Alọdlẹndonu Nuplọnwe Opli Gbẹzan po Lizọnyizọn po Tọn
© 2023 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
1er-7 JANVIER
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | JOBU 32-33
Nọ Miọnhomẹna Mẹhe to Ayimajai mẹ Lẹ
it-1-F 724 huk. 19
Elihu
Elihu ma nọ homẹnukuntapọn, mọ e ma nọ na pipà oklọ tọn mẹdepope. E kẹalọyi dọ taidi Jobu, okò wẹ yè yí do basi emi lọsu bọ Ganhunupotọ lọ wẹ dá emi. Elihu ma lẹn paali nado dobu homẹ na Jobu, amọ́ e dọhona ẹn taidi họntọn nugbo de bo ylọ yinkọ etọn, yèdọ nude he Elifazi, Bildadi kavi Zofali ma wà.—Job 32:21, 22; 33:1, 6.
Be Hiẹ Nọ Pọ́n Madogán Gbẹtọvi lẹ Tọn Hlan Dile Jehovah Nọ Wà Do Ya?
8 Mí sọgan do awuvẹmẹ hia mẹmẹsunnu mítọn dogọ eyin mí nọ flindọ yajiji he azọ̀n nọ hẹnwa, pọninọ hẹ hagbẹ whẹndo tọn he klan to sinsẹ̀n-liho lẹ, kavi apọṣimẹ sinsinyẹn ko zọ́n bọ delẹ to mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu vivẹ́ mítọn lẹ po mẹ yin madogánnọ. Mílọsu sọgan wá tin to ninọmẹ dopolọ mẹ to gbèdopo. Whẹpo Islaelivi he ko yin wamọnọ podọ madogánnọ to aigba Egipti tọn ji lẹ nado biọ Aigba Pagbe tọn ji, Jehovah flinnu yé ma nado “hẹn ayiha [yetọn] sinyẹn” gando mẹmẹsunnu yetọn he to yaji lẹ go. Jehovah donukun dọ yé ni nọ pọ́n wamọnọ lẹ hlan taidi mẹhe yé dona gọalọna.—Deut. 15:7, 11; Lev. 25:35-38.
9 Kakati nado nọ dawhẹna mẹhe to pipehẹ ninọmẹ sinsinyẹn lẹ kavi vẹnudo yé, mí dona nọ miọnhomẹna yé to gbigbọ-liho. (Job 33:6, 7; Mat. 7:1) Di apajlẹ: To whenue mẹhe to zokẹkẹ kùn de basi asidan bo yin zize yì dotowhé, be doto lẹ nọ tẹnpọn nado yọnẹn eyin ewọ wẹ zọ́n bọ asidan lọ do jọ ya? Lala, yé nọ yawu penukundego. Mọdopolọ, eyin yisenọ hatọ de lẹzun madogánnọ na nuhahun mẹdetiti tọn lẹ wutu, yanwle mítọn tintan wẹ nado gọalọna ẹn to gbigbọ-liho.—Hia 1 Tẹsalonikanu lẹ 5:14.
10 Eyin mí yí sọwhiwhe do lẹnnupọndo ninọmẹ mẹmẹsunnu mítọn lẹ tọn ji, mí sọgan mọ madogán yetọn to aliho devo mẹ. Lẹnnupọndo mẹmẹyọnnu susu he to pipehẹ nukundiọsọmẹ to whẹndo mẹ na owhe susu lẹ ji. Nukunmẹ yetọn sọgan do awubla po madogán po hia, ṣogan be yé ma nọ do yise po linsinsinyẹn ayidego tọn po hia ya? Eyin hiẹ mọ onọ̀ godoponọ de he nọ yì opli lẹ po ovi etọn lẹ po to gbesisọ mẹ, be yise po gbemima etọn po ma nọ yinuwado jiwe ya? Podọ etẹwẹ dogbọn jọja aflanmẹ lẹ he nọ tẹdo nugbo lọ go mahopọnna nuyiwadomẹji ylankan he yé nọ pehẹ to wehọmẹ lẹ dali? Whiwhẹ na gọalọna mí nado mọdọ mẹhe taidi madogánnọ lẹ sọgan yin “adọkunnọ to yise mẹ” dile mẹhe ninọmẹ yetọn pọnte to ṣẹnṣẹn mítọn lẹ lọsu yin do.—Jak. 2:5.
Whetẹnu Wẹ Ojlẹ Dagbe lọ Nado Dọho?
17 Sunnu ẹnẹtọ he wá dla Jobu pọ́n wẹ Elihu, he yin hẹnnumẹ Ablaham tọn de. E dotoai dile Jobu po sunnu atọ̀n diẹ lẹ po to hodọ. E họnwun dọ ewọ yí sọwhiwhe do na ayidonugo nuhe dọ yé te lẹ, na e wá penugo nado na ayinamẹ delẹ Jobu to aliho he do mẹtọnhopọn hia bo ka to tlọlọ mẹ, ehe gọalọna Jobu nado vọ́ nulẹnpọn etọn jlado. (Jobu 33:1, 6, 17) Yanwle tangan Elihu tọn wẹ nado pagigona Jehovah, e ma yin na ede kavi mẹdevo depope gba. (Jobu 32:21, 22; 37:23, 24) Mí plọn sọn apajlẹ Elihu tọn mẹ dọ ojlẹ de tin nado nabọẹ bo dotoai. (Jak. 1:19) Mí sọ plọn dọ whenue mí to ayinamẹ na, ojlo tangan mítọn dona yin nado gbògbéna Jehovah, e ma yin na mídetiti.
18 Mí sọgan dohia dọ mí yọ́n pinpẹn nunina hodidọ tọn, eyin mí nọ hodo ayinamẹ he Biblu na gando whenue mí dona dọho po lehe mí na wàmọ do po go. Ahọlu Sọlomọni nuyọnẹntọ lọ yin gbigbọdo nado wlan dọmọ: “Kẹdẹdi atin-sinsẹ́n pọmu sika tọn to núzinzan fataka tọn mẹ, mọ wẹ ohó he yin didọ to ojlẹ he sọgbe mẹ te do niyẹn.” (Howh. 25:11) Eyin mí nọ yí sọwhiwhe do dotoaina nuhe mẹdevo lẹ to didọ gọna linlẹn yetọn whẹpo do dọho, hogbe mítọn lẹ sọgan taidi atin-sinsẹ́n pọmu sika tọn enẹlẹ—he họakuẹ bosọ nọ yọnwhanpẹ. Enẹgodo, vlavo mí dọho vude kavi susu, nuhe mí dọ na jlọ mẹdevo lẹ dote, podọ homẹ Jehovah tọn na hùn do mí go. (Howh. 23:15; Efe. 4:29) Aliho dagbe hugan lọ niyẹn nado dohia Jiwheyẹwhe dọ mí yọ́n pinpẹn nunina ehe tọn!
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
To Dindọnsẹpọ Jehovah Zọnmii
10 Mọdopolọ, nuhe sọgbe wẹ e yin dọ awusọhia mítọn ni nọ duahunmẹna mí. Ṣigba, e ma yin dandan dọ mí ni nọ yí amasin lẹ kavi nusisá lẹ zan na ohia mẹhowhe tọn lẹ ni ma do sọawuhia to mí go blo. Ohia enẹlẹ sọgan dohia dọ mí whèwhín, jẹna yẹyi bo tindo jẹhẹnu dagbe lẹ. Di apajlẹ, Biblu dọmọ: “Jẹgbakun gigo tọn wẹ ota owhànọ, eyin yè mọ ẹn to aliho dodo tọn ji.” (Howh. 16:31) Nukun he Jehovah nọ yí do pọ́n mí niyẹn, podọ mí dona nọ dovivẹnu nado nọ pọ́n míde dile e nọ wà do. (Hia 1 Pita 3:3, 4.) Enẹwutu, be nuyọnẹnnu wẹ e yin nado kẹalọyi mẹzizẹ kavi nukunpedomẹgo dotowhé tọn he ma yin dandan tọn kavi dehe bẹ owù hẹn lẹ nado sọgan yọnwhanpẹ poun ya? “Ayajẹ OKLUNỌ tọn” wẹ asisa whanpẹ nujọnu tọn, mahopọnna owhe he mí tindo kavi obá he mẹ mí tindo agbasalilo jẹ. (Nẹh. 8:10) Aihọn yọyọ lọ kẹdẹ mẹ wẹ mímẹpo sọgan tindo agbasalilo pipé bo na vọ́ whanpẹ yọ́n taidi jọja te. (Job 33:25; Isa. 33:24) Ṣigba todin whẹ́, lẹnpọn dagbe po yise tintindo po na gọalọna mí nado gbọṣi Jehovah dè dile mí to akọndona ninọmẹ mítọn dintọn.—1 Tim. 4:8.
8-14 JANVIER
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | JOBU 34-35
Eyin Adán Gbò Homẹvọnọ
Omẹ Nankọ Wẹ Jiwheyẹwhe Yin?
Jiwheyẹwhe nọ wà nuhe sọgbe to whepoponu. Owe-wiwe lẹ dohia dọ, “E dẹn do Jiwheyẹwhe nugbo lọ nado yinuwa po kanyinylan po, yèdọ Ganhunupotọ lọ nado waylan!” (Jobu 34:10) Owhẹ̀ jijlọ wẹ Jehovah nọ dá dile Salmu-kantọ lọ dọ do dọmọ: “Na hiẹ na dawhẹ jijlọ na gbẹtọ lẹ.” (Salmu lẹ 67:4) “Ahun mẹ wẹ Jehovah nọ pọ́n,” enẹwutu, mẹdepope ma sọgan wayẹnu nado klọ ẹ, na ewọ penugo nado yọ́n nuhe yin nugbo bo dawhẹ jijlọ to whepoponu. (1 Samuẹli 16:7) Humọ, Jiwheyẹwhe nọ mọ nuyiwa mawadodo tọn po ahizi he to yìyì to aigba ji lẹpo po bo ko dopagbe dọ to zande, “mẹylankan lẹ . . . na yin sinsánsẹ sọn aigba ji.”—Howhinwhẹn lẹ 2:22.
Etẹlẹ Wẹ Na Busẹ Whenue Ahọluduta Jiwheyẹwhe Tọn Na Wá?
5 Etẹwẹ Jehovah na wà? To alọnu din, Jehovah to dotẹnmẹ hundote na mẹylankan lẹ nado lẹnvọjọ. (Isa. 55:7) Ewọ ma ko dawhẹ godo tọn na dopodopo yetọn. Mẹylankan lẹ to pọmẹ wẹ ewọ dawhẹna. Ṣigba, etẹwẹ dogbọn gbẹtọvi he gbẹ́ nado diọ lẹ dali, yèdọ mẹhe zindonukọn nado to godonọna titonu ehe kakajẹ nukunbibia daho lọ whenu lẹ? Jehovah dopà nado sukúndona mẹylankan lẹ sọn aigba ji mlẹnmlẹn. (Hia Salmu lẹ 37:10.) Mẹylankan lẹ sọgan lẹndọ whẹdida mọnkọtọn ma na gando emi go. To aihọn ehe mẹ, mẹsusu ko plọn nado nọ whlá jijọ yetọn lẹ, podọ yé nọ saba duto whẹdida lẹ ji bo ma nọ jiya kọdetọn nuyiwa yetọn lẹ tọn. (Jobu 21:7, 9) Ṣigba, Biblu flinnu mí dọmọ: “Nukun Jiwheyẹwhe tọn lẹ tin to aliho gbẹtọ tọn lẹ ji, ewọ sọ nọ mọ afọdide etọn lẹpo. Zinvlu gọ́ngọ́n kavi titli de ma tin fie ylanwatọ lẹ sọgan whlá yede do.” (Jobu 34:21, 22) Fiwhiwhlá de ma tin he Jehovah Jiwheyẹwhe ma gán mọnú jẹ. Mẹblutọ de ma sọgan flu i; mọ zinvlu gọ́ngọ́n kavi titli de ma sọgan ṣinyọnyẹ whẹho de ji sọmọ bọ huhlọn madodogbó Jiwheyẹwhe tọn ma na mọnukunnujẹemẹ kitokito. To Amagẹdọni godo, mí na pọ́n fihe mẹylankan lẹ nọ saba nọ̀, ṣigba mí ma na mọ yé. Yé na busẹ kakadoi!—Salm. 37:12-15.
Be Nuyiwa Jesu Tọn lẹ Na Hẹn We Dahli Wẹ Ya?
19 Be mí nọ pehẹ nuhahun dopolọ to egbehe ya? Gbau. Mẹsusu to egbehe wẹ nọ dahli na kadaninọ mítọn gando whẹho tonudidọ tọn lẹ go wutu. Yé nọ donukun dọ mí ni doalọ to vòbibla lẹ mẹ. Amọ́, mí yọnẹn dọ to nukun Jehovah tọn mẹ, eyin mí de gbẹtọvi de nado dugán do mí ji, be mí gbẹ́ Jehovah dai niyẹn. (1 Sam. 8:4-7) Gbẹtọ lẹ gán sọ nọ donukun dọ mí ni gbá wehọmẹ po dotowhé lẹ po bosọ wà azọ́n homẹdagbe tọn devo lẹ nado gọalọna mẹlẹ. Yé nọ gbẹ́ owẹ̀n mítọn dai, na azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ wẹ nọ duahunmẹna mí wutu, bọ e ma yin nado didẹ nuhahun he aihọn lọ to pipehẹ to alọnu lẹ.
20 Etẹwẹ gán gọalọna mí ma nado dahli? (Hia Matiu 7:21-23.) Nuhe dona nọ duahunmẹna mí hugan wẹ nado wà azọ́n he Jesu degbe etọn na mí lọ. (Mat. 28:19, 20) Mí ma dona dike gbede na whẹho paa po tonudidọ po tọn aihọn ehe tọn lẹ ni fẹayihasẹna mí. Mí yiwanna gbẹtọ lẹ bọ nuhahun yetọn lẹ sọ nọ duahunmẹna mí, amọ́ mí yọnẹn dọ, aliho dagbe hugan lọ nado gọalọna kọmẹnu mítọn wẹ nado plọnnu yé gando Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn go bosọ gọalọna yé nado jihọntọn hẹ Jehovah.
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
Dike Gbigbọ Mẹdezejo Tọn Towe Ni Nọ Hẹn Pipà Wá Na Jehovah!
3 Jehovah ma wọhẹ Elihu to whenue e kanse dọ: “Eyin hiẹ yin dodonọ, etẹwẹ hiẹ na ẹn [Jiwheyẹwhe]; etẹwẹ ewọ nọ mọyi sọn dè we?” (Jobu 35:7) Be nuhe dọ Elihu te wẹ yindọ vivẹnudido mítọn lẹ nado sẹ̀n Jiwheyẹwhe yin osin bado pápá nẹgbé ya? Paali. Nuhe dọ e te wẹ yindọ sinsẹ̀n-bibasi mítọn ma yin whẹho ma mọ ma gán tọn na Jehovah. Jehovah ma jẹdò nudepope tọn. Mí ma sọgan hẹn ẹn jẹ adọkun kavi na ẹn huhlọn dogọ. Kakatimọ, nunina de wẹ jẹhẹnu, nugopipe kavi huhlọn depope he mí tindo yin sọn Jiwheyẹwhe dè, podọ ewọ nọ na ayidonugo lehe mí nọ zan yé do.
15-21 JANVIER
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | JOBU 36-37
Dejido Opagbe Ogbẹ̀ Madopodo Tọn He Jiwheyẹwhe Do Go
w15-F 1/10 13 huk. 1-2
Be Mí Gán Mọ Jiwheyẹwhe Nugbo Ya?
JIWHEYẸWHE TIN TẸGBẸ: Biblu plọn mí dọ Jiwheyẹwhe tin “sọn madopodo jẹ madopodo.” (Salmu lẹ 90:2) To hogbe devo mẹ, Jiwheyẹwhe ma tindo bẹjẹeji mọ e ma na do vivọnu. To pọndohlan gbẹtọvi tọn mẹ, “sọha owhe etọn tọn zẹ̀ nuhe yè sọgan mọnukunnujẹemẹ go.”—Jobu 36:26.
Ale he enẹ na hẹnwa na we: Jiwheyẹwhe dopà dọ emi na na we ogbẹ̀ madopodo eyin a wá yọ́n emi nugbonugbo. (Johanu 17:3) Nawẹ mí gán dejido opagbe enẹ go gbọn, eyin Jiwheyẹwhe lọsu ma na tin kakadoi? “Ahọlu madopodo” lọ kẹdẹ wẹ sọgan de opà mọnkọ.—1 Timoti 1:17.
Be A Nọ Yọ́n Pinpẹn Nuhe Jiwheyẹwhe Na We lẹ Tọn Ya
6 Osin tin to aigba ji na planẹti mítọn dẹn do owhè dile e jẹ do pẹẹ wutu. Eyin e ko sẹpọ owhè vude hú lehe e te wẹ, osin lẹpo wẹ na hú, podọ aigba na hùnmiyọ́n gláglá bọ gbẹninọ ma na yọnbasi to e ji. Podọ eyin aigba ko dẹn do owhè vude dogọ wẹ, osin lẹpo wẹ na sinyẹn, bọ aigba lọ blebu na taidi osin-agó blibata de. Na Jehovah ze aigba do fie yọ́n hugan lọ wutu, lilẹpe osin he to aigba ji lẹ tọn nọ hẹn gbẹninọ yọnbasi. Yozò owhè tọn nọ hẹn osin he to ohù po asisa osin tọn devo lẹ po mẹ hùnmiyọ́n, sọmọ bọ osin ehelẹ nọ tì taidi azọ̀ bo nọ wá lẹzun aslọ lẹ to agahomẹ. To owhe dopodopo mẹ, osin litli livi susu lẹ wẹ owhè nọ hẹn nado tì yiaga taidi azọ̀. Osin ehelẹ nọ nọ̀ agahomẹ na nudi azán ao whẹpo do nọ ja taidi jikun kavi osin-agó. Enẹgodo, osin lọ lẹ sọ nọ lẹkọyi ohù kavi asisa osin tọn devo lẹ mẹ, bọ lilẹpe osin tọn lọ nọ gọ̀ bẹ. Aliho dagbe he mẹ lilẹpe osin tọn ehe yin awuwlena te bo nọ zindonukọn madoalọte, dohia dọ Jehovah yin nuyọnẹntọ podọ huhlọnnọ.—Jobu 36:27, 28; Yẹwh. 1:7.
Nọ Hẹn Todido Klistiani Tọn Towe Lodo
16 Todido ogbẹ̀ madopodo tọn mítọn yin nunina họakuẹ de sọn Jiwheyẹwhe dè. Mí to nukọnpọnhlan sọgodo jiawu de, yèdọ dehe mí kudeji dọ e ma na gblá. E taidi húnsingàn de na mí, he nọ hẹn mí dote sọmọ bọ mí gán doakọnna whlepọn lẹ, homẹkẹn, bo tlẹ sọ pannukọn okú. E taidi ogangbakun de na mí, bo nọ basi hihọ́na linlẹn mítọn lẹ sọmọ bọ mí gán gbẹ́ nuhe ma sọgbe lẹ dai bo tẹdo nuhe sọgbe go. Todido sinai do Biblu ji mítọn nọ dọ̀n mí sẹpọ Jiwheyẹwhe dogọ, podọ e nọ dohia mí oba he mẹ ewọ yiwanna mí jẹ. Mí nọ mọ ale susu yí eyin mí hẹn todido mítọn họnwun bosọ hẹn ẹn lodo.
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
it-1-F 503 huk. 5
Hodọdopọ
Aliho susu mẹ wẹ linlin po nudọnamẹ lẹ po nọ saba yì sọn mẹde ji jẹ mẹde ji te to otò hohowhenu tọn he go Biblu donù lẹ mẹ. To paa mẹ, onù wẹ yè nọ saba yí do na linlin nue jọ to otò lọ mẹ kavi dehe jọ to tògodo lẹ tọn. (2Sa 3:17, 19; Job 37:20) Gbejizọnlinzintọ he nọ saba zọnpọ hẹ ogbẹ́ gbejizọnlinzinzin tọn devo lẹ nọ má linlin he yé sè sọn fidindẹn lẹ to whenue yé nọte to tòdaho lẹ mẹ kavi to fidevo lẹ to aliji, na núdùdù, osin po nudevo he yé do hudo etọn lẹ po wutu. Fie otò Palestine tọn te do Asie, Afrique po Europe po zọ́n bọ susu mẹhe zingbejizọnlin jei fidindẹn kavi mẹhe gọ̀ sọn fidindẹn lẹ tọn nọ gbọn finẹ wayi. Enẹwutu, mẹhe nọ nọ̀ Palestine lẹ sọgan nọ sè onú ayidego tọn he jọ to tògodo lẹ po awubibọ po. Yè gán sè nue jọ to otò lọ mẹ kavi to tògodo lẹ to ahi tòdaho lọ tọn lẹ mẹ.
AWUWIWLENA LIZỌNYIZỌN KUNNUDEGBE TỌN
ijwfq 57 huk. 5-15
Etẹwẹ Jọ Do Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ Go to Nujijọ Mẹsusu Hùhù Dopọ Ji Tọn lọ Whenu?
Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yin homẹkẹndo na yé magbe nado tẹdo nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ go wutu. Eyin gandudu Nazi tọn biọ to Kunnudetọ lẹ si nado wà nude he Biblu ma kẹalọyi, Kunnudetọ lẹ nọ gbẹ́ nado wàmọ. Nudide yetọn wẹ nado nọ “setonuna Jiwheyẹwhe taidi ogán kakati nido yin gbẹtọ lẹ.” (Owalọ lẹ 5:29) Pọ́n adà awe delẹ he mẹ yé de nado wàmọ te.
1. Kadaninọ mlẹnmlẹn na tonudidọ. Dile Kunnudetọ lẹ nọ wà do to otò lẹpo mẹ to egbehe, Kunnudetọ Jehovah tọn he nọgbẹ̀ to gandudu Nazi tọn whenu lẹ ma doalọ paali to whẹho tonudidọ tọn lẹ mẹ. (Johanu 18:36) Enẹwutu, yé nọ gbẹ́ nado
● Wà awhànzọ́n kavi doalọ to nuwiwa depope he nọgodona awhàn mẹ.—Isaia 2:4; Matiu 26:52.
● De ovò kavi biọ pipli Nazi tọn lẹ mẹ.—Johanu 17:16.
● Dọnudo ohia tonudọgbẹ́ Nazi tọn kavi dawhá dọ “Heil Hitler!”—Matiu 23:10; 1 Kọlintinu lẹ 10:14.
2. Sinsẹ̀n-bibasi yetọn hlan Jiwheyẹwhe. Mahopọnna dọ yè dosẹ́n na Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ gando sinsẹ̀n-bibasi yetọn go, yé zindonukọn nado nọ
● Pli dopọ nado nọ hodẹ̀ bo sẹ̀n Jiwheyẹwhe.—Heblu lẹ 10:24, 25.
● Lá owẹ̀n Biblu tọn bosọ má owe he sinai do Biblu ji lẹ.—Matiu 28:19, 20.
● Do homẹdagbe hia kọmẹnu yetọn lẹ, kakajẹ mẹhe yin Juvi lẹ ji.—Malku 12:31.
● Tẹdo yise yetọn go, bo ma nọ yigbe nado doalọ kandai he na dohia dọ yé gbẹ́ nuyise yetọn lẹ dai de mẹ.—Malku 12:30.
Weyọnẹntọ Robert Gerwarth wá tadona kọ̀n dọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ wẹ yin “pipli dopo gee he yin homẹkẹndo to gandudu Reich Atọ̀ntọ Hitler tọn whenu na nuyise sinsẹ̀n yetọn tọn lẹ poun wutu.” Gàntọ hatọ he nọ opá yasanamẹ tọn mẹ hẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ yí nukun nujọnu tọn do pọ́n yé na gbemima yetọn he go yé tẹdo wutu. Gàntọ he wá sọn Autriche de dọmọ: “Yé ma nọ yì awhàn. Yé nọ wleawufo nado kú kakati nado yì hù mẹdevo.”
GBẸZAN KLISTIANI TỌN
km 11/06 3
Nawẹ Yẹn Dona Basi Nudide Gando Nugonu Pẹvi Ohùn Tọn lẹ Gọna Nukunpedomẹgo Dotowhé Tọn He Bẹ Ohùn Yẹnlọsu-Titi Tọn Hẹn Go Gbọn?
Biblu degbena Klistiani lẹ nado “joagọ sọn . . . ohùn kọ̀n.” (Owalọ 15:20) Enẹwutu wẹ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ mado nọ kẹalọyi ohùn blebu didó kavi nugonu tangan ẹnẹ ohùn tọn lẹ heyin nugonu vẹẹ ohùn tọn lẹ, nugonu wewe ohùn tọn lẹ, plaquettes, po plasma po. Yé ma sọ nọ na ohùn kavi sẹ̀ ohùn yedetiti tọn lẹ do nado wá yin didó gba.—Lev. 17:13, 14; Owalọ 15:28, 29.
Etẹwẹ nugonu pẹvi ohùn tọn lẹ yin, podọ naegbọn yizan yetọn do yin whẹho he Klistiani dopodopo dona basi nudide na?
Nugonu pẹvi ohùn tọn lẹ nọ wá sọn nugonu tangan ẹnẹ ohùn tọn he yin gbigbà do flinflin lẹ mẹ. Di apajlẹ, mí sọgan mọ nuhe bọdego ehelẹ sọn plasma he yin dopo to nugonu tangan ẹnẹ ohùn tọn lẹ mẹ: osin, nudi 91 to kanweko ji; onú dojó agbasa mẹ tọn [protéine], taidi albumine, globuline, fibrinogène, nudi 7 to kanweko ji; po nugonu flinflin devo lẹ po, taidi nutriment, hormone, ozi lẹ, vitamine, dihónu lẹ, électrolyte, nudi 1,5 to kanweko ji.
Be gbedide lọ nado joagọ sọn ohùn kọ̀n sọ bẹ nugonu pẹvi ohùn tọn lẹ hẹn ya? Mí ma sọgan dọ. Biblu ma na mí anademẹ tangan lẹ do nugonu pẹvi ohùn tọn lẹ ji gba. Na nugbo tọn, susu nugonu pẹvi ohùn tọn lẹ wẹ nọ yin didesọn ohùn he nọ yin nina na lẹndai amasinzọnwiwa tọn lẹ mẹ. Klistiani dopodopo wẹ dona basi nudide he sinai do ayihadawhẹnamẹnu etọn ji vlavo nado kẹalọyi kavi gbẹ́ yizan nugonu ehelẹ tọn to amasinzọn-liho.
Lẹnnupọndo kanbiọ he bọdego ehelẹ ji to whenuena hiẹ to nudide mọnkọtọn lẹ basi: Be yẹn mọnukunnujẹemẹ dọ eyin yẹn gbẹ́ nado kẹalọyi nugonu pẹvi ohùn tọn lẹpo, ehe na zẹẹmẹdo dọ yẹn ma na kẹalọyi amasin delẹ taidi dehe nọ hoavùn sọta owánvu po azọ̀n lẹ po kavi dehe nọ gọalọ nado doalọtena hùndidi ya? Be yẹn sọgan basi zẹẹmẹ nuhewutu yẹn do gbẹ́ kavi kẹalọyi nugonu ohùn tọn wunmẹ delẹ na doto de ya?
22-28 JANVIER
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | JOBU 38-39
Be A Nọ Yí Whenu Do Pọ́n Nudida lẹ Ya?
Be A Na Jlo Nado Nọtepọn Jehovah Ya?
7 To whenue Biblu to zẹẹmẹ bayi gando lehe Jehovah wleawuna aigba do go, e donù “dogbó etọn lẹ” he yin dide, “dodonu etọn lẹ” he yin tùntùn ai po “zannu họ̀gosu tọn etọn” he yin dido po go. (Jobu 38:5, 6) Ewọ tlẹ yí whenu do gbadopọnna azọ́n etọn. (Jen. 1:10, 12) Be a gán yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe e ṣí na angẹli lẹ dile yé mọ nuhe Jehovah to didá lẹ debọdo-dego ya? Lehe enẹ na ko hẹn awuvivi wá na yé do sọ! Etlẹ wá jẹ fide bọ yé jẹ “awhá pipà tọn do” ji. (Jobu 38:7) Etẹwẹ enẹ plọn mí? E yí owhe fọtọ́n susu lẹ to Jehovah si nado dotana azọ́n nudida tọn etọn lẹ, amọ́ whenue e pọ́n nuhe e yí sọwhiwhe do dá lẹpo, e dọ gando yé go dọmọ: Yé “yọ́n tlala.”—Jen. 1:31.
Fọnsọnku Nọ Do Owanyi, Nuyọnẹn po Homẹfa Jiwheyẹwhe Tọn po Hia
2 Jẹnukọn whẹ́, Jehovah dá azọ́nwatọ hatọ de, yèdọ Jesu. Enẹgodo, gbọn Visunnu etọn tintan ehe gblamẹ, “nudevo lẹpo yin didá,” kakajẹ angẹli livi susu lẹ ji. (Kol. 1:16) Homẹ Jesu tọn hùn nado wazọ́n dopọ hẹ Otọ́ etọn. (Howh. 8:30) Podọ angẹli he yin visunnu Jiwheyẹwhe tọn lẹ lọsu tindo whẹwhinwhẹ́n nado jaya. Yé yí nukun do mọ whenue Jehovah po Azọ́nwatọgan etọn Jesu po dá olọn lẹ po aigba lọ po. Nawẹ angẹli lọ lẹ yinuwa gbọn? Yé “to awhá pipà tọn do” whenue aigba yin didá, podọ ayihaawe ma tin dọ yé zindonukọn nado to Jehovah pà, dile yé to mimọ azọ́n nudida tọn etọn dopodopo, kakajẹ anazọ́n godo tọn etọn ji, yèdọ gbẹtọvi lẹ. (Jobu 38:7; Howh. 8:31) Dopodopo nudida ehelẹ tọn do owanyi po nuyọnẹn Jehovah tọn po hia.—Salm. 104:24; Lom. 1:20.
Nọ Plọnnu Dogọ Gando Jehovah Go Gbọn Nudida Etọn lẹ Gblamẹ
8 Jehovah jẹna jidedomẹgo mítọn. Jehovah gọalọna Jobu nado hẹn jidide etọn to Ewọ mẹ jideji. (Jobu 32:2; 40:6-8) To whenue Jiwheyẹwhe to hodọdopọ hẹ Jobu, E donù nudida susu lẹ go, ehe bẹ sunwhlẹvu lẹ, aslọ po abì lẹ po hẹn. Jehovah sọ dọho gando kanlin lẹ go, taidi oyìn gbémẹ tọn po osọ́ po. (Jobu 38:32-35; 39:9, 19, 20) Ehe lẹpo yin kunnudenu lọ dọ gbọnvona dọ Jiwheyẹwhe do huhlọn he jiawu, e sọ tindo owanyi po nuyọnẹn daho po. Hodọdopọ ehe zọ́n bọ Jobu wá dejido Jehovah go hugan gbede pọ́n. (Jobu 42:1-6) Mọdopolọ, whenue mí plọnnu gando nudida lẹ go, yé nọ flinnu mí dọ Jehovah tindo nuyọnẹn po huhlọn po tlala hugan mí. Humọ, ewọ gán hẹn whlepọn mítọn lẹpo wá vivọnu podọ e nasọ wàmọ. Nugbo ehe gán hẹn jidide mítọn to ewọ mẹ sinyẹn deji.
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
it-2-F 122 huk. 6-7
Osẹ́n-Namẹtọ
Jehovah Wẹ Osẹ́n-Namẹtọ. Na nugbo tọn, Jehovah wẹ Osẹ́n-namẹtọ nugbo dopo gee lọ to wẹkẹ lọ mẹ. Ewọ dè wẹ osẹ́n jọwamọ tọn he nọ deanana nudida he ma tindo gbọfufu (Job 38:4-38; Slm 104:5-19) po kanlin lẹ po lẹ wá sọn. (Job 39:1-30) Podọ, na gbẹtọ yin nudida Jehovah tọn wutu, e dona setonuna osẹ́n jọwamọ tọn Jehovah tọn lẹ. Gbọnvona enẹ, na osẹ́n walọ dagbe tọn lẹ nọ deanana gbẹtọ, bọ ewọ gán nọ lẹnnupọn bosọ tindo nuhudo gbigbọmẹ tọn lẹ wutu, e ma gán dapana osẹ́n walọ dagbe tọn he Jiwheyẹwhe zedai lẹ. (Lo 12:1; 1Kọ 2:14-16) Osẹ́n Jehovah tọn sọ nọ deanana nudida gbigbọnọ lẹ, enẹ wẹ angẹli lẹ.—Slm 103:20; 2Pi 2:4, 11.
Yè ma gán doalọtena osẹ́n jọwamọ tọn Jehovah tọn lẹ. (Jel 33:20, 21) Osẹ́n Jehovah tọn he nọ deanana wẹkẹ yinukundomọ lọ lẹ hẹnai bọ yè sọgan ganjẹ yé go sọmọ bọ to adà he mẹ osẹ́n ehelẹ ko họnwun na lẹnunnuyọnẹntọ lẹ te lẹ, yé gán dọ tẹnsisẹ osun, planẹti po nudevo he to agahomẹ lẹ po tọn po gbesisọ mlẹnmlẹn po. Mẹhe tùnafọ osẹ́n jọwamọ tọn lẹ ji nọ jiya etọn to afọdopolọji. To aliho dopolọ mẹ, yè ma gán diọ osẹ́n walọ dagbe tọn Jiwheyẹwhe tọn lẹ, kàn ayiha nado dapana yé kavi gbà yé bo nọma sè họ̀họ̀ etọn. Yè nọ jiya eyin yè ma hodo osẹ́n ehelẹ dile yè nọ jiya eyin yè ma hodo osẹ́n jọwamọ tọn Etọn lẹ do, eyin e ma tlẹ yin to afọdopọlọji. “Jiwheyẹwhe ma yin mẹhe yè na vlẹ. Na nudepope he mẹde to dido, enẹ wẹ e na gbẹ̀n ga.”—Ga 6:7; 1Ti 5:24.
29 JANVIER–4 FÉVRIER
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | JOBU 40-42
Nue Numimọ Jobu Tọn Plọn Mí
“Mẹnu Wẹ Ko Yọ́n Ayiha Jehovah Tọn?”
4 Dile mí to ayihamẹlẹnpọn do nuwiwa Jehovah tọn lẹ ji, mí dona dapana ayilinlẹn lọ nado dawhẹna Jiwheyẹwhe po nujinọtedo gbẹtọvi tọn lẹ po. Ayilinlẹn ehe yin alọdlẹndo to ohó Jehovah tọn he yin kinkandai to Psalm 50:21 mẹ dọmọ: “Hiẹ sọ lẹndọ yẹn tlẹ taidi hiẹ lọsu.” E taidi nuhe weyọnẹntọ Biblu tọn de dọ to nuhe hugan owhe 175 die dọmọ: “Gbẹtọvi lẹ nọ yawu dawhẹna Jiwheyẹwhe sọgbe hẹ nujinọtedo yetọn titi lẹ bo nọ lẹndọ osẹ́n he gbẹtọ dona hodo lẹ wẹ nọ deanana Jiwheyẹwhe.”
5 Mí dona tin to aṣeji ma nado dike nujinọtedo po ojlo mítọn titi lẹ po ni deanana pọndohlan he mí tindo gando Jehovah go. Naegbọn ehe do yin nujọnu? Na dile mí to Owe-wiwe lẹ plọn, e sọgan taidi dọ delẹ to nuyiwa Jehovah tọn lẹ mẹ ma sọgbe sọn pọndohlan he tindo dogbó, podọ he yin mapenọ mítọn mẹ. Islaelivi hohowhenu tọn lẹ jai jẹ aliho nulẹnpọn tọn mọnkọtọn mẹ bo wá tadona agọ̀ kọ̀n gando nuyiwa Jehovah tọn lẹ hẹ yé go. Doayi nuhe Jehovah dọna yé go dọmọ: “Ganṣo mìwlẹ dọmọ, Aliho OKLUNỌ tọn ma yin jijlọ gba. Sè dinvie, hiẹ owhé Islaeli tọn E: Be aliho ṣie ma yin jijlọ gba? Be aliho mìwlẹ tọn lẹ ma wẹ yin majlọ?”—Ezek. 18:25.
6 Onú dopo he sọgan gọalọna mí nado dapana nuṣiwa lọ nado yí nujinọtedo mítọn titi lẹ do dawhẹna Jehovah wẹ nado yọnẹn dọ pọndohlan mítọn tindo dogbó podọ to whedelẹnu ma nọ sọgbe paali. Job dona plọn nugbo ehe. To whenue Job to yaji, e jẹflumẹ bo lẹzun ṣejannabinọ jẹ obá de mẹ. E wọnji whẹho he yin nujọnu hugan lẹ go. Ṣigba, Jehovah gbọn owanyi dali gọalọna ẹn nado hẹn pọndohlan etọn gbloada. Jehovah dohia dọ nukunnumọjẹnumẹ Job tọn tindo dogbó gbọn kanbiọ voovo he hugan 70 kinkanse Job dali, ehe Job ma sọgan na gblọndo yetọn. Job whiwhẹ ede bo jla pọndohlan etọn do.—Hia Job 42:1-6.
Ze Ayiha Towe Do Whẹho Titengbe lọ Ji
12 To whenuena e yindọ Jobu ko doakọnna whlepọn sinsinyẹn mọnkọtọn, be ayinamẹ tlọlọ he Jehovah na ẹn dohia dọ e ma hò etọn pọ́n wẹ ya? Jiwheyẹwhe ma yin mẹtọnmahopọntọ podọ Jobu ma lẹnmọ. Mahopọnna yajiji Jobu tọn, ewọ wá jẹ hogbe pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn tọn lẹ zan ji to godo mẹ. E tlẹ dọ dọ: “Yẹn gọ̀ ohó he yẹn ko dọ lẹ bẹ, podọ yẹn lẹnvọjọ to kọ́gudu po afín po mẹ.” Kọdetọn he ayinamẹ Jehovah tọn he to tlọlọ bo ka gọ́ na homẹmimiọn tindo niyẹn. (Jobu 42:1-6) Amọ́ jẹnukọnna enẹ, Jobu ko mọ ayinamẹ yí sọn jọja Elihu dè nado jla pọndohlan etọn do. (Jobu 32:5-10) To whenue Jobu ko kẹalọyi wọhẹ Jiwheyẹwhe tọn bo ko jla pọndohlan etọn do godo, Jehovah pà nugbonọ-yinyin etọn to whlepọn glọ to mẹdevo lẹ nukọn.—Jobu 42:7, 8.
“Ze Todido Towe Do Jehovah Mẹ”
17 Jobu yin dopo poun to devizọnwatọ Jehovah tọn he yin adọgbotọ bosọ yin huhlọnnọ to whlepọn sinsinyẹn lẹ whenu lẹ mẹ. To wekanhlanmẹ apọsteli Paulu tọn hlan Heblu lẹ mẹ, e donù mẹsusu devo lẹ go bo ylọ yé dọ “aslọ daho kunnudetọ lẹ tọn” de. (Heb. 12:1) Yemẹpo wẹ jugbọn whlepọn he kàn dẹpẹ biọ lẹ mẹ, ṣogan yé hẹn nugbonọ-yinyin yetọn na Jehovah go to gbẹzan yetọn blebu mẹ. (Heb. 11:36-40) Be akọndonanu po azọ́n sinsinyẹn yetọn po yin ovọ́ wẹ ya? E họnwun dọ lala wẹ yin gblọndo lọ! Dile etlẹ yindọ yé ma mọ hẹndi opagbe Jiwheyẹwhe tọn lẹpo tọn to gbẹwhenu yetọn, yé zindonukọn nado ze todido yetọn do Jehovah mẹ. Podọ, na yé kudeji dọ emi do nukundagbe Jehovah tọn wutu, yé deji dọ emi na yí nukun emitọn do mọ whenue opagbe lọ lẹ na mọ hẹndi. (Heb. 11:4, 5) Apajlẹ yetọn gán hẹn gbemima mítọn lodo nado zindonukọn bo nọ ze todido mítọn do Jehovah mẹ.
18 To egbehe, mí to gbẹnọ to aihọn de he fọ́n bo to yinylan deji mẹ. (2 Tim. 3:13) Satani na zindonukọn nado to omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ whlé pọ́n. Mahopọnna nuhahun he to nukọn ja lẹ, mì gbọ mí ni magbe nado nọ wazọ́n sinsinyẹn na Jehovah, bo deji dọ “mí ko ze todido mítọn sinai do Jiwheyẹwhe ogbẹ̀nọ lọ ji.” (1 Tim. 4:10) Nọ flindọ ahọsumẹ he Jiwheyẹwhe na Jobu dohia dọ “Jehovah tindo owanyi sisosiso bosọ yin lẹblanunọ.” (Jak. 5:11) Mì gbọ mílọsu ni hẹn nugbonọ-yinyin mítọn na Jehovah go, bo deji dọ ewọ na suahọ “mẹhe to dindin in vẹkuvẹku lẹ.”—Hia Heblu lẹ 11:6.
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
it-2-F 344 huk. 2
Mẹṣanko
Jobu yin dawe dodonọ de he hẹn tenọgli go mahopọnna mẹṣanko sinsinyẹn. Amọ́, e wá wleawuna pọndohlan he ma sọgbe bosọ ṣì nude wà, bọ yè jla pọndohlan etọn do. Elihu dọ gando ewọ go dọmọ: “Mẹdevo tẹwẹ taidi Jobu he nọ nù vlẹko taidi osin?” (Job 34:7) Jobu mọ ede di dodonọ hugan Jiwheyẹwhe bo pagigona dodowiwa edetiti tọn hugan Jiwheyẹwhe tọn. (Job 35:2; 36:24) To whenue họntọn atọ̀n Jobu tọn lẹ to ṣinṣàn ẹn kò sinsinyẹn, ewọ mọdọ emi ṣanko wẹ yé te, e ma yin Jiwheyẹwhe. To linlẹn de mẹ, Jobu taidi mẹhe joawuna vlẹko po mẹṣanko po bo mọ awuvivi to e mẹ, taidi dọ e to osin vivi de nù wẹ nkọ. To nukọn mẹ, Jiwheyẹwhe wá dohia Jobu dọ (to popolẹpo mẹ), emi go wẹ mẹṣankotọ lọ lẹ to hodọdo. (Job 42:7) Mọdopolọ, to whenue Islaelivi lẹ biọ ahọlu de, Jehovah dọna yẹwhegán Samuẹli dọmọ: “E ma yin hiẹ wẹ yé gbẹdai gba, ṣigba yẹn wẹ yé gbẹdai taidi ahọlu yetọn.” (1Sa 8:7) Podọ, Jesu dọna devi etọn lẹ dọmọ: “Akọta lẹpo na gbẹwanna mì [e ma yin na mìtọn wutu, ṣigba] na oyín ṣie tọn wutu.” (Mt 24:9) Onú ehelẹ hinhẹn do ayiha mẹ na gọalọna Klistiani de nado doakọnna mẹṣanko po pọndohlan dagbe po bo wá pegan nado mọ ale de yí na akọndonanu etọn.—Luk 6:22, 23.
5-11 FÉVRIER
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | SALMU LẸ 1-4
Nọ Adà Ahọluduta Jiwheyẹwhe Tọn Mẹ
‘Yẹn Na Whàn Akọta Lẹpo’
8 Nawẹ gbẹtọ lẹ nọ yinuwa gando owẹ̀n ehe go gbọn? Suhugan yetọn wẹ nọ gbẹ́ ẹ dai. (Hia Salmu lẹ 2:1-3.) Akọta lẹ ko to bẹwlu mẹ. Yé gbẹ́ nado kẹalọyi Gandutọ dide Jehovah tọn. Yé ma nọ pọ́n owẹ̀n Ahọluduta lọ tọn he lá mí te hlan di “wẹndagbe” de. Na nugbo tọn, gandudu delẹ tlẹ ko hẹnalọdotena azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ! Dile etlẹ yindọ susu gandutọ akọta ehelẹ tọn wẹ nọ sọalọakọ́n dọ emi nọ sẹ̀n Jiwheyẹwhe, yé ma nọ jlo dọ nudepope ni jẹ huhlọn kavi aṣẹpipa yetọn go. Enẹwutu, kẹdẹdile gandutọ azán Jesu tọn gbè tọn lẹ wà do, gandutọ egbé tọn lẹ nọ diọnukunsọ Mẹyiamisisadode Jehovah tọn bo nọ yangbé hodotọ nugbonọ etọn lẹ tọn.—Owalọ 4:25-28.
Hẹn Kadaninọ Towe Go to Aihọn He Klan Ehe Mẹ
11 Wanyina agbasanu lẹ. Eyin mí yiwanna nutindo mítọn lẹ zẹjlẹgo, e yọnbasi dọ mí na wá gbẹkọ kadaninọ mítọn go bo na jogbe to whlepọn nukọn. To Malawi, Ruth mọ bọ Kunnudetọ susu wàmọ to whenue yé yin homẹkẹndo to owhe 1970 lẹ mẹ. Ewọ flin dọmọ: “Yé ma sọgan jo gbẹzan fẹẹmẹninọ tọn yetọn do. Mẹdelẹ zọnpọ hẹ mí yì osla fibẹtado tọn he to olá de mẹ, amọ́ to nukọn mẹ, yé wá kọnawudopọ hẹ tonudọgbẹ́ lọ bo lẹkọyi whé, na yé ma jlo na doakọnna ninọmẹ sinsinyẹn lẹ to osla fibẹtado tọn lọ mẹ wutu.” To vogbingbọn mẹ, suhugan omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn wẹ gbọṣi kada, mahopọnna dọ yé pehẹ nuhahun sinsinyẹn lẹ to akuẹzinzan-liho kavi tlẹ hẹn nutindo yetọn lẹpo bu.—Heb. 10:34.
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
it-1-F 261 huk. 2-4
Ofló
Onú tlẹ́lẹ kavi apà he mẹ jinukun lẹ taidi balekun po likun po nọ nọ̀. Dile etlẹ yindọ yẹhiadonu-liho wẹ ofló nọ yin nùdego to Biblu mẹ te, nue Biblu dọ lọ lẹ do aṣa jinukun fiflé tọn he gbayipe to hohowhenu lẹ hia. To jibẹwawhé godo, nue nọ bu jinukun lọ bọ yè ma gán dù ehe masọ nọ yọ́n-na-yizan ba. Enẹwutu, e sọgbe dọ ni yin ohia nue fua, onú tata po nue yè masọ jlo ba de po tọn, yèdọ nude he yè dona de dovo na nue yin dagbe bo bẹ dlan.
Tintan whẹ́, yè nọ tùn jinukun lọ nado de e dovo na ofló lọ. Enẹgodo, yè nọ fú i bọ jẹhọn nọ bẹ ofló lọ sọyi di afínfín. (Pọ́n VANNAGE.) Nuyijlẹdonugo dagbe de wẹ ehe yin, na e do lehe Jehovah Jiwheyẹwhe nọ de atẹṣitọ lẹ sẹ̀ sọn omẹ etọn lẹ ṣẹnṣẹn do hia, gọna lehe e nọ de mẹylankan po akọta he nọ diọnukunsọ ẹ lẹ po sẹ̀ do. (Job 21:18; Slm 1:4; 35:5; Isa 17:13; 29:5; 41:15; Hos 13:3) Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn na gidi kẹntọ etọn lẹ bọ yé na busẹ dile jẹhọn nọ plọ́ ofló yì do.—Da 2:35.
Yè nọ saba bẹ ofló he masọ yọ́n-na-yizan ba ehe pli bo nọ mẹ̀ ẹn, na jẹhọn nikaa gọ̀ ẹ biọ jinukun he ko yin bibẹpli do gọnu-gọnu lọ lẹ mẹ. Mọdopolọ, Johanu Baptizitọ dọ dọdai gando vasudo he ja sinsẹ̀nnọ ylankan lẹ ji go. Jesu Klisti he yin Likun-fletọ lọ na bẹ likun lẹ pli, “ṣigba ofló lẹ wẹ e na yí miyọ́n he ma sọgan yin ṣíṣí do fiọ.”—Mt 3:7-12; Luk 3:17; pọ́n BATTAGE.
12-18 FÉVRIER
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | SALMU LẸ 5-7
Yin Nugbonọ Mahopọnna Nuyiwa Mẹdevo lẹ Tọn
Lehe Biblu Gán Na We Huhlọn Do
7 Be họntọn kavi hagbẹ whẹndo tọn de ko gbleawuna we pọ́n an? Eyin mọwẹ, a na mọaleyi sọn kandai he gando Absalọmi visunnu Ahọlu Davidi tọn go mẹ, mẹhe blu otọ́ etọn bo tẹnpọn nado hò gánzinpo yí sọn e si.—2 Sam. 15:5-14, 31; 18:6-14.
8 (1) Nọ hodẹ̀. Po kandai lọ po to ayiha mẹ, dọ numọtolanmẹ towe lẹ na Jehovah gando aliho agọ̀ he mẹ a yin nuyiwa hẹ te go. (Salm. 6:6-9) Donù whẹho tangan lọ go. Enẹgodo, biọ Jehovah dọ ni gọalọna we nado mọ nunọwhinnusẹ́n he gán deanana we dile a to vivẹnudo nado pehẹ nuhahun sinsinyẹn ehe.
Kudeji Dọ A Ko Mọ Nugbo Lọ
3 Yise mítọn ma dona sinai do owanyi Klisti tọn nkọ he omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nọ dohia ji poun. Etẹwutu? Mí ni dọ dọ yisenọ hatọ de—etlẹ yin mẹho agun tọn kavi gbehosọnalitọ de—waylando sinsinyẹn de. Kavi etẹwẹ lo eyin mẹmẹsunnu kavi mẹmẹyọnnu de wà nude he gbleawuna we? Kavi vlavo mẹde lẹzun atẹṣitọ bo nọ dọ dọ e ma yin nugbo lọ mẹ wẹ mí te. Eyin onú mọnkọ lẹ jọ, be enẹ na hẹn we dahli bọ a na doalọtena Jehovah sinsẹ̀n wẹ ya? Nuplọnmẹ lọ die: Eyin a yí Jiwheyẹwhe sè na aliho nuyiwa tọn mẹdevo lẹ tọn he go a doayi poun wutu, bọ e ma yin na a tindo haṣinṣan de hẹ Jehovah lọsu titi wutu, yise towe ma na hẹnai. Kẹdẹdile owhé de ma nọ yin gbigbá po nuyizan he ma ló sọmọ lẹ kẹdẹ po do, mọdopolọ yise towe ma dona sinai do numọtolanmẹ lẹ kẹdẹ ji, amọ́ do nugbo he dolido po pọndohlan he sọgbe lẹ po ji ga. A dona hẹn dewe kudeji dọ Biblu bẹ nugbo he gando Jehovah go lẹ hẹn.—Lom. 12:2.
4 Jesu dọ dọ mẹdelẹ na “yí ayajẹ do” kẹalọyi nugbo lọ; ṣigba yise yetọn na miọn to whlepọn lẹ whenu. (Hia Matiu 13:3-6, 20, 21.) Vlavo yé ma yọnẹn dọ nado yin hodotọ Jesu tọn, e na biọ dọ yé ni pehẹ nuhahun sinsinyẹn lẹ. (Mat. 16:24) Kavi vlavo yé nọ lẹn dai dọ eyin yè yin Klistiani, gbẹzan mẹtọn nọ vò sọn nuhahun si bo nọ gọ́ na dona lẹ kẹdẹ. Amọ́ to aihọn ylankan ehe mẹ, nuhahun lẹ ma na hán. Ninọmẹ lẹ sọgan diọ bọ mí na hẹn ayajẹ mítọn bu na ojlẹ de.—Salm. 6:6; Yẹwh. 9:11.
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
it-1-F 776 huk. 3
Yọdò
To Lomunu lẹ 3:13 mẹ, apọsteli Paulu yihodọ sọn Salmu lẹ 5:9 mẹ bo yí vẹ́go mẹylankan he nọ klọmẹ lẹ tọn jlẹdo “yọdò he to nùvo” de go. Dile oṣiọ po nue nọ gblé lẹ po nọ gọ́ yọdò he to nùvo de mẹ do, mọ wẹ mẹylankan lẹ nọ kẹ̀ vẹ́go yetọn nado dọ nue na hẹn okú wá bo hẹnmẹ flú lẹ do.—Yijlẹdo Mt 15:18-20 go.
AWUWIWLENA LIZỌNYIZỌN KUNNUDEGBE TỌN
ijwfq 64
Naegbọn Kunnudetọ Jehovah Tọn lẹ Nọ Yí Sisi Do Nọ Kada Na Hùnwhẹ Otò Tọn Lẹ?
Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ na sisi gandudu lẹ gọna ohia otò tọn yetọn lẹ. Mí ma nọ jẹagọdo mẹdevo lẹ eyin yé basi dide nado zan hodidọ he nọ do nugbonọ-yinyin na otò mẹtọn hia lẹ, nado dọnudo asia kavi ji tohàn.
Amọ́, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ bayi dide ma nado nọ doalọ to hùnwhẹ mọnkọ lẹ mẹ, na mí yise dọ e jẹagọdo nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ wutu. Mí nọ yọ́n pinpẹn etọn eyin mẹlẹ na sisi nuyise mítọn lẹ kẹdẹdile mílọsu nọ wà do na mẹhe nudide yetọn gbọnvona mítọn lẹ. To hosọ ehe mẹ, a na mọ
Etẹwẹ Biblu plọnmẹ gandego? Etẹwẹ mí nọ wà eyin osẹ́n wẹ biọ dọ mí ni doalọ to e mẹ? Be Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to tintẹnpọn nado nọgodona linlẹn pipli gbẹtọ tọn kavi tonudidọ tọn de wẹ ya? Etẹwẹ Biblu plọnmẹ gandego?
Nuplọnmẹ Biblu tọn tangan awe he bọdego lẹ ji wẹ nudide mítọn sinai do:
● Jiwheyẹwhe kẹdẹ wẹ jẹna sinsẹ̀n-bibasi mítọn. Biblu dọmọ: “Jiwheyẹwhe towe wẹ hiẹ dona nọ sẹ̀n, podọ ewọ kẹdẹ wẹ hiẹ dona nọ wà sinsẹ̀nzọn wiwe hlan.” (Luku 4:8) Hodidọ nugbonọ-yinyin na otò mẹtọn tọn lẹ po tohàn lẹ po nọ saba bẹ hogbe gbemima tọn delẹ hẹn nado dohia dọ yè ze mẹde jo na otò de mlẹnmlẹn hugan nudevo depope. Enẹwutu, nado hẹn ayihadawhẹnamẹnu dagbe de go, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ma gán nọ doalọ to hùnwhẹ mọnkọ lẹ mẹ.
Mọdopolọ, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ pọ́n nudidọ do asia hlan taidi nuyiwa sinsẹ̀n-bibasi tọn de kavi boṣiọ-sinsẹ̀n, yèdọ nuhe Biblu jẹagọdo. (1 Kọlintinu lẹ 10:14) Owe dodinnanu tọn delẹ dohia nugbo dọ ohia sinsẹ̀n-bibasi tọn wẹ asia otò tọn lẹ yin. Whenuho-kantọ lọ Carlton J. H. Hayes wlan dọ: “Asia yin ohia tangan yise tọn po nuyizan titengbe sinsẹ̀n-bibasi tọn de po na wanyina otò mẹtọn.” Daniel P. Mannix wlan gando Klistiani dowhenu tọn lẹ go dọ: “Klistiani lẹ gbẹ́ nado . . . sanvọ́ hlan yẹwhe ahọluigba [Lomu] tọn—ehe dibla yin nudopolọ to egbehe hẹ gbigbẹ́ nado dọnudo asia.”
Dile etlẹ yindọ Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ma nọ dọnudo asia, yé ma nọ vún in, ma nọ fiọ ẹ kavi yinuwa hẹ ẹ po mẹmasi po, mọ yé masọ nọ wàmọ na ohia otò tọn devo depope.
● Gbẹtọvi lẹpo wẹ sọzẹn to nukun Jiwheyẹwhe tọn mẹ. (Owalọ lẹ 10:34, 35) Biblu dọ dọ Jiwheyẹwhe “hẹn akọta gbẹtọ tọn lẹpo wá sọn mẹdopo mẹ.” (Owalọ lẹ 17:26) Na whẹwhinwhẹ́n ehe wutu, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ yise dọ e ma na sọgbe nado nọ na gigo akọ̀ tangan de kavi otò de hú devo lẹ. Mí nọ na sisi gbẹtọ wunmẹ lẹpo, mahopọnna fie yé wá sọn kavi fihe yé nọ nọ̀.—1 Pita 2:17.
Etẹwẹ mí nọ wà eyin osẹ́n wẹ biọ dọ mí ni doalọ to e mẹ? Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ma nọ diọnukunsọ aṣẹpipa gandutọ lẹ tọn. Mí yise dọ gandudu lẹ yin apadewhe “tito Jiwheyẹwhe tọn,” podọ ewọ wẹ na yé dotẹnmẹ nado tin. (Lomunu lẹ 13:1-7) Mí sọ yise dọ Klistiani lẹ dona nọ setonuna aṣẹpatọ otò tọn lẹ.—Luku 20:25. Amọ́, eyin osẹ́n otò tọn lẹ wá jẹagọdo Jiwheyẹwhe tọn lẹ lo? To ninọmẹ delẹ mẹ, e yọnbasi dọ mí ni do wekanhlanmẹ he sọgbe to osẹ́n-liho de hlan aṣẹpatọ lẹ nado biọ eyin osẹ́n lọ lẹ gán yin vivọjlado. Eyin e ma ka yọnbasi nado diọ osẹ́n lọ, Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ nọ de nado “setonuna Jiwheyẹwhe taidi ogán kakati nido yin gbẹtọ lẹ,” amọ́ mí nọ wàmọ po sisi po—Owalọ lẹ 5:29.
Be Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ to tintẹnpọn nado nọgodona linlẹn pipli gbẹtọ tọn kavi tonudidọ tọn de wẹ ya?
Lala. Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ ma nọ doalọ to whẹho he gando pipli gbẹtọ tọn kavi tonudidọ tọn depope go lẹ mẹ. Eyin mí nọ dapana hodidọ nugbonọ-yinyin na otò mẹtọn tọn, nudidọ do asia kavi tohàn jiji, e ma yin na mí yin hagbẹ tonudọgbẹ́ gufọntọ de tọn lẹ gba. Kakatimọ, mí ma nọ doalọ to hùnwhẹ enẹlẹ mẹ, na mí jlo na tẹdo nuyise mítọn he sinai do Biblu ji lẹ go wutu wẹ.
19-25 FÉVRIER
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | SALMU LẸ 8-10
‘Jehovah E, Yẹn Na Nọ Pà We’!
Wlebòna Otẹn Towe to Whẹndo Jehovah Tọn Mẹ
6 Jehovah wleawuna owhé vonọtaun de na mí. Ojlẹ dindẹn whẹpo Jehovah do dá sunnu tintan lọ, e wleawuna aigba lọ na gbẹtọvi lẹ. (Jobu 38:4-6; Jel. 10:12) Na Jehovah yin homẹdagbenọ, podọ alọtlútọ wutu, e wleawu onú dagbedagbe susugege lẹ tọn, na mí nido duvivi yetọn. (Salm. 104:14, 15, 24) To ojlẹ delẹ mẹ, e lẹnnupọndo azọ́n nudida tọn etọn ji, bo “mọdọ e yọ́n.” (Jen. 1:10, 12, 31) E doyẹyigona gbẹtọvi lẹ gbọn dotẹnmẹ nina yé nado “dugán do” nudida jiawu aigba ji tọn etọn lẹpo ji dali. (Salm. 8:6) Lẹndai Jiwheyẹwhe tọn wẹ yindọ gbẹtọvi pipé lẹ ni tindo ayajẹ dile yé to nukunpedo nujiawu ehelẹ go kakadoi. Be a nọ dopẹna Jehovah whẹwhẹ na opagbe dagbedagbe ehe ya?
Be A Nọ Yọ́n Pinpẹn Nuhe Jiwheyẹwhe Na We lẹ Tọn Ya?
10 Aliho dopo nado dohia dọ mí yọ́n pinpẹn nunina hodidọ tọn he mí tindo tọn, wẹ nado nọ basi zẹẹmẹ nuyise mítọn to Jiwheyẹwhe mẹ tọn na mẹhe e nọ paṣa dọ mí ma kẹalọyi nuplọnmẹ nulẹ-tin-yededenu tọn lẹ. (Salm. 9:1; 1 Pita 3:15) Mẹhe nọ nọgodona nuplọnmẹ enẹ lẹ na jlo dọ mí ni kẹalọyi dọ aigba po nutogbẹ̀ he to e ji lẹpo po wá gbọn kosọ dali. Eyin mí nọ yí Biblu po nuagokun he ji mí dọhodo to hosọ ehe mẹ lẹ po zan, mí sọgan yiavùnlọna Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn bo basi zẹẹmẹ nuhewutu mí do kudeji dọ Jehovah wẹ Didatọ olọn po aigba po tọn, na mẹhe jlo na dotoai lẹ.—Salm. 102:25; Isa. 40:25, 26.
Be A Yin ‘Apajlẹ de to Hodidọ mẹ’ Ya?
13 Nọ yí ahun lẹpo do jihàn. Whenue mí to ohàn Ahọluduta tọn mítọn lẹ ji, onú tintan he na nọ duahunmẹna mí wẹ ojlo mítọn nado pà Jehovah. Mẹmẹyọnnu de he nọ yin Sara nọ mọdọ emi ma yọ́n hànji sọmọ. Etomọṣo, e nọ jlo na yí ohàn do pagigona Jehovah. Enẹwutu, e mọdọ e nọ yọ́n nado wleawuna ohàn lọ lẹ sọn whégbè, kẹdẹdile e nọ wà do na adà opli lọ tọn he pò lẹ. E nọ plọn ohàn lọ lẹ, podọ e nọ dovivẹnu nado pọ́n lehe hàngbe lọ lẹ tindo kanṣiṣa hẹ hosọ he na yin hodọdeji lẹ do. E dọmọ: “Ehe gọalọna mi ma nado nọ ze ayiha do nugopipe hànjiji tọn ṣie ji gbau, amọ́ do hogbe ohàn lọ lẹ tọn ji.”
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
it-1-F 663 huk. 9
Alọvi
To yẹhiadonu-liho, Owe-wiwe lẹ dọ dọ Jiwheyẹwhe yí “alọvi” etọn lẹ do wà onú voovo lẹ. Di apajlẹ, e kàn Gbedide Ao lẹ do zannu lẹ ji (Eks 31:18; De 9:10), e wà azọ́njiawu lẹ (Eks 8:18, 19) bo dá olọn lẹ (Slm 8:3). “Alọvi” Jiwheyẹwhe tọn he yin yiyizan nado dá nulẹ to alọdlẹndo gbigbọ wiwe etọn kavi huhlọn-yido-wazọ́n etọn. Kandai Jenẹsisi tọn he gando nudida lẹ go do enẹ hia, fie e yin didọ te dọ huhlọn-yido-wazọ́n Jiwheyẹwhe tọn (ruʹach, “gbigbọ”) to yigọyigọ basi to osin nukunmẹ. (Jen 1:2) Owe-wiwe Glẹki tọn lẹ gọalọna mí nado mọnukunnujẹ yizan hogbe yẹhiadonu tọn ehe tọn mẹ ganji. Kandai Matiu tọn basi zẹẹmẹ dọ Jesu yàn aovi lẹ gbọn ‘gbigbọ wiwe Jiwheyẹwhe tọn’ gblamẹ bọ kandai Luku tọn dọ dọ gbọn “alọvi Jiwheyẹwhe tọn” gblamẹ wẹ.—Mt 12:28; Luk 11:20.
AWUWIWLENA LIZỌNYIZỌN KUNNUDEGBE TỌN
Gọalọna Nuplọntọ Towe lẹ Nado Yí Baptẹm
15 Be a flindọ yè nọ dibu pẹẹde nado lẹzun Kunnudetọ Jehovah tọn de ya? Vlavo a mọdọ emi ma na penugo gbede nado dekunnu to gbangba. Kavi vlavo a dibu dọ whẹndo kavi họntọn towe lẹ gán diọnukunsọ we. Eyin mọ wẹ, a gán mọnukunnujẹ numọtolanmẹ nuplọntọ towe tọn lẹ mẹ. Jesu dohia dọ onú mọnkọ lẹ gán dobunamẹ. Amọ́, e dotuhomẹna hodotọ etọn lẹ ma nado dike obu ni glọnalina yé nado sẹ̀n Jehovah. (Mat. 10:16, 17, 27, 28) Nawẹ Jesu gọalọna hodotọ etọn lẹ nado duto obu yetọn lẹ ji gbọn? Podọ, nawẹ a gán hodo apajlẹ etọn gbọn?
16 Nọ plọnazọ́n nuplọntọ towe vudevude nado má nuyise etọn hẹ mẹdevo lẹ. Devi Jesu tọn lẹ gán ko dibu whenue e do yé hlan nado yì dọyẹwheho. Amọ́, Jesu gọalọna yé bo dọ fie yé na dọyẹwheho te gọna nue owẹ̀n yetọn na bẹhẹn na yé. (Mat. 10:5-7) Nawẹ a gán hodo apajlẹ Jesu tọn gbọn? Nọ gọalọna nuplọntọ towe nado yọ́n fie e gán dọyẹwheho te. Di apajlẹ, kanse e eyin e yọ́n mẹde he gán mọaleyi sọn nugbo Biblu tọn tangan de pinplọn mẹ. Enẹgodo, gọalọna ẹn nado wleawuna nue e na dọ gbọn aliho he bọawu nado má nugbo Biblu tọn enẹ didohia ẹ dali. To ojlẹ sisọ mẹ, a gán bayi zepọn hẹ ẹ gbọn nue to adà lọ lẹ “Mẹdelẹ Nọ Dọ Dọ” po “Mẹde Sọgan Kanse” po glọ to owe Duvivi Ogbẹ̀ Tọn Kakadoi! mẹ yiyizan dali. Whenue a to mọwà, ze ayiha do azọ́npinplọn nuplọntọ towe nado nọ yí Biblu do na gblọndo he ma gẹdẹ lẹ po zinzin po ji.
17 Nọ gọalọna nuplọntọ towe nado nọ dejido Jehovah go. Jesu hẹn devi etọn lẹ kudeji dọ Jehovah na gọalọna yé, na Ewọ yiwanna yé wutu. (Hia Matiu 10:19, 20, 29-31.) Nọ flin nuplọntọ towe dọ Jehovah na gọalọna ewọ lọsu. A gán gọalọna ẹn nado nọ ganjẹ Jehovah go gbọn dẹ̀hiho hẹ ẹ gando yanwle etọn lẹ go dali. Franciszek he nọ nọ̀ Pologne dọ dọ: “Mẹplọntọ ṣie nọ saba donù yanwle ṣie lẹ go to odẹ̀ etọn lẹ mẹ. Whenue n’mọ lehe Jehovah na gblọndo na odẹ̀ mẹplọntọ ṣie tọn lẹ do, yẹnlọsu yawu jẹ dẹ̀ho ji. N’mọ alọ Jehovah tọn whenue n’dona biọgbè to azọ́n yọyọ ṣie mẹ nado yì opli lẹ po plidopọ daho po.”
18 Onú Biblu plọntọ mítọn lẹ tọn nọ duahunmẹna Jehovah sisosiso. E nọ yọ́n pinpẹn vivẹnu sinsinyẹn he mẹplọntọ lẹ nọ do nado gọalọna mẹlẹ nado dọnsẹpọ ewọ dogọ tọn, podọ e yiwanna yé na azọ́n he wà yé te ehe. (Isa. 52:7) Eyin a ma ko to anadena plọnmẹ Biblu de to alọnu, a gán gbẹ́ gọalọna nuplọntọ lẹ nado pegan na baptẹm, eyin a nọ hodo wẹnlatọ devo lẹ yì oplọn yetọn lẹ.
26 FÉVRIER–3 MARS
NUHỌAKUẸ LẸ SỌN OHÓ JIWHEYẸWHE TỌN MẸ | SALMU LẸ 11-15
Mọ Dewe Hlan Aihọn Yọyọ Jijọho Tọn Jiwheyẹwhe Tọn Mẹ
Nuagokun lẹ sọn Owe Tintan Psalm lẹ Tọn Mẹ
11:3—Dodonu tẹlẹ wẹ gble? Dodonu he ji ogbẹ́ gbẹtọvi tọn sinai do lẹ wẹ—yèdọ osẹ́n, titojininọ, po whẹdida dodo po. Eyin dodonu ehelẹ ma to kannukannu, bẹwlu nọ tin to gbẹtọvi lẹ ṣẹnṣẹn bọ whẹdida dodo ma nọ tin ba. To ninọmẹ mọnkọtọn lẹ mẹ, “dodonọ” dona dejido Jiwheyẹwhe go mlẹnmlẹn.—Psalm 11:4-7.
Be Danuwiwa Na Wá Busẹ sọn Aihọn Ehe mẹ Gbede Ya?
Biblu dopà dọ Jiwheyẹwhe na de danuwiwa sẹ̀ sọn aigba ji to madẹnmẹ. “Azán whẹdida tọn po vasudo omẹ jijọ-madi-Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn po” wẹ to tepọn aihọn ehe sọn Jiwheyẹwhe dè. (2 Pita 3:5-7) Danuwatọ lẹ ma nasọ sayana mẹdevo lẹ ba. Etẹwẹ sọgan hẹn mí kudeji dọ Jiwheyẹwhe jlo na yinuwa nado de danuwiwa sẹ̀?
Biblu dọmọ: Jiwheyẹwhe “gbẹwanna mẹdepope he yiwanna danuwiwa.” (Salmu lẹ 11:5) Mẹdatọ lọ yiwanna jijọho po whẹdida dodo po. (Salmu lẹ 33:5; 37:28) Enẹ wẹ zọ́n bọ e ma na jo danuwatọ lẹ do kakadoi.
Be A Na Yí Homẹfa Do Nọte sọn Ojlo mẹ Wá Ya?
15 Naegbọn Davidi do yí homẹfa do nọte sọn ojlo mẹ wá? E na mí gblọndo lọ to salmu he mẹ e kanse whla ẹnẹ te dọ: “Nawẹ e na dẹnsọ?” Nuhe e dọ die: “Na yẹn tọn, yẹn dejido owanyi nugbo towe go; yẹn na jaya to azọ́n whlẹngán tọn towe lẹ mẹ. Yẹn na jihàn hlan Jehovah, na ewọ ko dona mi susugege.” (Salm. 13:5, 6) Davidi dejido owanyi nugbo Jehovah tọn go. E yí ayajẹ do donukun whlẹngán, podọ e lẹnayihamẹpọn do lehe Jehovah ko dona ẹn susugege do ji. Mọwẹ, Davidi mọdọ emi ma nọte to ovọ́ mẹ.
Ahọluduta lọ Na Hẹn Ojlo Jiwheyẹwhe Tọn Di to Aigba Ji
16 Hihọ́. To godo mẹ, zẹẹmẹ ojlofọndotenamẹ tọn he to Isaia 11:6-9 mẹ lẹ na mọ hẹndi nujọnu tọn to gigọ́ mẹ. Sunnu, yọnnu po ovi lẹ po na tin to hihọ́ mẹ to fidepope he yé tin te to aigba ji. Nudida depope, vlavo gbẹtọ kavi kanlin, ma na nọ gbleawunamẹ. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n whenue aihọn ehe pete na lẹzun owhé towe, fie a sọgan nọ lìnsin to tọ̀sisa, tándo po ohù po mẹ te; disa gbọn osó lẹ ji; podọ dán gbọn danfafa lẹ ji matin awugblenamẹnu depope. Podọ hiẹ ma na nọ hanú eyin ozán tlẹ kú. Hogbe Ezekiẹli 34:25 tọn lẹ na mọ hẹndi, bọ e na tlẹ yọnbasi na omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nado “nọ nọ̀ danfafa ji bo nọ mlọnai to zungbo lẹ mẹ to jijọho mẹ.”
Onú Sisosiso Gbigbọmẹ Tọn Lẹ
Be Hiẹ to Adàdiọ Ya?
12 Ṣigba, e blawu dọ mẹhe go Paulu donù lẹ nkọ wẹ lẹdo mí pé. Yé nọ lẹndọ e ma sọgbe nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nujinọtedo po nunọwhinnusẹ́n lẹ po ba, podọ mẹde ma dona hẹn mẹde po huhlọn po nado wàmọ. Mẹplọntọ po mẹjitọ delẹ po ko kẹalọyi linlẹn lọ nado nọ joalọdokọji na ovi lẹ. Yé tlẹ nọ plọn ovi lẹ dọ mẹdopodopo tindo mẹdekannujẹ nado basi nudide nuhe yin dagbe po oylan po tọn na ede, podọ mẹdepope ma sọgan yọ́n nuhe yin dagbe po oylan po. Susu mẹhe tlẹ sọalọakọ́n dọ emi yin sinsẹ̀nnọ lẹ tọn nọ mọdọ emi vò nado wà nuhe emi mọdọ e sọgbe, bo ma tin to dandannu glọ nado setonuna Jiwheyẹwhe po gbedide etọn lẹ po. (Ps. 14:1) Pọndohlan ehe sọgan yin owù na Klistiani nugbo lẹ. Mẹhe ma tin to aṣeji lẹ sọgan yí nukun dopolọ do pọ́n tito yẹwhehọluduta tọn lẹ. Yé sọgan nọma tindo ojlo nado hodo tito agun tọn lẹ bo tlẹ sọgan mọhodọdo nuhe yé ma yiwanna lẹ go. Kavi yé sọgan nọma yí ahun lẹpo do kẹalọyi ayinamẹ Biblu tọn gando ayidedai, Intẹnẹt yiyizan, po afọdidona wepinplọn dahodaho lẹ po go.
GBẸZAN KLISTIANI TỌN
Kanbiọ lẹ sọn Wehiatọ lẹ Dè
Be e na sọgbe dọ Klistiani de ni tindo osò, vlavo apòmẹsò kavi dehe yè nọ zepla de, nado basi hihọ́na ede sọta mẹdevo lẹ ya?
Dile etlẹ yindọ Klistiani lẹ sọgan ze afọdide he sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe lẹ nado basi hihọ́na yede, yé nọ wàmọ to kọndopọ mẹ hẹ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ. Nunọwhinnusẹ́n ehelẹ na mí avase sọta adánwanu lẹ yiyizan, taidi apòmẹsò, osò he yè nọ zepla kavi osò wunmẹ devo lẹ, nado basi hihọ́na míde sọta mẹdevo lẹ. Lẹnnupọndo nuhe bọdego ehelẹ ji:
To nukun Jehovah tọn mẹ, ogbẹ̀—titengbe ogbẹ̀ gbẹtọvi tọn—yin onú wiwe de. Salmu-kantọ lọ Davidi yọnẹn dọ Jehovah “wẹ asisa ogbẹ̀ tọn.” (Salm. 36:9) Enẹwutu, eyin Klistiani de basi dide nado ze afọdide he sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe lẹ nado basi hihọ́na ede kavi nutindo etọn lẹ, e dona wà nuhe go e pé lẹpo nado dapana hlọnhuhu, na ewọ nikaa duhùnhọ.—Deut. 22:8; Salm. 51:14.
Dile etlẹ yindọ nuyizan susu wẹ sọgan hẹnmẹ duhùnhọ, osò uwọ nọ yawu hùmẹ hugan—vlavo to mayọnẹn mẹ kavi sọn ojlo mẹ wá. Humọ, eyin mẹgbeyantọ de—mẹhe sọgan ko to adán ji—mọdọ mẹhe pannukọn emi hẹn osò, e yọnbasi taun dọ ninọmẹ lọ ni ylan dogọ bo dekọtọn do okú mẹ na mẹde.
To whenue Jesu dọna hodotọ etọn lẹ to ozán godo tọn he e yizan to aigba ji mẹ nado hẹn ohí, e ma yin nado nọ basi hihọ́na yede wutu wẹ e do dọ mọ gba. (Luku 22:36, 38) Kakatimọ, Jesu biọ to yé si nado hẹn ohí, na e jlo na yí i zan nado plọnnu yé ma nado nọ yí adánwanu do yiavùnlọ, etlẹ yin to whenue yé pehẹ gbẹtọgun he hẹn avùnhonu lẹ. (Luku 22:52) To whenue Pita sún dopo to ohí enẹlẹ mẹ bo hú afanumẹ yẹwhenọ daho lọ tọn, Jesu gbẹnuna Pita dọmọ: “Gọ̀ ohí towe do otẹn etọn mẹ.” Enẹgodo, Jesu do nugbo dodonu tọn de hia, yèdọ nunọwhinnusẹ́n de he nọ deanana hodotọ etọn lẹ kakajẹ egbé, dọmọ: “Mẹhe ze ohí do mẹdevo ji lẹpo wẹ na dọ̀n gbọn ohí dali.”—Mat. 26:51, 52.
Sọgbe hẹ Mika 4:3, omẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ “yí ohí yetọn lẹ do tùn glepọnu podọ owhán yetọn lẹ do tùn agbogọdọẹ.” Hogbe ehelẹ he do jẹhẹnu Klistiani nugbo lẹ tọn hia tin to kọndopọ mẹ hẹ tudohomẹnamẹ gbọdo apọsteli Paulu tọn dọmọ: “Mì nọ yí oylan do suahọ oylan tọn na mẹdepope blo. . . . Eyin e yọnbasi, dile mì penugo do, mì nọ nọ̀ jijọho mẹ hẹ gbẹtọ lẹpo.” (Lom. 12:17, 18) Mahopọnna nuhahun voovo he mẹ Paulu jugbọn lẹ, etlẹ yin to whenue e tin “to owù lẹ mẹ sọn jaguda lẹ dè,” e nọgbẹ̀ sọgbe hẹ tudohomẹnamẹ ewọ lọsu tọn ehe, bo ma dike hihọ́ edetiti tọn ni duahunmẹna ẹn hugan nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ. (2 Kọl. 11:26) Kakatimọ, e dejido Jiwheyẹwhe po nuyọnẹn he tin to Ohó Etọn mẹ po go—yèdọ nuyọnẹn he “pọnte hú adánwanu awhàn tọn lẹ.”—Yẹwh. 9:18.
Klistiani lẹ yọnẹn dọ ogbẹ̀ họakuẹ taun hú agbasanu lẹ. “Nutindo [mẹde tọn] lẹ ma nọ na ẹn ogbẹ̀.” (Luku 12:15) Enẹwutu, eyin mí do ogbè fifá na danuwatọ he hẹn adánwanu de bọ enẹ ma hùwhẹ ẹ, Klistiani nuyọnẹntọ lẹ nọ hodo nunọwhinnusẹ́n he to ohó Jesu tọn mẹ dọmọ: “Mì diọavunnukunsọ mẹhe yin mẹylankan blo.” To linlẹn de mẹ, etlẹ sọgan biọ dọ mí ni ze awù odò tọn po awugbó mítọn po jo. (Mat. 5:39, 40; Luku 6:29) Na nugbo tọn, afọdide dagbe hugan lọ wẹ nado dapana ninọmẹ he na dọ̀n ayidonugo danuwatọ lẹ tọn. Eyin mí nọ dapana “nutindo gbẹ̀mẹ tọn [mítọn] lẹ jijlá” bosọ nọ do míde hia kọmẹnu mítọn lẹ di Kunnudetọ Jehovah tọn he yiwanna jijọho lẹ, e yọnbasi dọ mí ma na dọ̀n ayidonugo danuwatọ lẹ tọn wá míde ji.—1 Joh. 2:16; Howh. 18:10.
Klistiani lẹ nọ na sisi ayihadawhẹnamẹnu mẹdevo lẹ tọn. (Lom. 14:21) Eyin e wá yin yinyọnẹn dọ hagbẹ agun lọ tọn de tindo osò he e nọ yizan nado basi hihọ́na ede sọta mẹdevo lẹ, enẹ sọgan dotukla yisenọ hatọ delẹ, kavi tlẹ hẹn yé dahli. Owanyi nọ whàn mí nado dín ale mẹdevo lẹ tọn jẹnukọnna mídetiti tọn, eyin enẹ tlẹ biọ dọ mí ni ze nuhe mí sọgan mọdọ mí tindo jlọjẹ etọn lẹ do apadopo.—1 Kọl. 10:32, 33; 13:4, 5.
Klistiani lẹ nọ dovivẹnu nado yin apajlẹ dagbenọ. (2 Kọl. 4:2; 1 Pita 5:2, 3) Klistiani de he ko mọ ayinamẹ sinai do Owe-wiwe lẹ ji yí bo ka gbẹ́ tindo osò de nado nọ basi hihọ́na ede sọta mẹdevo lẹ, ma sọgan yin pinpọnhlan di apajlẹ dagbenọ. Enẹwutu, ewọ ma gán pegan nado mọ azọngban kavi lẹblanulọkẹyi vonọtaun lẹ yí to agun mẹ. Nudopolọ wẹ gando Klistiani he zindonukọn nado nọ yí osò zan to agbasazọ́n etọn mẹ go. Lehe e na yọ́n taun do sọ eyin ewọ dín agbasazọ́n devo!
Na nugbo tọn, whẹho mẹdetiti tọn wẹ e nọ saba yin na Klistiani de nado de lehe e na basi hihọ́na whẹndo etọn kavi nutindo etọn lẹ do, kẹdẹdile e yindo na agbasazọ́n etọn. Etomọṣo, nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ do nuyọnẹn Jiwheyẹwhe tọn po owanyi he e tindo na mí po hia. To kọndopọ mẹ hẹ nunọwhinnusẹ́n enẹlẹ, Klistiani he whèwhín to gbigbọ-liho lẹ nọ de ma nado tindo osò de nado nọ basi hihọ́na yede sọta mẹdevo lẹ. Yé yọnẹn dọ mẹhe nọ dejido Jiwheyẹwhe go gbọn gbẹninọ sọgbe hẹ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn lẹ dali lẹ na duvivi hihọ́ nugbo tọn kakadoi.—Salm. 97:10; Howh. 1:33; 2:6, 7.