TO WHENUENA hiẹ dọhona mẹdevo lẹ dogbọn lẹndai Jiwheyẹwhe tọn dali, vlavo na mẹdopo kavi sọn oplò ji, hodọdopọ towe dona sinai do nuhe tin to Ohó Jiwheyẹwhe tọn mẹ ji. Ehe nọ saba bẹ wefọ lẹ hihia sọn Biblu mẹ hẹn, ehe dona yin wiwà ganji.

Nùzindonuji He Sọgbe Nọ Bẹ Numọtolanmẹ Hẹn. Wefọ lẹ dona yin hihia po numọtolanmẹ po. Gbadopọnna apajlẹ delẹ. To whenuena hiẹ to Psalm 37:11 hia daga, ogbè towe dona do nukundido ayajẹ tọn hia na jijọho heyin opagbe etọn do to finẹ. To whenuena hiẹ hia Osọhia 21:4 gando vivọnu yajiji po okú po tọn go, ogbè towe dona do pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn zohunhun tọn hia na kọgbọ jiawu he yin opagbe etọn do lọ. Osọhia 18:2, 4, 5, po ovẹvivẹ etọn po nado tọ́nsọn “Babilọni Daho” he peve to ylando mẹ lọ mẹ, dona yin hihia po ogbè niyaniya-yinyin tọn de po. Nugbo wẹ dọ, numọtolanmẹ he yin didohia dona yin ahundopo tọn ṣigba e ma dona yin wiwà zẹjlẹgo gba. Wefọ lọ lọsu po lehe e yin yiyizan do po wẹ nọ do obá he mẹ numọtolanmẹ lọ na jẹ hia.

Zinnudo Hogbe He Sọgbe lẹ Ji. Eyin zẹẹmẹ-bibasi towe do wefọ tangan de ji yin zize sinai do apadewhe etọn ji poun, hiẹ dona zinnudo adà enẹ ji to wefọ lọ hihia whenu. Di apajlẹ, to Matiu 6:33 hihia whenu, hiẹ ma na ze nùzindonuji tintan do “dodo etọn” kavi do “onú helẹ pó” ji eyin hiẹ to dogbapọnna nuhe ‘ahọluduta lọ dindin whẹ́’ zẹẹmẹdo gba.

To hodidọ de mẹ to Opli Sinsẹ̀nzọn tọn ji, hiẹ sọgan basi tito nado hia Matiu 28:19. Hogbe tẹlẹ ji wẹ hiẹ dona zinnudo? Eyin hiẹ jlo na na tuli vivẹnudido to plọnmẹ Biblu whégbè tọn lẹ bibẹjẹeji mẹ, zinnudo “hẹn . . . zun nuplọntọ” ji. To alọ devo mẹ, eyin hiẹ basi tito nado dọhodo azọngban Klistiani tọn ji nado má nugbo Biblu tọn hẹ tòmẹnu heyin jonọ lẹ kavi hiẹ jlo nado na tuli wẹnlatọ delẹ nado wadevizọn to fie nuhudo susu tin te, hiẹ sọgan zinnudo “akọta lẹpo” ji.

To paa mẹ, wefọ de nọ wleawu gblọndo kanbiọ de tọn kavi nọ nọgodona hoyijlẹdohogo de he mẹdevo lẹ pọnhlan taidi nudindọn. Eyin linlẹn he sọawuhia to wefọ lọ mẹ lẹpo yin nùzindeji do zẹnzẹn, mẹplidopọ towe lẹ sọgan gboawupo nado mọ kanṣiṣa lọ. Nuagokun lọ sọgan họnwun na hiẹ bo na dózin na yewlẹ.

Di apajlẹ, to Psalm 83:18 hihia sọn Biblu he bẹ oyín sọn olọn mẹ wá hẹn whenu, eyin hiẹ ze nùzindonuji lẹpo do hogbe lọ “Gigogán” ji, whétọ towe sọgan gboawupo nado mọnukunnujẹ nugbo he taidi nuhe họnwun lọ mẹ dọ Jiwheyẹwhe tindo oyín mẹdetiti tọn de. Hiẹ dona zinnudo yinkọ lọ “Jehovah” ji. Ṣigba, eyin hiẹ to wefọ dopolọ yizan nado dọhodo nupojipetọ-yinyin Jehovah tọn ji, hiẹ dona ze nùzindonuji tintan do hogbe lọ “Gigogán” ji. Mọdopolọ, to Jakobu 2:24 yiyizan nado do nujọnu-yinyin azọ́n yíyí dogọ yise tọn hia mẹ, nùzindonuji tintan zizedo “suwhẹna” ji kakati nido yin do “azọ́n” ji sọgan hẹn mẹhe to todoaina we delẹ nado gbọ̀ nuagokun lọ go.

Apajlẹ alọgọnamẹ tọn devo sọgan yin mimọ to Lomunu lẹ 15:7-13 mẹ. Ehe yin apadewhe wekanhlanmẹ he apọsteli Paulu wlan hlan agun de he bẹ Kosi lẹ po Juvi jọnun lẹ po hẹn. Tofi apọsteli Paulu yihojlẹdohogo dọ e mayin Juvi he gbowhẹ̀ lẹ kẹdẹ wẹ lizọnyizọn Klisti tọn hẹn ale wá na gba ṣigba na gbẹtọ akọta tọn lẹ ga na “Kosi lẹ nido pagigona Jiwheyẹwhe na lẹblanu etọn.” Enẹgodo Paulu yihodọ sọn wefọ ẹnẹ devo lẹ mẹ, bo dọ̀n ayidonugo wá dotẹnmẹ hundote enẹ ji na akọta lẹ. Nawẹ hiẹ dona hia hoyidọ enẹlẹ gbọn nado sọgan zinnudo nuagokun he Paulu tindo to ayiha mẹ ji? Eyin hiẹ to hiadogona hogbe he na yin nùzindeji lẹ, hiẹ sọgan zinnudo “Kosi lẹ” ji to wefọ 9 mẹ, “mì Kosi emi” to wefọ 10 mẹ, “mì Kosi lẹpo” podọ “mì gbẹtọ lẹpo” to wefọ 11 mẹ, podọ “Kosi lẹ” to wefọ 12 mẹ. Tẹnpọn bo hia Lomunu lẹ 15:7-13 po nùzindonuji enẹ po. Dile hiẹ to mọwà, aliho hoyijlẹdohogo Paulu tọn lẹpo na lẹzun nuhe họnwun hezeheze bo bọawu ganji nado mọnukunnujẹemẹ.

Aliho Nùzindonuji Tọn Lẹ. Hogbe he de linlẹn tọ́n he a jlo na detọ́n lẹ sọgan yin nùzindeji to aliho susu mẹ. Aliho he a yizan lọ dona sọgbe hẹ wefọ lọ po tito-dopọ hodidọ lọ tọn po. Ayinamẹ vude yin nina tofi.

Nùzindonuji ogbè tọn. Ehe bẹ diọdo depope to ogbè mẹ hẹn nado hẹn hogbe he de linlẹn tọ́n lẹ nado gbọnvo na hodidọ he pò lẹ. Nùzindonuji lọ sọgan yin wiwadotana gbọn ogbè didiọ dali—vlavo nado ze e yiaga kavi nado de e pò. To ogbè susu mẹ, ogbè didiọ nọ zinnudonuji. Ṣigba, to ogbè delẹ mẹ, enẹ sọgan diọ zẹẹmẹ lọ pete. Eyin hiẹ wà dẹẹdẹ do ylọ hogbe tangan lẹ, ehe nọ hẹn yé pẹnzin dogọ. To ogbè he ma nọ yí nùzindonuji ogbè tọn zan nado zinnudo hogbe tangan delẹ ji mẹ, dandannu wẹ e na yin nado wà nudepope he nọ saba yin wiwà to ogbè enẹ mẹ nado mọ kọdetọn he yè jlo lọ lẹ yí.

Otán mìmì. Ehe sọgan yin wiwà jẹnukọnna kavi jẹgodona adà titengbe wefọ de tọn hihia—kavi awe lẹ. Otán mìmì tlolo whẹpo do hia linlẹn tangan de nọ fọ́n nukundido dote; otán mìmì to enẹgodo nọ hẹn ohó lọ biọ ahun mẹ sisosiso. Ṣigba, eyin hiẹ nọ mìtán gbọzangbọzan hugan, vogbingbọn depope ma na tin gba.

Dọvọdọ. Hiẹ sọgan zinnudo nuagokun tangan de ji gbọn nùdidote na dewe bo vọ́ hogbe kavi hodidọ agbòte de hia dali. Aliho he nọ saba yọ́n hugan wẹ nado dotana wehihia lọ bo vọ́ hogbe tangan lọ dọ to enẹgodo.

Agbasa yí do basi dohia. Gòwhinwhàn po dohia nukunmẹ tọn po sọgan nọ saba yí numọtolanmẹ dogọ hogbe kavi hodidọ agbòte de.

Kọnugbè. To ogbè delẹ mẹ, hogbe lẹ sọgan yin hihia to whedelẹnu po kọnugbè he sọgbe hẹ zẹẹmẹ yetọn bo de yé dovo po. Tofi lọsu ga, zìnzìn dona yin yiyizan, titengbe to hogbe sinsinyẹn lẹ yiyizan mẹ.

To Whenuena Mẹdevo lẹ Hia Wefọ Lẹ. To whenuena whétọ hia wefọ de, e sọgan zinnudo hogbe agọ̀ lẹ ji kavi ma tlẹ zinnudo depope ji. To whenẹnu etẹwẹ hiẹ sọgan wà? To paa mẹ e nọ yọ́n hugan nado hẹn zẹẹmẹ lọ họnwun gbọn yọn-na-yizan wefọ lọ tọn bibasi dali. To yọn-na-yizan etọn bibasi godo, hiẹ sọgan dọ̀n ayidonugo vonọtaun wá hogbe he de linlẹn tọ́n lẹ ji tlọlọ to Biblu mẹ.

TO NUPINPLỌN mẹdevo lẹ whenu, e biọ nususu hugan wefọ lẹ hihia sọn Biblu mẹ poun. Apọsteli Paulu wlanwe hlan gbẹdohẹmẹtọ etọn Timoti dọmọ: ‘Dovivẹnu nado do dewe hia di mẹhe pegan hlan Jiwheyẹwhe, azọ́nwatọ he ma dona kuwinyan, ehe nọ hẹn ohó nugbo tọn go dile e jẹ do kẹdẹ.’—2 Tim. 2:15.

Ehe wiwà zẹẹmẹdo dọ zẹẹmẹ he mí basi do wefọ lẹ ji dona sọgbe hẹ nuhe Biblu lọsu nọ plọnmẹ. Ehe nọ biọ dọ mí ni ze lẹdo hodidọ lọ tọn do lẹnpọn mẹ, kakati nado nọ de hogbe he dọ̀n mí dogo lẹ poun bo yí linlẹn mítọn titi lẹ gọna. Gbọn yẹwhegán Jẹlemia gblamẹ, Jehovah na avase sọta yẹwhegán enẹlẹ he dọ dọ yé to hodọ sọn onù Jehovah tọn mẹ ṣigba he na nugbo tọn to “numimọ ayiha yetọn titi tọn” zedonukọnnamẹ. (Jẹl. 23:16) Apọsteli Paulu na avase Klistiani lẹ sọta Ohó Jiwheyẹwhe tọn hinhẹnflu po tamẹnuplọnmẹ gbẹtọ tọn lẹ po to whenuena e wlan dọmọ: “Mí ko gbẹ́ onú bibẹ̀ bublu tọn lẹ dai, mí ma to zọnlinzin to oklọ mẹ, mí ma sọ to oklọ yí do to ohó Jiwheyẹwhe tọn go hẹn.” To ojlẹ nẹlẹ mẹ ovẹn-sàtọ lẹ nọ flú ovẹn yetọn nado hẹn ẹn sù dogọ bo duale akuẹ susu dogọ tọn. Mí ma nọ hẹn Ohó Jiwheyẹwhe tọn flú gbọn ṣiṣaka ẹ dopọ po tamẹnuplọnmẹ gbẹtọ tọn lẹ po dali gba. “Míwlẹ ma dile mẹsusu te, he nọ [sà ohó Jiwheyẹwhe tọn] gba,” wẹ Paulu dọ, “ṣigba di sọn nugbo homẹ tọn mẹ, ṣigba di sọn Jiwheyẹwhe de, to nukọn Jiwheyẹwhe tọn wẹ míwlẹ to hodọ te to Klisti mẹ.”—2 Kọl. 2:17; 4:2.

To whedelẹnu, hiẹ sọgan yihodọ sọn wefọ de mẹ nado zinnudo nunọwhinnusẹ́n de ji. Biblu gọfla po nunọwhinnusẹ́n lẹ po he nọ wleawuna anademẹ dagbe nado pehẹ ninọmẹ voovo lẹ. (2 Tim. 3:16, 17) Ṣigba hiẹ dona hẹn ẹn diun dọ yọn-na-yizan towe sọgbe bọ hiẹ ma to wefọ de ṣì zan, bo to hinhẹn ẹn nado dọ nuhe hiẹ jlo dọ e ni dọ. (Ps. 91:11, 12; Mat. 4:5, 6) Yọn-na-yizan lọ dona tin to kọndopọmẹ hẹ lẹndai Jehovah tọn, bo sọgbe hẹ Ohó Jiwheyẹwhe tọn blebu.

‘Hinhẹn ohó nugbo tọn go dile e jẹ do’ sọ bẹ nukunnumimọjẹ zẹẹmẹ nuhe Biblu to didọ tọn mẹ hẹn. E ma yin “aglọpò” he yè na yí do dobuna mẹdevo lẹ gba. Mẹplọntọ sinsẹ̀nnọ he jẹagọdo Jesu Klisti lẹ yihodọ sọn Owe-wiwe mẹ, ṣigba yé to kọgbẹ́ whẹho he pẹnzin lẹ go—he bẹ whẹdida dodo, lẹblanu po nugbonọ-yinyin po hẹn—ehe Jiwheyẹwhe biọtomẹsi lẹ. (Mat. 22:23, 24; 23:23, 24) To Ohó Jiwheyẹwhe tọn pinplọnmẹ whenu, Jesu do gbẹtọ-yinyin Otọ́ etọn tọn hia. Zohunhun Jesu tọn na nugbo lọ zọnpọ hẹ owanyi sisosiso etọn na mẹhe e to pinplọn lẹ. Mí dona dovivẹnu nado hodo apajlẹ etọn.—Mat. 11:28.

Nawẹ mí na wagbọn do yọnẹn dọ mí to yọn-na-yizan he sọgbe wefọ de tọn basi? Biblu hihia gbesisọ tọn na gọalọ. Mí sọ dona yọ́n pinpẹn awuwledainanu Jehovah tọn heyin “afanumẹ nugbonọ, nuyọnẹntọ” lọ, yèdọ pipli Klistiani yiamisisadode gbọn gbigbọ dali lẹ tọn he gblamẹ e nọ wleawuna núdùdù gbigbọmẹ tọn na whédo yise tọn lọ. (Mat. 24:45) Oplọn mẹdetiti tọn gọna opli agun tọn lẹ yìyì to gbesisọmẹ po mahẹ tintindo to yé mẹ po na gọalọna mí nado mọaleyi sọn nudọnamẹ he hagbẹ afanumẹ nugbonọ nuyọnẹntọ lọ nọ wleawu etọn mẹ.

Eyin owe Comment raisonner à partir des Écritures tin-to-aimẹ to ogbè towe mẹ bọ hiẹ plọn nado yí ì zan ganji, hiẹ na tindo anademẹ he a tindo nuhudo etọn lẹ to yakẹ nado basi yizan he sọgbe wefọ kanweko susu he nọ saba yin yiyizan to lizọnyizọn mítọn mẹ lẹ tọn. Eyin hiẹ to tito basi nado yí wefọ he hiẹ ma jẹakọ hẹ de zan, jlẹkaji-ninọ na whàn we nado basi dodinnanu he jẹ bọ to whenuena hiẹ to hodọ, hiẹ na to ohó nugbo tọn yizan dile e jẹ do.—Howh. 11:2.

Hẹn Yọn-na-Yizan lọ Họnwun. To nupinplọn mẹdevo lẹ whenu, hẹn ẹn diun dọ yé mọ kanṣiṣa he tin to hosọ he ji hiẹ to hodọdo po wefọ he hiẹ yizan lẹ po ṣẹnṣẹn hezeheze. Eyin hiẹ fọ́n kanbiọ de dote whẹpo do dọ wefọ lọ, todoaitọ towe lẹ dona mọ lehe wefọ lọ na gblọndo kanbiọ enẹ tọn do. Eyin hiẹ to wefọ lọ yizan nado nọgodona hodidọ delẹ, hẹn ẹn diun dọ nuplọntọ lọ mọnukunnujẹ lehe wefọ lọ do nuagokun lọ hia do mẹ ganji.

Wefọ lọ hihia poun—etlẹ yin po nùzindonuji po—ma nọ saba pé gba. Flindọ, omẹ paa de ma nọ jẹakọ hẹ Biblu gba podọ e sọgan gọ̀n ma mọnukunnujẹ nuagokun towe mẹ po wefọ hihia dopo poun po. Dọ̀n ayidonugo wá adà wefọ lọ tọn he gando nuhe ji mì to hodọdo lọ go tlọlọ ji.

Ehe nọ saba biọ dọ hiẹ ni klan hogbe tangan lẹ dovo, yèdọ dehe gando nuagokun he ji hiẹ to hodọdo lọ go tlọlọ lẹ. Aliho he bọawu hugan wẹ nado vọ́ hogbe he de linlẹn tọ́n enẹlẹ dọ. Eyin hiẹ to hodọna mẹde, hiẹ sọgan kàn kanbiọ he na gọalọna ẹn nado yọ́n hogbe tangan lọ lẹ sè. To hodọna pipli de whenu, hodọtọ delẹ nọ jlo nado jẹ yanwle yetọn kọ̀n gbọn yíyí hogbe devo he tindo zẹẹmẹ dopolọ lẹ zan dali kavi gbọn linlẹn lọ vivọdọ dali. Ṣigba, eyin hiẹ de nado wà ehe, payi na mẹplidopọ lẹ ma nado jẹflumẹ gando kanṣiṣa he tin to nuagokun hodọdopọ lọ tọn po hogbe wefọ lọ tọn lẹ po ṣẹnṣẹn go.

To whenuena hiẹ ko klan hogbe tangan lẹ dovo, hiẹ ko ze dodonu dagbe dai. Todin zindonukọn domọ. Be hiẹ hẹn whẹwhinwhẹ́n he wutu hiẹ to wefọ lọ yizan họnwun to yiylọ etọn whenu ya? Eyin mọwẹ, dlẹnalọdo kanṣiṣa he hogbe he hiẹ ko zinnudeji lẹ tindo hẹ nuhe hiẹ deanana mẹplidopọ towe lẹ nado donukun. Dọ nuhe kanṣiṣa enẹ yin hezeheze. Eyin hiẹ ma tlẹ yí homẹbibiọ he họnwun mọnkọtọn zan na wefọ lọ, zẹẹmẹ delẹ dona hopódona ẹn.

Falesi lẹ kàn kanbiọ he yé lẹndọ e sinyẹnawu sè Jesu dọ: “Be e jẹ na sunnu de nado gbẹ́ asi etọn dai na whẹho lẹpo?” Jesu ze gblọndo etọn sinai do Gẹnẹsisi 2:24 ji. Doayi e go dọ e ze ayidonugo do adà wefọ lọ tọn dopo poun ji, podọ to enẹgodo e basi yọn-na-yizan he jẹ lọ. To whenuena e ko zinnudeji dọ sunnu lọ po asi etọn po lẹzun “agbasalan dopo” godo, Jesu dotana dọmọ: “Enẹwutu, onú he Jiwheyẹwhe kọndopọ mì dike gbẹtọ klan ẹn blo.”—Mat. 19:3-6.

Obá tẹ mẹ wẹ hiẹ dona basi zẹẹmẹ jẹ nado hẹn yọn-na-yizan wefọ de tọn họnwun? Mẹhe mẹplidopọ towe lẹ bẹhẹn po nujọnu-yinyin nuagokun he ji hiẹ to hodọdo lọ po wẹ dona do enẹ hia. Dike hodidọ he bọawu bo yì tlọlọ ni yin yanwle towe.

Yihojlẹdohogo sọn Owe-Wiwe Mẹ. Gando lizọnyizọn apọsteli Paulu tọn go to Tẹsalonika, Owalọ lẹ 17:2, 3 dọna mí dọ e ‘yihojlẹdohogo sọn Owe-wiwe mẹ.’ Nugopipe he devizọnwatọ Jehovah tọn lẹpo dona dovivẹnu nado wleawuna wẹ ehe yin. Di apajlẹ, Paulu dọ nugbo lẹ gando gbẹzan po lizọnyizọn Jesu tọn po go, bo dohia dọ ehelẹ ko yin didọdai to Owe-wiwe Heblu tọn lẹ mẹ, podọ to enẹgodo wá tadona huhlọnnọ de kọ̀n bo dọmọ: “Jesu he, mẹhe yẹn to yẹwheho etọn dọ hlan mì, wẹ Klisti lọ.”

To wekanhlan Heblu lẹ whenu, Paulu yihodọ sọn Owe-wiwe Heblu tọn lẹ mẹ pludopludo. Nado zinnudo nuagokun de ji kavi nado hẹn ẹn họnwun, e nọ saba klan hogbe kavi hodidọ agbòte de dovo bo nọ do nujọnu-yinyin etọn hia to godo mẹ. (Heb. 12:26, 27) To kandai heyin mimọ to Heblu lẹ weta 3 mẹ, Paulu yihodọ sọn Psalm 95:7-11 mẹ. To enẹgodo doayi e go dọ e basi zẹẹmẹ gigọ́ do adà atọ̀n ji to e mẹ: (1) alọdlẹndonu hlan ahun (Heb. 3:8-12), (2) nujọnu-yinyin hogbe lọ tọn “Egbe” (Heb. 3:7, 13-15; 4:6-11), podọ (3) zẹẹmẹ hodidọ lọ tọn dọ: “Yé [ma] na biọ otẹn gbọjẹ ṣie tọn mẹ” (Heb. 3:11, 18, 19; 4:1-11). Dovivẹnu nado hodo apajlẹ enẹ dile hiẹ to yọn-na-yizan wefọ dopodopo tọn basi.

Doayi lehe Jesu yihojlẹdohogo po kọdetọn dagbe po sọn Owe-wiwe mẹ do go to kandai heyin mimọ to Luku 10:25-37 mẹ. Dawe he yọ́n Osẹ́n ganji de kanse dọ: “Mẹplọntọ, etẹwẹ yẹn na wà nado dugu ogbẹ̀ madopodo tọn?” Nado na gblọndo, Jesu basi oylọna dawe lọ whẹ́ nado dọ linlẹn etọn do whẹho lọ ji, podọ to enẹgodo Jesu zinnudo nujọnu-yinyin wiwà nuhe Ohó Jiwheyẹwhe tọn dọ tọn ji. To whenuena e lẹzun nuhe họnwun dọ dawe lọ ko gbọ̀ nuagokun lọ go, Jesu basi zẹẹmẹ gigọ́ do hogbe dopo poun ji sọn wefọ lọ mẹ—yèdọ “kọmẹnu.” Kakati nado basi zẹẹmẹ hogbe lọ tọn poun, e yí apajlẹ de zan nado gọalọna dawe lọ nado wá tadona he sọgbe kọ̀n na ede.

Kunnudenu dohia dọ to gblọndo nina kanbiọ lẹ whenu, Jesu ma nọ yihodọ sọn wefọ he na gblọndo tlọlọ, bo họnwun lẹ mẹ poun gba. E nọ keje nuhe ehelẹ dọ pọ́n bo nọ yí ì zan to enẹgodo na kanbiọ he to aimẹ lọ.

To whenuena Wekantọ lẹ jẹagọdo todido fọnsọnku tọn, Jesu ze ayidonugo do adà tangan dopo ji to Eksọdusi 3:6 mẹ. Ṣigba e ma wá tadona kọ̀n to hoyidọ sọn wefọ lọ mẹ godo gba. E yihojlẹdohogo do e ji nado dohia hezeheze dọ fọnsọnku yin apadewhe lẹndai Jiwheyẹwhe tọn.—Malku 12:24-27.

Hinhẹn nugopipe towe pọnte nado yihojlẹdohogo ganji po kọdetọn dagbe po sọn Owe-wiwe mẹ na yin adà nujọnu tọn de na we nado lẹzun mẹplọntọ azọ́nyọnẹntọ de.

VLAVO hiẹ to hodọna mẹdopo kavi pipli daho de, e mayin nuyọnẹnnu nado wá tadona lọ kọ̀n dọ hosetọ towe (lẹ) na tindo ojlo to hosọ towe mẹ na hiẹ tindo ojlo to e mẹ poun wutu. Dile owẹ̀n towe tlẹ yin nujọnu do sọ, hosetọ towe lẹ sọgan yawu hẹn ojlo bu to e mẹ eyin hiẹ gboawupo nado hẹn nuhọakuẹ yọn-na-yizan etọn họnwun.

Onú dopolọ sọgan jọ do mẹplidopọ he tin to Plitẹnhọ Ahọluduta tọn mẹ lẹ go. To whenuena a yí apajlẹ kavi numimọ he yé ma ko sè dai zan, yé sọgan dotoai. Ṣigba to whenuena a to hodọdo nuhe yé ko yọnẹn dai lẹ ji, yé sọgan nọ ma dotoai ba, titengbe eyin hiẹ gboawupo nado ze hodidọ towe sinai do onú enẹlẹ ji. A dona gọalọna yé nado mọ nuhewutu podọ lehe nuhe dọ hiẹ te yin nujọnu na yé do sọ.

Biblu na tuli mí nado nọ lẹnnupọn to aliho yọn-na-yizan lẹ mẹ. (Howh. 3:21) Jehovah yí Johanu Yẹwhesinlẹnamẹtọ zan nado deanana gbẹtọ lẹ hlan “nuyọnẹn [yọn-na-yizan] dodonọ lẹ tọn” dè. (Luku 1:17) Nuyọnẹn ehe sinai do obu Jehovah tọn ji. (Ps. 111:10) Mẹhe yọ́n pinpẹn nuyọnẹn ehe tọn lẹ nọ yin alọgọna nado zan gbẹzan dagbe todin bo hẹn ogbẹ̀ nujọnu tọn he ja lọ go gligli, yèdọ ogbẹ̀ madopodo.—1 Tim. 4:8; 6:19.

Hinhẹn Hodidọ de Yọn-na-Yizan. Eyin a jlo dọ hodidọ towe ni yọn-na-yizan, hiẹ dona yí sọwhiwhe do lẹnnupọndo nudọnamẹ lọ po mẹplidopọ towe lẹ po ji. Ma pọ́n yé hlan taidi pipli de poun blo. Pipli enẹ bẹ mẹdopodopo po whẹndo lẹ po hẹn. Yọpọ lẹ, jọja aflanmẹ lẹ, mẹho lẹ, podọ yọnhonọ lẹ ga sọgan tin to yé mẹ. Jlodotọ yọyọ lẹ gọna mẹhe ko to Jehovah sẹ̀n whẹpo hiẹ tlẹ do yin jiji lẹ sọgan tin to finẹ ga. Mẹdelẹ to yé mẹ sọgan whèwhín to gbigbọ-liho; mẹdevo lẹ sọgan gbẹ́ pò to nuyiwadomẹji walọ po aṣa aihọn tọn lẹ po tọn glọ. Kanse dewe dọ: ‘Nawẹ hosọ he ji yẹn jlo na dọhodo sọgan hẹn ale wá na mẹplidopọ ṣie lẹ gbọn? Nawẹ yẹn sọgan gọalọna yé nado mọnukunnujẹ nuagokun lọ mẹ gbọn?’ Hiẹ sọgan basi dide nado na ayidonugo tangan hlan dopo kavi awe to pipli he yin nùdego tofi lẹ mẹ. Ṣigba, ma wọn mẹhe pò lẹ pete blo.

Eyin hiẹ yin azọ́ndena nado dọhodo nuplọnmẹ dodonu Biblu tọn de ji lo? Nawẹ hiẹ sọgan hẹn mẹhe ko yí nuplọnmẹ lọ sè lẹ nado mọaleyi sọn hodidọ mọnkọtọn mẹ gbọn? Dovivẹnu nado hẹn yise yetọn lodo to e mẹ. Gbọnna? Gbọn zẹẹmẹ bibasi do kunnudenu Owe-wiwe tọn he nọgodona ẹn lẹ ji dali. A sọgan sọ hẹn nukunnumọjẹnumẹ yetọn do nuplọnmẹ Biblu tọn enẹ ji gbloada dogọ. A sọgan wà ehe gbọn didohia lehe nuplọnmẹ lọ sọgbe hẹ nugbo Biblu tọn devo lẹ po gbẹtọ-yinyin Jehovah tọn po do dali. Yí apajlẹ po numimọ jọnun gbẹzan tọn lẹ po zan, he do lehe nukunnumimọjẹ nuplọnmẹ tangan ehe mẹ ko hẹn ale wá na gbẹtọ lẹ bo ko yinuwado pọndohlan yetọn na sọgodo ji do hia.

E mayin tadonahó towe kẹdẹ mẹ wẹ hiẹ na do nuhọakuẹ yọn-na-yizan hodidọ towe tọn hia te gba. Sọn bẹjẹeji hodidọ lọ tọn, todoaitọ dopodopo dona mọ to ede mẹ dọ “ehe gando emi go.” To whenuena hiẹ ko ze dodonu enẹ dai, zindonukọn nado to yọn-na-yizan etọn basi dile hiẹ to hodọdo hóvila dopodopo ji kakajẹ tadonahó kọ̀n.

To yọn-na-yizan lọ didohia whenu, tẹnpọn nado wà ẹ to aliho he sọgbe hẹ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ mẹ. Etẹwẹ enẹ zẹẹmẹdo? E zẹẹmẹdo wiwà ẹ to aliho owanyi po awuvẹmẹ po tọn mẹ. (1 Pita 3:8; 1 Joh. 4:8) To whenuena apọsteli Paulu tlẹ to nukunpedo nuhahun sinsinyẹn lẹ go to Tẹsalonika, e dovivẹnu nado zinnudo adà dagbe he mẹ mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu Klistiani he tin to finẹ lẹ po to nukọnyiyi gbigbọmẹ tọn basi te ji. E sọ do jidide hia dọ yé na jlo nado wà nuhe sọgbe to whẹho he to yinyin hodọdeji lọ mẹ. (1 Tẹs. 4:1-12) Apajlẹ dagbe nankọtọn die nado hodo!

Etẹwẹ yin lẹndai hodidọ towe tọn? Be nado namẹ tuli nado tindo mahẹ to azọ́n yẹwhehodidọ po mẹpinplọn tọn po mẹ wẹ ya? Eyin mọwẹ, wleawuna zohunhun bo do pinpẹn-nutọn hia na lẹblanulọkẹyi lọ. Ṣigba, dile hiẹ to mọwà, hẹn ẹn do ayiha mẹ dọ nugopipe mẹdopodopo tọn to azọ́n lọ mẹ gbọnvo, podọ Biblu nọ ze ehe do lẹnpọn mẹ. (Mat. 13:23) Ma dike mẹmẹsunnu towe lẹ ni tindo numọtolanmẹ sinsinyẹn whẹhuhu tọn blo. Heblu lẹ 10:24 dotuhomẹna mí “nado nọ jlahomẹdona to owanyi po azọ́n dagbe lẹ po mẹ.” Eyin mí jlahomẹdonamẹ to owanyi mẹ, azọ́n lọ na yin wiwà po mẹwhinwhàn dagbe po. Kakati nado tẹnpọn bo hẹn gbẹtọ lẹ setonu gánnu-gánnu, mí dona yọnẹn dọ ojlo Jehovah tọn wẹ yindọ mí ni nọgodona ‘tonusise gbọn yise dali.’ (Lom. 16:26) Po ehe po to ayiha mẹ, mí na nọ dovivẹnu nado hẹn yise mítọn po mẹmẹsunnu mítọn lẹ po tọn lodo.

Gọalọna Mẹdevo lẹ Nado Mọ Nuagokun Lọ. Dile hiẹ to kunnude na mẹdevo lẹ, tẹnpọn nado zinnudo nuhọakuẹ yọn-na-yizan wẹndagbe lọ tọn ji. Nado wàmọ, hiẹ dona yọ́n nuhe to ahunmẹduna gbẹtọ lẹ to aigba-denamẹ mìtọn ji. Nawẹ hiẹ na yọ́n ehe gbọn? Nọ dotoai na linlin lẹ to ladio kavi televiziọn ji. Nọ hia wepa linlinwe lẹ tọn. Humọ, tẹnpọn nado dọ̀n gbẹtọ lẹ biọ hodọdopọ mẹ, bo nọ dotoaina yé. Hiẹ sọgan mọ dọ yé to ahidi hẹ nuhahun sinsinyẹn lẹ, e sọgan yin agbasazọ́n hinhẹnbú, họhayakuẹ súsú, awutu, okú hagbẹ whẹndo tọn, owù sẹ́nhẹngba tọn, whẹdida agọ̀ sọn aṣẹpatọ de si, gbakija alọwle tọn, anadidena jọja lẹ, po mọmọ po sọyi. Be Biblu sọgan gọalọna yé ya? Mọwẹ.

E yọnbasi dọ hiẹ ni tindo hosọ de to ayiha mẹ to whenuena a bẹ hodọdopọ de jẹeji. Ṣigba, eyin whétọ lọ dohia dọ whẹho devo lẹ wẹ to ahunmẹduna emi, ma whleawu nado dọhodo enẹ ji blo eyin hiẹ sọgan wàmọ, kavi dọna ẹn dọ hiẹ na lẹkọwa po nudọnamẹ alọgọnamẹ tọn delẹ po. Nugbo wẹ dọ mí ma nọ ‘dá do nuhe ma dù mí mẹ,’ ṣigba mí nọ yí homẹhunhun do má ayinamẹ yọn-na-yizan he tin to Biblu mẹ lẹ hẹ mẹdevo lẹ. (2 Tẹs. 3:11) Matin ayihaawe, nuhe na whàn gbẹtọ lẹ hugan wẹ ayinamẹ Biblu tọn he gando gbẹzan yetọn lẹ go.

Eyin gbẹtọ lẹ ma sọgan mọ lehe owẹ̀n mítọn gando yé go do, yé sọgan yawu hẹn ojlo bu to hodọdopọ lọ mẹ. Eyin yé tlẹ na mí dotẹnmẹ nado to hodọ, awugbopo mítọn nado do lehe hosọ lọ yọn-na-yizan do hia sọgan zọ́n bọ owẹ̀n mítọn na nọ ma yinuwado yé ji sọmọ. To vogbingbọnmẹ, eyin mí hẹn nuhọakuẹ yọn-na-yizan owẹ̀n mítọn tọn họnwun, hodọdopọ mítọn sọgan diọ gbẹzan gbẹtọ lẹ tọn.

To anadidena plọnmẹ Biblu lẹ whenu, zindonukọn nado to nùzindo yọn-na-yizan etọn ji. (Howh. 4:7) Gọalọna nuplọntọ lẹ nado mọnukunnujẹ ayinamẹ, nunọwhinnusẹ́n, po apajlẹ Owe-wiwe tọn lẹ po mẹ, he na do lehe yé sọgan zinzọnlin to aliho Jehovah tọn lẹ ji do hia yé. Zinnudo ale he tin to mọwiwà mẹ lẹ ji. (Isa. 48:17, 18) Ehe na whàn nuplọntọ lẹ nado basi vọjlado he jẹ lẹ to gbẹzan yetọn mẹ. Dó owanyi na Jehovah po ojlo nado hẹn homẹ etọn hùn po do ahun yetọn mẹ, bo dike mẹwhinwhàn nado yí ayinamẹ Biblu tọn lẹ zan ni wá sọn ahun mẹ.