Weta 9
Oyin Jesu Tọn Go Hinhẹn Gli
PAGAMU
1. Agun tẹwẹ mọ wẹ̀ndomẹ he bọdego Jesu tọn lọ yí, podọ to otò daho alọpa tẹ mẹ wẹ Klistiani enẹlẹ nọ nọ̀?
GBEJIZỌNLIN bibasi na kilomẹtlu 80 hlan agewaji gbọn aliho ohùtó tọn sọn Smana podọ to enẹgodo kilomẹtlu 24 to aigba ṣẹnṣẹn gbọn agbado Caïque tọn gblamẹ, mí na wá Pagamu, he yin yiylọ dọ Bergama todin. Tòdaho lọ yin nukundeji na tẹmpli Zeus, kavi Jupiter tọn etọn wutu. To owhe 1800 tọn lẹ mẹ, whenuho-kantọ dokuntọ lẹ ze agbà tẹmpli enẹ tọn sọyì Allemagne, fie e sọgan gbẹ sọ yin mimọ te, to pọmẹ po boṣiọ susu lẹ po numẹnsẹ̀n yẹwhe Kosi lẹ tọn lẹ po, sọyì Pergamon-Museum mẹ to Berlin. Wẹ̀ndomẹ alọpa tẹwẹ Oklunọ Jesu Klisti na yidohlan agun lọ he tin to boṣiọ-sinsẹ̀n enẹ lẹpo ṣẹnṣẹn?
2. Nawẹ Jesu do mẹyinyọnẹn etọn hia gbọn, podọ etẹwẹ yin zẹẹmẹ tintindo ‘ohi nùawenọ’ etọn tọn?
2 Tintan whẹ, Jesu do ede hia, dọmọ: “Hlan angẹli agun he tin to Pagamu tọn kanwe: Onu helẹ wẹ ewọ he tindo ohi dida nùawenọ lọ dọ.” (Osọhia 2:12) Tofi Jesu sọ vọ dọ zẹẹmẹ he yin nina ẹn to Osọhia 1:16 mẹ lọ. Taidi Whẹdatọ po Mẹhùsudotọ po, e na hò enẹnọ he to homẹkẹn do nuplọntọ etọn lẹ liai. Lehe mẹhẹndeji enẹ miọnhomẹnamẹ sọ! Na nuhe du whẹdida, mì gbọ na enẹnọ he tin to agun lọ ṣẹnṣẹn lẹ ga ni mọ avase yi dọ Jehovah, to nuyiwa gbọn “lizọnyitọ” alẹnu tọn ehe gblamẹ, yedọ Jesu Klisti, “na yin kunnudetọ awuyanọ de” sọta mẹhe ylọ yede dọ Klistiani lẹ bo yin boṣiọsẹ̀ntọ, fẹnnuwatọ, lalonọ, po nugbomadọtọ po bo gboawupo nado penukundo hudonọ lẹ go. (Malaki 3:1, 5; Heblu lẹ 13:1-3) Ayinamẹ lẹ po wọhẹ lẹ po he Jiwheyẹwhe whan Jesu nado na dona yin hihodo!
3. Sinsẹ̀n-bibasi lalo tọn tẹwẹ nọ jọ to Pagamu, podọ nawẹ e sọgan yin didọ dọ “aisintẹn Satani tọn” tin to finẹ gbọn?
3 Todin Jesu dọ na agun lọ dọmọ: “Yẹn yọn azọ́n towe po fie hiẹ nọnọ̀ po, yedọ fie aisintẹn Satani tọn te.” (Osọhia 2:13a) Na nugbo tọn, Klistiani enẹlẹ yin lilẹdo dogbọn sinsẹ̀n-bibasi Satani tọn dali. Dogọ na tẹmpli Zeus tọn, numẹnsẹ̀n nukundeji de tin na Esculape, yedọ yẹwhe azọ̀nhẹngbọ tọn. Pagamu sọ yin nukundeji taidi nọtẹn de na sinsẹ̀n-bibasi hlan ahọluigba-gan lọ. To Heblugbe mẹ, oyin lọ he yin lilẹdogbedevomẹ dọ “Satani” zẹẹmẹdo “nukundiọsọmẹtọ,” podọ “aisintẹn” etọn nọtena gandudu aihọn tọn etọn dile e yin dotẹnmẹ jodona na ojlẹ de sọn olọn mẹ wá do. (Job 1:6, New World Translation Reference Bible, nudọnamẹ odo tọn) Susugege boṣiọ-sinsẹ̀n tọn to Pagamu dohia dọ “aisintẹn” Satani tọn hẹnai gli to otò enẹ mẹ. Lehe Satani dona ko gblehomẹ sọ dọ Klistiani lẹ to finẹ ma litaina ewọ to sinsẹ̀n-bibasi owanyi na akọta tọn mẹ gba!
4. (a) Mẹpipa tẹwẹ Jesu na Klistiani lẹ to Pagamu? (b) Etẹwẹ afọzedaitọ Lomunu lọ Pline wlan hlan Ahọluigba-gan Trajan na nuhe du nuyiwa hẹ Klistiani lẹ? (c) Mahopọnna owu, afọdide tẹwẹ Klistiani lẹ to Pagamu ze?
4 Mọwẹ, “aisintẹn Satani tọn lọ” tin to Pagamu finẹ. Jesu zindonukọn dọmọ: “Bọ hiẹ sọ tẹdo oyin ṣie go gligli; bo ma sọ mọ́n yise ṣie, yedọ to azan nẹlẹ mẹ he Antipa do yin kunnudetọ nugbonọ ṣie, mẹhe yè hù to mì ṣẹnṣẹn to fie Satani nọnọ̀.” (Osọhia 2:13b) Mẹpipa ahun-fọndotenamẹtọ tẹ die! Matin ayihaawe hùhù Antipa tọn na ko dekọtọn sọn gbigbẹ etọn nado kọnawudopọ hẹ nuwiwà aovi tọn lẹ po ahọluigba-gan Lomu tọn sinsẹ̀n po mẹ. To madẹnmẹ whenuena Johanu mọ dọdai ehe yí godo, Pline le Jeune, afọzedaitọ Ahọluigba-gan Trajan Lomu tọn tọn titi, kanwehlan Trajan bo basi zẹẹmẹ na afọdide etọn na nukunpipedo mẹhe yè sawhẹdokọna nado yin Klistiani lẹ go tọn—yedọ afọdide de he ahọluigba-gan lọ kẹalọyi. Enẹnọ he gbẹ dọ yé ma sọ yin Klistiani ba lẹ nọ yin didedote whenuena, dile Pline dọ do, “yé sabogbè po yẹn po hlan yẹwhe lẹ, na nuwhẹnwan po ovẹn po na boṣiọ [Trajan tọn] . . . podọ, dogọ, hodẹ̀do Klisti.” Mẹdepope he yin mimọ nado yin Klistiani nọ yin hùhù. Dile etlẹ yindọ ye yin pinpannukọn dogbọn owu mọnkọtọn dali, Klistiani lẹ to Pagamu ma gbẹ yise yetọn dai gba. Ye ‘tẹdo oyin Jesu tọn go gli’ to enẹ mẹ dọ ye pò to nukọnzindo nado gbogbena otẹn yiaga etọn taidi Whẹsunatọ po Whẹdatọ didè Jehovah tọn po. Po nugbonọ-yinyin po, ye hodo afọdide Jesu tọn lẹ taidi kunnudetọ Ahọluduta tọn lẹ.
5. (a) Onu to nutẹnmẹ egbezangbe tọn he yin sinsẹ̀n-bibasi hlan ahọluigba-gan tọn tẹwẹ hẹn whlepọn sinsinyẹn lẹ wá na Klistiani lẹ to ojlẹ mítọn mẹ? (b) Alọgọ tẹwẹ Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn wleawu etọn na Klistiani ehelẹ?
5 To ninọmẹ vovo lẹ mẹ, Jesu ko hẹn yọnẹn dọ Satani to gandu do aihọn ylankan egbezangbe tọn ji, ṣigba na tenọgli Jesu tọn wutu, Satani ma “tindo nude” to ewọ mẹ gba. (Matiu 4:8-11; Johanu 14:30) To ojlẹ mítọn mẹ, akọta huhlọnnọ lẹ, titengbe “ahọlu agewaji tọn” po “ahọlu huwaji tọn” po ko hoavun na gandudu do aihọn ji. (Daniẹli 11:40) Zohunhun owanyi na akọta tọn ko yin finfọndote, podọ sinsẹ̀n-bibasi hlan ahọluigba-gan tindo awetọ egbezangbe tọn de to agayiyi owanyi na akọta tọn mẹ he to gbingbọ̀n aigba lọ pete ji. Hosọ lẹ do kadaninọ ji to Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ Lọ Tọn (Glẹnsigbe), 1er novembre 1939 mẹ, podọ to agọe hugan 1er février 1980 (Flansegbe), po 1er mars 1987 (Gungbe) po mẹ, ko dọ hezeheze nuplọnmẹ Biblu tọn do whẹho ehe ji, bo wleawuna anademẹ na Klistiani enẹnọ lẹ he jlo na zinzọnlin to oyin Jehovah tọn mẹ bo gbawhan aihọn lọ tọn, dile Jesu yi tuli do basi do.—Mika 4:1, 3, 5; Johanu 16:33; 17:4, 6, 26; 18:36, 37; Owalọ lẹ 5:29.
6. Taidi Antipa, nawẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ze teninọ gli de to ojlẹ egbezangbe tọn lẹ mẹ gbọn?
6 Ayinamẹ mọnkọtọn ko yin nuhudo niyaniya tọn. To nukọn na zohunhun ma sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe owanyi na akọta tọn, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ, mẹyiamisisadode lẹ po azọnwàhẹmẹtọ yetọn lẹ po, ko tindo nuhudo nado hẹn teninọ gli de go na yise yetọn. To Etats-Unis mẹ kanweko susu ovi lẹ tọn po mẹplọntọ lẹ tọn po wẹ ko yin yinyan sọn wehọ lẹ mẹ na ye ma dọnudo asia akọta tọn wutu, whenuena to Allemagne Kunnudetọ lẹ yin homẹkẹndo sinsinyẹn na ye gbẹ nado dọnudo svastika (croix gammée) lọ wutu. Dile e ko yin hodọdego do, nazi Hitler tọn lẹ hù fọtọ́n fọtọ́n devizọnwàtọ nugbonọ Jehovah tọn lẹ tọn na ye gbẹ nado tindo mahẹ to boṣiọ-sinsẹ̀n akọta nuwiwa tọn mọnkọtọn mẹ wutu. To owhe 1930 tọn lẹ mẹ, to ojlẹ nukundeji Japon tọn he yin sinsẹ̀n-basina ahọluigba-gan Shinto tọn mẹ, lizọnyizọnwàtọ gbehosọnalitọ awe do okun Ahọluduta tọn susu do Taiwan fie omẹ Japon tọn susu lẹ ko tin te to whenẹnu.. Togan awhanfuntọ lẹ ze ye dlan ganpamẹ, fie dopo to ye mẹ ku te na nuyiwa hẹ mẹ ylankan lọ wutu. Omẹ awetọ lọ yin jijodo to nukọnmẹ nado yin sòdedo to nẹ̀ngbe poun—yedọ Antipa egbezangbe tọn de. To egbehe aigba delẹ tin fie sinsẹ̀n-bibasi na yẹhiadonu akọta tọn lẹ po mẹdezizejo pete na Gandudu lọ po yin bibiọtomẹsi te. Kunnudetọ jọja susu lẹ wẹ yin bibẹ do ganpamẹ, podọ sọha yetọn de yin hùhù, na teninọ adọgbigbo tọn yetọn taidi Klistiani kadanọtọ lẹ wutu. Eyin hiẹ yin jọja de he to whẹho mọnkọtọn lẹ pannukọn, nọ plọn Oho Jiwheyẹwhe tọn egbesọegbesọ, na hiẹ nido sọgan tindo “yise hlan whlẹngan ayiha tọn,” po ogbẹ̀ madopodo po to pọndohlan mẹ.—Heblu lẹ 10:39–11:1; Matiu 10:28-31.
7. Nawẹ jọja lẹ to Inde pannukọn whẹho sinsẹ̀n-bibasi na akọta tọn gbọn, podọ po kọdetọn tẹ po?
7 Jọja lẹ to wehọmẹ ko pannukọn whẹho mọnkọtọn lẹ ga. To 1985, to opọnla Kerala tọn mẹ, to Inde, ovi jọja atọ̀n Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn gbẹ nado gbẹ yise sinai do Biblu ji yetọn dai dogbọn ohanjiji na akọta lọ dali. Ye fọnṣite po osi po whenuena mẹdevo lẹ to ohanji, etomọṣo ye gbẹ sọ yin yinyan sọn wehọmẹ. Otọ́ yetọn doafọna afọdide ehe kaka biọ Whẹdatẹn Daho hugan lọ mẹ to Inde, fie whẹdatọ awe lẹ basi nudide na dagbe ovi lẹ tọn te, bo dọ po tuli po dọmọ: “Aṣa mítọn nọ plọnmẹ dotẹnmẹ jijodo na yise mẹdevo lẹ tọn; tamẹnuplọnmẹ mítọn nọ plọnmẹ dotẹnmẹ jijodo na yise mẹdevo lẹ tọn; tito-to-whinnu akọta tọn mítọn nọ yi dotẹnmẹ jodona yise mẹdevo lẹ tọn zan taidi afọdide; mì gbọ na mí ni ma dosin e ji blo.” Nujijlá linlinwe lẹ tọn po hodidọ nukundagbe linlinwe tọn lẹ po he dekọtọn sọn whẹho ehe mẹ na nudọnamẹ akọta lọ pete, he bẹ diblayi mado atọ́n gbẹtọ he tin to aigba ji lẹpo tọn hẹn to whenẹnu, dọ Klistiani lẹ tin to aigba enẹ ji he nọ sẹ̀n Jiwheyẹwhe nugbo Jehovah lọ podọ ehenọ lẹ nọ nọte masẹafọ na nunọwhinnusẹn Biblu tọn lẹ.
Gbigbọ Mẹhẹngbletọ Lẹ
8. Wọhẹ tẹwẹ Jesu mọ dọ e jẹ nado na Klistiani lẹ to Pagamu?
8 Mọwẹ, Klistiani lẹ to Pagamu yin tenọgli go hẹntọ lẹ. Etomọṣo Jesu dọ na agun enẹ: “Ṣigba yẹn tindo onu pẹvide do ogo we.” Etẹwẹ ye wà nado jẹ na nugbẹnamẹ? Jesu dọ na mí: “Na hiẹ tindo ye he tẹdo oplọn Balaami tọn go to finẹ wutu, mẹhe plọn Balaki nado hẹn zannuahlidida tọn wá ovi Islaeli tọn lẹ nukọn, nado nọ dù onu he yè do sanvọ hlan boṣiọ lẹ, podọ nado nọ lọga.”—Osọhia 2:14.
9. Mẹnu wẹ yin Balaami, podọ nawẹ ayinamẹ etọn ze “zannu ahlida tọn wá ovi Islaeli tọn lẹ nukọn” gbọn?
9 To azan Moṣe tọn lẹ gbe, Ahọlu Balaki Moabi tọn haya Balaami, yẹwhegan he ma yin Islaelivi de he yọn onu de dogbọn aliho Jehovah tọn lẹ dali, nado hodẹ̀do Islaeli. Jehovah diọnukunsọ Balaami, bo hẹn ẹn po huhlọn po nado dona Islaelivi lẹ bo hodẹ̀do kẹntọ yetọn lẹ. Balaami hẹn homẹgble Balaki tọn miọn dogbọn didọ na ẹn dogbọn mẹgbeyinyan wintinwintin hugan de dali: Gbọ na yọnnusi Moabi tọn lẹ ni klọ sunnusi Islaeli tọn lẹ biọ fẹnnuwiwa zinzan hẹ mẹnọzo tọn ylankan de mẹ po sinsẹ̀n-bibasi boṣiọ tọn po hlan yẹwhe lalonọ Baali-Peọli tọn! Afọdide wintinwintin ehe wàzọn. Homẹgble dódónọ Jehovah tọn fọndote, podọ e yi azọ̀nylankan de hlan he hù 24 000 Islaelivi ayọdetọ enẹlẹ tọn—azọ̀nylankan de he yin alọhẹndotena kẹdẹ whenuena yẹwhenọ Finehasi yi nutangan de wà nado dè ylanwiwa sẹ sọn Islaeli.—Osọha lẹ 24:10, 11; 25:1-3, 6-9; 31:16.
10. Zannu ahlida tọn tẹlẹ wẹ ko sa biọ agun lọ mẹ to Pagamu, podọ etẹwutu wẹ Klistiani enẹlẹ ko mọtolanmẹ dọ Jiwheyẹwhe na yi nukun pẹvi do pọn sẹ́nmẹjijẹ yetọn lẹ?
10 Todin, to azan Johanu tọn gbe, be ahlidanu mọnkọtọn lẹ tin to Pagamu? Mọwẹ! Boṣiọ-sinsẹ̀n po fẹnnuwiwà po ko sà biọ agun lọ mẹ. Klistiani enẹlẹ ma dotoai hlan nugbẹnamẹ tangan Jiwheyẹwhe tọn lẹ he yin nina gbọn apọsteli Paulu gblamẹ gba. (1 Kọlintinu lẹ 10:6-11) Dile e ko yindọ ye doakọnna homẹkẹn, vlavo ye mọtolanmẹ dọ Jehovah na yi nukun pẹvi do pọn sẹ́nmẹjijẹ fẹnnuwiwà tọn yetọn lẹ. Enẹwutu Jesu hẹn ẹn họnwun dọ ye dona gbẹwanna ylanwiwà mọnkọtọn.
11. (a) Sọta etẹ wẹ Klistiani lẹ dona họ́ yede, podọ nulinlẹn alọpa tẹwẹ yé dona dapana? (b) To owhe lẹ gblamẹ, sọha nẹmu wẹ yin didesẹ sọn agun Klistiani tọn mẹ, podọ suhugan na etẹ wutu?
11 Mọdopolọ todin, Klistiani lẹ dona họ́ yede sọta “ojọmiọn Jiwheyẹwhe mítọn tọn [didiọ] do wantuntun mẹ.” (Juda 4) Mí dona gbẹwanna nuhe ylan bo ‘tunnú agbasa mítọn lẹ’ nado sọgan hodo walọyizan jijọ-di-Jiwheyẹwhe Klistiani tọn de. (1 Kọlintinu lẹ 9:27; Psalm 97:10; Lomunu lẹ 8:6) Mí ma dona lẹn gbede dọ vivẹnudido to sinsẹnzọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ po tenọgli go hinhẹn to homẹkẹn glọ po na mí aṣẹ de nado tindo mahẹ to nuṣiwà zinzan hẹ mẹnọzo tọn mẹ gba. To owhe lẹ gblamẹ, sẹ́nmẹjẹtọ lẹ he yin didesẹ sọn agun Klistiani tọn lẹdo aihọn pe mẹ, sọha suhugan ehe tọn na fẹnnuwiwà zinzan hẹ mẹnọzo tọn wutu, su biọ fọtọ́n donu ao lẹ mẹ. To owhe delẹ mẹ sọha lọ tlẹ suhugan mẹhe jai to Islaeli hohowhenu tọn mẹ lẹ na Baali-Peọli wutu. Na mí ni hẹn aṣeji mítọn go na mí ni ma jai biọ ogbẹ́ enẹ mẹ blo!—Lomunu lẹ 11:20; 1 Kọlintinu lẹ 10:12.
12. Dile e te na devizọnwàtọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ to ojlẹ fliflimẹ tọn lẹ mẹ do, nunọwhinnusẹ́n tẹlẹ wẹ gando Klistiani lẹ go todin?
12 Jesu sọ wọhẹ Klistiani lẹ to Pagamu na ‘dùdù onu he yè do sanvọ hlan boṣiọ lẹ’ wutu. Etẹwẹ ehe bẹhẹn? To pọndohlan hogbe Paulu tọn lẹ hlan Kọlintinu lẹ mẹ, vlavo mẹdelẹ to mẹdekannujẹ Klistiani tọn yetọn ṣizan bo nọ gbọn ojlo dali do hẹn ayimẹdawhẹnamẹnu mẹdevo lẹ tọn hoapa. Ṣigba matin ayihaawe, ye sọgan ko to mahẹ tindo to nuyiwa boṣiọ-sinsẹ̀n tọn alọpa de mẹ taun. (1 Kọlintinu lẹ 8:4-13; 10:25-30) Klistiani nugbonọ lẹ todin dona do owanyi matin ṣejannabi hia to mẹdekannujẹ Klistiani tọn yetọn yiyizan mẹ, bo na tindo sọwhiwhe ma nado hẹn mẹdevo lẹ dahli. Na nugbo tọn, yé dona dapana alọpa egbezangbe tọn he yin boṣiọ sinsẹ̀n lẹ tọn, taidi “sunwhlẹvu kavi gbẹtọ nukundeji télévision tọn lẹ, sinemọto tọn lẹ, po aihundida tọn lẹ po sinsẹ̀n dali, kavi dogbọn akuẹ yíyí do basi yẹwhe de dali kavi etlẹ yin hòtò yetọn titi!—Matiu 6:24; Filippinu lẹ 1:9, 10; 3:17-19.
Dapana Plọngiglọ Lẹ!
13. Hogbe wọhẹ tọn tẹlẹ wẹ Jesu na Klistiani lẹ to Pagamu to enẹgodo, podọ etẹwutu wẹ agun lọ tindo nuhudo yetọn?
13 Jesu sọ wọhẹ Klistiani lẹ to Pagamu dogọ, dọmọ: “Mọwẹ hiẹ sọ tindo mẹdelẹ he tẹdo oplọn Nikolaitani lẹ tọn go ga, onu he yẹn gbẹwanna.” (Osọhia 2:15) To tintan whenu, Jesu ko pa Efesunu lẹ na wangbẹna yetọn hlan nuyiwà plọngiglọ ehe tọn tọn lẹ. Ṣigba Klistiani lẹ to Pagamu tindo nuhudo ayinamẹ tọn nado hẹn agun lọ tin to edekannu sọn plọngiglọ mẹ. Nugohinhẹn gli dogọ yin nuhudo nado ze nujinọtedo Klistiani tọn lẹ daga na pọninọ he Jesu hodẹ̀ na to Johanu 17:20-23 mẹ nido sọgan yin hinhẹndote. E yin nuhe jẹ dọ ye ni “gbọn oplọn he pegan dali, na [yè] nido nọ yi do jlahomẹdona omẹ, bo sọ do sọgan gọkọna ye he nọ dọnuyindo lẹ.”—Titu 1:9.
14. (a) Sọn azan tintan etọn lẹ gbe, mẹnu lẹ wẹ agun Klistiani tọn lọ dona to avunhohẹ, podọ nawẹ apọsteli Paulu basi zẹẹmẹ yetọn gbọn? (b) Hogbe Jesu tọn tẹlẹ wẹ dona yin ayido e go dogbọn mẹdepope he sọgan yin whinwhan nado hodo pipli he klan ede de dali?
14 Sọn azan tintan lẹ gbe, agun Klistiani tọn ko to nuyiwa hẹ atẹṣitọ goyitọ lẹ, he po hodidọ vivi mẹklọtọ lẹ po “nọ hẹn kinklan po ahlidanu po wá lẹ ehe jẹagọ do oplọn” he yin awuwlena gbọn nuyizan Jehovah tọn gblamẹ. (Lomunu lẹ 16:17, 18) Apọsteli Paulu na avasemẹ do owu ehe ji to dibla yì wekanhlanmẹ etọn lẹpo mẹ.a To ojlẹ egbezangbe tọn lẹ mẹ, whenuena Jesu ko jla agun nugbo lọ do hlan wiwe-yinyin po pọninọ Klistiani tọn etọn po mẹ, owu plọngiglọ tọn lọ sọ pò to aimẹ. Nalete, mẹdepope he sọgan tindo gbigbọ lọ nado hodo pipli he klan ede dovo de, bo gbọn mọ dali do wleawuna plọngiglọ de, dona payi hogbe Jesu tọn he bọdego lẹ go: “Lẹnvọjọ: yin e ma yin mọ yẹn na wá zandevie, bo na sọ yi ohi onù ṣie tọn do hoavun hẹ ye.”—Osọhia 2:16.
15. Nawẹ kinklan (plọngiglọ) bẹjẹeji gbọn?
15 Nawẹ plọngiglọ kavi kinklan nọ bẹjẹeji gbọn? Vlavo mẹplọntọ he tindo linlẹn edetiti tọn de sọgan fọn ayihaawe dido lẹ dote, bo to nudọn do nugbo Biblu tọn de ji (taidi tintin to azan godo tọn lẹ mẹ mítọn), podọ nalete pipli pẹvi de nọ klan bo nọ hodo e. (2 Timoti 3:1; 2 Pita 3:3, 4) Kavi mẹde sọgan mọhodọ do aliho he mẹ Jehovah to azọ́n etọn hẹn yin bibasi to egbe lọ go bo sọgan basi oylọ na gbigbọ alọdọndogodo tọn de dogbọn didọ dọ e ma sọgbe hẹ Owe wiwe lẹ kavi jẹ nado to yìyì sọn whedegbe jẹ whedegbe po owẹn Ahọluduta tọn lọ po gba. Mahẹ tintindo to sinsẹ̀nzọn mọnkọtọn mẹ taidi apajlẹ Jesu po apọsteli etọn lẹ po tọn na hẹn omẹ enẹlẹ yin huwhẹnọ; ṣogan, ye nọ jlo na klan bo yi nukun pẹvi do pọnnu, vlavo nado to Biblu hia sọn ojlẹ de mẹ jẹ de mẹ taidi pipli whegbe tọn de. (Matiu 10:7, 11-13; Owalọ lẹ 5:42; 20:20, 21) Omẹ mọnkọtọn lẹ nọ wleawuna linlẹn yetọn titi lẹ dogbọn Oflin oku Jesu tọn dali, dogbọn gbedide Owe wiwe lẹ tọn nado ‘joagọ sọn ohùn kọn’ dali, dogbọn owhe lẹ dùdù dali, podọ dogbọn yizan siga tọn dali. Dogọ, ye nọ yi nukun pẹvi do pọn oyin Jehovah tọn; to madẹnmẹ ye nọ gọ sọyì aliho gbeyina nulẹpo he yin Babilọni Daho lọ tọn lẹ mẹ. Ehe tlẹ ylan hugan mọ wẹ yindọ, delẹ yin whinwhan dogbọn Satani dali nado lẹ́ sọta bo jẹ ‘nuli devi hatọ yetọn lẹ’ ji, yedọ mẹmẹsunnu yetọn dai tọn lẹ—Matiu 24:49; Owalọ lẹ 15:29; Osọhia 17:5.
16. (a) Etẹwutu enẹnọ he to dindanbu na gbigbọ atẹṣiṣi tọn wutu lẹ dona yawu lẹnvọjọ? (b) Etẹwẹ na jọ do enẹnọ he gbẹ nado lẹnvọjọ lẹ go?
16 Mẹdepope he na to dindanbu na gbigbọ atẹṣitọ tọn de wutu dona yawu payi oylọ Jesu tọn go nado lẹnvọjọ! Nujijlá atẹṣiṣi tọn dona yin gbigbẹdai taidi adí de he e yin nugbo! Dòdonu etọn yin nuvẹun po wangbẹnamẹ po, to vogbingbọn mẹ na nugbo dódónọ, wiwe, po wanyinọ lẹ po he Jesu yí do na nududu agun etọn. (Luku 12:42; Filippinu lẹ 1:15, 16; 4:8, 9) Na nuhe du enẹnọ he gbẹ nado lẹnvọjọ lẹ, na nugbo tọn Oklunọ Jesu “yi ohi onù [etọn] tọn do hoavun hẹ ye.” E to jinjàn omẹ etọn lẹ nado sọgan họ́ pọninọ lọ he e hodẹ̀na to whejai godo tọn etọn hẹ nuplọntọ etọn lẹ to aigba ji whenu. (Johanu 17:20-23, 26) Dile e ko yindọ atẹṣitọ lẹ gbẹ ayinamẹ po alọgọ owanyinọ lọ po he yin nina dogbọn sunwhlẹvu to adusilọ etọn mẹ lẹ dali, Jesu dawhẹna ye bo sayana ye “susu,” bo ze ye dlan “zinvlu mẹ to gbonu.” Yé yin didesẹ sọn agun mẹ, bo ma sọ na yinuwà taidi otọ́n to omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ ṣẹnṣẹn ba gba.—Matiu 24:48-51; 25:30; 1 Kọlintinu lẹ 5:6, 9, 13; Osọhia 1:16.
‘Manna Whiwhla po Zannu Wewe de po’
17. Alemọyi tẹwẹ tin to ote pọn Klistiani yiamisisadode he ‘gbawhan’ lẹ, podọ etẹwẹ Klistiani lẹ to Pagamu tindo nuhudo nado dudeji?
17 Alemọyi daho de to tepọn omẹ he dotoai hlan ayinamẹ Jesu tọn lẹpo, he yin nina dogbọn anademẹ gbigbọ wiwe Jehovah tọn dali. Dotoai! “Ewọ he tindo otó, gbọ e ni sè onu he gbigbọ to didọ hlan agun lẹ lọ; Ewọ he gbawhan wẹ yẹn na na nado dù sọn manna whiwhla lọ mẹ, bo nasọ na ozannu wewe de e, podọ to zannu lọ mẹ oyin yọyọ he yè wlan de, he mẹde ma yọnẹn, adavo ewọ he yi i.” (Osọhia 2:17) Nalete, Klistiani lẹ to Pagamu, taidi Klistiani lẹ to Smana, yin tulina nado ‘gbawhan.’ Eyin ye na tindo kọdetọn dagbe, omẹ enẹlẹ to Pagamu, fie aisintẹn Satani tọn te, dona gbẹwanna boṣiọ-sinsẹ̀n. Ye dona du to fẹnnuwiwà, plọngiglọ, po atẹṣiṣi po ji he gando Balaki, Balaami, po oplọn Nikolaitani tọn po go. To mọ bibasi mẹ, Klistiani yiamisisadode enẹlẹ na yin yiylọ nado dù sọn “mana whiwhla lọ” mẹ. Etẹwẹ ehe zẹẹmẹdo?
18, 19. (a) Etẹwẹ yin manna lọ he Jehovah wleawudaina Islaelivi lẹ? (b) Manna tẹwẹ yin whiwhla? (c) Etẹwẹ nọtena manna whiwhla lọ dùdù?
18 To azan Moṣe tọn gbe, Jehovah wleawuna manna nado hẹn ogbẹ̀ Islaelivi lẹ tọn dote to gbejizọnlin zungbo mẹ tọn yetọn whenu. Manna enẹ ma yin whiwhla gba, na afọnnu lẹpo—adavo Gbọjẹzan gbe—e nọ sọawuhia gbọn jiawu dali, taidi akla flinflin lẹ he nọ ṣinyọn aigba lọ ji. E yin onu wleawudainanu sọn olọn mẹ wá de nado hẹn Islaelivi lẹ do ogbẹ̀. Taidi oflin de, Jehovah degbena Moṣe nado yi delẹ to “akla” ehe mẹ do ozẹ́n sika tọn de mẹ to alki alẹnu tọn lọ mẹ “na whẹndo [Islaeli tọn] lẹ.”—Eksọdusi 16:14, 15, 23, 26, 33; Heblu lẹ 9:3, 4.
19 Yẹhiadonu he jẹ nankọ die! Manna ehe yin whiwhla do Fiwiwe Hú Polẹpo gohọtuntun lọ tọn mẹ, fie hinhọ́n jiawu de tin to ota na nùsu alki lọ tọn nọtena tintin to finẹ Jehovah tọn lọsu te. (Eksọdusi 26:34) Yè ma na dotẹnmẹ mẹdepope nado biọ otẹn wiwe enẹ mẹ nado dù sọn manna whiwhla lọ mẹ gba. Ṣigba, Jesu dọ dọ hodotọ yiamisisadode etọn he gbawhan lẹ na dù sọn “manna whiwhla lọ” mẹ. Taidi Klisti he jẹnukọnna ye, ye wá biọ, e ma yin “fiwiwe he yè yí alọ lẹ do basi mẹ gba, ehe basi ohia nugbo tọn; ṣigba [yé] biọ olọn lọsu mẹ.” (Heblu lẹ 9:12, 24) To fọnsọnku yetọn whenu, yé nọ ze magble po jọmaku po dó—yedọ onu wleawudaina jiawu de he yin Jehovah tọn, he nọtena yinyin nina ye “manna whiwhla” he ma nọ gble lọ. Lehe pipli pẹvi awhangbatọ lẹ tọn enẹ tindo lẹblanulọkẹyi sọ!—1 Kọlintinu lẹ 15:53-57.
20, 21. (a) Etẹwẹ yíyí zannu wewe de na Klistiani yiamisisadode lẹ nọtena? (b) Dile e ko yindọ zannu wewe 144 000 kẹdẹ wẹ tin, todido tẹwẹ gbẹtọ susugege lọ to tintindo?
20 Omẹ ehelẹ sọ mọ “ozannu wewe de” yí ga. To whẹdatẹn Lomu tọn lẹ mẹ, zannu lẹ nọ yin yiyizan nado dawhẹnamẹ.b Zannu wewe de zẹẹmẹdo whẹjonamẹ, whenuena zannu yuu de zẹẹmẹdo whẹgbledomẹ, he nọ yawu yin hlan hùhù. Nugbo lọ dọ Jesu yí “ozannu wewe” de na Klistiani lẹ to Pagamu na dohia dọ e pọn ye hlan taidi homẹvọnọ lẹ, wiwe, po wewe po. Ṣigba hogbe Jesu tọn lẹ sọgan tindo zẹẹmẹ dogọ de. To ojlẹ Lomu tọn lẹ mẹ zannu lẹ sọ nọ yin yiyizan taidi tike nado sọgan biọ nujijọ nujọnu tọn lẹ tẹnmẹ. Enẹwutu zannu wewe lọ sọgan do onu vonọtaun de hia na Klistiani yiamisisadode he gbawhan lọ—yedọ yinyin alọkẹyi biọ otẹn yẹyinọ de mẹ to olọn mẹ to alọwle Lẹngbọvu lọ tọn tẹnmẹ. Zannu mọnkọtọn 144 000 lẹ kẹdẹ wẹ yin awuwledaina.—Osọhia 14:1; 19:7-9.
21 Be ehe zẹẹmẹdo dọ yè ma ylọ we dọ nude eyin hiẹ yin dopo to gbẹtọ susugege hagbẹ sinsẹ̀ntọ lẹ tọn mẹ wẹ? Lala, e ma yin mọ! Whenuena hiẹ ma tlẹ mọ zannu wewe dotẹnmẹ hundote nado biọ olọn mẹ tọn lọ yí, hiẹ sọgan, eyin hiẹ doakọnnanu, tọ́n sọn nukunbibia daho lọ mẹ bo tindo mahẹ de to azọ́n ayajẹnọ he yin Paladisi hinhẹngọwá aigba ji tọn lọ mẹ. Omẹ nugbonọ lẹ he yin finfọnsọnku sọn ojlẹ jẹnukọnna ojlẹ Klistiani tọn lẹ mẹ po enẹnọ he yin lẹngbọ devo lẹ tọn po he sọgan ko ku to agọe lẹ po na tindo mahẹ po hiẹ po to ehe mẹ. To nukọnmẹ, oṣiọ he yin fifligọ devo lẹpo na mọ nukundagbe fọnsọnku hlan ogbẹ̀ de yi to aigba paladisi tọn lọ ji.—Psalm 45:16; Johanu 10:16; Osọhia 7:9, 14.
22, 23. (a) Etẹwẹ yin zẹẹmẹ oyin he yin kinkan do zannu he yin nina Klistiani yiamisisadode lẹ ji tọn, podọ tulinamẹ tẹwẹ ehe dona wleawuna?
22 Etẹwẹ yin oyin yọyọ lọ he yin winwlan do zannu lọ ji? Oyin de yin nuyizan nado yọn omẹ de bo do ohia ogo na omẹ enẹ dovo na mẹdevo lẹ. Klistiani yiamisisadode ehelẹ mọ zannu lọ yí to whenuena ye dotana azọ́n aigba ji tọn yetọn taidi awhangbatọ lẹ. Whelọnu lo e họnwun dọ oyin lọ to zannu lọ ji tindo nude nado yiwa po lẹblanulọkẹyi yetọn nado kọnawudopọ hẹ Klisti to olọn mẹ po—yedọ otẹn vivẹ hugan de he yin sinsẹnzọn ahọlu tọn de nado yin pinpẹn nutọn yọnẹn na to gigọmẹ bo yin vivi etọn du dogbọn enẹnọ he dugu Ahọluduta olọn tọn lẹ kẹdẹ dali. Nalete, e yin oyin de, kavi mẹyiylọ hlan azọ́n kọn de, “he mẹde ma yọnẹn, adavo ewọ he yí i.”—Yijlẹdo Osọhia 3:12 go.
23 Mẹwhinwhan tẹ die na hagbẹ Johanu tọn lọ nado “sè onu he gbigbọ to didọ hlan agun lẹ” bo yi i zan! Podọ lehe ehe na tuli azọnwàhẹmẹtọ yetọn lẹ he yin gbẹtọ susugege lọ sọ nado wà sinsẹ̀nzọn po nugbonọ-yinyin po hẹ ye whenuena ye sọgan duvivi gbẹdido yetọn tọn tofi to aigba ji bo tindo mahẹ po ye po to Ahọluduta Jehovah tọn hinhẹn yọnẹn mẹ!
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a Pọn 1 Kọlintinu lẹ 3:3, 4, 18, 19; 2 Kọlintinu lẹ 11:13; Galatianu lẹ 4:9; Efesunu lẹ 4:14, 15; Filippinu lẹ 3:18, 19; Kọlọsinu lẹ 2:8; 1 Tẹsalonikanu lẹ 3:5; 2 Tẹsalonikanu lẹ 2:1-3; 1 Timoti 6:3-5; 2 Timoti 2:17; 4:3, 4; Titu 1:13, 14; 3:10; Heblu lẹ 10:26, 27 ga.
b Pọn Owalọ lẹ 26:10 po nudọnamẹ odo tọn po, New World Translation Reference Bible.
[Yẹdide lẹ to weda 43]
Kunnudenu ehelẹ he yin sinsẹ̀n-bibasi Kosi tọn gbayipe yin didohia to Pergamon-Museum mẹ to Berlin
[Yẹdide to weda 45]
Ada manna tọn de yin whiwhla do alki alẹnu tọn lọ mẹ. Yinyin nina manna whiwhla yẹhiadonu tọn lọ zẹẹmẹdo dọ omẹ yiamisisadode he gbawhan lẹ mọ jọmaku yí
[Yẹdide to weda 45]
Zannu wewe lọ tin na enẹnọ he yin alọkẹyi biọ alọwle Lẹngbọvu lọ tọn tẹnmẹ lẹ