Alọdlẹndonu Nuplọnwe Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po Tọn
6-12 JANVIER
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | JENẸSISI 1-2
“Jehovah Dá Nuhe to Aigba Ji Lẹ”
it-1-F 563 huk. 2-4
Nudida
To whenue Jiwheyẹwhe dọ to Azán Tintan gbè dọ, “Na hinhọ́n ni tin,” hinhọ́n de jẹ wunhọ́n ji gbọn aslọ lẹ mẹ, dile etlẹ yindọ asisa he mẹ hinhọ́n lọ wá sọn lẹ ma gán ko yin mimọ hlan sọn aigba ji. E taidi dọ vudevude wẹ ehe jọ, dile lẹdogbedevomẹtọ J. W. Watts dọ do dọmọ: “Podọ hinhọ́n sọawuhia vudevude.” (Jen 1:3, A Distinctive Translation of Genesis) Jiwheyẹwhe klan hinhọ́n lọ dovo na zinvlu bo ylọ hinhọ́n dọ Okle podọ zinvlu dọ Ozán. Ehe dohia dọ aigba to lililẹ́ do ede podọ lẹdo owhè, na adà etọn awe lẹ, yèdọ whèzẹtẹn po whèyihọ po, nido sọgan nọ mọ ojlẹ hinhọ́n po zinvlu po tọn lẹ.—Jen 1:3, 4.
To Azán Awetọ gbè, Jiwheyẹwhe basi dovlomẹ de gbọn ‘osin lẹ kinklan sọn yede go’ dali. Osin delẹ gbọṣi aigba ji, amọ́ suhugan yetọn yin ginglọndo aga aigba tọn bọ dovlomẹ de sọawuhia to ṣẹnṣẹn yetọn. Jiwheyẹwhe sọ ylọ dovlomẹ lọ dọ Agahomẹ, amọ́ lẹdo aigba tọn mẹ wẹ e te, na Biblu ma dohia dọ osin he yin ginglọndo aga dovlomẹ lọ tọn lẹ mẹ wẹ sunwhlẹvu lẹ kavi nudida devo he nọ yin mimọ hlan olọn lẹ tin te.—Jen 1:6-8; pọ́n ÉTENDUE.
To Azán Atọ̀ntọ gbè, gbọn huhlọn-yido-wazọ́n Jiwheyẹwhe tọn gblamẹ, osin he ṣinyọ́n nukunmẹ aigba tọn lẹ hòpli do fidopo bọ ageklo sọawuhia, podọ Jiwheyẹwhe ylọ ẹ dọ Aigba. To azán enẹ dopolọ gbè wẹ Jiwheyẹwhe wleawuna nuvikun tiuntiun he mẹ ogbẹ̀ nọ wá sọn lẹ—e ma yin gbọn kosọ kavi tito nulẹ tin yededenu tọn dali—ehe zọ́n bọ ogbé-mú, omá po atin he nọ de sinsẹ́n tọ́n lẹ po wú jẹgbonu. Dopodopo onú atọ̀n ehelẹ tọn wẹ gán gbàkún sọgbe hẹ “wunmẹ” yetọn.—Jen 1:9-13.
it-1-F 563 huk. 7-10
Nudida
E sọ jẹna ayidego dọ to Jenẹsisi 1:16 mẹ, e ma yin hogbe Heblugbe tọn lọ ba·raʼʹ, he zẹẹmẹdo “didá,” wẹ yin yiyizan. Kakatimọ, hogbe Heblugbe tọn lọ ʽa·sahʹ, he zẹẹmẹdo “basi,” wẹ yin yiyizan. To whenuena e yindọ “olọn” he yin nùdego to Jenẹsisi 1:1 mẹ bẹ owhè, osun po sunwhlẹvu lẹ po hẹn, e họnwun dọ yé ko yin didá hoho jẹnukọnna Azán Ẹnẹtọ. To azán ẹnẹtọ gbè wẹ Jiwheyẹwhe wá “basi” tito, na nudida olọn tọn enẹlẹ nido tindo kanṣiṣa hẹ aigba po dovlomẹ he to aga na ẹn lọ po. Hodidọ lọ dọ “Jiwheyẹwhe ze yé do dovlomẹ olọn lẹ tọn nado na hinhọ́n do aigba ji” dohia dọ todin, yé sọgan yin mimọ hlan sọn aigba ji, taidi dọ yé tin to dovlomẹ wẹ nkọ. Podọ asisa hinhọ́n tọn lọ lẹ na “yin ohia na osaa lẹ, azán lẹ po owhe lẹ po,” bọ gbọnmọ dali yé na deanana gbẹtọvi lẹ to aliho voovo mẹ.—Jen 1:14.
Azán Atọ́ntọ gbè wẹ nudida gbẹ̀te tintan he gbọnvona gbẹtọ lẹ yin didá. Jiwheyẹwhe ma dá nudida dopo poun po linlẹn lọ po dọ e na wá diọwunmẹ bo lẹzun nudida voovo lẹ, amọ́ e dá alindọn gbẹ̀te susu sọgbe hẹ wunmẹ yetọn. Biblu dọ dọ: “Jiwheyẹwhe sọ dá nudida daho hùmẹ tọn lẹ po nudida gbẹ̀te he nọ sẹtẹn bo gọ́ osin mẹ lẹpo [po] sọgbe hẹ wunmẹ yetọn, podọ nudida he tindo awà bo nọ zlọn lẹpo sọgbe hẹ wunmẹ yetọn.” Na homẹhun Jiwheyẹwhe gando nuhe e dá lẹ go wutu, e dona yé bo dọ yé ni “sudeji,” podọ ehe yọnbasi, na Jiwheyẹwhe ko na nudida lọ lẹ nugopipe lọ nado jigbà “sọgbe hẹ wunmẹ yetọn.”—Jen 1:20-23.
To Azán Ṣidopotọ gbè, “Jiwheyẹwhe sọ basi gbekanlin aigba ji tọn lẹ sọgbe hẹ wunmẹ yetọn podọ kanlin whégbè tọn lẹ sọgbe hẹ wunmẹ yetọn podọ kanlin he nọ lìn to aigba ji lẹpo sọgbe hẹ wunmẹ yetọn,” podọ nudida enẹlẹ lọsu yọ́n taidi dehe Jiwheyẹwhe dá jẹnukọnna yé lẹpo.—Jen 1:24, 25.
Sẹpọ vivọnu azán ṣidopotọ lọ tọn, Jiwheyẹwhe dá nudida wunmẹ devo pete, ehe yiaga hugan kanlin lẹ bo yìdo hú angẹli lẹ. Nudida ehe wẹ gbẹtọ, he yin didá to apajlẹ Jiwheyẹwhe tọn mẹ. To whenue Jenẹsisi 1:27 dọ gando gbẹtọvi lẹ go dọ “[Jiwheyẹwhe] dá yé sunnu de yọnnu de,” wefọ he dọhodo nujijọ dopolọ ji to Jenẹsisi 2:7-9 mẹ dohia dọ Jehovah Jiwheyẹwhe dá gbẹtọ sọn kọ́gudu aigba tọn mẹ bo gbọ gbọfufu ogbẹ̀ tọn do awọntinslo etọn lẹ mẹ bọ ewọ lẹzun gbẹtọ gbẹ̀te he gán duvivi paladisi po núdùdù he tin to finẹ lẹ po tọn. To whẹho ehe mẹ, Jehovah yí nugonu he e ko dá do aigba ji lẹ zan nado dá sunnu lọ bọ to enẹgodo, E yí dopo to adàjahú Adam tọn lẹ mẹ do dá yọnnu lọ. (Jen 2:18-25) To whenue yọnnu lọ yin didá, sunnu lọ mọ gọtọ etọn, yèdọ mẹhe sọgbe hẹ “wunmẹ” etọn.—Jen 5:1, 2.
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
w15-F 1/6 5
Lehe Lẹnunnuyọnẹn Gando Gbẹzan Towe Go Do
Owhe he aigba po wẹkẹ lọ po tindo
Dodinnanutọ lẹ lẹndọ aigba ko tin sọn nudi owhe liva 4 die bọ wẹkẹ lọ sọn nudi owhe liva 13 yì 14 die. Biblu ma dọ owhe he mẹ wẹkẹ lọ yin didá te. E ma dọ to fide dọ owhe fọtọ́n delẹ poun wẹ aigba tindo. Wefọ Biblu tọn tintan dọmọ: “To bẹjẹeji Jiwheyẹwhe dá olọn lẹ po aigba po.” (Jenẹsisi 1:1) Po ehe po, lẹnunnuyọnẹntọ lẹ gán yí nunọwhinnusẹ́n yetọn lẹ zan nado dọ owhe he wẹkẹ lọ tindo.
it-2-F 16 huk. 12
Jesu Klisti
E ma yin Mẹdatọ-pẹvi. E ma yin na Visunnu lọ doalọ to azọ́n nudida tọn mẹ wẹ zọ́n bọ e yin Mẹdatọ-pẹvi to Otọ́ etọn dè. Jiwheyẹwhe lọsu wẹ yí huhlọn etọn do dá nulẹ gbọn gbigbọ wiwe etọn gblamẹ, yèdọ huhlọn-yido-wazọ́n etọn. (Jen 1:2; Slm 33:6) Humọ, to whenuena e yindọ Jehovah dè wẹ Asisa ogbẹ̀ tọn te, nudida yinukundomọ po mayinukundomọ lẹpo po duahọ ogbẹ̀ yetọn tọn do e. (Slm 36:9) Enẹwutu, Visunnu lọ ma yin Mẹdatọ-pẹvi, ṣigba mẹhe Jehovah, he yin Mẹdatọ lọ yizan nado hẹn nulẹ wá tintin mẹ. Jesu lọsu dohia dọ Jiwheyẹwhe wẹ dá nulẹ, dile Owe-wiwe lẹ dekunnu etọn do.—Mt 19:4-6; Pọ́n CRÉATION.
AWUWIWLENA LIZỌNYIZỌN KUNNUDEGBE TỌN
w08-F 1/2 5
Yinyọnẹn Dọ Mí Yin Didá Nọ Na Mí Jijọho Ahun mẹ Tọn
Na mí yọnẹn dọ ‘whẹndo he tin to aigba ji lẹpo mọ oyín yetọn yí’ sọn Jiwheyẹwhe dè wutu, ehe nọ yinuwado nukun he mí nọ yí do pọ́n gbẹtọ lẹ ji. (Efesunu lẹ 3:15) Ehe nọ zọ́n bọ nukun he mí nọ yí do pọ́n mídetiti po nuhahun mítọn lẹ po nọ gbọnvo. Pọndohlan enẹ nọ sọawuhia to adà voovo ehelẹ mẹ.
Whenue mí jlo na basi nudide sinsinyẹn lẹ, linlẹn gbẹtọvi tọn he nọ to didiọ mapote lẹ ma na duahunmẹna mí zẹjlẹgo. Kakatimọ, ayinamẹ Biblu tọn lẹ go wẹ mí na nọ ganjẹ. Etẹwutu? Na “Owe-wiwe lẹpo wẹ yin gbigbọdo sọn Jiwheyẹwhe dè bo yin alenu na mẹpinplọn, na wọhẹmẹ, na nulẹ hinhẹn sọgbe, na mẹplọnlọdidomẹgo to dodowiwa mẹ, na omẹ Jiwheyẹwhe tọn nido sọgan pegan to gigọ́ mẹ bo yin hinhẹn sọgbe mlẹnmlẹn na azọ́n dagbe lẹpo.”—2 Timoti 3:16, 17.
Nugbo wẹ dọ ayinamẹ Biblu tọn lẹ hihodo nọ biọ dọ mí ni dovivẹnu bo domẹplọnlọ míde go. To whedelẹnu, mọwiwà tlẹ nọ biọ dọ mí ni ze ojlo jọwamọ tọn mítọn lẹ do apadopo. (Jenẹsisi 8:21) Etomọṣo, eyin mí kẹalọyi dọ Otọ́ owanyinọ olọn mẹ tọn mítọn wẹ dá mí, e nọ họnwun na mí dọ uwọ wẹ yọ́n nuhe na wà dagbe na mí hugan. (Isaia 55:9) Abajọ Ohó etọn do na mí jide dọmọ: “Nọ yí ahun towe lẹpo do dejido Jehovah go, bo ma nọ ganjẹ nukunnumọjẹnumẹ towe titi go blo. Nọ hẹn ewọ do ayiha mẹ to nuhe wà a te lẹpo mẹ, ewọ nasọ jlọ ali towe lẹ.” (Howhinwhẹn lẹ 3:5, 6) Ayinamẹ enẹ hihodo nọ zọ́n bọ mí ma nọ hànu glanglan to whenue mí pannukọn ninọmẹ po nudide sinsinyẹn lẹ po.
Whenue mí pehẹ nuvẹun, mí ma na tindo numọtolanmẹ lọ dọ mí ma yin nude bo lẹndọ mí yìdo hú mẹhe wá sọn akọ̀ kavi aṣa devo mẹ lẹ. Kakatimọ, mí na tindo sisi mẹdetiti tọn. Etẹwutu? Na Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn, Jehovah Jiwheyẹwhe, “ma yin mẹnukuntahopọntọ gba, ṣigba to akọta lẹpo mẹ, mẹhe nọ dibusi i bo nọ wà dodo wẹ e nọ kẹalọyi.”—Owalọ lẹ 10:34, 35.
Nukunnumọjẹnumẹ ehe nasọ gọalọna mí ma nado dike nuvẹun ni bẹpla pọndohlan mítọn gando mẹdevo lẹ go. Mí na mọdọ whẹwhinwhẹ́n dolido depope ma tin nado lẹndọ mí yiaga hú mẹhe wá sọn akọ̀ de mẹ lẹ, na Jiwheyẹwhe “hẹn akọta gbẹtọ tọn lẹpo wá sọn mẹdopo mẹ, nado nọ nọ̀ nukunmẹ aigba tọn pete ji.”—Owalọ lẹ 17:26.
Ayihaawe ma tin dọ mí nọ tindo jijọho ahun mẹ tọn to whenue mí yọnẹn dọ mí yin didá bọ Mẹdatọ mítọn yiwanna mí. Amọ́, enẹ kẹdẹ ma ko pé nado hẹn jijọho ahun mẹ tọn enẹ go.
13-19 JANVIER
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | JENẸSISI 3-5
“Kọdetọn Ylankan Lalo Tintan lọ Tọn Lẹ”
w17.02 5 huk. 9
Lẹndai Jehovah Tọn Na Mọ Hẹndi!
9 Satani Lẹgba yí odàn de zan, bo klọ Evi nado vẹtolina Otọ́ etọn, Jehovah. (Hia Jenẹsisi 3:1-5; Osọ. 12:9) Satani yí ayiha gigẹdẹ do dohia dọ ovi Jiwheyẹwhe tọn he to aigba ji lẹ ma yin dotẹnmẹna nado dù “sọn depope to atin jipa lọ tọn lẹ mẹ.” To linlẹn de mẹ, nuhe kanse e te wẹ yindọ: ‘Mì ma sọgan wà nuhe jlo mì dọ a te ya?’ Enẹgodo, e dolalo daho de dọmọ: “Na jide tọn, mì ma na kú gba.” Podọ e tẹnpọn nado diọlinlẹnna Evi dọ e ma yin dandan dọ ni dotoaina Jiwheyẹwhe, bo domọ: “Jiwheyẹwhe yọnẹn dọ gbeegbe mì dù sọn e mẹ te, nukun mìtọn nasọ hùn.” Nuhe dọ Satani te wẹ yindọ Jehovah ma jlo dọ yé ni dù atin-sinsẹ́n lọ na mọwiwà na zọ́n bọ yé na yọnnuin wutu. Humọ, Satani dopà lalo tọn ehe bo dọmọ: “Mìwlẹ na taidi Jiwheyẹwhe bo na nọ yọ́n dagbe po oylan po.”
w00 15/11 25-26
Mí Sọgan Plọnnu sọn Gbẹtọvi Asu po Asi po Tintan Dè
Be ylando Evi tọn ma sọgan yin didapana wẹ ya? E mayin mọ paali! Ze dewe do otẹn etọn mẹ. Alọsọakọ́n odàn lọ tọn sọtadona nuhe Jiwheyẹwhe po Adam po ko dọ mlẹnmlẹn. Etẹwẹ na yin numọtolanmẹ towe eyin jonọ de sawhẹ nugbomadọ tọn dokọna mẹde he hiẹ yiwanna bosọ nọ dejidego de? Evi dona ko yinuwa to aliho he gbọnvo de mẹ, bo do wangbẹna po homẹgble po hia, yèdọ tlẹ gbẹ́ nado dotoai. To popolẹpo mẹ, etẹwẹ odàn yin nado hẹn ayihaawe tintindo wá dodowiwa Jiwheyẹwhe tọn po ohó asu etọn tọn po ji? To sisi tintindo na nunọwhinnusẹ́n tatọ́-yinyin tọn mẹ, Evi dona ko dín ayinamẹ whẹpo do basi nudide depope. Mí lọsu lẹ dona wà onú dopolọ eyin nudọnamẹ he jẹagọdo anademẹ heyin nina gbọn Jiwheyẹwhe dali lẹ yin zizedonukọnna mí gbede. Etomọṣo, Evi dejido ohó Mẹwhlepọntọ lọ tọn lẹ go, bo jlo na basi nudide edetiti tọn na nuhe yin dagbe po nuhe yin oylan po. Dile e lẹnayihamẹpọn do linlẹn lọ ji dẹn sọ, mọwẹ e dọ̀n ẹn dogo do niyẹn. Nuṣiwa nankọtọn die e basi gbọn nulinlẹnpọn do ojlo he ma sọgbe de ji dali, kakati nado dè e sẹ sọn ayiha etọn mẹ kavi dọhodo whẹho lẹ ji hẹ tatọ́ whẹndo etọn tọn!—1 Kọlintinu lẹ 11:3; Jakobu 1:14, 15.
Adam Dotoaina Ogbè Asi Etọn Tọn
To madẹnmẹ Evi klọ Adam nado kọnawudopọ hẹ ẹ to ylando mẹ. Nawẹ mí na basi zẹẹmẹ gbeyiyi madogánnọ etọn tọn gbọn? (Gẹnẹsisi 3:6, 17) Adam pannukọn nudide nugbonọ-yinyin tọn he sọta yedelẹ. Be ewọ na setonuna Mẹdatọ etọn, he ko na ẹn onú lẹpo, gọna alọwlemẹ yiwanna etọn, Evi ya? Be Adam na dín anademẹ Jiwheyẹwhe tọn do nuhe e jlo na wà todin lọ ji ya? Kavi be sunnu lọ na de nado kọnawudopọ hẹ asi etọn wẹ ya? Adam yọnẹn ganji dọ nuhe Evi lẹn nado mọyi gbọn atin sinsẹ́n heyin gbigbẹdai lọ dùdù dali yin oklọ tata de. Apọsteli Paulu yin gbigbọdo nado wlan dọmọ: “Yè masọ klọ Adam gba, ṣigba yọnnu lọ, whenuena yè klọ ẹ, ewọ wẹ jai do sẹ́nmẹjẹ mẹ.” (1 Timoti 2:14) Enẹwutu Adam de sọn ojlo mẹ wá nado diọnukunsọ Jehovah. E họnwun dọ obu etọn nado yin kinklan sọn asi etọn go klo hugan yise etọn to nugopipe Jiwheyẹwhe tọn nado basi vọjlado na ninọmẹ lọ mẹ.
w12 1/10 4 huk. 2
Be Jiwheyẹwhe Nọ Hò Yọnnu lẹ Tọn Pọ́n Nugbonugbo Ya?
Be Jiwheyẹwhe hodẹ̀do yọnnu lẹ wẹ ya?
Lala. Kakatimọ, “odàn hoho lọ, he nọ yin yiylọdọ Lẹgba” wẹ Jiwheyẹwhe ‘hodẹ̀do.’ (Osọhia 12:9; Gẹnẹsisi 3:14) To whenue Jiwheyẹwhe dọ dọ Adam na “dugán” do asi etọn ji, Ewọ ma to didohia dọ sunnu dona paṣẹ glanglan do asi etọn ji gba. (Gẹnẹsisi 3:16) Kakatimọ, kọdetọn vẹadi he ylando na hẹnwa asu po asi po tintan lọ ji lẹ dọ wẹ e te poun.
w04 1/1 29 huk. 1
Nuagokun lẹ sọn Owe Gẹnẹsisi Tọn Mẹ—I
3:17—Aliho tẹmẹ wẹ aigba yin dẹhodo te, podọ nawẹ e dẹnsọ? Dẹ̀hodo he gando aigba go lọ zẹẹmẹdo dọ aigba pipọ̀ na lẹzun nuhe vẹawu tlala. Kọdetọn aigba heyin dẹ̀hodo lọ tọn lẹ, gọna owùn po vẹwùn etọn lẹ po, hẹn kúnkan Adam tọn lẹ mọ awuvẹ sọmọ bọ otọ́ Noa tọn, Lẹmẹki, dọho gando “tẹnkúnkún alọ mítọn lẹ tọn he sọn aigba mẹ wá he OKLUNỌ ko hodẹdo” go. (Gẹnẹsisi 5:29) To Singigọ godo, Jehovah dona Noa po visunnu etọn lẹ po, bosọ dọ lẹndai Etọn heyin dọ yé ni gọ́ aigba ji na yé. (Gẹnẹsisi 9:1) E họnwun dọ odẹ̀ he Jiwheyẹwhe hodo aigba ko yin didesẹ.—Gẹnẹsisi 13:10.
it-1-F 672 huk. 6
Awufiẹsa Ajipanu Tọn
Awufiẹsa he nọ wá aimẹ to vijiji whenu. To whenue yọnnu tintan lọ Evi ko waylando godo, Jiwheyẹwhe hẹn nuhe mẹ e na jugbọn to vijiji whenu họnwun na ẹn. Eyin e ko setonu wẹ, e na to vivi dona Jiwheyẹwhe tọn dù zọnmii bọ vijiji ma na nọ bẹ awufiẹsa depope hẹn, na “dona Jehovah tọn wẹ nọ hẹnmẹ wàdọkun, ewọ masọ nọ yí awufiẹsa depope dogọ ẹ.” (Hwh 10:22) Amọ́ todin he mape ko bẹpla agbasa gbẹtọvi lẹ tọn, yé na nọ mọ awufiẹsa. Enẹwutu, Jiwheyẹwhe dọmọ (na nuhe e nọ saba na dotẹnmẹ etọn lẹ nọ yin pinpọnhlan di nuhe ewọ wà wutu): “Yẹn na hẹn awufiẹsa hòmimọ tọn towe jideji tlala; to awufiẹsa mẹ wẹ hiẹ na nọ ji ovi lẹ te.”—Jen 3:16.
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
it-2-F 105 huk. 8
Lamẹki
Ohó milomilo he Lamẹki wleawuna do asi etọn lẹ tamẹ (Jen 4:23, 24) do gbigbọ danuwiwa tọn he tin to ojlẹ etọn mẹ hia. Ohó milomilo Lamẹki tọn dọmọ: “Mì sè ogbè ṣie, mì asi Lamẹki tọn lẹ emi; mì na otó nuhe dọ yẹn te lẹ: Yẹn ko hù dawe de he gbleawuna mi, mọwẹ, yèdọ dẹpẹ de, na e linú mi wutu. Eyin whla 7 wẹ yè na yiahọsu to mẹhe na hù Kaini go, to whenẹnu, yè na yiahọsu to mẹhe na hù Lamẹki go whla 77.” E họnwun dọ Lamẹki to didohia dọ emi yinuwa nado whlẹn ogbẹ̀ emitọn bo sọalọakọ́n dọ emi ma desọn ojlo mẹ do hùmẹ dile Kaini wà do. Lamẹki to didọ dọ whenue emi to avùnlọ yí wẹ emi hù dawe he linú emi bo gbleawuna emi lọ. Gbọnmọ dali, ohó milomilo etọn yin ovẹ̀ nado yin hihọ́-basina eyin vlavo mẹde lẹn nado yiahọsu to e go, na e hù mẹgbeyantọ etọn wutu.
it-1-F 352 huk. 5
Nùzinzan
E họnwun dọ “oyín Jehovah tọn [yiylọ]” he bẹjẹeji jẹnukọnna Singigọ lọ, yèdọ to ojlẹ Enọṣi tọn mẹ, ma yin to aliho he do sisi po gbégbò po hia mẹ, na ayihaawe ma tin dọ ojlẹ dindẹn jẹnukọn Abẹli ko nọ yí yinkọ Jiwheyẹwhe tọn zan eyin e jlo na dọhona ẹn. (Jen 4:26; Heb 11:4) Eyin yinkọ Jiwheyẹwhe tọn yiylọ ehe ma sọgbe bo zẹẹmẹdo dọ yinkọ Jehovah tọn yin yiyizan gbọn mẹmasi dali na gbẹtọvi kavi boṣiọ lẹ, dile weyọnẹntọ delẹ lẹn do, be mẹhe wàmọ lẹ zánnu.—Pọ́n ÉNOSH.
20-26 JANVIER
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | JENẸSISI 6-8
“E Wà Domọ Pẹpẹ”
w18.02 4 huk. 4
Hodo Apajlẹ Yise Gọna Tonusise Noa, Daniẹli po Jobu po Tọn
4 Avùnnukundiọsọmẹnu he Noa pehẹ lẹ. To ojlẹ Enọku, yèdọ tọgbo Noa tọn mẹ, gbẹtọ lẹ ma tindo walọ jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn paali. Yé tlẹ nọ to “ohó mẹhẹnjọsi tọn” lẹ dọ sọta Jehovah. (Juda 14, 15) Danuwiwa fọ́n bo to jijideji. Na nugbo tọn, to azán Noa tọn gbè, “aigba . . . gọ́ na danuwiwa.” Angẹli ylankan lẹ diọ yede zun gbẹtọ, bo dà asi lẹ, bosọ ji ovi kanylantọ he yin gbẹtọ-daa angẹli-daa lẹ. (Jen. 6:2-4, 11, 12) Amọ́, walọyizan Noa tọn gbọnvo taun. “Noa mọ nukundagbe Jehovah tọn. . . . E yin madoblọnọ to mẹhe nọgbẹ̀ to ojlẹ dopolọ mẹ hẹ ẹ lẹ ṣẹnṣẹn. Noa sọ zinzọnlin hẹ Jiwheyẹwhe nugbo lọ.”—Jen. 6:8, 9.
w13 1/7 12 huk. 1
E “Zinzọnlin hẹ Jiwheyẹwhe” Nugbo Lọ
Azọ́n lọ yí owhe susu lẹ, vlavo owhe 40 jẹ 50. Atin lẹ dona yin hihọ́, yin tẹnsẹna, yin zizẹ bo yin whiwhlẹ́ bosọ yin whiwhè ode do dego. Aki lọ dona yin petlezìn atọ̀nnọ, bo na tindo abò susu lẹ, gọna ohọ̀n dopo to adà etọn mẹ. E họnwun dọ fleṣe lẹ yin bibasi do aki lọ go to aga, podọ họta etọn fọ́n to ṣẹnṣẹn bọ tónu etọn lẹ wá odò na e nido sọgan nọ kọ̀n osin.—Gẹnẹsisi 6:14-16.
w11 15/9 18 huk. 13
Yí Akọndonanu Do Họ̀n Alewezun Lọ
13 Etẹwẹ gọalọna devizọnwatọ Jehovah tọn enẹlẹ nado doakọnnanu bo họ̀n alewezun lọ jẹ vivọnu? Mì gbọ mí ni pọ́n nuhe Paulu wlan gando Noa go. (Hia Heblu lẹ 11:7.) “Singigọ [he na] wá aigba ji nado hù agbasalan lẹpo” yin nude he Noa “ma ko mọ” pọ́n. (Gẹn. 6:17, NW) Nuhe ma ko jọ pọ́n de wẹ. Etomọṣo, Noa ma pọ́n nujijọ enẹ hlan taidi nuhe ma sọgan jọ. Etẹwutu? Na e yise dọ nudepope he Jehovah dọ, e na wà ẹ dandan. Noa ma lẹndọ nuhe Jiwheyẹwhe biọ to emi si nado wà vẹawu zẹjlẹgo gba. Kakatimọ, e “basi domọ pẹpẹ.” (Gẹn. 6:22, NW) Po nuhe Noa dona wà lẹpo po to ayiha mẹ—enẹ wẹ nado whè aki lọ, bẹ kanlin lẹ do ohún lọ mẹ, bẹ núdùdù do aki lọ mẹ na gbẹtọ po kanlin po, lá owẹ̀n avase tọn de bo hẹn whẹndo etọn lodo to gbigbọ-liho—e họnwun dọ e ma yin azọ́n vlẹkẹsẹ de nado “basi domọ pẹpẹ” gba. Ṣigba, yise Noa tọn po akọndonanu etọn po dekọtọn do ogbẹ̀ po dona lẹ po mẹ na ewọ po whẹndo etọn po.
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
w04 1/1 29 huk. 6
Nuagokun lẹ sọn Owe Gẹnẹsisi Tọn Mẹ—I
7:2—Etẹwẹ yin whẹwhinwhẹ́n he wutu vogbingbọn yin didohia to kanlin wiwe lẹ po mawé lẹ po ṣẹnṣẹn? Matin ayihaawe, yanwle lọ wẹ nado do vogbingbọn hia to kanlin he dona yin yiyizan na avọ́sinsan lẹ to sinsẹ̀n-bibasi mẹ, e mayin nuhe sọgan yin dùdù kavi ma dona yin dùdù lẹ gba. Jẹnukọnna Singigọ, gbẹtọ lẹ ma nọ dù olàn kanlin lẹ tọn. Hogbe lọ “wiwe” po “mawé” po yiyizan na núdùdù wá aimẹ kiki to whenuena Osẹ́n Mose tọn yin zizedai, bọ e wá vivọnu to whenuena Osẹ́n lọ yin alọdotena. (Owalọ lẹ 10:9-16; Efesunu lẹ 2:15) E họnwun dọ Noa yọ́n nuhe jẹna avọ́sinsan to sinsẹ̀n bibasi hlan Jehovah mẹ lẹ. To afọdopolọji he e jẹte sọn aki lọ mẹ, e “tùn agbà hlan OKLUNỌ; bo yí to whékanlin wiwe lẹpo mẹ, podọ ohẹ̀ wiwe lẹpo mẹ, bo do sanvọ́ nunina mimẹ̀ tọn to agbà lọ ji.”—Gẹnẹsisi 8:20.
w04 1/1 29 huk. 7
Nuagokun lẹ sọn Owe Gẹnẹsisi Tọn Mẹ—I
7:11—Fie wẹ osin he hẹn Singigọ globu tọn wá lọ tọ́nsọn? To ojlẹ kavi “azán” nudida tọn awetọ lọ whenu, to whenuena “dovlomẹ” yin awuwlena, osin tin “to glọ na dovlomẹ lọ” podọ “to aga dovlomẹ lọ tọn.” (Gẹnẹsisi 1:6, 7) Osin he tin to “glọ” lẹ wẹ dehe tin to aigba ji lẹ. Osin he tin to “aga” lẹ nọtena osin jẹhọn mẹ tọn susugege he tin to aga pete na aigba, bo lẹzun “owhín sẹ́dò daho lẹ.” Osin ehelẹ wẹ kọnyìn aigba ji to azán Noa tọn gbè.
27 JANVIER–2 FÉVRIER
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | JENẸSISI 9-11
“Gbẹtọ He Tin to Aigba ji Lẹpo Nọ Do Ogbè Dopolọ”
it-1-F 255 huk. 6
Babilọni Daho Lọ
Ohia Delẹ Gando Babilọni Hohowhenu Tọn Go. Ojlẹ he mẹ gbẹtọvi lẹ tẹnpọn nado gbá Atọ̀họ̀ Babẹli tọn te wẹ tòdaho Babilọni tọn yin didoai to Pópló Ṣinali tọn lẹ ji. (Jen 11:2-9) E taidi dọ whẹwhinwhẹ́n he wutu atọ̀họ̀ po tòdaho lọ po do yin didoai ma yin nado ze yinkọ Jiwheyẹwhe tọn daga, kakatimọ họ̀gbátọ lọ lẹ jlo na “basi oyín ayidego tọn de na” yede wẹ. Atọ̀họ̀ blibata enẹlẹ he hányán bo yin mimọ to gbakija Babilọni hohowhenu tọn mẹ lẹ podọ to nọtẹn devo to Mẹsopotamia dohia dọ atọ̀họ̀ lọ lẹ, mahopọnna awusọhia kavi wunmẹ yetọn, na ko yin gbigbá nado basi sinsẹ̀n. Afọdide nujikudo tọn he Jehovah Jiwheyẹwhe ze bo doalọtena tẹmpli lọ gbigbá yin kunnudenu dọ ewọ jẹagọdo tito yetọn nado do sinsẹ̀n lalo ai. Yinkọ Heblugbe tọn lọ Babẹli he yin dido na tòdaho lọ zẹẹmẹdo “Bẹwlu,” ṣigba yinkọ (Ka-dingir-ra) he Sumer-nu lẹ do na ẹn gọna yinkọ (Bab-ilu) he Akkad-nu lẹ do na ẹn zẹẹmẹdo “Họngbo Jiwheyẹwhe Tọn.” Tòvi he gbọṣi finẹ lẹ wá diọ yinkọ tòdaho lọ tọn nado súnsún linlẹn whẹgbledomẹ tọn tintan lọ sẹ̀, etomọṣo yinkọ yọyọ he yé do na ẹn lọ gbẹ́ nọ do tòdaho lọ hia di ahọnkan sinsẹ̀n-bibasi tọn.
it-2-F 111 huk. 6
Ogbè
Owe Jenẹsisi tọn dohia dọ mẹdelẹ sọn whẹndo he lùn Singigọ lọ tọ́n mẹ kọ̀n yede dopọ bo ze tito de dai, ehe jẹagọdo ojlo Jiwheyẹwhe tọn he e hẹn họnwun na Noa po visunnu etọn lẹ po. (Jen 9:1) Kakati yé ni gbàpe bo “gọ́ aigba ji,” yé basi tito nado hòpli do fidopo bo gbọṣi fie wá yin yinyọnẹn taidi Pópló Ṣinali tọn to Mẹsopotamia. Whladopo dogọ, e họnwun dọ yanwle lọ wẹ yindọ nọtẹn ehe ni lẹzun ahọnkan sinsẹ̀n-bibasi tọn de he atọ̀họ̀ lọ na yin ohia etọn.—Jen 11:2-4.
it-2-F 111 huk. 7
Ogbè
Nado doalọtena tito sakla tọn yetọn, Jiwheyẹwhe Ganhunupotọ lọ wlu ogbè do kọnu na yé bo gbọnmọ dali hẹn kinklan wá ṣẹnṣẹn yetọn. Yé ma gán sọ wazọ́n to kọndopọ mẹ nado jẹ yanwle yetọn kọ̀n ba, bọ yé gbọ bo vúnvún pé. Na Jiwheyẹwhe wlu ogbè yetọn wutu, ehe glọnalina yé kavi hẹn ẹn vẹawuna yé nado jẹ tito devo depope he jẹagọdo ojlo etọn kọ̀n, na yé masọ tindo nugopipe lọ sọmọ nado yí nuyọnẹn po huhlọn yetọn po zan to pọmẹ nado hẹn ayilinlẹn ylankan yetọn lẹ di. Humọ, e vẹawuna yé nado yí nuyọnẹn sọn akọ̀ voovo he wá aimẹ lẹ dè—yèdọ nuyọnẹn he ma wá sọn Jiwheyẹwhe dè, ṣigba sọn numimọ po dodinnanu gbẹtọvi tọn po mẹ. (Yijlẹdo Yẹ 7:29 go; De 32:5.) Dile etlẹ yindọ afọdide he Jiwheyẹwhe ze bo wlu ogbè do kọnu na gbẹtọvi lẹ hẹn kinklan daho wá ṣẹnṣẹn yetọn, ehe sọ wà dagbe na whẹndo gbẹtọvi tọn, na e hẹn ẹn vẹawuna yé nado jẹ yanwle he na hẹn awugble wá lẹ kọ̀n. (Jen 11:5-9; yijlẹdo Isa 8:9, 10 go.) Eyin yè lẹnnupọndo nudelẹ he gbẹtọvi lẹ ko yí nuyọnẹn aihọn tọn do wadotana to ojlẹ mítọn mẹ ji gọna kọdetọn he nuyọnẹn mọnkọtọn ṣiṣizan ko hẹnwa lẹ, e nọ họnwun dọ owhẹ̀ Jiwheyẹwhe tọn whẹ́n to whenue e mọnú hlan nukọn bo glọnalina atọ̀họ̀ Babẹli tọn gbigbá.
it-2-F 375 huk. 4
Akọta Lẹ
To whenuena e yindọ ogbè klan pipli voovo he wá aimẹ lọ lẹ, dopodopo yetọn wá wleawuna aṣa, azọ́nyinyọnẹn, walọyizan, aliho nulẹnpọn tọn po sinsẹ̀n yetọn titi po. (Le 18:3) Na yé jẹla sọn Jiwheyẹwhe dè wutu, pipli voovo lọ lẹ wá wleawuna boṣiọ lẹ, ehe yé nọ sẹ̀n taidi yẹwhe.—De 12:30; 2Ah 17:29, 33.
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
it-1-F 421 huk. 4
Ham
E yọnbasi dọ Kenani lọsu doalọ to nujijọ lọ mẹ tlọlọ bọ otọ́ etọn Ham gboawupo nado gbẹnuna ẹn. Kavi e gán yindọ Noa yin gbigbọdo nado dọ dọdai, vlavo na e mọdọ Kenani, visunnu Ham tọn lọsu ko tindo ayilinlẹn ylankan ehe ga, bọ kúnkan etọn na dugu etọn. Dẹ̀hodo lọ mọ hẹndi jẹ obá de mẹ to whenue Islaelivi lẹ he wá sọn kúnkan Ṣẹm tọn mẹ gbawhàn Kenaninu lẹ tọn. Mẹhe ma yin vivasudo to yé mẹ lẹ (di apajlẹ, Gibeọninu lẹ [Jọṣ 9]) lẹzun afanumẹ Islaelivi lẹ tọn. To owhe kanweko lẹ godo, dẹ̀hodo lọ sọ mọ hẹndi dogọ to whenue visunnu Ham tọn Kenani sin kúnkan lẹ wá lẹzun mẹmẹglọ Medo-Pẹlsia, Grèce po Lomu po tọn, yèdọ huhlọn aihọn tọn he wá sọn kúnkan Jafẹti tọn mẹ lẹ.
it-2-F 403 huk. 4
Nimlọdi
Ahọluduta Nimlọdi tọn bẹjẹeji po tòdaho Babẹli, Elẹki, Akadi po Kalne tọn lẹ po, to aigba Ṣinali tọn ji. (Jen 10:10) Enẹwutu, e yọnbasi dọ uwọ wẹ deanana tito tòdaho Babẹli po atọ̀họ̀ etọn gbigbá po tọn. Linlẹn ehe sọ sọgbe hẹ nuhe otàn Ju lẹ tọn dọ. Josèphe wlan dọmọ: “Vudevude [Nimlọdi] jẹ kọgbidina gbẹtọ lẹ ji po linlẹn lọ po dọ aliho dopo gee nado de budisi Jiwheyẹwhe tọn sẹ̀ sọn ahun yetọn mẹ wẹ nado hẹn yé do aṣẹpipa etọn glọ. E sìn-adán nado yiahọsu to Jiwheyẹwhe go eyin Ewọ sọ tẹnpọn nado hẹn singigọ de wá aigba ji; bo dọ dọ emi na gbá atọ̀họ̀ blibata de he singigọ lọ ma gán plá bo na gbọnmọ dali yiahọsu do tọgbo yetọn he yin vivasudo lẹ tamẹ. Mẹsusu wẹ yiwanna linlẹn [Nimlọdi] tọn ehe, bo tẹkudeji dọ taliliaina Jiwheyẹwhe nọ hẹnmẹ zun kanlinmọ; enẹwutu yé magbe nado gbá atọ̀họ̀ lọ . . . bọ tito lọ jẹ nukọnyi ji po awuyiya po.”—Antiquités judaïques, I, 114, 115 (IV, 2, 3).