe nugbo lọ dè bo masọ yin apadewhe sinsẹ̀n-bibasi wiwe-ṣeke lọ tọn. Wunmẹ gbẹtọ yíyí do sanvọ́ tọn lẹpo wẹ wá sọn aovi lẹ dè, podọ sinsẹ̀n-basitọ nugbo Jiwheyẹwhe tọn lẹ nọ nọla na nudepope he gando aṣa mọnkọtọn go.

Avọ́sinsan Ofligọ Klisti Jesu Tọn

Ṣigba, mẹdelẹ sọgan kanse dọ, ‘Eyin mọ wẹ, naegbọn Osẹ́n he Jehovah na Islaelivi lẹ do bẹ avọ́sinsan kanlin tọn lẹ hẹn?’ Apọsteli Paulu dọhodo kanbiọ ehe ji podọ gblọndo he e na die: “Be etẹwẹ Osẹ́n yin lo? Yè yí dogọ ẹ na ylanwa lẹ wutu, kaka okún he yè dopagbe na nido wá . . . Enẹwutu Osẹ́n wẹ mẹplọntọ nado hẹn mí wá Klisti dè.” (Galatianu lẹ 3:19-24) Avọ́sinsan kanlin tọn he nọ yin bibasi to Osẹ́n Mose tọn glọ lẹ nọtena avọ́sinsan daho hugan he Jehovah Jiwheyẹwhe na wleawuna do gbẹtọvi lẹ tamẹ—enẹ wẹ Ovi etọn Jesu Klisti tọn. Jesu dlẹnalọdo nuyiwa owanyi tọn ehe to whenuena e dọmọ: “Jiwheyẹwhe yiwanna aihọn sọmọ bọ e yí Ovi detọ́n etọn dopo akàn namẹ, na mẹdepope he yí ì sè ma na do dọ̀n, ṣigba e nido tindo ogbẹ̀ madopodo.”—Johanu 3:16.

Na owanyi he e tindo na Jiwheyẹwhe po gbẹtọvi lẹ po wutu, Jesu desọn ojlo mẹ bo ze ogbẹ̀ gbẹtọvi pipé tọn etọn jo taidi avọ́sinsan de do kúnkan Adam tọn tamẹ. (Lomunu lẹ 5:12, 15) Jesu dọmọ: “Ovi gbẹtọ tọn ma wá nado yilizọn na, adavo nado yilizọn na omẹ, podọ nado yí ogbẹ̀ etọn do basi ofligọ na omẹ susu.” (Matiu 20:28) Mẹdepope ma tin to aigba ji he sọgan fli gbẹtọvi lẹ gọ̀ sọn kanlinmọgbenu ylando po okú po tọn, he mẹ Adam hẹn yé biọ. (Psalm 49:7, 8) Enẹwutu, Paulu basi zẹẹmẹ dọ “e ma yin gbọn ohùn gbọgbọẹ po oyìnvu tọn po dali, ṣigba gbọn ohùn etọn titi mẹ wẹ [Jesu] biọ fiwiwe nẹ mẹ whladopo, to ehe godo e mọ ofligọ madopodo yí na mí.” (Heblu lẹ 9:12) Gbọn alọkikẹyi ohùn avọ́sinsan Jesu tọn dali, Jiwheyẹwhe “súnsún yíyí alọ do wlan osẹ́ndoai tọn sẹ̀ he tin to okẹ̀n hẹ mí.” Enẹ wẹ yindọ, Jehovah zẹhudo alẹnu Osẹ́n tọn lọ ji, gọna avọ́nunina po avọ́sinsan he e bẹhẹn lẹ po, bo gbọnmọ dali hẹn ‘nunina ogbẹ̀ madopodo tọn’ wá na gbẹtọvi lẹ.—Kọlọsinu lẹ 2:14; Lomunu lẹ 6:23.

Avọ́sinsan po Avọ́nunina Gbigbọmẹ Tọn lẹ Po

To whenuena e yindọ avọ́sinsan kanlin tọn po avọ́nunina lẹ po masọ yin apadewhe sinsẹ̀n-bibasi nugbo tọn ba, be avọ́sinsan depope gbẹsọ yin bibiọ to mí si to egbehe ya? Gbau. Jesu Klisti zan gbẹzan mẹde-yido-sanvọ́ tọn to sinsẹ̀nzọn etọn hlan Jiwheyẹwhe mẹ bo wá ze ede jo do gbẹtọvi lẹ tamẹ to godo mẹ. Enẹwutu, e dọmọ: “Eyin mẹdepope jlo na hodo mi, gbọ e ni mọ́n ede, bosọ ze [yatin] etọn, bo hodo mi.” (Matiu 16:24) Ehe zẹẹmẹdo dọ mẹdepope he jlo na lẹzun hodotọ Jesu tọn dona basi avọ́sinsan delẹ. Avọ́sinsan tẹlẹ wẹ?

Tintan, hodotọ nugbonọ Klisti tọn ma nọ nọgbẹ̀ na ede ba adavo nado wà ojlo Jiwheyẹwhe tọn. E nọ ze lẹndai po ojlo Jiwheyẹwhe tọn po do nukọn na etọn titi. Doayi lehe Paulu basi zẹẹmẹ enẹ tọn do go dọmọ: “Yẹn yí lẹblanu Jiwheyẹwhe tọn lẹ do vẹ̀ mì, mẹmẹsunnu emi, dọ mì ni yí agbasa mìtọn do basi avọ́sannu ogbẹ̀nọ, wiwe, alọkẹyi hlan Jiwheyẹwhe, he yin sinsẹ̀n mìtọn gbigbọnọ. Podọ mì yin mẹkọndopọ hlan aihọn he blo; ṣigba mì ni yin mẹdiọadana gbọn hinhẹn jẹ yọyọ ayiha mìtọn tọn dali, na mì nido mọdona nuhe ojlo Jiwheyẹwhe tọn he yọ́n, alọkẹyi, bosọ sọgbe nẹ yin.”—Lomunu lẹ 12:1, 2.

Humọ, Biblu dohia dọ hogbe pipà tọn mítọn lẹ sọgan yin pinpọnhlan taidi avọ́sinsan lẹ hlan Jehovah. Yẹwhegán Hosea yí hogbe lọ “avọ́nunina nùflo mítọn lẹ tọn” zan nado dohia dọ Jiwheyẹwhe nọ pọ́n pipà nùflo mítọn lẹ tọn hlan taidi dopo to avọ́sinsan dagbe hugan lẹ mẹ. (Hosea 14:2) Apọsteli Paulu dotuhomẹna Klistiani Heblu lẹ dọmọ: “[Mì] nọ sanvọ́ pipà tọn de hlan Jiwheyẹwhe whepoponu, enẹ wẹ, sinsẹ́n nùflo mítọn tọn, he basi ogbeyiyi hlan oyín etọn.” (Heblu lẹ 13:15) To egbehe, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ hẹn alọnu ján taun to yẹwheho wẹndagbe lọ tọn didọ po gbẹtọ akọta lẹpo tọn hinhẹnzun devi po mẹ. (Matiu 24:14; 28:19, 20) Yé to avọ́sinsan pipà tọn lẹ na hlan Jiwheyẹwhe to okle po ozán po lẹdo aihọn pé.—Osọhia 7:15.

To yidogọ mẹ na yẹwhehodidọ, avọ́sinsan he nọ hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hùn lẹ sọ bẹ dagbewiwà na mẹdevo lẹ hẹn. Paulu dotuhomẹnamẹ dọ, “Nado nọ wadagbe podọ nado nọ mánamẹ, mì wọn blo: na avọ́ mọnkọtọn go wẹ homẹ Jiwheyẹwhe tọn nọ vivi do tlala.” (Heblu lẹ 13:16) Na nugbo tọn, whẹpo avọ́sinsan pipà tọn lẹ na do hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hùn, mẹhe to avọ́ lọ sán lẹ dona do walọ dagbe hia. Paulu na tulimẹ dọmọ: “Mì gbọ walọ mìtọn ni nọ̀ le e jẹ na wẹndagbe Klisti tọn do.”—Filippinu lẹ 1:27; Isaia 52:11.

Taidi to hohowhenu, avọ́sinsan he nọ yin bibasi nado nọgodona sinsẹ̀n-bibasi nugbo lẹpo na dekọtọn do ayajẹ daho po dona lẹ po mẹ sọn Jehovah dè. Enẹwutu, mì gbọ mí ni wà nuhe go mí pé lẹpo nado nọ basi avọ́sinsan he nọ hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hùn nugbonugbo lẹ!

[Yẹdide to weda 18]

‘Ovi yetọn sunnu lẹ po ovi yetọn yọnnu lẹ po wẹ yé yí do sanvọ́ hlan boṣiọ Kenani tọn lẹ’

[Yẹdide to weda 20]

Gbọn yẹwheho wẹndagbe lọ tọn didọ po alọgigọnamẹ to aliho devo lẹ mẹ po dali, Klistiani nugbo lẹ nọ basi avọ́sinsan he nọ hẹn homẹ Jiwheyẹwhe tọn hùn lẹ