“Yè Wlan Yé Na Oplọn Mítọn”

“TO OWE susu [didetọn] mẹ, opodo ma tin.” (Yẹwhehodọtọ 12:12) Wọ̀bliba nudọnamẹ he yin zinzinjẹgbonu to egbehe lẹ tọn do nugbo-yinyin hogbe ehelẹ tọn hia to egbehe dile e yin do to whenuena yé yin kinkàn. To whelọnu lo, nawẹ wehiatọ he tindo zinzin de sọgan de dehe jẹna ayidonugo etọn lẹ gbọn?

To whenuena yé to nudide basi vlavo nado hia owe de, susu wehiatọ lẹ tọn nọ jlo nado yọ́n nude gando mẹhe de e tọ́n go. Zinjẹgbonutọ lẹ nọ saba yí nudọnamẹ kleun de dogọ nado dọ fie wekantọ lọ wá sọn, obá he mẹ e sewé jẹ, gọna owe he e ko detọ́n lẹ. Nujọnu wẹ e yin nado yọ́n wekantọ lọ, kẹdẹdile e sọawuhia do to owhe kanweko susu die, whenue wekantọ yọnnu lẹ nọ saba pà yinkọ sunnu tọn do na yede na mẹhe sọgan wá hia owe lọ lẹ nikaa yí nukunpẹvi do pọ́n ẹn kiki na yọnnu de wẹ kàn ẹn wutu.

Dile e yin nùdego do to hosọ he jẹnukọn mẹ, e blawu dọ mẹdelẹ nọ gbẹkọ Owe-wiwe Heblu tọn lẹ go na yé yise dọ Jiwheyẹwhe he ji e dọhodo yin yẹwhe kanylantọ de he nọ và kẹntọ etọn lẹ sudo matin lẹblanu.a Mì gbọ mí ni gbadopọnna nuhe Owe-wiwe Heblu tọn po Owe-wiwe Glẹki tọn lẹ po dọna mí gando Dowatọ Biblu tọn go.

Gando Dowatọ Biblu Tọn Go

Sọgbe hẹ Owe-wiwe Heblu tọn lẹ, Jiwheyẹwhe dọna akọta Islaeli tọn dọmọ: “Yẹn OKLUNỌ lọ ma diọ.” (Malaki 3:6) To nudi owhe 500 godo, wekantọ Biblu tọn Jakobu do Jiwheyẹwhe hia taidi “Mẹhe dè didiọ de ma te, kavi oyẹ̀ lilẹpe tọn.” (Jakobu 1:17) Eyin mọ wẹ, naegbọn mẹdelẹ nọ lẹndọ Jiwheyẹwhe he yin hodọdeji to Owe-wiwe Heblu tọn lẹ mẹ gbọnvo na Jiwheyẹwhe he yin alọdlẹndo to Owe-wiwe Glẹki tọn lẹ mẹ?

Gblọndo lọ wẹ yindọ, jẹhẹnu Jiwheyẹwhe tọn voovo lẹ wẹ yin didehia to adà Biblu tọn voovo lẹ mẹ. To owe Gẹnẹsisi tọn kẹdẹ mẹ, e yin alọdlẹndo taidi mẹhe sọgan ‘duadi to ayiha etọn mẹ,’ taidi ‘Didatọ olọn po aigba po tọn,’ podọ ‘Whẹdatọ aihọn lẹpo tọn.’ (Gẹnẹsisi 6:6; 14:22; 18:25) Be Jiwheyẹwhe dopolọ wẹ zẹẹmẹ voovo ehelẹ to alọdlẹndo ya? Gbau.

Di apajlẹ: Whẹdatọ de sọgan yin yinyọnẹn gbọn mẹhe e ko dawhẹna pọ́n lẹ dali taidi mẹhe nọ tẹdo osẹ́n go po nujikudo po. To alọ devo mẹ, ovi etọn lẹ sọgan mọ ẹn taidi otọ́ owanyinọ, homẹdagbenọ de. Họntọn vivẹ etọn lẹ sọgan mọ ẹn taidi mẹhe yọ́n dọnsẹpọ bo nọ dọ fànfún. Mẹhe to whẹdatọ yin lọ wẹ sọ to otọ́ po họntọn po yin. Nulọ poun wẹ yindọ adà voovo gbẹtọ-yinyin etọn tọn lẹ nọ sọawuhia to ninọmẹ voovo lẹ mẹ.

Mọdopolọ, Owe-wiwe Heblu tọn lẹ do Jehovah hia taidi “Jiwheyẹwhe he gọ́ na akọndonanu podọ dagbewanyinọ, awuwhletọ nado sadi, podọ susunọ to lẹblanu po nugbo po mẹ.” Ṣogan, mí sọ hia dọ e “ma na dike whẹgbledonọ to alọ depope mẹ ni yì ma jiya.” (Eksọdusi 34:6, 7) Jẹhẹnu Jiwheyẹwhe tọn awe enẹlẹ sọgbe hẹ zẹẹmẹ oyín etọn tọn. To paa mẹ, “Jehovah” zẹẹmẹdo “E Nọ Hẹn Nado Lẹzun.” Enẹ wẹ yindọ, Jiwheyẹwhe nọ lẹzun nudepope he e biọ dọ e ni lẹzun nado sọgan hẹn opagbe etọn lẹ di. (Eksọdusi 3:13-15) Ṣigba e gbẹ́ pò to Jiwheyẹwhe dopolọ yin. Jesu dọmọ: ‘Jehovah Jiwheyẹwhe mítọn, Jehovah dopo wẹ.’—Malku 12:29.

Be Owe-Wiwe Heblu Tọn lẹ Ko Yin Didiọ Wẹ Ya?

E ma nọ paṣa mí to egbehe nado mọdọ nuplọnmẹwe lẹ nọ yin didiọ to whenuena dodinnanu yọyọ lẹ yin bibasi kavi eyin pọndohlan gbẹtọ lẹ tọn jẹ didiọ ji. Be Owe-wiwe Glẹki tọn lẹ diọtẹnna Owe-wiwe Heblu tọn lẹ to aliho enẹ mẹ wẹ ya? Lala.

Eyin Jesu ko jlo dọ kandai lizọnyizọn etọn tọn po kandai devi etọn lẹ tọn po ni diọtẹnna Owe-wiwe Heblu tọn lẹ wẹ, e na ko hẹn enẹ họnwun hezeheze. Ṣigba, gando nuhe Jesu wà ojlẹ vude jẹnukọnna olọn mẹ yìyì etọn go, kandai Luku tọn dọmọ: “E sọ hẹn ẹn sọn Mose, po yẹwhegán [he tin to Owe-wiwe Heblu tọn mẹ] lẹpo po ji, e sọ detana nuhe yè dọ gbọn ewlọsu tọn dali lẹ hlan [awe to devi etọn lẹ mẹ] to Owe-wiwe lẹpo mẹ.” To godo mẹ, Jesu sọawuhia apọsteli nugbonọ etọn lẹ po mẹdevo lẹ po. Kandai lọ zindonukọn dọmọ: “E sọ dọhlan yé, dọmọ, Ehelẹ wẹ ohó he yẹn ko nọ dọhlan mì, whenuena yẹn tin mì dè, na onú lẹpo ma sọgan nọma di gba, he yè ko wlan to osẹ́n Mose tọn mẹ, podọ to yẹwhegán lẹ mẹ, podọ to Psalm lẹ mẹ na yẹn tọn wutu.” (Luku 24:27, 44) Naegbọn Jesu na gbẹsọ to Owe-wiwe Heblu tọn lẹ yizan to vivọnu lizọnyizọn aigba ji tọn etọn eyin yé masọ yọ́n-na-yizan ba?

To whenuena agun Klistiani tọn ko yin didoai godo, hodotọ Jesu tọn lẹ zindonukọn nado nọ yí Owe-wiwe Heblu tọn lẹ zan nado zinnudo dọdai he na gbẹ́ wá mọ hẹndi lẹ ji, gọna nunọwhinnusẹ́n he bẹ nuplọnmẹ họakuẹ lẹ hẹn sọn Osẹ́n Mose tọn mẹ lẹ po kandai devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn hohowhenu tọn he apajlẹ dagbe yetọn lẹ na tuli Klistiani lẹ nado yin nugbonọ lẹ po. (Owalọ lẹ 2:16-21; 1 Kọlintinu lẹ 9:9, 10; Heblu lẹ 11:1–12:1) Apọsteli Paulu wlan dọ ‘Owe-wiwe lẹpo wẹ yin gbingbọ́n sọn Jiwheyẹwhe mẹ bo yin alenọ.’b (2 Timoti 3:16) Nawẹ Owe-wiwe Heblu tọn lẹ tindo ale to egbehe gbọn?

E Bẹ Ayinamẹ lẹ Hẹn Na Gbẹninọ Egbesọegbesọ Tọn

Lẹnnupọndo nuhahun wangbẹna akọ̀ tọn he tin to egbehe ji. To tòdaho Whèzẹtẹn Europe tọn de mẹ, dẹpẹ Ethiopie-nu owhe 21 mẹvi de dọmọ: “Eyin mí jlo na yì fidepope, mí dona basi tito nado zọnpọ. Vlavo eyin mí sù, yé ma na tọ́navùn mí.” E zindonukọn dọmọ: “Mí ma sọgan tọ́n to ogàn 6 whèjai tọn godo, titengbe to pinpán dòglọ tọn mẹ. Gbẹtọ lẹ ma nọ mọ onú awe to mí go hugan sinmẹ agbasa mítọn tọn.” Be Owe-wiwe Heblu tọn lẹ dọhodo nuhahun sinsinyẹn ehe ji ya?

E yin didọna Islaelivi lẹ to hohowhenu dọmọ: “Eyin jonọ de wáwáṣi to dè we to aigba mìtọn ji, mìwlẹ ma na wà agọ̀ do e gba. Jonọ he wáwáṣi to mì dè lọ na tin hlan mì di whévi lọ to mì ṣẹnṣẹn, hiẹ nasọ yiwanna ẹn di dewe; na mìwlẹ ko yin jonọ to aigba Egipti tọn lọ mẹ.” (Levitiku 19:33, 34) Mọwẹ, to Islaeli hohowhenu tọn mẹ osẹ́n enẹ biọ dọ mẹtọnhopọn ni yin didohia “jonọ,” kavi wáṣinu lẹ, podọ e yin kinkàndai to Owe-wiwe Heblu tọn lẹ mẹ. Be hiẹ ma yigbe dọ nunọwhinnusẹ́n he tin to osẹ́n enẹ mẹ lẹ sọgan gọalọ nado didẹ nuhahun wangbẹna akọ̀ tọn to egbehe ya?

Dile Owe-wiwe Heblu tọn lẹ ma tlẹ na ayinamẹ gigọ́ do whẹho akuẹ tọn ji, yé bẹ anademẹ yọ́n-na-yizan lẹ hẹn he na gọalọna mí nado yí akuẹ mítọn zan po nuyọnẹn po. Di apajlẹ, to Howhinwhẹn lẹ 22:7 mẹ, mí hia dọmọ: “Ahọ́dutọ . . . basi devi na akuẹnọ etọn.” Susu mẹhe nọ namẹ ayinamẹ do whẹho akuẹ tọn ji lẹ tọn wẹ ko yigbe dọ onú ahọ́ hihọ̀ sọgan hẹnmẹ jẹ agbá.

Humọ, dopo to mẹhe yin adọkunnọ hugan to whenuho mẹ lẹ mẹ, yèdọ Ahọlu Sọlọmọni, basi zẹẹmẹ he họnwun gando afọdidona adọkun to aliho egblemaku tọn mẹ go, ehe gbayipe taun to aihọn agbasanu bibẹpli egbehe tọn mẹ. E wlan dọmọ: “Ewọ he yiwanna fataka, fataka ma na pekọ na ẹn; mọ ewọ he yiwanna adọkun, adọkun ma na pekọ na ẹn; ovọ́ wẹ ehe ga.” (Yẹwhehodọtọ 5:10) Avase nuyọnẹn tọn nankọ die!

E Na Mí Todido Na Sọgodo

Hosọ dopo ji wẹ Biblu sinai do to blebu mẹ: Jiwheyẹwhe na yí Ahọluduta he tin to anademẹ Jesu Klisti tọn glọ zan nado suwhẹna nupojipetọ-yinyin etọn bo klan yinkọ etọn do wiwe.—Daniẹli 2:44; Osọhia 11:15.

To Owe-wiwe Heblu tọn lẹ mẹ, nususu wẹ mí plọn gando gbẹninọ to Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn mẹ go he miọnhomẹna mí bosọ dọ̀n mí sẹpọ Jehovah Jiwheyẹwhe he yin Asisa homẹmiọnnamẹ enẹ tọn dogọ. Di apajlẹ, yẹwhegán Isaia dọ dọdai dọ jijọho na tin to gbẹtọ po kanlin po ṣẹnṣẹn: “Ohla . . . na nọ nọhẹ lẹngbọvu dopọ, kinnikinni ovu na mlọnai hẹ gbọgbọẹvu; oyìnvu po kinnikinni po, po kanlin yìnyìn po na nọ nọpọ́; yọpọvu nasọ hẹn yé dánpe.” (Isaia 11:6-8) Todido jiawu nankọ die!

Podọ etẹwẹ dogbọn mẹhe to yaji na wangbẹna akọ̀ tọn, azọ̀n sinsinyẹn, kavi nuhahun akuẹzinzan tọn he zẹ̀ huhlọn yetọn go lẹ wutu dali? Owe-wiwe Heblu tọn lẹ dọ dọdai gando Klisti Jesu go dọmọ: “E na whlẹn agbátọnọ lọ whenu e to awhá do; oyanọ ga, podọ ewọ he ma tindo alọgọnamẹtọ de. Ewọ na tindo lẹblanu to oyanọ po agbátọnọ po ji; e nasọ whlẹn ayiha agbátọnọ tọn gán.” (Psalm 72:12, 13) Opagbe dagbe wẹ ehelẹ yin, na yé nọ hẹn mẹhe tindo yise to yé mẹ lẹ penugo nado yí todido po jidide po do pọ́n sọgodo hlan.—Heblu lẹ 11:6.

Abajọ apọsteli Paulu yin gbigbọdo nado wlan dọmọ: ‘Nudepope he yè ko wlan dai, yè wlan yé na oplọn mítọn, dọ míwlẹ gbọn homẹfa po homẹmimiọn Owe-wiwe lẹ tọn po dali nido tindo otodo’! (Lomunu lẹ 15:4) Mọwẹ, Owe-wiwe Heblu tọn lẹ gbẹsọ yin adà titengbe de to Ohó gbọdo Jiwheyẹwhe tọn, Biblu mẹ. Yé yọ́n-na-yizan na mí to egbehe tlala. Todido mítọn wẹ yindọ hiẹ na dovivẹnu nado plọn nususu dogọ gando nuhe Biblu blebu plọn mí taun go bo gbọnmọ dali dọnsẹpọ Dowatọ etọn, Jehovah Jiwheyẹwhe dogọ.—Psalm 119:111, 112.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Apotin to weda 6]

ALẸNU HOHO KAVI OWE-WIWE HEBLU TỌN LẸ?

To egbehe, gbẹtọ lẹ nọ saba ylọ owe 39 tintan Biblu tọn lẹ dọ “Alẹnu Hoho.” Hogbe lọ “alẹnu hoho” sọawuhia to 2 Kọlintinu lẹ 3:14 mẹ. To lẹdogbedevomẹ enẹ mẹ, hogbe lọ “alẹnu” wá sọn hogbe Glẹki tọn lọ di·a·theʹke mẹ. Tofi, apọsteli Paulu ma to alọdlẹndo Owe-wiwe gbọdo he ko yin kinkàn jẹnukọnna ojlẹ Klistiani tọn lẹpo to blebu mẹ gba. Etẹwutu?

Wezẹhomẹ-kàntọ Edward Robinson dọmọ: “To whenuena e yindọ alẹnu hoho lọ tin to owe Mose tọn lẹ mẹ, [di·a·theʹke] yin yiyizan nado dlẹnalọdo owe alẹnu tọn lọ, yèdọ kandai Mose tọn lẹ, enẹ wẹ osẹ́n” Mose tọn. To 2 Kọlintinu lẹ 3:14 mẹ, apọsteli Paulu to alọdlẹndo Osẹ́n Mose tọn, he yin apadewhe poun to Owe-wiwe he yin kinkàn jẹnukọnna ojlẹ Klistiani tọn lẹ mẹ.

Eyin mọ wẹ, hogbe tẹwẹ sọgbe hugan nado dlẹnalọdo owe 39 tintan Biblu Wiwe lọ tọn lẹ? Kakati nado do adà Biblu tọn ehe hia taidi nuhe ma yọ́n-na-yizan ba, kavi he dohó, Jesu Klisti po hodotọ etọn lẹ po dlẹnalọdo kandai ehelẹ taidi “Owe-wiwe.” (Matiu 21:42; Lomunu lẹ 1:2) Enẹwutu, to kọndopọ mẹ hẹ hodidọ gbọdo ehelẹ, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ dlẹnalọdo Alẹnu Hoho lọ taidi Owe-wiwe Heblu tọn lẹ na Heblugbe mẹ wẹ suhugan adà Biblu tọn enẹ yin kinkàn do to dowhenu. Mọdopolọ, yé nọ dlẹnalọdo nuhe mẹsusu nọ ylọdọ Alẹnu Yọyọ lọ taidi Owe-wiwe Glẹki tọn lẹ, na Glẹkigbe wẹ mẹhe yin gbigbọdo gbọn Jiwheyẹwhe dali nado kàn adà Biblu tọn enẹ lẹ yizan.

[Yẹdide to weda 4]

Mẹde sọgan yin yinyọnẹn taidi whẹdatọ nujikudonọ, otọ́ owanyinọ podọ họntọn de

[Yẹdide to weda 5]

Jesu yí Owe-wiwe Heblu tọn lẹ zan to lizọnyizọn etọn blebu whenu

[Yẹdide to weda 7]

Nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn tẹlẹ wẹ sọgan gọalọna mẹde nado basi nudide he sọgbe lẹ?