Nawẹ Owanyi Towe Gbloada Sọ?
“Hiẹ, na yiwanna kọmẹnu towe di dewe.”—MATIU 22:39.
1. Eyin mí yiwanna Jehovah, naegbọn mí sọ dona yiwanna kọmẹnu mítọn lẹ?
TO WHENUENA Jesu yin kinkanse dọ gbedide tẹwẹ klo hugan, e gblọn dọmọ: “Hiẹ na yí ayiha towe lẹpo, podọ alindọn towe lẹpo po nuyọnẹn towe lẹpo po do yiwanna Oklunọ Jiwheyẹwhe towe.” Enẹgodo, e yihodọ sọn gbedide awetọ he taidi tintan tọn mẹ dọmọ: “Hiẹ, na yiwanna kọmẹnu towe di dewe.” (Matiu 22:37, 39) Mọwẹ, owanyi kọmẹnu tọn yin ohia Klistiani tọn de. Na nugbo tọn, eyin mí yiwanna Jehovah, mí dona yiwanna kọmẹnu mítọn lẹ. Etẹwutu? Na mí nọ do owanyi mítọn na Jiwheyẹwhe hia gbọn tonusise na Ohó etọn dali wutu, podọ Ohó etọn degbena mí nado yiwanna kọmẹnu mítọn lẹ. Enẹwutu, eyin mí ma yiwanna mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹ po, owanyi mítọn na Jiwheyẹwhe ma sọgan yin nujọnu tọn gba.—Lomunu lẹ 13:8; 1 Johanu 2:5; 4:20, 21.
2. Owanyi wunmẹ tẹwẹ mí dona tindo na kọmẹnu mítọn lẹ?
2 To whenuena Jesu dọ dọ mí dona yiwanna kọmẹnu mítọn lẹ, nuhe dọ e te hugan họntọnjiji poun. Podọ e to alọdlẹndo owanyi de he gbọnvo na dehe nọ tin to whẹndo lẹ ṣẹnṣẹn kavi to sunnu po yọnnu de po ṣẹnṣẹn to jọwamọ-liho. E to hodọ gando owanyi he Jehovah nkọ tindo na devizọnwatọ klandowiwe etọn lẹ po dehe yewlẹ tindo na ẹn po go. (Johanu 17:26; 1 Johanu 4:11, 19) Wekantọ Juvi de—mẹhe, dile Jesu wá yọnẹn do, to hodọ po nuyọnẹn po —kọngbedopọ hẹ Jesu dọ owanyi na Jiwheyẹwhe dona yin ‘po ahun mẹtọn lẹpo po gọna nukunnumọjẹnumẹ mẹtọn lẹpo podọ po huhlọn mẹtọn lẹpo po.’ (Malku 12:28-34) Nuhe e dọ sọgbe. Owanyi he Klistiani de nọ wleawu etọn na Jiwheyẹwhe podọ na kọmẹnu lẹ nọ bẹ numọtolanmẹ mítọn lẹ po nuyọnẹn apọ̀nmẹ tọn mítọn po hẹn. Yè nọ tindo numọtolanmẹ etọn to ahun mẹ bọ e nọ yin anadena gbọn ayiha dali.
3. (a) Nawẹ Jesu plọn ‘dawe Osẹ́nnọ de’ dọ ewọ dona tindo pọndohlan he gbloada gando mẹhe yin kọmẹnu etọn lẹ go gbọn? (b) Nawẹ nuyijlẹdonugo Jesu tọn gando Klistiani lẹ go to egbehe gbọn?
3 Dile Luku na linlin etọn do, to whenuena Jesu dọ dọ mí dona yiwanna kọmẹnu mítọn lẹ, “osẹ́nnọ de” kanse dọmọ: “Mẹnu ka wẹ kọmẹnu ṣie?” Jesu na gblọndo to oló de mẹ. Dawe de yin hihò, onú etọn lẹ yin finfin, bọ e sọ yin jijodo kúdaa-gbẹ̀daa to aliho tó. Yẹwhenọ de whẹ́ wẹ juwayi podọ to enẹgodo Levinu de. Yé omẹ awe lẹ gbẹkọ e go. To godo mẹ, Samalianu de juwajei, bo mọ dawe heyin awugblena lọ, bosọ yinuwa po homẹdagbe daho de po hlan ẹn. Mẹnu to omẹ atọ̀n ehelẹ mẹ wẹ yin kọmẹnu dawe heyin awugblena lọ tọn? Gblọndo lọ họnwun. (Luku 10:25-37) E sọgan ko hẹn dawe Osẹ́n yọnẹntọ lọ jọsi nado sè bọ Jesu dọ dọ Samalianu de sọgan yin kọmẹnu dagbe hugan yẹwhenọ de po Levinu de po. E họnwun dọ, Jesu to alọgọna dawe enẹ wẹ nado yiwanna kọmẹnu etọn lẹ to aliho he gbloada hugan mọ de mẹ. Klistiani lẹ lọsu nọ yiwannamẹ to aliho mọnkọtọn de mẹ. Gbadopọnna mẹhe owanyi yetọn nọ bẹhẹn lẹpo.
Owanyi to Whẹndo Ṣẹnṣẹn
4. Fie wẹ Klistiani de nọ do owanyi hia te jẹnukọn?
4 Klistiani lẹ nọ yiwanna hagbẹ whẹndo yetọn tọn lẹ—asi lẹ nọ yiwanna asu lẹ, asu lẹ nọ yiwanna asi lẹ, mẹjitọ lẹ nọ yiwanna ovi lẹ. (Yẹwhehodọtọ 9:9; Efesunu lẹ 5:33; Titu 2:4) Nugbo wẹ dọ, kọndopọ owanyi jọwamọ tọn nọ tin to suhugan whẹndo lẹ tọn mẹ. Ṣigba, linlin alọwle he ko gbakija lẹ tọn, onú agọ̀ wiwà do alọwlemẹ mẹtọn, gọna ovi heyin kọgbẹ́ e go kavi yin onú agọ̀ wà do lẹ tọn dohia dọ whẹndo tin to kọgbidinamẹ glọ to egbehe, podọ numọtolanmẹ jọwamọ whẹndo tọn lẹ sọgan nọ ma penugo nado hẹn ẹn do kọndopọ mẹ. (2 Timoti 3:1-3) Nado hẹn gbẹzan whẹndo tọn tindo kọdetọn dagbe nujọnu tọn, Klistiani lẹ yí owanyi wunmẹ he nkọ Jehovah po Jesu po tindo tọn zan.—Efesunu lẹ 5:21-27.
5. Mẹnu wẹ mẹjitọ lẹ nọ lẹhlan na alọgọ to ovi yetọn lẹ go pinpọn whẹ́n mẹ, podọ etẹwẹ ko yin kọdetọn lọ na mẹsusu?
5 Klistiani mẹjitọ lẹ nọ pọ́n ovi yetọn lẹ hlan taidi nuzedo-alọmẹ namẹ họakuẹ de sọn Jehovah dè, podọ yé nọ lẹhlan ewọ dè na alọgọ to pinpọn yé go whẹ́n mẹ. (Psalm 127:3-5; Howhinwhẹn lẹ 22:6) To aliho ehe mẹ, yé nọ wleawuna owanyi Klistiani tọn, he nọ gọalọna yé nado whlá ovi yetọn lẹ sọn nugandomẹgo mẹhẹngble tọn he mẹ jọja lẹ sọgan jai jẹ lẹ mẹ. Taidi kọdetọn de, mẹjitọ Klistiani susu ko tindo numọtolanmẹ ayajẹ he taidi enẹ heyin onọ̀ de tọn to Pays-Bas. To whenuena e ko pọ́n baptẹm visunnu etọn tọn godo—yèdọ dopo to gbẹtọ 575 heyin bibaptizi to Pays-Bas to owhe he wayi mẹ—e wlan nuhe bọdego helẹ: “To ojlẹ ehe mẹ, ajọ́ ṣie na owhe 20 he wayi lẹ ko de ale tọ́n. Whenu po huhlọn lẹpo po—gọna awugble, vivẹnudido, po awubla po—yin jìwọn e go todin.” Lehe homẹ etọn hùn sọ dọ visunnu etọn, dè sọn ojlo edetiti tọn mẹ, nado sẹ̀n Jehovah. Agayiyi wẹnlatọ 31 089 he na linlin to Pays-Bas to owhe he wayi mẹ lẹ tọn bẹ susu mẹhe plọn sọn mẹjitọ yetọn lẹ dè nado yiwanna Jehovah lẹ hẹn.
6. Nawẹ owanyi Klistiani tọn sọgan gọalọ nado hẹn kọndopọ alọwle tọn lodo gbọn?
6 Paulu ylọ owanyi dọ ‘kọndopọ gbesisọ tọn,’ podọ e sọgan basi hihọ́na kọndopọ alọwle tọn etlẹ yin gbọn ojlẹ awusinyẹn tọn lẹ gblamẹ. (Kọlọsinu lẹ 3:14, 18, 19; 1 Pita 3:1-7) To whenuena dawe de to Rurutu, yèdọ lopo pẹvi de to nudi kilomẹtlu 700 sọn Tahiti, jẹ Biblu plọn hẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ji, asi etọn jẹagọdo sinsinyẹn. To godo mẹ, e bẹ ovi lọ lẹ, họ̀n jo e do, bo yì nado nọ nọ̀ Tahiti. Etomọṣo, asu lọ do owanyi etọn hia gbọn akuẹ didohlan ẹn to gbesisọmẹ dali podọ gbọn yiylọ ẹ to alokan ji nado kanse eyin ewọ kavi ovi lọ lẹ tindo nuhudo nudepope tọn dali. Gbọnmọ dali e wà nuhe go e pé lẹpo nado hẹn azọngban Klistiani tọn etọn lẹ di. (1 Timoti 5:8) E nọ hodẹ̀ gbọzangbọzan dọ whẹndo etọn ni yin vivọ́ kọndopọ, podọ asi etọn lẹkọwa to agọgbọnẹnmẹ. To whenuena e wàmọ, asu lọ yinuwa hẹ ẹ to ‘owanyi, akọ́ndonanu, po homẹmimiọn po’ mẹ. (1 Timoti 6:11) To 1998, e yin bibaptizi podọ yin ayajẹnọ hugan to godo mẹ to whenuena asi etọn yigbe nado plọn Biblu. Oplọn enẹ yin dopo to 1 351 heyin anadena to aigba-denamẹ he tin to alahọ Tahiti tọn glọ to owhe he wayi mẹ lẹ mẹ.
7. Sọgbe hẹ dawe de to Allemagne, etẹwẹ hẹn alọwle etọn lodo?
7 To Allemagne dawe de jẹagọdo ojlo he asi etọn tindo to nugbo Biblu tọn mẹ bosọ kudeji dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ jlo na klọ asi lọ dù wẹ. Ṣigba, to godo mẹ, e kanwe hlan Kunnudetọ he dọho na asi etọn jẹnukọn lọ dọmọ: “A basi na hinhẹn asi ṣie yọ́n Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ. To tintan whenu, yẹn to nuha na yẹn ko sè onú ylankan susugege gando yé go wutu. Ṣigba todin, to opli lẹ yìyì hẹ asi ṣie godo, yẹn mọ lehe yẹn ko ṣinuwa sọ. Yẹn yọnẹn dọ nugbo lọ wẹ yẹn to sisè, podọ e ko hẹn alọwle mítọn lodo deji tlala.” Kunnudetọ Jehovah tọn 162 932 he tin to Allemagne lẹ—podọ 1 773 he tin to lopo he tin to alahọ Tahiti tọn glọ lẹ—bẹ whẹndo susu heyin kinkọndopọ to owanyi jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹ hẹn.
Owanyi na Klistiani Mẹmẹsunnu Mítọn Lẹ
8, 9. (a) Mẹnu wẹ nọ plọn mí nado yiwanna mẹmẹsunnu mítọn lẹ, podọ etẹwẹ owanyi nọ whàn mí nado wà? (b) Na apajlẹ lehe owanyi sọgan gọalọna mẹmẹsunnu lẹ nado gọalọna ode awetọ yetọn do.
8 Paulu dọna Klistiani Tẹsalonikanu lẹ dọmọ: “Yè ko plọn mìlọsu sọn Jiwheyẹwhe dè nado nọ yiwanna mìnọzo.” (1 Tẹsalonikanu lẹ 4:9) Mọwẹ, mẹhe yin ‘pinplọn gbọn Jehovah dali’ lẹ nọ yiwanna ode awetọ. (Isaia 54:13) Owanyi yetọn nọ yin didohia to nuyiwa mẹ, dile Paulu dohia do to whenuena e dọmọ: “Gbọn owanyi mẹ mì nọ yin mẹmẹglọ hlan mìnọzo.” (Galatianu lẹ 5:13; 1 Johanu 3:18) Di apajlẹ, yé nọ wà ehe to whenuena yé dlá mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu he to awutu jẹ lẹ po pọ́n, na tuli mẹhe jẹflumẹ lẹ, bo gọalọna madogánnọ lẹ. (1 Tẹsalonikanu lẹ 5:14) Owanyi nujọnu tọn Klistiani tọn mítọn nọ yidogọna whinwhẹ́n deji paladisi gbigbọmẹ tọn mítọn.
9 To Agun Ancón tọn mẹ—yèdọ dopo to agun 544 he tin to Équateur lẹ mẹ—mẹmẹsunnu lẹ do owanyi yetọn hia to aliho yọn-na-yizan de mẹ. Nuhahun akuẹzinzan tọn hẹn yé lẹzun mẹhe ma tindo agbasazọ́n kavi akuẹ ba, enẹwutu wẹnlatọ lẹ basi dide nado jọ akuẹ pli gbọn núdùdù sisà na whèhutọ lẹdo lọ mẹ tọn lẹ dali to whenuena yé gọ̀ wá whégbè to whèvi-hùhù zánmẹ tọn godo. Mẹlẹpo wẹ kọngbedopọ, gọna ovi lẹ lọsu. Yé dona nọ bẹjẹeji to ogàn 1:00 mẹ afọnnu na núdùdù lọ ni ko yin awuwlena fó to ogàn 4:00 mẹ afọnnu to whenuena whèhutọ lọ lẹ nọ gọ̀. Akuẹ heyin bibẹpli gbọn mẹmẹsunnu lọ lẹ dali yin mimá to yede ṣẹnṣẹn sọgbe hẹ nuhudo yetọn lẹ. Alọgọ gbekọndopọ tọn mọnkọtọn do owanyi nujọnu tọn Klistiani tọn hia.
10, 11. Nawẹ mí sọgan do owanyi hia mẹmẹsunnu he mí ma yọnẹn na mídetiti lẹ gbọn?
10 Ṣigba, owanyi mítọn ma nọte do Klistiani he mí yọnẹn na mídelẹ ji gba. Apọsteli Pita dọmọ: ‘Mì yiwanna gbẹdido blebu mẹmẹsunnu lẹ tọn.’ (1 Pita 2:17) Mí yiwanna mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mítọn lẹpo po na yé yin sinsẹ̀n-basitọ hatọ Jehovah Jiwheyẹwhe tọn lẹ wutu. Ojlẹ hunyanhunyan tọn lẹ sọgan ze dotẹnmẹ hundote de donukọnnamẹ nado do owanyi ehe hia. Di apajlẹ, to owhe sinsẹ̀nzọn 2000 tọn whenu, osingigọ sinsinyẹn lẹ hẹnnugble to Mozambique, podọ towhàn he to yìyì to Angola hẹn mẹsusu biọ ohẹ́n mẹ. Sọha daho mẹmẹsunnu 31 725 he tin to Mozambique lẹ tọn po 41 222 he tin to Angola lẹ tọn po ko yin gingandego gbọn nujijọ ehelẹ dali. Enẹwutu, Kunnudetọ he tin to otò he tin to yakẹ Afrique du Sud tọn mẹ lẹ ko do sọha susugege awuwledainanu lẹ tọn hlan nado de ayimajai mẹmẹsunnu yetọn he tin to aigba enẹlẹ ji tọn pò. Ojlo tintindo yetọn nado na nuhe ‘lankan’ to yé si lẹ hlan mẹmẹsunnu yetọn he tin to nuhudo mẹ lẹ do owanyi yetọn hia.—2 Kọlintinu lẹ 8:8, 13-15, 24.
11 Owanyi sọ yin mimọ, ga, to whenuena mẹmẹsunnu lẹ to otò susu lẹ mẹ na nunina hlan gbigbá Plitẹnhọ Ahọluduta tọn lẹ po Plitẹnhọ Plidopọ tọn lẹ po to aigba he mayin adọkunnọ sọmọ lẹ ji. Apajlẹ dopo yin to Lopo Solomon tọn lẹ ji. Mahopọnna hunyanhunyan susu lẹ, Lopo Solomon tọn lẹ mọ jideji 6 to kanweko ji to wẹnlatọ lẹ mẹ to owhe he wayi mẹ, heyin agayiyi 1 697 tọn. Yé basi tito nado gbá Plitẹnhọ Plidopọ tọn de. Dile etlẹ yindọ susu mẹhe nọ nọ̀ lopo lọ lẹ ji tọn lẹ wẹ to hinhọ̀n yì na hunyanhunyan lọ wutu, mẹdezejotọ lẹ wá sọn Australie nado gọalọ to gbigbá etọn mẹ. To godo mẹ, mẹdezejotọ lọ lẹ dona yì, ṣigba yé ko plọnazọ́n mẹmẹsunnu lẹdo lọ mẹ tọn lẹ nado dotana dodonu lọ. Adó ogànnọ he ko yin awuwlena dai jẹnukọn plitẹnhọ lọ tọn lẹ yin bibẹ yì gbọn bato dali sọn Australie, podọ gbigbá fó ohọ̀ whanpẹnọ ehe tọn na sinsẹ̀n-bibasi—yèdọ to ojlẹ de mẹ to whenuena ohọ̀ susu he to yinyin gbigbá lẹ ko yin jijodo—na yin kunnudide dagbe de na yinkọ Jehovah tọn podọ na owanyi mẹmẹsunnu lẹ tọn.
Taidi Jiwheyẹwhe, Mí Yiwanna Aihọn
12. Nawẹ mí nọ hodo apajlẹ Jehovah tọn to walọyizan mítọn mẹ hlan mẹhe ma tin to yise mítọn mẹ lẹ gbọn?
12 Be owanyi mítọn nọte do whẹndo mítọn po mẹmẹsunnu mítọn lẹ po ji wẹ ya? Lala, e ma yinmọ eyin mí yin “mẹhodotọ Jiwheyẹwhe tọn” lẹ. Jesu dọmọ: “Na Jiwheyẹwhe yiwanna aihọn sọmọ bọ e yí Ovi detọ́n etọn dopo akàn namẹ, na mẹdepope he yí ì sè ma nado dọ̀n, ṣigba e nido tindo ogbẹ̀ madopodo.” (Efesunu lẹ 5:1; Johanu 3:16, wekun flinflin lẹ yin mítọn.) Taidi Jehovah Jiwheyẹwhe, mí nọ yinuwa po owanyi po hlan mẹlẹpo—gọna mẹhe yise yetọn gbọnvo lẹ. (Luku 6:35, 36; Galatianu lẹ 6:10) Gando ehe go na taun tọn, mí nọ dọyẹwheho wẹndagbe Ahọluduta lọ tọn bo nọ dọna mẹdevo lẹ gando nuyiwa owanyi tọn he klo hugan he Jiwheyẹwhe dohia do ota yetọn mẹ go. Ehe sọgan dekọtọn do whlẹngán mẹ na mẹdepope he dotoai.—Malku 13:10; 1 Timoti 4:16.
13, 14. Etẹwẹ yin numimọ mẹmẹsunnu delẹ tọn he do owanyi hia mẹhe mayin Kunnudetọ lẹ, yèdọ to awusinyẹnnamẹ mẹdetiti tọn sinsinyẹn mẹ?
13 Lẹnnupọndo lizọnyizọnwatọ gbehosọnalitọ titengbe ẹnẹ ji to Népal. Yé yin azọ́ndena do tòdaho de mẹ to hùwaji-whèyihọ otò lọ tọn, podọ na owhe atọ́n agọe tọn lẹ, yé ko do owanyi yetọn hia gbọn sọwhiwhe yíyí do dekunnu to tòdaho lọ mẹ podọ to gbétatò he tin to yakẹ lẹ mẹ dali. Nado wazọ́n to aigba-denamẹ yetọn lẹpo ji, yé nọ saba basi gbejizọnlin na ganhiho susu lẹ to kẹkẹ ji to yozò sinsinyẹn he hugan 40°C mẹ. Owanyi yetọn po ‘akọ́ndonanu to azọ́n heyin dagbe lẹ mẹ’ po de sinsẹ́n dagbe lẹ tọ́n to whenuena pipli oplọn agunwe tọn de yin didoai to dopo to gbétatò lọ lẹ mẹ. (Lomunu lẹ 2:7) To mars 2000, gbẹtọ 32 wẹ wá nado sè togunmẹho heyin didọ gbọn nugopọntọ lẹdo tọn he basi dlapọn lọ dali. Népal tindo agayiyi wẹnlatọ 430 tọn to owhe he wayi mẹ—yèdọ jideji 9 to kanweko ji tọn. E họnwun dọ Jehovah to didona zohunhun po owanyi mẹmẹsunnu he tin to aigba enẹ ji lẹ tọn po.
14 To Colombie gbehosọnalitọ titengbe whenu gli tọn lẹ yì nado dọyẹwheho to Wayuu Indianu lẹ ṣẹnṣẹn. Nado wà ehe, yé dona plọn ogbè yọyọ de, ṣigba ojlo owanyinọ yetọn yin ahọsuna to whenuena gbẹtọ 27, wá togunmẹho de tẹnmẹ mahopọnna jikun sinsinyẹn he to jijà. Owanyi zohunhunnọ taidi dehe yin didohia gbọn gbehosọnalitọ ehelẹ dali yidogọna jideji 5 to kanweko ji tọn to Colombie po agayiyi wẹnlatọ 107 613 tọn po. To Danemark mẹmẹyọnnu mẹhomẹ de jlo nado má wẹndagbe lọ hẹ mẹdevo lẹ, ṣigba ewọ yin sẹkunọ. Po nujikudo po, e jẹ mẹhe tindo ojlo lẹ dè gbọn wekanhlanmẹ lẹ dali. To alọnu todin, e nọ dọhodopọ hẹ omẹ 42 gbọn wekanhlanmẹ dali bo nọ deanana plọnmẹ Biblu 11. Ewọ yin dopo to agayiyi wẹnlatọ 14 885 he na linlin to Danemark to owhe he wayi mẹ tọn lẹ mẹ.
Mì Yiwanna Kẹntọ Mìtọn Lẹ
15, 16. (a) Nawẹ Jesu dọ dọ owanyi mítọn dona gbloada sọ? (b) Nawẹ mẹmẹsunnu azọngbannọ lẹ yinuwa to aliho owanyinọ de mẹ hẹ mẹde he basi whẹsadokọnamẹ lalo tọn sọta Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ gbọn?
15 Jesu dọna dawe Osẹ́n yọnẹntọ lọ dọ Samalianu de sọgan yin pinpọnhlan taidi kọmẹnu de. To Yẹwhehodidọ Osó ji tọn etọn mẹ, Jesu tlẹ sọ zindonukọn to whenuena e dọmọ: “Mì ko sè dọ yè dọ, dọmọ, Hiẹ ni yiwanna [kọmẹnu] towe, bo gbẹwanna kẹntọ towe. Ṣigba yẹn dọ hlan mì, Mì yiwanna kẹntọ mìtọn lẹ, bosọ hodẹ̀ na mẹhe to vivlẹ mì kò, bosọ to homẹkẹn do mì lẹ; na mì nido yín ovi Otọ́ mìtọn he tin to olọn mẹ tọn.” (Matiu 5:43-45) Yèdọ eyin mẹde tlẹ diọnukunsọ mí, mí nọ tẹnpọn nado ‘to dagbe yí do gbawhàn oylan tọn zọnmii.’ (Lomunu lẹ 12:19-21) Yin e yọnbasi, mí nọ má nutindo họakuẹ hugan mítọn, yèdọ nugbo lọ hẹ ẹ.
16 Hosọ de to linlinwe Kremenchuk Herald Ukraine tọn mẹ dọho gando Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ go taidi hagbẹ klandovo owùnọ sinsẹ̀n tọn de. Whẹho sinsinyẹn de wẹ ehe yin na mẹdelẹ nọ dọho Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn to aliho ehe mẹ to Europe nado sọgan diọ linlẹn na gbẹtọ lẹ dọ nuwiwa Kunnudetọ lẹ tọn lẹ dona yin aliglọnna kavi alọhẹndotena. Enẹwutu, linlin-kàntọ lọ yin dindọnsẹpọ bo yin bibiọ nado zín linlin devo tọ́n he na basi vọjlado na hosọ lọ. E yigbe, ṣigba to nuzinjẹgbonu lọ mẹ, e zín hodidọ de tọ́n dọ hosọ he jẹnukọn lọ yin zize sinai do nugbo ji. Enẹwutu mẹmẹsunnu azọngbannọ lẹ dọnsẹpọ ẹ whladopo dogọ po nudọnamẹ dogọ po. To godo mẹ, linlin-kàntọ lọ wá mọnukunnujẹemẹ dọ hosọ he jẹnukọn lọ ma sọgbe gba, podọ e zín gbeyiyi nuṣiwa tọn de jẹgbonu. Hójọhó didọ hẹ ẹ podọ nuyiwa hẹ ẹ po homẹdagbe po wẹ yin aliho owanyinọ he mẹ ninọmẹ ehe sọgan yin nukunpedego te, podọ e planmẹ jẹ kọdetọn dagbe de kọ̀n.
Nawẹ Mí Sọgan Wleawuna Owanyi Gbọn?
17. Etẹwẹ dohia dọ e sọgan gọ̀n ma bọawu to whepoponu nado yinuwa po owanyi po hlan mẹdevo lẹ?
17 To whenuena oviyẹyẹ de yin jiji, mẹjitọ etọn lẹ nọ yiwanna ẹn po awuyiya po. Nuyiwa hẹ mẹhomẹ lẹ to owanyi mẹ ma nọ saba yin to jọwamọ-liho domọ gba. Vlavo enẹwutu wẹ Biblu do dọna mí gbọzangbọzan nado yiwanna ode awetọ—nude he mí dona wleawuna wẹ e yin. (1 Pita 1:22; 4:8; 1 Johanu 3:11) Jesu yọnẹn dọ owanyi mítọn na yin whiwhlepọn to whenuena e dọ dọ mí dona jona mẹmẹsunnu mítọn ‘kakajẹ whla kande-gbàntọ́n-nukun-awe.’ (Matiu 18:21, 22) Paulu lọsu dotuhomẹna mí nado ‘nọ sinyẹnlin hẹ mínọzo.’ (Kọlọsinu lẹ 3:12, 13) Abajọ mí yin didọna dọmọ: “Mì nọ doafọna owanyi”! (1 Kọlintinu lẹ 14:1) Nawẹ mí sọgan wà ehe gbọn?
18. Etẹwẹ na gọalọna mí nado wleawuna owanyi na mẹdevo lẹ?
18 Tintan, mí sọgan hẹn owanyi he mí tindo na Jehovah Jiwheyẹwhe do ayiha mẹ to whepoponu. Owanyi ehe yin mẹwhinwhàn huhlọnnọ de nado yiwanna kọmẹnu mítọn lẹ. Etẹwutu? Na whenuena mí wàmọ, ehe nọ do Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn hia ganji bosọ nọ hẹn gigo po pipà po wá na ẹn. (Johanu 15:8-10; Filippinu lẹ 1:9-11) Awetọ, mí sọgan tẹnpọn nado mọ onú lẹ dile Jehovah nọ mọ yé do. Whedepopenu he mí waylando, Jehovah go wẹ mí waylando do; ṣogan, ewọ nọ jona mí pludopludo bo nọ to owanyina mí zọnmii. (Psalm 86:5; 103:2, 3; 1 Johanu 1:9; 4:18) Eyin mí wleawuna pọndohlan Jehovah tọn, mí na yin whinwhàn nado yiwanna mẹdevo lẹ bosọ jo nuhe yé ṣiwa sọta mí lẹ do na yé. (Matiu 6:12) Atọ̀ntọ, mí sọgan yinuwa hẹ mẹdevo lẹ dile mí jlo dọ yé ni yinuwa hẹ mí do. (Matiu 7:12) Na mí yin mapenọ wutu, mí nọ saba tindo nuhudo jona tọn. Di apajlẹ, to whenuena mí dọ nuhe gbleawuna mẹdevo lẹ, todido mítọn wẹ nọ yindọ yé na flin dọ mẹlẹpo wẹ nọ waylando po odẹ́ po sọn ojlẹ de mẹ jẹ devo mẹ. (Jakobu 3:2) Eyin mí jlo dọ mẹdevo lẹ ni yinuwa hẹ mí to owanyi mẹ, mí dona yinuwa hẹ yé to owanyi mẹ ga.
19. Nawẹ mí sọgan dín alọgọ gbigbọ wiwe tọn to awuwiwlena owanyi mẹ gbọn?
19 Ẹnẹtọ, mí sọgan dín alọgọ gbigbọ wiwe tọn na owanyi yin dopo to sinsẹ́n gbigbọ tọn lẹ mẹ wutu. (Galatianu lẹ 5:22, 23) Họntọnjiji, numọtolanmẹ whẹndo tọn lẹ, po owanyi zanhẹmẹ tọn po nọ saba wá to jọwamọ-liho. Ṣigba mí tindo nuhudo alọgọ gbigbọ Jehovah tọn tọn nado wleawuna owanyi he Jehovah tindo, yèdọ owanyi heyin kọndopọ pipé pọninọ tọn. Mí sọgan dín alọgọ gbigbọ wiwe tọn gbọn Biblu gbọdo lọ hihia dali. Di apajlẹ, eyin mí gbadopọnna gbẹzan Jesu tọn, mí na mọ lehe ewọ yinuwa hẹ gbẹtọ lẹ do, bo sọgan plọn nado nọ hodo apajlẹ etọn. (Johanu 13:34, 35; 15:12) Humọ, mí sọgan biọ gbigbọ wiwe sọn Jehovah dè, titengbe to ninọmẹ he nọ hẹn ẹn sinyẹnawu na mí nado yinuwa to aliho owanyi tọn mẹ lẹ mẹ. (Luku 11:13) To godo mẹ, mí sọgan doafọna owanyi gbọn gbigbọṣi awukọndopọ mẹ hẹ agun Klistiani tọn dali. Tintin hẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu owanyinọ lẹ po nọ gọalọna mí nado wleawuna owanyi.—Howhinwhẹn lẹ 13:20.
20, 21. Etẹwẹ yin dohia vonọtaun owanyi tọn he Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ basi to owhe sinsẹ̀nzọn 2000 tọn whenu?
20 To owhe he wayi mẹ, agayiyi wẹnlatọ wẹndagbe lọ tọn 6 035 564 wẹ tin lẹdo aihọn pé. Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yí lẹndopọ ganhiho 1 171 270 425 tọn zan to mẹdopodopo lẹ dindin mẹ nado dọna yé gando wẹndagbe lọ go. Owanyi wẹ hẹn yé nado doakọnna yozò, jikun, po fifá lọ po dile yé to azọ́n ehe wà. Owanyi wẹ whàn yé nado dọho na wehọmẹvigbẹ́ lẹ po azọ́nwatọgbẹ́ lẹ po podọ nado dọnsẹpọ mẹhe yé ma yọnẹn lẹ to tòhomẹ-liho lẹ ji podọ to fidevo lẹ. Susu mẹhe Kunnudetọ lẹ dlapọn lẹ tọn wẹ yin ojlo matindotọ, vude jẹagọdo. Ṣigba, mẹdelẹ dó ojlo hia, bọ gọyìpọn 433 454 049 lẹ yin bibasi, bọ plọnmẹ Biblu 4 766 631 lẹ yin anadena.a
21 Lehe ehe lẹpo yin dohia owanyi he Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tindo na Jiwheyẹwhe yetọn podọ na kọmẹnu yetọn lẹ do sọ! Owanyi enẹ ma na miọn gbede. Mí deji dọ kunnudide he tlẹ klo hugan mọ de na yin nina gbẹtọvi lẹ to owhe sinsẹ̀nzọn 2001 tọn mẹ. Na dona Jehovah tọn ni zindonukọn hẹ sinsẹ̀n-basitọ nugbonọ po zohunhunnọ etọn lẹ po dile yé to ‘didike na onú yetọn lẹpo ni yin wiwà to owanyi mẹ’!—1 Kọlintinu lẹ 16:14.
[Nudọnamẹ Odò Tọn]
a Na nudọnamẹ gigọ́ do Linlin Owhe Sinsẹ̀nzọn 2000 tọn ji, pọ́n apotin nudọnamẹ tọn he tin to weda 18-21.
Be Hiẹ Sọgan Na Gblọndo Ya?
• Apajlẹ mẹnu lẹ tọn wẹ mí to hihodo eyin mí yiwanna kọmẹnu mítọn lẹ?
• Nawẹ owanyi mítọn dona gbloada sọ?
• Etẹwẹ yin numimọ delẹ he do owanyi Klistiani tọn hia?
• Nawẹ mí sọgan wleawuna owanyi Klistiani tọn gbọn?
[Yẹdide to weda 15]
Owanyi Klistiani tọn sọgan hẹn whẹndo de dopọ
[Yẹdide to weda 17]
Owanyi nọ whàn mí nado má todido mítọn hẹ mẹdevo lẹ