Weta 11
Ehelẹ Wẹ Azán Godo Tọn Lẹ!
1. Naegbọn mẹsusu nọ tindo numọtolanmẹ flumẹjijẹ tọn to alọpa de mẹ to whenuena yé to nujijọ aihọn tọn pọ́n, ṣigba fie wẹ zẹẹmẹ he yè sọgan deji do gando nujijọ aihọn tọn lẹ go sọgan yin mimọ te?
NAWẸ aihọn hunyanhunyan tọn mítọn wàgbọn do jẹ otẹn ehe mẹ? Fie wẹ mí jei? Be hiẹ ko kan kanbiọ mọnkọtọn lẹ se pọ́n ya? Mẹsusu nọ tindo numọtolanmẹ flumẹjijẹ tọn to whenuena yé pọ́n ninọmẹ aihọn tọn. Nujijọ lẹ taidi awhàn, azọ̀n, po sẹ́nhẹngba po zọ́n bọ gbẹtọ lẹ nọ to kinkan nuhe sọgodo na hẹnwá se. Nukọntọ gandudu tọn lẹ nọ zé todido vude poun donukọnnamẹ. Ṣigba, zẹẹmẹ he go yé sọgan ganjẹ heyin azán kọgbidinamẹ ehelẹ tọn tin to aimẹ sọn Jiwheyẹwhe de to Ohó etọn mẹ. Biblu gọalọna mí po jide po nado mọnukunnujẹ fie mí te to jujuwayi azán lẹ tọn mẹ. E nọ dohia mí dọ mí tin to ‘azán godo tọn’ titonu dinwhenu tọn lẹ mẹ.—2 Timoti 3:1.
2. Kanbiọ tẹwẹ yin kinkanse Jesu gbọn devi etọn lẹ dali, podọ nawẹ e na gblọndo gbọn?
2 Taidi apajlẹ, lẹnnupọndo, gblọndo he Jesu na hlan kanbiọ delẹ he devi etọn lẹ kanse ji. Azán atọ̀n jẹnukọnna okú Jesu tọn, yé kanbiọ dọmọ: “Etẹwẹ na yin ohia tintin tofi towe tọn po vivọnu whenu-nu lọ tọn po?”a (Matiu 24:3, NW) To gblọndo etọn mẹ, Jesu dọho dogbọn nujijọ tangan aihọn tọn lẹ po ninọmẹ he na dohia hezeheze dọ whenu-nu jijọ-madi-Jiwheyẹwhe tọn ehe ko biọ azán godo tọn etọn lẹ mẹ po dali.
3. Naegbọn ninọmẹ lẹ to aigba ji do ylan dogọ to whenuena Jesu jẹ gandu ji?
3 Dile e ko yin didohia to weta he jẹnukọnna ehe mẹ do, todohukanji azán Biblu tọn lẹ planmẹ jẹ tadona lọ kọ̀n dọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe Tọn ko jẹ gandu ji. Ṣigba nawẹ enẹ sọgan yin mọ gbọn? Ninọmẹ onú lẹ tọn ko gble pete, e ma yindọ e yọ́n dogọ gba. Na taun tọn, ehe yin dohia agọ̀ de dọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe Tọn ko jẹ gandu ji. Naegbọn e do yin mọ? Eyọn, Psalm 110:2 dọna mí dọ na ojlẹ de Jesu na dugán ‘to kẹntọ etọn lẹ ṣẹnṣẹn.’ Na nugbo tọn, nuyiwa etọn tintan taidi Ahọlu olọn mẹ tọn yin nado yàn Satani po angẹli aovi etọn lẹ po wá lẹdo aigba tọn mẹ. (Osọhia 12:9) Etẹwẹ yin kọdetọn etọn? E yin nuhe Osọhia 12:12 dọ dọdai etọn dọmọ: “Dindọn hlan aihọnmẹnu lẹ, podọ hlan yé he tin to ohù mẹ lẹ, na Lẹgba lọ ko jẹte wá mì de, po homẹgble daho po wutu, na e yọnẹn dọ whenu gli de wẹ e tindo.” Mí to gbẹnọ todin to “whenu gli” enẹ lọ mẹ.
4. Etẹwẹ yin ada azán godo tọn delẹ, podọ etẹwẹ yé dohia? (Pọ́n apotin.)
4 Enẹwutu, e ma yin nupaṣamẹ dọ, to whenuena Jesu yin kinkanse nuhe ohia tintin etọn tọn po vivọnu whenu-nu lẹ tọn po na yin, gblọndo etọn yin nujọnu. Ada voovo ohia lọ tọn lẹ yin mimọ to apotin he tin to weda 102 ji. Dile hiẹ sọgan mọ do, Klistiani Apọsteli Paulu, Pita po Johanu po na mí zẹẹmẹ gigọ dogọ gando azán godo tọn lẹ go. Nugbo, suhugan ada ohia lọ tọn lẹ po azán godo tọn lẹ po bẹ ninọmẹ awubla tọn lẹ hẹn. Ṣogan, hẹndi dọdai ehelẹ tọn dona du to mí ji nado yọnẹn dọ whenu-nu ylankan ehe sẹpọ opodo etọn. Mì gbọ mí ni gbadopọnna delẹ to ada titengbe azán godo tọn lẹ mẹ po sọwhiwhe po.
ADA AZÁN GODO TỌN LẸ TỌN
5, 6. Nawẹ dọdai lẹ gando awhàn po huvẹ po go to yinyin hinhẹndi gbọn?
5 “Akọta na fọ́n do akọta ji, ahọludu do ahọludu ji.” (Matiu 24:7; Osọhia 6:4) Wekantọ Ernest Hemingway ylọ Wẹkẹ Whàn I dọ “mẹhuhu kanlinjọmẹ tọn he yiaga hugan, yèdọ hlọnhuhu he ma ko wá aimẹ pọ́n gbede to aigba ji tọn.” Sọgbe hẹ owe lọ The World in the Crucible—1914-1919, ehe yin “todohukanji yọyọ awhàn tọn, awhàn he hùnú pete tintan lọ to numimọ gbẹtọvi tọn mẹ. Dindẹn-to-aimẹ etọn, sinsinyẹn etọn, po obá he hugan onú depope he yin yinyọnẹn dai kavi yin nukundo na paa tọn po.” Enẹgodo wẹ Wẹkẹ Whan II wá, ehe sọawuhia nado yin vasudo tọn hugan Wẹkẹ Whan I. “Owhe kanweko okotọ,” wẹ weyọnẹntọ whenuho tọn Hugh Thomas dọ, “ko yin gandudeji gbọn osò, awhanhún, agahun awhàn tọn B-52, bọmbu nuzanusẹvaun tọn dali podọ, gbọn godo, awhànfunnu mìyọ́nnọ dali. Vogbingbọn lọ ko yin didohia gbọn awhàn lẹ he sọ̀nhùndai bo basi vasudo hugan awhàn ojlẹ depope tọn dali.” Nugbo, onú susu ko yin didọ gando dide awhànfunnu lẹ pò go to whenuena Awhàn Nuglọ tọn wá opodo. Etomọṣo, linlin de dọ dọ to whenuena nuhe yin linlẹndai yin didepo, awhànfunnu nuzanusẹvaun tọn 10 000 jẹ 20 000 delẹ na gbẹ́ pò to aimẹ—hugan whla 900 huhlọn miyọ́n he yin yiyizan to Wẹkẹ Whàn II whenu.
6 “Huvẹ na tin.” (Matiu 24:7; Osọhia 6:5, 6, 8) Sọn 1914 gbọ́n e whè gbau huvẹ titengbe 20 wẹ ko tin. Awa he yin yasana lẹ bẹ Bangladesh, Burundi, Cambodge, Chine, Ethiopie, Grèce, Inde, Nigéria, Russie, Rwanda, Somalie, po Soudan po hẹn. Ṣigba huvẹ ma nọ saba yin hinhẹnwa gbọn whèdomẹ núdùdù tọn dali gba. “Awuwlena núdùdù aihọn tọn to owhe ao ao agọe tọn lẹ mẹ ko sù hugan sọha mẹhe tin to aihọn mẹ lẹ tọn,” wẹ tadona he kọ̀n pipli lẹnunnuyọnẹntọ glepipọ tọn po akuẹzinzan tọn lẹ po wá. “Ṣigba, na e whè gbau omẹ livi 800 lẹ tọn gbọṣi ohẹn klókló de mẹ wutu, . . . yé ma penugo nado họ̀ núdùdù susu nado whlẹn yé sọn whèdomẹ núdùdù-hunsindagbe sinsinyẹn tọn mẹ gba.” To whedelẹnu e sọ nọ gando mahẹ tintindo to tonudidọ mẹ go. Weyọnẹntọ Abdelgalil Elmekki to wehọmẹ Alavọ Toronto tọn na apajlẹ awe to ehe mẹ fọtọ́n susu lẹ nọ kú huvẹ to whenuena otò yetọn to núdùdù susugege bẹhlan tògodo. E taidi dọ gandudu lẹ nọ yin ahunmẹduna zẹjlẹgo gbọn alemọyi akuẹ otò devo tọn dali nado sọgan mọ akuẹ zan na awhàn yetọn lẹ hugan nado na núdùdù tovi yetọn lẹ. Etẹwẹ yin tadona weyọnẹntọ Elmekki tọn? Huvẹ nọ saba yin “whẹho númimá tọn po aliho nuyiwa gandudu tọn po.”
7. Etẹwẹ yin nugbo lẹ gando azọ̀n ylankan lẹ go to egbehe?
7 “Azọ̀n ylankan lẹ.” (Luku 21:11; Osọhia 6:8) Azọ̀n grippe espagnole owhe 1918-19 tọn hù gbẹtọ livi 21 lẹ. “Aihọn ma ko yin awugblena gbọn hlọnhutọ he hùmẹ po awuyiya po sọmọ pọ́n gbede to whenuho mẹ gba” wẹ A. A. Hoehling wlan to owe lọ The Great Epidemic mẹ. To egbehe, azọ̀n ylankan lẹ to nuhẹngble zọnmii poun. To owhe dopodopo mẹ, azọ̀n agbasa wiwọ̀ tọn nọ hù gbẹtọ livi atọ́n lẹ, azọ̀n oslá tọn lẹ mọyí ogbẹ̀ viyẹyẹ po ovivu livi atọ̀n tọn po sọyì, podọ azọ̀n pẹ́nwé tọn nọ hù gbẹtọ livi atọ̀n. Azọ̀n afuje tọn, titengbe pneumonie, nọ hù ovivu he to owhe atọ́n glọ 3 500 000 to whemẹwhemẹ. Podọ 2 500 000 000 ayidego tọn—yèdọ madawe omẹ he tin to aihọn mẹ lẹ tọn—jiya azọ̀n he nọ yin hinhẹnwa gbọn whèdomẹ kavi osìn he kudiho po tito wiweji-ninọ he gble tọn po dali. Nugbajẹmẹji SIDA tọn wleawuna nuflinmẹ dogọ́ dọ gbẹtọ, mahopọnna wadotana ayidego etọn tọn lẹ to amasin bibasi liho, ma penugo nado dè azọ̀n ylankan lẹ sẹ gba.
8. Nawẹ gbẹtọ lẹ to didohia dọ yé yin “owanyi [na akuẹ tọ]” gbọn?
8 “Gbẹtọ lẹ na lẹzun . . . owanyi [na akuẹ tọ.]” (2 Timoti 3:2) To otò lẹ mẹ lẹdo aihọn pe, gbẹtọ lẹ taidi mẹhe tindo ojlo sinsinyẹn zẹjlẹgo he ma sọgan yin pekọ hẹnwá na na adọkunnu susu. “Kọdetọn dagbe tintindo” nọ saba yin jijlẹ po sunzan-kuẹ he omẹ lọ nọ yí po, “wadotana” nọ saba yin jijlẹ gbọn sọha nuhe mẹde tindo tọn dali. “Owanyi na adọkun na zindonukọn nado yin huhlọn anademẹtọ tọn lẹ to ogbẹ́ Amelika tọn lẹ mẹ . . . podọ huhlọn titengbe he to jideji tindo de to ahi daho devo lẹ mẹ,” wẹ mẹhe bọdo azinponọ azọ́nwhé ajọ́jijla tọn de go dọ. Be ehe nọ jọ to fie hiẹ nọ nọ ya?
9. Etẹwẹ sọgan yin didọ dogbọn tolivivẹ do mẹjitọ lẹ go he yin didọdai lọ dali?
9 “Tolivẹtọ do mẹjitọ go.” (2 Timoti 3:2) Mẹjitọ, mẹplọntọ egbehe tọn lẹ, po mẹdevo lẹ po tindo kunnudenu tintan lọ dọ ovi susu yin mẹmasitọ po tolivẹtọ po. Delẹ to jọja ehelẹ mẹ vlavo nọ to nukundiọsọ kavi nọ to hihodo apajlẹ walọ gbíngbán mẹjitọ yetọn lẹ tọn. Sọha jideji ovi lẹ tọn to yise hẹnbu—bo nọ to atẹṣi do—wehọmẹ, osẹ́n, sinsẹ̀n, po mẹjitọ yetọn lẹ po go. “Taidi mẹwhinwhan de, yé taidi mẹhe ma tindo sisi depope na nudepope,” wẹ weplọntọ numimọnọ de dọ. Nalete, po ayajẹ po, susu ovi budisi Jiwheyẹwhe tọ lẹ nọ yin apajlẹ dagbenọ to walọ mẹ.
10, 11. Kunnudenu tẹwẹ tin to finẹ dọ gbẹtọ lẹ yin kanylantọ bo ma tindo owanyi hẹnnumẹ tọn?
10 “Kanylantọ.” (2 Timoti 3:3) Hogbe Glẹki tọn he yin lilẹdogbedevomẹ do “kanylantọ” zẹẹmẹdo ‘fifiẹtọ, kanlinjọmẹ, matin mẹtọnhopọn po numọtolanmẹ gbẹtọvi tọn po.’ Lehe ehe basi zẹẹmẹ mẹhe nọ wadanu he gbayipe to egbehe lẹ tọn do sọ! “Ogbẹ̀ gọna obu sọmọ, gọna ohùnsọndai obudonamẹ tọn susu sọmọ bọ e nọ biọ nado sinyẹn nukun nado sọgan hia linlin egbesọ tọn lẹ,” wẹ hosọ de to linlinnamẹwe de mẹ dọ. Ponọ whéṣọtọ okàn-atọ̀nnọ de doayi e go dọ jọja susu nọ gbẹ́ nado lẹnnupọndo kọdetọn nuyiwa yetọn lẹ tọn ji. E dọmọ: “Numọtolanmẹ de tin dọ, ‘yẹn ma yọ́n nude dogbọn sọgodo dali. Yẹn na mọ nuhe yẹn jlo lọ yí todin.’”
11 “Matin owanyi hẹnnumẹ tọn.” (2 Timoti 3:3) Hogbe ehelẹ yin lilẹdogbedevomẹ sọn hogbe Glẹki tọn de mẹ he zẹẹmẹdo “numaduahunmẹnanọ, kanlinjọmẹ” podọ nọtena “matin owanyi jọwamọ whẹndo tọn.” (The New International Dictionary of New Testament Theology) Mọwẹ, owanyi ma nọ saba tin to lẹdo he mẹ e dona gbayipe te—to whégbè gba. Linlin yasanamẹ zẹjlẹgo alọwlemẹ lẹ, ovi lẹ, yèdọ mẹjitọ mẹhomẹ lẹ tọn ko lẹzun tukladomẹnu he gbayipe de. Ogbẹ́ dodinnanu tọn dopo basi zẹẹmẹ dọmọ: “Danuwiwa gbẹtọvi lẹ tọn—e yin nulimẹ wẹo kavi mẹsisisẹ, ohisọmẹ kavi sòdedomẹ—nọ sọawuhia whẹwhẹ to lẹdo whẹndo tọn mẹ hugan ofi devo depope to ogbẹ́ mítọn mẹ.”
12. Naegbọn e sọgan yin didọ dọ gbẹtọ lẹ tindo wunmẹ mẹdezejo jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn de poun?
12 “Tindo ohia jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn, ṣigba mọ́n huhlọn etọn.” (2 Timoti 3:5) Biblu tindo huhlọn lọ nado diọ gbẹzan do dagbe. (Efesunu lẹ 4:22-24) Ṣogan, mẹsusu to egbehe nọ yí sin-sẹ̀n yetọn zan taidi mẹpọnnu de ehe godo yé nọ zindonukọn to nuwiwa mawadodo tọn he Jiwheyẹwhe gbẹwanna lẹ mẹ. Lalodido, ajojijẹ, podọ walọyizan fẹnnuwiwa tọn nọ saba yin alọkẹyi gbọn nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ dali. Sinsẹ̀n susu nọ dọyẹwheho owanyi tọn ṣigba nọ nọgodona awhàn. “To yínkọ Mẹdatọ Ganhunupotọ lọ tọn mẹ, gbẹtọvi lẹ ko wadanu he yin osùnú hugan sọta gbẹtọ hatọ yetọn,” wẹ hosọ de to linlinnamẹwe India Today mẹ dọ. Na nugbo tọn, awhàn awe he sọnhùndai hugan to agọe lẹ—yèdọ Wẹkẹ Whan I po II po—wujẹgbonu to ahọ́n sinsẹ̀n Mẹylọhodotọklisti tọn ji.
13. Kunnudenu tẹwẹ tin to finẹ dọ aigba to yinyin huhusudo?
13 “Husudo aigba tọn.” (Osọhia 11:18) Hugan lẹnunnuyọnẹntọ 1 600 lẹ, gọna weyọnẹntọ 104 he mọ nunina mẹpipa whemẹwhemẹ Nobel tọn yí lẹ, sọn lẹdo aihọn tọn lẹpo mẹ doalọ avase, he yin nina gbọn Pipli Lẹnunnuyọnẹntọ Ahunmẹduna tọn lẹ (PLA) dali, he dọmọ: “Gbẹtọvi lẹ po aihọn jọwamọ lọ po tin to ahidídí mẹ. . . . To owhe ao he na bọdego lẹ mẹ dotẹnmẹ hundote nado dapana nugbajẹmẹji lọ na yin hinhẹnbu.” Linlin lọ dọ dọ walọyizan obudona gbẹzan gbẹtọ tọn “sọgan diọ aihọn lọ bọ e ma na sọ penugo nado hẹn ogbẹ̀ dote to aliho he mẹ mí yọnẹn te ba.” Hẹngble ozone tọn, osin hinhẹnflu, atin zungbomẹ tọn lẹ gbigbò, hẹnbu sinsẹ́n didetọn aigba tọn, po vasudo kanlin susu po atin wunmẹwunmẹ lẹ po tọn wẹ yin nudego taidi nuhahun niyaniya lẹ he dona yin nukunpedego. “Alọhuhludo gigẹdẹ-yinyin he yè ṣadopọ ogbẹ̀ ode awetọ tọn go mítọn sọgan fọ́n nugandomẹgo gbayipe lẹ dote, gọna aijijẹ ninọmẹ ogbẹ̀ tọn he sin huhlọn mí mọnukunnujẹemẹ to aliho mape tọn de mẹ.” wẹ (PLA) dọ.
14. Nawẹ hiẹ sọgan dohia gbọn dọ Matiu 24:14 ko to hẹndi mọyi to azán mítọn gbè gbọn?
14 “Yè nasọ dọ yẹwheho wẹndagbe ahọludu tọn he lẹ to aigba fininọ lẹpo mẹ.” (Matiu 24:14) Jesu dọ dọdai dọ yẹwheho wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn na yin didọ lẹdo aihọn pe, na okunnu de hlan akọta lẹpo. Po alọgọ sọn olọn mẹ wá po gọna dona, livi susu Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ tọn to ganmẹ liva susu lẹ zejo na azọ́n yẹwhehodidọ po devi bibasi tọn ehe po. (Matiu 28:19, 20) Mọwẹ, Kunnudetọ lẹ mọnukunnujẹemẹ dọ yé na duhùnhọ eyin yé ma lá wẹndagbe lọ. (Ezekiẹli 3:18, 19) Ṣigba homẹ yetọn nọ hùn dọ to owhe dopodopo mẹ fọtọ́n susu wẹ nọ yigbe po pinpẹn nutọn yinyọnẹn po hlan owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn bo nọ zé teninọ yetọn taidi Klistiani nugbo lẹ, enẹ wẹ yin, taidi Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ. Lẹblanulọkẹyi mayọnjlẹ de wẹ e yin nado sẹ̀n Jehovah bo gbọnmọ dali do hẹn oyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn gbayipe. Podọ to whenuena yẹwheho wẹndagbe lọ tọn ko yin didọ to aigba fininọ lẹpo ji po godo, opodo whenu-nu ylankan ehe tọn na wá.
KẸALỌYI KUNNUDENU LỌ
15. Nawẹ whenu-nu ylankan dinwhenu tọn na wá opodo gbọn?
15 Nawẹ whenu-nu ehe na wá opodo gbọn? Biblu dọ dọdai “nukunbibia daho” de tọn he na bẹjẹeji po mẹgbeyinyan ada tonudidọ aihọn tọn do “Babilọni daho lọ,” yèdọ ahọluigba aihọn tọn heyin sinsẹ̀n lalo tọn ji. (Matiu 24:21; Osọhia 17:5, 16) Jesu dọ dọ to ojlẹ enẹ whenu ‘yè na hẹn owhè dozinvlu, podọ osun ma to na yí hinhọ́n etọn hia, sunwhlẹvu lẹ nasọ flẹ sọn olọn, huhlọn olọn lẹ tọn lẹ wẹ yè nasọ whan.’ (Matiu 24:29) Ehe sọgan zẹẹmẹdo nujijọ olọn paa tọn. To ninọmẹ de mẹ, hinhọ́n sisẹ́ sinsẹ̀n aihọn tọn na yin didegbà bo yin didesẹ. Enẹgodo Satani, he yin yiylọdọ “Gọgi . . . sọn aigba Magọgi tọn mẹ,” na yí gbẹtọ he gblezọn lẹ zan nado basi mẹgbeyinyan pete lọ do omẹ Jehovah tọn lẹ ji. Ṣigba Satani ma na tindo kọdetọn dagbe, na Jiwheyẹwhe na whlẹn yé wutu. (Ezekiẹli 38:1, 2, 14-23) “Nukunbibia daho lọ” na jẹ hẹndi pete etọn kọ̀n to Amagẹdọni, “awhàn azán daho Jiwheyẹwhe Ganhunupo tọn lọ gbè.” E na dè ohia godo tọn depope heyin titobasinanu aigba ji Satani tọn sẹ̀, bo hẹn ẹn yọnbasi na dona madopodo lẹ nado sà jẹ gbẹtọvi luntọ́ntọ lẹ dè.—Osọhia 7:9, 14; 11:15; 16:14, 16; 21:3, 4.
16. Nawẹ mí wagbọn do yọnẹn dọ ada azán godo tọn lẹ heyin didọdai lẹ gando ojlẹ mítọn go gbọn?
16 Na yedelẹ, ada dọdai tọn delẹ he basi zẹẹmẹ azán godo tọn lẹ sọgan taidi dọ e yin yiyizan na ojlẹ devo whenuho tọn lẹ na yede. Ṣigba to whenuena yé yin kinkọndopọ, kunnudenu he yin didọdai lọ lẹ dlẹnalọdo azán mítọn gbè. Nado basi dohia: Ohù he tin to alọvi mẹde tọn ji yin apajlẹ de he ma sọgan yin mẹdevo depope tọn. Mọdopolọ, azán godo tọn lẹ tin-do awusọhia he do vogbingbọn etọn hia, kavi nujijọ lẹ. Ehelẹ nọpọ do yin “ohia alọvi tọn” he ma sọgan yin ojlẹ devo depope tọn. To whenuena e yin nulẹnpọn deji to pọmẹ po dohia Biblu tọn lẹ po dọ Ahọluduta olọn mẹ tọn Jiwheyẹwhe tọn jẹ gandu ji, kunnudenu lọ nọ na dodonu he lodo nado wá tadona lọ kọ̀n dọ ehelẹ wẹ azán godo tọn lẹ na nugbo tọn. Humọ, kunnudenu Owe wiwe tọn he họnwun tin dọ whenu-nu ylankan dintọn na yin vivasudo to madẹnmẹ.
17. Etẹwẹ oyọnẹn lọ tintindo dọ ehelẹ wẹ azán godo tọn lẹ na whan mí nado wà?
17 Nawẹ hiẹ na yigbena kunnudenu lọ dọ ehelẹ yin azán godo tọn lẹ gbọn? Lẹnnupọndo ehe ji: Eyin yújẹhọn ahìzì sinsinyẹn de wleawu nado yìn, mí nọ zé afọdide hihọ-basinamẹ tọn po awuyiya po. Eyọn, nuhe Biblu dọ dọdai etọn na whenu-nu dintọn dona whan mí nado yinuwa. (Matiu 16:1-3) Mí sọgan mọ hezeheze dọ mí to gbẹ̀nọ to azán godo tọn whenu-nu aihọn ehe tọn lẹ mẹ. Ehe dona whan mí nado basi vọjlado depope he jẹ nado mọ nukundagbe Jiwheyẹwhe tọn yí. (2 Pita 3:3, 10-12) To alọdlẹndo ede taidi afọzedaitọ lọ na whlẹngán, Jesu lá oylọ niyaniya lọ tọ́njẹgbonu dọmọ: “Mì ni payi mìde go, vlavo ayiha mìtọn nikaa yin yiyi gigọfla do doagbànna, po nùnùmú ogbẹ̀ tọn po, bọ azàn lọ nado wá mì ji ajiji di omọ̀ de. Na mọwẹ e na wá yé mẹpo ji do he nọ nọ nukunmẹ aigba tọn ji lẹpo. Ṣigba mì nọ họ́ mìde to osaa lẹpo, bo nọ basi ovẹvivẹ, na mì nido yínuglo nado họngán sọn onú helẹ po mẹ he to na wá jọ, podọ nado ṣite to Ovi gbẹtọ tọn nukọn.”—Luku 21:34-36.
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a Biblu delẹ zan hogbe lọ “aihọn” kakati “whenu-nu.” Wezẹhomẹ Expository Dictionary of New Testament Words W. E. Vine tọn dọ dọ hogbe Glẹki tọn lọ ai-on’ “zẹẹmẹdo ojlẹ he tedidi etọn matindo dogbo, kavi whenu he yin pinpọndohlan sọgbe hẹ nuhe jọ to ojlẹ lọ mẹ.” Wezẹhomẹ Greek and English Lexicon to the New Testament (weda 17) Parkhurst tọn bẹ hogbe lọ “whenu-nu ehe” to hodidọ do yizan ai·oʹnes (susu-yinyin) tọn ji to Heblu lẹ 1:2 mẹ. Enẹwutu lẹdogbedevomẹ “whenu-nu” tọn tin to kọndopọ mẹ hẹ wefọ Glẹki dowhenu tọn.
TẸ́N OYỌNẸN TOWE PỌ́N
Etẹwẹ Biblu dọ dọdai etọn dogbọn nujijọ aihọn tọn lẹ dali to bẹjẹeji gandudu Klisti tọn whenu?
Etẹwẹ yin delẹ to ada azán godo tọn lẹ mẹ?
Etẹwẹ hẹn we tindo nujikudo dọ ehelẹ wẹ azán godo tọn lẹ?
[Apotin to weda 102]
ADA AZÁN GODO TỌN DELẸ
• Awhàn he ma ko jọ pọ́n.—Matiu 24:7; Osọhia 6:4.
• Huvẹ.—Matiu 24:7; Osọhia 6:5, 6, 8.
• Azọ̀n ylankan lẹ.—Luku 21:11; Osọhia 6:8.
• Jideji sẹ́nhẹngba tọn.—Matiu 24:12.
• Husudo aigba tọn.—Osọhia 11:18.
• Aigba sisọsisọ.— Matiu 24:7.
• Ojlẹ awusinyẹn tọn lẹ.—2 Timoti 3:1.
• Owanyi zẹjlẹgo na akuẹ.—2 Timoti 3:2.
• Tolivivẹ do mẹjitọ lẹ go.—2 Timoti 3:2.
• Matin owanyi jọwamọ tọn.—2 Timoti 3:3.
• Wanyina gbẹdudu hú Jiwheyẹwhe.—2 Timoti 3:4.
• Matin mawazẹjlẹgo.—2 Timoti 3:3.
• Matin owanyi dagbewà tọn.—2 Timoti 3:3.
• Ma payi owù he ja lọ go.—Matiu 24:39.
• Mẹvlẹtọ lẹ gbẹ́ kunnudenu azán godo tọn lẹ tọn dai. —2 Pita 3:3,4.
• Yẹwhehodidọ Ahọluduta Jiwheyẹwhe Tọn didọ lẹdo aihọn pe.—Matiu 24:14.
[Yẹdide to weda blebu ji to weda 101]