Nulẹpo Wẹ Yọnbasi Na Jehovah

AZỌ́NWIWA SỌN AFỌNNU JẸ WHÈJAI

N’yin jiji to 1937 to kolkhoz de mẹ, yèdọ fie yè nọ lẹ̀ ogle pọmẹ tọn te de sẹpọ Tokmok to Kirghizistan. Whẹndo mítọn wá sọn akọ̀ Kirghiz tọn mẹ bo nọ do Kirghiz-gbè. Glesi wẹ mẹjitọ ṣie lẹ yin, podọ yé nọ wazọ́n to ogle lọ mẹ sọn afọnnu jẹ whèjai. Núdùdù nọ yin nina glesi lẹ to gbesisọ mẹ, amọ́ whladopo to owhe dopo mẹ wẹ yè nọ sú azọ́nkuẹ yetọn yé dopọ ji. Mama nọ vánkan susu nado penukundo yẹn po nọviyọnnu ṣie po go. To whenue n’yì wehọmẹ na owhe atọ́n poun godo, yẹnlọsu jẹ azọ́nwa ji na whenu-gigọ́ to ogle pọmẹ tọn lọ mẹ.

Ohẹ́n gbayipe taun to fihe n’nọ nọ̀, podọ e nọ biọ azọ́n sinsinyẹn taun nado mọ dandannu gbẹ̀mẹ tọn lẹ. Taidi jọja de, lẹndai ogbẹ̀ tọn kavi sọgodo ma nọ duahunmẹna mi sọmọ. N’ma lẹn pọ́n gbede dọ nugbo họakuẹ he gando Jehovah po lẹndai etọn po go lẹ na wá diọ gbẹzan ṣie. Otàn lehe owẹ̀n enẹ jẹ Kirghizistan bo gbayipe do tọn fọnjlodotenamẹ taun. E bẹjẹeji to lẹdo he mẹ n’wá sọn to agewaji Kirghizistan tọn.

MẸHE LẸKỌ SỌN KANLINMỌGBENU LẸ HẸN NUGBO LỌ WÁ KIRGHIZISTAN

Nugbo lọ gando Jehovah Jiwheyẹwhe go wá hẹnai to Kirghizistan to owhe 1950 lẹ gblamẹ. Ṣigba, nugbo lọ dona duto nuplọnmẹ sinsinyẹn de ji whẹ́. Etẹwutu? Fie nọ yin yiylọ to egbehe dọ Kirghizistan yin apadewhe Union Soviétique (URSS) tọn to ojlẹ lọ mẹ. To URSS blebu mẹ, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ gbọṣi kada na whẹho tonudidọ tọn. (Joh. 18:36) Enẹwutu, yé yin homẹkẹndo bo yin pinpọnhlan taidi kẹntọ gandudu Communiste tọn. Ṣigba, nuplọnmẹ depope ma sọgan glọnalina Ohó Jiwheyẹwhe tọn nado jẹ ahunjijlọnọ lẹ dè. Na nugbo tọn, dopo to nuhọakuẹ he n’ko plọn to gbẹzan ṣie blebu mẹ lẹ mẹ wẹ yindọ, “nulẹpo wẹ yọnbasi” na Jehovah.—Malku 10:27.

Homẹkẹn he yin dido Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ zọ́n bọ yé gbàpe to Kirghizistan. Gbọnna? URSS bẹ lẹdo Sibérie tọn hẹn, fie kẹntọ Gandudu tọn lẹ yin bibẹ yì kanlinmọgbenu te. To whenue yé yin tuntundote, susu yetọn wẹ wá Kirghizistan bọ delẹ to yé mẹ hẹn nugbo lọ wá. Dopo to kanlinmọ hoho enẹlẹ mẹ wẹ Emil Yantzen, mẹhe yin jiji to Kirghizistan to 1919. Emil yin didohlan opá azọ́n sinsinyẹn wiwà tọn de mẹ, podọ e dukosọ hẹ Kunnudetọ lẹ to finẹ. E kẹalọyi nugbo lọ bo lẹkọwa whé to 1956. Emil sawhé do fie sẹpọ Sokuluk to lẹdo he mẹ n’wá sọn. Sokuluk wẹ agun tintan yin didoai te to Kirghizistan to 1958.

To nudi owhe dopo godo, Victor Vinter sẹtẹn wá Sokuluk. Mẹmẹsunnu nugbonọ ehe pehẹ avùnnukundiọsọmẹnu lẹ whlasusu. Whla awe wẹ owhẹ̀ yin didá na ẹn nado sẹ̀ngàn na owhe atọ̀n na e hẹn kadaninọ go wutu; enẹgodo e nọ gànmẹ na owhe ao, bosọ nọ kanlinmọgbenu na owhe atọ́n. Etomọṣo, homẹkẹn ma glọnalina sinsẹ̀n-bibasi nugbo nado gbayipe.

NUGBO LỌ WÁ LẸDO ṢIE MẸ

To owhe 1963 gblamẹ, nudi Kunnudetọ 160 wẹ to Kirghizistan, podọ susu yetọn wẹ wá sọn Allemagne, Ukraine po Russie po. Eduard Varter yin dopo to yé mẹ, yèdọ mẹhe ko nọ kanlinmọgbenu pọ́n bo yí baptẹm to 1924 to Allemagne. To owhe 1940 lẹ gblamẹ, Nazi lẹ do e hlan opá yasanamẹ tọn de mẹ, podọ to owhe kleun delẹ godo, Communiste lẹ to URSS sọ do Eduard hlan kanlinmọgbenu. To 1961, mẹmẹsunnu nugbonọ enẹ sẹtẹn wá tòdaho Kant tọn mẹ, fie ma dẹn do tòpẹvi he mẹ n’wá sọn.

Elizabeth Fot, yèdọ sinsẹ̀n-basitọ nugbonọ Jehovah tọn de nọ nọ̀ Kant ga. Avọ̀tọtọ́ de wẹ ewọ. Na e yọnazọ́n ẹn ganji wutu, azọ́nwatọ nukundeji delẹ taidi doto po mẹplọntọ lẹ po nọ zọ́n ẹn avọ̀ titọ̀. Dopo to mẹhe nọ zọ́n azọ́n ẹn lẹ mẹ wẹ nawe de he nọ yin Aksamai Sultanalieva, mẹhe dà ahọluzọnwatọ de he nọ wazọ́n to whẹdatẹn. Aksamai wá Elizabeth dè nado tọ̀ avọ̀, ṣigba e kàn kanbiọ susu sè gando nuhewutu mí do togbẹ̀ po ninọmẹ oṣiọ lẹ tọn po go. Elizabeth na gblọndo kanbiọ etọn lẹ tọn sọn Biblu mẹ tlọlọ. Aksamai wá lẹzun wẹndagbe-jlatọ zohunhunnọ de.

Diblayin to ojlẹ dopolọ mẹ, Nikolai Chimpoesh he wá sọn Moldavie yin pipà taidi nugopọntọ lẹdo tọn bo wazọ́n ehe na nudi owhe 30. E ma yin agun lẹ kẹdẹ wẹ Nikolai nọ dlapọn gba, amọ́ e sọ nọ basi tito na vọkan owe mítọn lẹ tọn nido yin bibasi bosọ yin mimá. Aṣẹpatọ lẹ doayi nuhe wà e te lẹ go. Enẹwutu, Eduard Varter na ayinamẹ tulinamẹ tọn de Nikolai dọmọ: “Eyin aṣẹpatọ lẹ kanhose we, dọna yé madoadúdẹji dọ mí nọ mọ owe mítọn lẹ yí sọn tatọ́-tẹnnọ mítọn to Brooklyn. Pọ́n nukunta ponọ KGB tọn lọ tọn tlintlin. A dibuna nudepope blo.”—Mat. 10:19.

Ojlẹ kleun de to hodọdopọ enẹ godo, Nikolai yin yiylọ wá azọ́nwatẹn KGB tọn to Kant. Ewọ dọ nuhe jọ bọdego dọmọ: “Ponọ lọ kàn fie mí nọ hẹn owe mítọn lẹ sọn sè mi. N’dọna ẹn dọ Brooklyn wẹ mí nọ mọ yé yí sọn. E ma yọ́n nuhe e na gblọn. E gbọ bo jo mi do bo masọ ylọ mi wá finẹ gbede ba.” Kunnudetọ adọgbotọ enẹlẹ zindonukọn nado yí wuntuntun do to wẹndagbe lọ hẹn gbayipe to lẹdo he mẹ n’wá sọn to agewaji Kirghizistan tọn. To whenue nugbo họakuẹ he gando Jehovah go lọ wá whẹndo ṣie titi mẹ to 1981, asi ṣie Mairambubu whẹ́whẹ́ wẹ sè.

ASI ṢIE YAWU DOAYI NUGBO LỌ GO

Mairambubu wá sọn lẹdo Naryn tọn mẹ to Kirghizistan. To gbèdopo to août 1974, e wá dla nọviyọnnu ṣie pọ́n, yèdọ fie mí pé te whla tintan. N’yiwanna Mairambubu to afọdopolọji. Mí wlealọ to gbenẹgbe.

To janvier 1981, whenue Mairambubu dohún jei ahi lẹdo lọ tọn de mẹ wẹ e gblató hodọdopọ he yin nùdego to bẹjẹeji lọ. Na asi ṣie jlo na yọ́n nususu dogọ wutu, e kàn yinkọ po adlẹsi nawe lọ tọn po sè e. Nawe lọ dọna ẹn dọ emi nọ yin Apun, ṣigba e to aṣeji, na to owhe 1980 lẹ gblamẹ, azọ́n Kunnudetọ lẹ tọn tin to alọhẹndotenamẹ glọ. Kakati Apun ni na adlẹsi etọn asi ṣie, ewọ kàn adlẹsi mítọn sè e. Asi ṣie wá whégbè po homẹhunhun po.

Mairambubu dọmọ: “N’sè onú jiawu delẹ. Nawe de dọna mi dọ to zande din, gbẹtọ ma nasọ nọ kú ba. E dọ dọ gbekanlin lẹ ma tlẹ nasọ nọ gbleawunamẹ ba.” Enẹ taidi otàngblo de poun to nukun ṣie mẹ. N’dọna ẹn dọmọ: “Gbọ mí ni nọte kakajẹ whenue e na wá nado basi zẹẹmẹ gigọ́ na mí.”

Apun wá dla mí pọ́n to osun atọ̀n godo. Dlapọn devo lẹ bọdego, ehe whenu mí dukosọ hẹ delẹ to Kunnudetọ tintan he wá sọn akọ̀ Kirghiz tọn mẹ lẹ mẹ te. Mẹmẹyọnnu ehelẹ wẹ plọn mí nugbo họakuẹ lẹ gando Jehovah po lẹndai etọn na gbẹtọvi lẹ po go. Yé nọ yí owe lọ Du paradis perdu au paradis reconquis zan nado plọnnu hẹ mí.a Podọ na vọkan owe lọ tọn dopo gee wẹ tin to Tokmok wutu, mí yí alọ do basi vọkan mítọn titi.

Dopo to onú tintan he mí plọn lẹ mẹ wẹ dọdai he tin to Jenẹsisi 3:15 mẹ. Dọdai ehe na mọ hẹndi gbọn Jesu he yin Ahọlu Mẹsia he Jiwheyẹwhe de lọ gblamẹ. Enẹ yin owẹ̀n titengbe de he mẹlẹpo dona sè! Whẹwhinwhẹ́n titengbe devo niyẹn na mílọsu nado tindo mahẹ to wẹndagbe lọ lilá mẹ. (Mat. 24:14) E ma dẹn bọ nugbo Biblu tọn jẹ gbẹzan mítọn diọ ji.

OPLI LẸ PO BAPTẸM-YÍYÍ PO TO ALỌHẸNDOTENAMẸ WHENU

Mẹmẹsunnu de to Tokmok basi oylọna mí wá alọwle de tẹnmẹ. Yẹn po asi ṣie po yawu doayi e go dọ walọ Kunnudetọ lẹ tọn gbọnvo. Ahàn sinsinyẹn depope ma tin to alọwle lọ tẹnmẹ, podọ hùnwhẹ lọ yì to aliho kannukannu tọn mẹ. Ehe gbọnvo taun na alọwle devo he mí yì lẹ, fie jonọ lẹ nọ saba nùahànmú bo nọ zan walọ gblezọn po hogbe agbàagba lẹ po te.

Mí sọ yì opli delẹ to agun Tokmok tọn mẹ. Yé nọ yin bibasi to nukan mẹ, eyin ninọmẹ aimẹ tọn na dotẹnmẹ. Mẹmẹsunnu lẹ po mẹmẹyọnnu lẹ po yọnẹn dọ ponọ lẹ nọ to ṣiṣọ́ mí klinkán-klinkán, enẹwutu mẹmẹsunnu lẹ nọ yin dide nado to aimẹ ṣọ́. To avivọ-whenu, mí nọ basi opli lẹ to owhé de gbè. Ponọ lẹ wá owhé lọ gbè whla awe de bo jlo na yọ́n nuhe wà mí te. Whenue yẹn po Mairambubu po yí baptẹm to juillet 1982 to Tọ̀sisa Chüy mẹ, mí dona yí zinzin zan taun. (Mat. 10:16) Mẹmẹsunnu lẹ wá vudevude bo pli do zungbo de mẹ. Mí jihàn Ahọluduta tọn de bo dotoaina hodidọ baptẹm tọn.

MÍ YÍ DOTẸNMẸ LỌ ZAN NADO GBLOADANA LIZỌNYIZỌN MÍTỌN

To 1987, mẹmẹsunnu de biọ to asi e nado yì dla jlodotọ de he nọ nọ̀ tòdaho Balykchi tọn mẹ pọ́n. Sọn owhé mítọn gbè yì dọ́n, gbejizọnlin gànhiho ẹnẹ tọn wẹ eyin yè do pinpán. To whenue mí ko basi dlapọn susu yì Balykchi nado dekunnu godo, mí doayi e go dọ jlodotọ susu tin to finẹ. E họnwun dọ dotẹnmẹ hundote de wẹ ehe yin nado gbloada na lizọnyizọn mítọn.

Yẹn po Mairambubu po nọ saba zingbejizọnlin yì Balykchi. Mí nọ saba yí sẹfifo lẹ zan to dọ́n, bo nọ dekunnu bosọ nọ basi opli lẹ. Sọha mẹhe jlo na mọ owe mítọn yí lẹ tọn jideji po awuyiya po. Saki wẹli tọn lẹ mẹ wẹ mí nọ bẹ owe mítọn lẹ do sọn Tokmok yì dọ́n. Vlavo wẹ owe he gọ́ saki awe tlẹ do nọ pé to osun dopo mẹ. Mí tlẹ nọ dekunnuna mẹhe do pinpán hẹ mí lẹ to whenue mí jei Balykchi podọ to whenue mí lẹkọ.

To 1995, agun de yin didoai to Balykchi, owhe ṣinatọ̀n to whenue mí yì dọ́n whla tintan godo. Gbejizọnlin he mí basi to owhe enẹlẹ gblamẹ sọn Tokmok yì Balykchi biọ akuẹzinzan susu. Mí ma do alọnu sọmọ, enẹwutu, nawẹ mí bayi do? Mẹmẹsunnu de wẹ nọ saba penukundo akuẹzinzan mítọn lẹ go. Jehovah mọ ojlo he mí tindo nado gbloada na lizọnyizọn mítọn, podọ ewọ “hùn olọn lẹ” na mí. (Mal. 3:10) Na nugbo tọn, nulẹpo wẹ yọnbasi na Jehovah!

AYIDONUGO NINA WHẸNDO ṢIE PO LIZỌNYIZỌN LỌ PO

To 1992, n’yin pipà taidi mẹho, yèdọ mẹho agun tọn tintan he yin Kirghiz-nu to otò lọ mẹ. Dotẹnmẹ sinsẹ̀nzọn tọn yọyọ lẹ hundote na mí to agun mítọn mẹ to Tokmok. Mí tindo plọnmẹ Biblu susu he yin wehọmẹvi jọja Kirghiz-nu he to wehọmẹ alọnuzọ́n pinplọn tọn mẹ lẹ. Dopo to jọja he mí plọnnu hẹ enẹlẹ mẹ to sinsẹ̀n todin taidi hagbẹ Wedegbẹ́ Alahọ tọn, podọ awe yin gbehosọnalitọ titengbe. Mí sọ ze míde jo nado gọalọna mẹdevo lẹ to opli mítọn lẹ whenu. To bẹjẹeji owhe 1990 lẹ tọn, owe mítọn lẹ tin to Russie-gbè mẹ podọ opli lẹ sọ nọ yin bibasi to ogbè enẹ mẹ. Ṣigba, sọha mẹhe Kirghiz-gbè yin anọ́nù-gbè yetọn lẹ tọn fọ́n bo to jijideji to agun lọ mẹ. Enẹwutu, n’nọ lilẹ́ adà opli lọ tọn lẹ do ogbè lọ mẹ, ehe nọ gọalọna mẹlẹ nado mọnukunnujẹ nugbo lọ mẹ po awubibọ po.

Yẹn po Mairambubu po sọ hẹn alọnu mítọn ján to ovi mítọn lẹ pinplọn mẹ. Mí nọ plan ovi mítọn lẹ sọyi kunnudegbe podọ yì opli lẹ. Viyọnnu mítọn Gulsayra he ṣẹṣẹ tindo owhe 12 to ojlẹ lọ mẹ, nọ yiwanna hodidọ na aligbọntọ lẹ gando Biblu go. Podọ ovi mítọn lẹ sọ yiwanna nado nọ plọn wefọ lẹ do tamẹ. Gbọnmọ dali, ovi mítọn lẹ podọ ovivi mítọn lẹ to nukọn mẹ, hẹn alọnu yetọn ján taun to nuwiwa agun tọn lẹ mẹ. To ovi 9 po ovivi mítọn 11 he pò to ogbẹ̀ lẹ po mẹ, 16 wẹ to Jehovah sẹ̀n kavi nọ yì opli lẹ po mẹjitọ yetọn lẹ po.

DIỌDO AYIDEGO TỌN LẸ

E na paṣa mẹmẹsunnu gọna mẹmẹyọnnu vivẹ́ he bẹ azọ́n Jehovah tọn jẹeji to lẹdo mítọn mẹ to owhe 1950 gblamẹ lẹ taun, nado mọ diọdo he mí to vivi etọn dù lẹ. Di apajlẹ, bẹsọn owhe 1990 lẹ gblamẹ, mí duvivi mẹdekannujẹ nado dekunnu podọ nado nọ basi plidopọ he bẹ gbẹtọgun daho hẹn lẹ tọn.

To 1991, yẹn po asi ṣie po yì plidopọ daho mítọn tintan to Alma-Ata, fie nọ yin yiylọ todin dọ Almaty to Kazakhstan. Podọ to 1993, mẹmẹsunnu Kazakhstan tọn lẹ basi plidopọ daho de whla tintan to Bọlugbatẹn Spartak tọn to Bichkek. Wẹnlatọ lẹ yí osẹ dopo do jla bọlugbatẹn lọ do jẹnukọnna nujijọ lọ. Homẹ ogán bọlugbatẹn lọ tọn hùn sọmọ bọ e na mí dotẹnmẹ nado yí adà bọlugbatẹn lọ tọn devo lẹ zan vọnu.

To 1994, diọdo ayidego tọn devo wá aimẹ to whenue owe mítọn de yin zinzinjẹgbonu whla tintan to Kirghiz-gbè mẹ. Todin, pipli lẹdogbedevomẹ tọn de nọ lilẹ́ owe mítọn lẹ do Kirghiz-gbè mẹ to gbesisọ mẹ to alahọ he tin to Bichkek lọ mẹ. Na nugbo tọn, to 1998 azọ́n Kunnudetọ lẹ tọn yin alọkẹyi sọgbe hẹ osẹ́n to Kirghizistan. Pipli mẹmẹsunnu lẹ tọn ko jideji bọ wẹnlatọ 5 000 linlán wẹ tin to otò lọ mẹ todin. To egbehe, agun 83 po kándo 25 po wẹ mí tindo to Chine-gbè, Glẹnsigbe, Kirghiz-gbè, Russie-gbè, Tókunọ-gbè Russie tọn, Turquie-gbè, Uighur-gbè po Ouzbek-gbè po mẹ. Mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu vivẹ́ ehe lẹpo po he wá sọn awà voovo lẹ ji to Jehovah sẹ̀n to pọmẹ. Jehovah wẹ hẹn diọdo ayidego tọn ehe lẹpo yọnbasi.

Jehovah ko sọ diọ gbẹzan ṣie. N’whẹ́n to whẹndo glesi tọn de mẹ bo yì wehọmẹ na owhe atọ́n poun. Etomọṣo, Jehovah yí mi zan taidi mẹho agun tọn de, podọ nado plọn nugbo họakuẹ Biblu tọn lẹ gbẹtọ he sewé hugan mi lẹ. Na nugbo tọn, Jehovah ko hẹn nuhe ma nọ saba jọ lẹ yọnbasi. Numimọ mẹdetiti tọn ṣie whàn mi nado to kunnude gando Jehovah go po nugbonọ-yinyin po zọnmii, na “nulẹpo wẹ yọnbasi” na ewọ.—Mat. 19:26.