-
-Bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, dɔɔ mun -ɛn?Dhɛ Biiblʋ a tɔɔn ɲʋn -ɛn?
-
-
ˈCƖAANDHƐ- -MƐOˈˈ-
-Bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, dɔɔ mun -ɛn?
1-3. Dɩwɛ- ɲʋn an dee ʋaˈ ˈˈjɛ i ˈdhe ˈmɛan anˈ dɩ ˈdhi -ɛ, ˈˈdhe ka ɲɔnsoagbi a nʋn ɩanˈ ˈdheza- sʋn -ɛn?
BIIBLƲ ˈnaan ɲɔn ˈse ˈmɛn in dheeˈka ˈdhe ˈkmʋn anˈ ɲan. (Gbɔˈwlʋdhɩ- 21:4) -Ka -a -ˈbhɛa -a -ˈyea ˈkmʋn sea ˈˈtian ˈbhle ˈjhe ˈdhe zeieghwliɛ- ɛˈ dɩ ˈdhi ɛ, ɛmɛn- -a -ˈjhe ˈdhe ˈcɩaandhɛ- 5 ˈdhi. ˈKlaa, ˈzɩan an, ɲʋn an ˈmɛɛnˈ. (Ecclésiaste 9:5) Ɛɛˈ dɩ -aa dee -aaˈ ˈˈjɛ dɩ nɩn in: -Bho ɲiɔn ˈmɛn ɛnˈ, dhɛ ɔɔ ˈkpa -a?
2 -Bho -aaˈ ɲɔn ɔnˈ dɩ ˈkpa aˈ, ˈbhomɔn- -aa ˈbɔn ˈjɛɛn- -a -ˈye dɩ -ˈnɩn iˈŋwɔn. -Zɔn -ˈnɔɔn, -a -ˈnaan: ‘Dɔ mun -ɛn? Ɔɔ ˈjhe -aʋ i ˈmɛn? Ɔ ˈbhɛɛˈ ˈjɛɛn- ɔ ˈye -aʋ sʋn bho po? -Aa ye ˈjhee- ˈmɛn?’
3 Ɲɔnsoagbi ˈnaan -bho ɲɔn ˈbhle kplɩn ˈjɛɩn ˈˈdhe ɔ ˈmɛn ɛnˈ, ɔɔ muɛn ˈe jhaʋn ˈdhi. -Bho ɔ nʋn dhɛsaʋn- ɛnˈ, ɔɔ muɛn ˈe nɛn ˈmʋn. Ɲʋn -dhee -ˈnʋʋn ˈnaan -bho ɲiɔn ˈmɛn -ke ɛˈ, ɔɔ ˈkpa -zuu -wɛeˈ ɔɔ mun ˈˈnan -e bhaˈ -gwlɩˈˈ. Ʋʋ ˈnaan -bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, ɔɔ ˈghlʋʋˈ -wɛeˈ ɔɔ ˈkpa ɲɔn -dhee -ˈnɔɔn.
4. Ka ɲɔnsoagbi aˈ ˈtmʋʋndɩ a nʋn -je dhueˈ -kpa sʋn ˈdhe ɲʋn -ˈmɛan anˈ dɩ ˈdhi -ɛ?
4 Dhɩ ɲɔnsoagbi a ˈtmʋan an, -ka ˈtmʋʋndɩ aˈ sea goɔ- ɔ, ˈka ɩn nɩn-. ˈKlaa ɩan kpa -je dhueˈ. Dhɛ ɲɔɔn ɔn ˈŋwɔan in ˈdhe ɛ ˈdhi mɛn- -nɩn -bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, ɔ ˈse ˈmɛn. Ɛɛˈ dhɛ tu -nɩɛn- tɔˈdɩ-?
-BHO ƝƆN ˈMƐN ƐNˈ, DƆƆ MUN -ƐN?
5, 6. -Bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, dɔɔ mun -ɛn?
5 -Bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, -bho ɔ ˈye da mun -e -bho ɔ ˈse da mun- in ɛnˈ, Zoova jhibhɛˈ. Ɔ ˈnaan -da ɲɔn ˈmɛan an, ˈbho- ɔɔˈ ˈkmʋn an ˈˈtii. -Ka zɔn -e glu nɩan an, ˈka ɲɔn ɔnˈ ˈkmʋn -nɩɛn- -e ɔɔˈ ˈmɛan nɩn-. Ɛɛˈ dɩ -bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, ɔɔˈ -gwliinaandhɩ -e tɔˈinaandhɩ se ˈbhɛɛ- ɩn ˈye ˈkmʋn nɩn- -da -dhee -ˈnɔɔn.a -Bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, ɔ se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye iˈjhe, ɔ ˈye iˈŋwɔn, ɔ se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye tɔˈ i-naan dheeˈka.
6 ˈBheɔ Salomɔn ˈnaan “ɲʋn -ˈmɛan se dhɛ ˈˈoo dhɛ ˈˈɩjhibho-.” Ɲʋn -ˈmɛan se ˈbhɛɛ- ʋʋ ˈye ɲɔn ɔnˈ dɩ -kman ˈˈdhe ʋʋ ˈyeɔ ˈmʋn ˈɲɛn. -Kenɛnˈ ɛn, ɲɔnsoaghlu ˈnaan: “ˈDhe glu -man muan an, dhbho se ˈe nɩn-, poodɩ se ˈe nɩn-, dhɛjhibhɛ- se ˈe nɩn-, tɔˈ se ˈe nɩn-.” (Zro Ecclésiaste 9:5, 6, 10.) ˈDhe Psaume 146:4 ˈdhi -ke ɛ, Biiblʋ ˈnaan -bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, “ɔɔˈ tɔˈinaandhɩ” a ˈmɛɛnˈ.
DHƐ ZEZI ˈTMƲAN ˈDHE ˈMƐAN ANˈ DƖ ˈDHI Ɛ
Zoova nʋn -glɔɲiɔn ˈmɛn -wɛeˈ ɔ ˈye ˈkmʋn nɩn- nɔn ˈˈoo nɔnˈˈ da ˈbhlʋa ˈˈkpe.
7. Dhɛ Zezi ˈtmʋn ˈdhe ˈmɛan anˈ dɩ ˈdhi -ɛ?
7 -Da Zezi ɔˈ -jhbhɛɛi- Lazaa ˈmɛan an, ɔ -ghluɛ- ˈe ɔɔˈ dhɛˈcɩaʋn bho, ɔ ˈnaan: “Lazaa, -a bhao-, ɔ ˈkpa ˈˈnyinɛi-ˈˈ.” ˈKlaa dhɛ Zezi ˈtmʋan -ˈnɛn ɛn, ɛ se Lazaa aˈ -fɔanˈ anˈ dɩ nɩn-. ˈBho ɛ ˈdhe ɔ ˈnaan: ‘Lazaa ˈmɛɛnˈ.’ (Zan 11:11-14) Zezi pooɛ ˈmɛan -e ˈˈɲɩnɔn ˈˈɩn. Ɔ ˈse ka nʋn Lazaa -nɩɛn- ˈe jhaʋn ˈdhi, ɔ ˈse ka nʋn ɔ muɛn ɔɔˈ ˈˈnan -e bhaˈ -gwlɩˈˈ, ɔ ˈse ka nʋn ɔ -nɩɛn- ˈe nɛn ˈmʋn ˈˈdhe ɔ ˈse ka nʋn -ke ɔ ˈkpa ɲiɔn -dhee -ˈnɔɔn. ˈKlaa, ɛ nɩn -ka Lazaa aˈ ˈmʋan ˈˈɲɩnɔn- klaaˈˈ a. ˈKamɔn- Biiblʋ aˈ ˈˈjhri -ˈnɩɩn an ˈdha -ke. Nɔnˈˈ ʋʋ ˈdhbha Etiɛnɩn ɛn, Biiblʋ ˈnaan: “Ɔɔ [ˈmʋʋnˈ].” (Nʋʋdhɩ- 7:60) Dhbhoi- Pɔʋ ˈnaan kletiɛn ‘-ˈnʋʋn an ˈmʋʋnˈ.’—1 Kolɛntɩ 15:6.
8. -Ka Ɲɔnsoa ˈsa -glɔɲiɔn nʋn -wɛeˈ ɔ ˈyea ˈmɛn ɛn, -ɛɛ toɛ -ɛ?
8 Ɲɔnsoa nʋn Adan -e Ɛvʋ ˈmɛn -wɛeˈ ʋʋ ˈye ˈmɛn? -Gba -gba! Zoova nʋbʋ ˈmɛn -wɛeˈ ʋʋ ˈye ˈkmʋn anˈ trɔnˈ dhi ˈdhe kuzɔinflɔɛn- ˈdhi. Zoova nʋan ɲiɔn ɔn, ɔ poɛ ˈkmʋn sea ˈˈtian ˈbhle aˈ ˈtʋn ˈbho ɔ -gwlɩˈˈ. (Ecclésiaste 3:11) ˈˈƝnuunbhleʋn ˈse ˈbɔn ʋaˈ ˈˈɲnuun ˈye ˈmɛn, ˈkɛ nɩn- -ke ˈbho Zoova -gwlɩˈˈ. -Bho Ɲɔnsoa se ɲiɔn nʋn -wɛeˈ ɔ ˈye ˈmɛn ˈdhee, -ˈmɛn dhɛɛdɩ- ɔɔ -ˈmɛn -ɛn?
DHƐƐDƖ- ƝIƆN ƆN ˈMƐN -ƐN?
9. ˈTee Zoova ˈˈɲɩan Adan -e Ɛvʋ ɛ, dhɛɛdɩ- ɛɛˈ ˈˈjhriɛ ˈˈdua se ˈˈɩkman- ˈdhe- -ɛ?
9 Dhɛ Zoova ˈtmʋʋan Adan ˈdhe Edɛnɩn gle ˈdhi ɛ, ɛ ka: “-ˈBhɛɛ-ˈ -ˈye tui klɛɛkpɛ nɩ a gleˈ ɩa ˈˈbhui dhi, jɛɛ- -ˈbhɔ dhɛˈdjɛ e dhɛzʋn we juo tua ˈˈbhuo dhi ɛ, dhɛnʋɛ zɔn -an mu ɔ dhi ɛ, -an mue ˈmɛ gbɔgbɔ.” (Gbɔ I Deˈan 2:9, 16, 17) Ɛɛˈ ˈtee tu ɛˈ ŋwɔn ˈjheɛ- se ˈˈɩkman- ˈdhe-. ˈBho ɛ ˈdhe ɛ, Zoova mɔn- -ˈye Adan -e Ɛvʋ dhɛjɛɛn- -e dhɛsaʋn- ɛnˈ izela -tɔɔn. -Bho ʋʋ ˈˈdu ɔɔˈ ghlu dheinˈˈ -dhe ɛˈ, -ˈmɛn ʋa toɛˈ -ka ʋa ˈjheɔ ŋwɔn ˈjɛɛn- ˈˈdhe dhɩ aˈ klɛɛ ɔ ˈˈɲɩʋbʋ ɛ, ʋʋ jhibhi ˈˈɩ ɛ.
10, 11. (a) Ka Satan nʋn Adan -e Ɛvʋ ˈsrɛ i-poo sʋn -ɛn? (b) Dhɛɛdɩ- dhɛ Adan -e Ɛvʋ nʋan se ˈgɩn ˈŋwɔɔn- ka nɩn- -ɛn?
10 ˈKlaa, Adan -e Ɛvʋ ˈse Zoova aˈ ghlu ŋwɔn ˈjhe. Satan -ghluɛ- ˈe Ɛvʋ bho ɔ ˈnaan: “Nyɔsoa ˈdhaa ɩn ˈbhɔ tui a wwɛɛ nɩa nɔ gle ɩa ˈˈbhui dhiɛ djɛkaa?” Ɛvʋ -za ɔɔˈ ghlu aˈ kpa, ʋn ˈnaan: “-Aa dhie tui -nɩa ˈnɔ gleˈ ɩa ˈˈbhui ˈwɛn. Jɛɛ- -ɛ tbha ˈdho tu -ʋ nɩa ˈdho gle wwɩa ʋa ˈˈbhuia dɩ ˈˈbun ɛ, ˈka Nyɔsoa ˈdha ka: Ɩn ˈbhʋ dhi ɛ, ɩn ˈbhʋ dhii ˈtʋ ɛ, -wɛˈ ɩn -sɔ ˈmɛ. ˈKa Nyɔsoa ˈdha.”—Gbɔ I Deˈan 3:1-3.
11 ˈSʋ Satan ˈnaan: “[Aʋ] se ˈmɛ i gbɔgbɔ, jɛɛ- Nyɔsoa jhuiˈ, ˈwɩɛ -ɛ -kɔn ˈdhi [aʋa] mua tu ˈna ʋa ˈˈbhuo dhi ɛ, [aʋa] ˈˈjria mue bɛin-, -wɛˈ [aʋ] ˈye Nyɔsoa wwɔ ˈdho dhɛˈdjɛ e dhɛzʋn we i juˈan.” (Gbɔ I Deˈan 3:4-6) Dhɛ Satan an ˈbɔan ɔ ˈyea ˈe Ɛvʋ a ˈˈdhru ˈdhi po ɛ, ɛmɛn- -nɩn ʋn ˈbhɛɛˈ ʋanˈ ˈˈjɛ ˈye dhɛjɛɛn- -e dhɛsaʋn- ɛnˈ iˈcraka jhibho-. -Bho ʋn -zaa Ɲɔnsoa aˈ ghlu jeˈ ɛˈ, dhɛ -ˈyea -nʋɛn- ˈbho ɛ ˈdhe ɛ, ɔ ˈtmʋɛn sɩ ˈbhomɔn. Ɔ ˈnaan Ɛvʋ ˈse ˈmɛn in. ˈSʋ ʋn -za tubhuo ˈmɛn ʋn ye dhi. Ʋanˈ -kʋan- jhia a, ʋn ˈˈɲɩɔnˈ ɔ ye dhi -ke. -Ka Zoova ˈnaan ʋʋ ˈbhɔ tubhuo- -ˈnɔn -dhiɛ- ɛ, Adan -e Ɛvʋ jhibhiˈ. ˈTee ʋʋ ˈŋwɔan in -kajɔɔnka, -ɛɛˈ ˈˈjhriɛ ˈˈdua sea ˈkle nɩn- -ke ɛ, ɛmɛn- ʋʋ -bhlaa ŋwɔn ˈsʋ ʋʋ dhi tubhuo. Dhɛ ʋʋ dhia tubhuo -ˈnɔn ɔn, ʋʋ toɛˈ -ka ʋʋ ˈsea ʋaˈ ˈˈbho kman ʋaˈ dɩ ŋwɔn ˈjhe ɛ. Dhɛ ʋʋ nʋan se ˈgɩn ˈŋwɔɔn- ka nɩn-!
12. Dhɛɛdɩ- dhɛsaʋn- Adan -e Ɛvʋ nʋan an, ɛ zi -jeˈˈ -ɛ?
12 Dhɛsaʋn- Adan -e Ɛvʋ nʋan an, ɛ ziɛ -jeˈˈ! -Bho -ˈbhʋaa- -manˈ ˈˈɲnuun -wɛeˈ ɛɛ sa ˈo ˈbhɔɔ ˈsʋ ʋaˈ ˈjhe -ʋn ŋwɔn ɛnˈ, kɛɛ mun nɩn- ˈbho- -gwlɩˈˈ -ɛ? Ɛ ˈse -manˈ -pɛɛ ˈˈghwee- i?
Adan ˈghlʋɛ ˈe ˈbhlʋ ˈmʋn, ˈdhe ˈbhlʋ ˈmʋn ɔ ˈghlʋa a, ˈdhe ɔ mun dhe.
13. -Da Zoova ˈnaan “-an mue ˈdhe baeˈ we dhe mu-” ɛn, dhɛ ɔɔ ˈbɔn ɔ ˈye ˈtmʋn -dhe -ɛ?
13 Dhɛsaʋn- Adan -e Ɛvʋ nʋan an, ɛɛˈ dɩ ʋʋ se ˈbhɛɛ- ʋʋ ˈye ˈkmʋn sea ˈˈtian ˈbhle ˈjhe dheeˈka. Zoova zela- Adan -glʋˈ, ɔ ˈnaan: “-Mɔ baeˈ -wɛˈ -an mue ˈdhe baeˈ we dhe mu-.” (Zro Gbɔ I Deˈan 3:19.) Dhɛ ghlu -ˈnʋn ˈdhaa mɛn- -nɩn Adan an muɛn ˈbhlʋ ˈkpa- dheeˈka, -kɔ nɩan tɛnˈˈ -dhe ɛ. (Gbɔ I Deˈan 2:7) Adan nʋan dhɛsaʋn- ɛn, ɔ ˈmɛɛnˈ. Ɔ se -globho- nɩn-. Ɔ se i nɩn- ˈbhodhe.
14. Dhɛɛdɩ- ɲiɔn ɔn ˈmɛn -ɛn?
14 -Bho Adan -e Ɛvʋ ˈˈdu Ɲɔnsoa aˈ ghlu ˈˈjhriɛ -dhe ɛ, ʋa muɛn ˈkmʋn nɩn- ˈdhe- ˈzɩan. ˈKlaa dhɛ ʋʋ -bhlaa ɔɔˈ ghlu ŋwɔn ɔn, ʋʋ nʋɛn dhɛsaʋn-. Ɛɛˈ dɩ ʋʋ ˈmɛn. -Ka ˈghwɛ klaaˈˈ nɩan an, ˈkamɔn- dhɛsaʋn- -aaˈ ˈˈnan -e bhaˈ -siia -aʋ- nɩn-. -Aaˈ klɛɛ ˈghlʋʋɛ ˈdhe dhɛsaʋn- ˈdhi ɛmɛn- dɩ -aa -ˈmɛn. (Wlɔm 5:12) ˈKlaa ɛ se Ɲɔnsoa aˈ -glʋˈdɩ nɩn-. Ɔ ˈse ˈbɔn ɲɔn ˈye ˈmɛn. Biiblʋ a ˈdhaa ˈmɛan -aaˈ “ˈnyɩɛnyɔ-.”—1 Kolɛntɩ 15:26.
TƆˈDƖ A ZEIƐ ƝƲN
15. Dhɛ -a -ˈŋwɔan in ˈdhe ɲʋn -ˈmɛan anˈ dɩ ˈdhi ɛ, kɛɛ nʋn -aʋ zeie sʋn -ɛn?
15 Tɔˈdɩ a za -aʋ ˈdhe sɩ -duuˈˈ aˈ -kʋɔn- kwlaˈ. Biiblʋ ˈnaan, ɲʋn -ˈmɛan an, ʋʋ se ˈe nɛn ˈmʋn nɩn-. -A se ˈbhɛɛ- -ke -a -nɩn ʋbʋ ˈye -ghlu. Ʋʋ se ˈbhɛɛ- ˈˈdhe -a se ˈbhɛɛ- -ke -a -ˈyʋbʋ sʋn bho po. Ʋʋ se ˈbhɛɛ- ʋʋ ˈye -aʋ dhɛsaʋn- ˈˈjhrii nʋn. -ˈMɛn ʋaˈ -faʋn- anˈ nɩn ˈe -a ˈmʋn -dhe. ˈKlaa, ɲʋn -duuˈˈ ˈnaan ɲʋn -ˈmɛan an, ʋʋ -nɩɛn- ˈkmʋn -da -dhee -ˈnɔɔn ˈsʋ -bho -a -ˈˈɲɩn ɲʋn ˈghwɛi -wɛeˈ ʋʋ bhae- ɛˈ, ʋʋ ˈbhɛɛˈ ʋʋ ˈyeɛ nʋn ˈˈkwie- -zriˈˈ ˈye -aʋ sʋn bho po. ˈKlaa tɔˈdɩ- nɩan ˈe ɲʋn -ˈmɛan anˈ dɩ ˈdhi -bho jhibhi ɛˈ, ɲɔn se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye -ʋn ˈsrɛ i-poo.
16. Sɩ -wɛ ɲɔnsoagbi -duuˈˈ a ˈtmʋn ˈdhe ɲʋn -ˈmɛan anˈ dɩ ˈdhi -ɛ?
16 Satan an jhiiɛ ɲɔnsoagbi -saɩn- dhi -wɛeˈ ɔɔ ˈtmʋn sɩ ˈˈdhe ɲʋn ˈye ka nʋn ɲʋn -ˈmɛan an, ʋʋ -nɩɛn- ˈkmʋn -da -dhee -ˈnɔɔn. Dɩ aˈ kpɔ dhueˈ -ɩan- toɛ ɩn ka: Ɲɔnsoagbi -ˈnɩɩn ˈnaan, -bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, dhɛ -ɛɛ -ˈghlʋ ˈe ɔ ˈmʋn, -ɛɛ mun -da -dhee -ˈnɔɔn. Ɛmɛn- -manˈ ɲɔnsoagbu a tɔɔn mʋn, -aeˈˈ tɔˈdɩ- Biiblʋ a ˈtmʋan ˈdhe ɲʋn -ˈmɛan anˈ dɩ ˈdhi ɛ, ɩmɩn- ʋan ˈtmʋn? Satan an ˈtmʋɛn sɩ -wɛeˈ ɲʋn ˈye Zoova bho -tɛɛn.
17. -Ɛ nɩan ɲʋnsaɩn- anˈ ˈdhe nɛn ˈmʋn -poɛ- ɛˈ dɩ ɛ, kɛɛ nʋn Zoova aˈ ˈɲnɩn ˈkɔɔ- sʋn -ɛn?
17 Dhɩ ɲɔnsoagbi aˈ -da -duuˈˈ a ˈtmʋan an, ɩn -ɲniɛn- ŋwɔn. Ɩanˈ kpɔ dhueˈ ˈka: Ɩn ˈnaan ɲʋnsaɩn- an muɛn ˈe nɛn ˈmʋn. Ɩanˈ sɩ tu -zii ˈˈjre i ˈmɛn ˈdhe Zoova bho. Ɔ se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye ɲʋn ˈdhe ˈklejheɛ- nɩan kaˈ ˈdhi po! (Zro 1 Zan 4:8.) -Bho ˈˈjhu ˈˈzaan nʋn dhɛsaʋn- -wɛeˈ ɔɔˈ ˈˈbho ˈˈdu ɔɔˈ sʋn ˈbho ˈˈjhri ɛˈ, ka -man mun ˈˈbho -ˈnɔn ˈjhe- -ɛ? -Man muɛn ka nʋn- ɔ -ɲniɛn- ˈdhi ŋwɔn. Ɲɔn nɩan kaˈ a, -man muɔn bho -tɛɛn. ˈˈBho nɩan kaˈ mɔn- Satan an ˈbɔn Zoova ˈye gɔ ˈdhe -a -ˈˈjhri ˈdhe!
18. Dhɛɛdɩ- ɲʋn -ˈmɛan anˈ -faʋn- ˈse ˈe -a -ˈmʋn nɩn- in -ɛn?
18 Ɲɔnsoagbi ˈnaan ɲʋn -an -ˈmɛan an, ʋa ˈkpa -zii. Ɛɛˈ dɩ -ˈnɩɩn ˈnaan ɲʋn ˈye ɲʋn -ˈmɛan anˈ -zii ŋwɔn ˈjhe, ɲʋn ˈyɩ -plee. Dhɛ nɩan ˈo ɛ, ɩn -kman ˈˈɩn ɩn ˈye -aʋ -zii. Ɲʋn -duuˈˈ -ʋa- bhla ˈo sɩ -ˈnɩn ˈdhe. Ʋa plee ɲʋn -ˈmɛan ˈmɛn ˈsʋ ʋa yea Zoova kpʋ ˈˈɩ to ʋa yʋbʋ ˈˈɲɩn. -ˈBhɔ ˈˈmaeɛˈ, ɲʋn -ˈmɛan se ˈbhɛɛ- ʋʋ ˈye ɲɔn ˈmʋn ˈɲɛn. -ˈMɛn ʋaˈ -faʋn- anˈ nɩn- ˈbho- -gwlɩˈˈ -dhe. Zoova nʋn -aʋ. Ɔmɔn- -nɩn Ɲɔnsoa, ɔɔˈ ˈsʋ -a -ˈye ˈˈɲɩn.—Gbɔˈwlʋdhɩ- 4:11.
19. -Bho -a jhibho- tɔˈdɩ- nɩan ˈe ɲʋn -ˈmɛan anˈ dɩ ˈdhi ɛˈ, kɛɛ mun -aʋ sʋn bho -po sʋn nʋn- -ɛn?
19 -Bho -a jhibho- tɔˈdɩ- nɩan ˈe ɲʋn -ˈmɛan anˈ dɩ ˈdhi ɛˈ, ɛɛ muɛn -aʋ- zeie- ˈdhe ɲɔnsoagbi aˈ sɩ ˈkwa. Tɔˈdɩ- -ˈnɩn an muɛn -aʋ- sʋn bho -po -wɛeˈ dhɩ nmaˈɩn- Zoova ˈnaan ɔ ˈye nʋn ˈdhe -aaˈ ˈkmʋn ˈdhi ˈzɩan -e ˈdhe ˈkmʋn anˈ ɲan an, -a -ˈyɩ -gwlɩˈˈ de.
20. Dhɛ -a -ˈye ˈjhe ˈdhe ˈcɩaandhɛ- -ɛ jhia ˈdhi -ɛ?
20 Nɔnˈˈ dhueˈ ˈdhi ɛ, Ɲɔnsoa aˈ dhbhonʋin- dhueˈ -ɔɔˈ ˈɲnɩn nɩan Zɔbʋ ɛ, ɔ deeɛ- dɩ i. Ɔ ˈnaan: “-Bho ɲiɔn ˈmɛn ɛnˈ, ɔ ˈbhɛɛˈ ɔ ˈye ˈkmʋn dhejhi?” (Job 14:14) Ɲiɔn- -ˈmɛan an, ɔ ˈbhɛɛˈ ɔ ˈye ˈkmʋn dhejhi ˈjɛɛn-? -Ka Ɲɔnsoa nʋan dɩ -ˈnɩn anˈ ˈdhe -za sʋn ˈdhe Biiblʋ ˈdhi ɛ, ɛ ˈbhleɛ ˈmʋnan-. Dhɛ nɩa ˈo -wɛeˈ ɛ ˈbhlea ˈmʋnan an, ɛmɛn- -a -ˈye ˈjhe ˈdhe ˈcɩaandhɛ- -ɛ jhia ˈdhi.
a ˈBho ɲʋn -ˈnʋʋn -gwlɩˈˈ ɛ, -bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, ɔ ˈbhleɛ -zuu -ʋn -nɩn ˈkmʋn -da -dhee -ˈnɔɔn. -Bho -man sa ˈbɔn -ˈye dhɛ -duuˈˈ iˈŋwɔn ɔnˈ, zro Dhebhɔɔjhibhodhɩ- 17 -e 18.
-
-
Ɲʋn -ˈmɛan an, ʋa muɛn ˈkmʋn dhejhi-!Dhɛ Biiblʋ a tɔɔn ɲʋn -ɛn?
-
-
ˈCƖAANDHƐ- -ˈˈMƐSƆN
Ɲʋn -ˈmɛan an, ʋa muɛn ˈkmʋn dhejhi-!
1-3. ˈDhe dhɛwɛ- -ɛˈ -kʋɔn- kwlaˈ -aaˈ klɛɛ nɩn- -ɛn, ˈˈdhe ka Zoova ˈye -aʋ- zeie- sʋn nʋn -ɛn?
-NAAN tɔˈ i: Ɲʋn poɛ -ʋn -gaso- ˈdhi dhɛsaʋn- -ˈsea nʋn ɛn, ɛɛˈ dɩ. ˈˈDhe ɲɔn -ˈyea -ʋn dhɛ ˈdhi -za a, ɔ se nɩn-. -Bho -ŋmʋn ˈe ˈˈjha aˈ, ˈdhe -tɛnˈ, -bho -ŋmʋn ˈe ˈzɔn ɔnˈ, ˈdhe -tɛnˈ, -ka -ˈyea nʋn ɛn, ˈka se nɩn-. ˈSʋ ɲɔn dhueˈ -ɔ -ˈbhlea ˈˈghwliɛ, sea -gwlɩˈˈ de ɛ, ɔmɔn- jhi -ʋn dhɛ ˈdhi -zaaˈ! Kɛ ˈye nɩn- ˈbhoo- -gwlɩˈˈ -ɛ?
2 -Aaˈ klɛɛ -nɩɛn- ˈe ˈmɛan anˈ -kʋɔn- kwlaˈ. -Ka -a -ˈyea nʋn ɛn, ˈka se nɩn-. ˈKlaa Zoova ˈbhle ˈˈɩ-kmaan -ˈyea -aʋ ˈdhe ˈmɛan anˈ -kʋɔn- kwlaˈ -za ˈmɛn. Ɔ ˈtmʋɩnˈ -ka ɔɔ muan “dheˈbhɔɔ- ˈnyɩɛnyɔ- [...] ˈʋn gbɔɔ ɛ.”—1 Kolɛntɩ 15:26.
3 -Naan tɔˈ i: -bho ˈmɛan se ˈbho- -ˈdhe nɩn- dheeˈka aˈ, ka -manˈ ˈkmʋn ˈye nɩn- -ɛn? Ɛ se ˈmɛan anˈ i-zaa aˈ ˈsʋ Zoova ˈye nʋn nɩn-. Ɔɔ muɛn ɲʋn -ˈmɛan ˈkmʋn dhejha- -ke. Ɔ cɛn ghlu, ɔ ˈnaan: “Ɲʋn ˈmɛan kpa a,” ʋa muɛn ˈkmʋn dhejhi-. (Isaïe 26:19) Ɛmɛn- Biiblʋ a ˈdhaa ˈkmʋndhejhiɛ-.
-AAˈ ƝƆN ƆNˈ ˈMƐAN
4. (a) -Bho -aaˈ ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, dhɛwɛ- ˈbhɛɛ- -ɛ -ˈye -aʋ- dɩ -gwliˈ i ˈˈdu -ɛ? (b) Ɲʋn -ˈnʋʋn -wɛ -nɩn Zezi ɔˈ -jhbhɛɛʋn- -dhe -ɛ?
4 -Bho -aaˈ ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, ɛɛ poa -abʋ i. -Bho -a pa ˈo ˈˈvɩan anˈ, -a -ˈse ˈbɔn -a -ˈye ˈbhɔ. -A se ˈbhɛɛ- -a -ˈye ˈo dhɛ -nʋʋn. -A se ˈbhɛɛ- -a -ˈyeɔ ˈkmʋn dhejha-. ˈKlaa Biiblʋ a ˈˈduɛ -aʋ dɩ -gwliˈi ˈjɛɛn-. (Zro 2 Kolɛntɩ 1:3, 4.) Dhɛ ɛˈ kpɔ dhueˈ -ɛɛ toɛ -ka Zoova -e Zezi -e, ʋa ˈbɔan ʋʋ ˈyea -aaˈ ˈcɛ -ʋʋ -ˈmɛan ˈkmʋn dhejha- a, ɛ ka. -Da Zezi nɩan da ˈbhlʋa ˈˈkpe -dhe ɛ, ɔ ˈbhleɛ -jhbhɛɛʋn- taan -ʋaˈ dɩ ɔ -kman ˈjɛɛn-. Biiblʋ ˈnaan: “Zezi kma Matɩ e ʋ dheiˈˈ e Lazaa dɩ.” Nɔnˈˈ dhueˈ ˈsʋ ɛ, Lazaa ˈmɛɛnˈ.—Zan 11:3-5.
5, 6. (a) Zezi ˈjhea Lazaa aˈ ˈcɛ ʋa ˈˈvɩan an, kɔ nʋn -ɛn? (b) Dhɛ ˈmɛan anˈ dɩ kpʋan Zezi -glʋˈ ɛ, dhɛɛdɩ- ɛɛ ˈˈdu -aʋ dɩ -gwliˈ i -ɛ?
5 Zezi muɛn Matɩ -e Mai dɩ -gwliˈ i ˈˈdua. -Ka Zezi ɔ jhia a, Matɩ ˈŋwɩɩnˈ -wɛeˈ ʋn muɔn ˈˈɩjhaananˈ. Ʋn ˈjheɔ ɔ, ɛ ˈˈdu dɩ -gwliˈi. ˈKlaa ʋn zelɔ -glʋˈ ʋn ˈnaan: “-Mɔ -nɩ a -da na ˈdhee- ˈɛ, ˈˈɩn ˈdhoudhi se ˈbhɛɛ- ɔ ˈye ˈmɛ ˈdhe-.” Ʋan ˈbɔn ʋn ˈye ka nʋn Zezi ˈse ˈˈdoo- ɔ ˈse jhi. ˈBho ɛ ˈdhe, Zezi ˈjhea Matɩ aˈ ˈdhoudhi Mai ʋan ˈˈvɩan an, ɛ ˈbhleɛ ɔɔˈ -ghwɛe-, -wɛeˈ ɔ ˈˈvɩn -ke. (Zan 11:21, 33, 35) -Bho -aaˈ ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, -ka ɛɛ pooa -abʋ i ɛ, ˈkamɔn- ɛ pooa- Zezi i ˈdhe nɔnˈˈ -ˈnɔn ˈdhi -ke.
6 -Ka ɲiɔn ɔnˈ ˈmɛan an kpʋan Zezi -glʋˈ ɛ, ɛɛˈ jhibhonanˈ an ˈˈduɛ -aʋ dɩ -gwliˈ i. -Ka Zezi nɩan an, ˈkamɔn- ɔ ˈˈBho nɩn-. (Zan 14:9) Zoova ˈbhɛɛˈ ɔ ˈye ˈmɛan ˈnɔn ˈkmʋn -za. Ɔɔ muɛn nʋn- ˈdhe nɔnˈˈ -dhɛ ˈˈzaan ˈdhi.
“LAZAA, -ˈˈSI ˈZƆN!”
7, 8. Dhɛɛdɩ- Matɩ ˈnaan ɲɔn ɔnˈ za ˈˈsou ˈbho Lazaa aˈ ˈˈbhie ˈˈŋwɛn -dhe -ɛ, ˈˈdhe ka Zezi nʋn -ɛn?
7 Trʋ -ʋn ˈdhe ˈdhi ʋʋ dea Lazaa aˈ ˈˈku i ɛ, Zezi ɔ muan ˈo -ˈmɛn ʋʋ pʋ ˈˈsou klaaˈˈ ˈˈŋwɛn. -Wɛeˈ Zezi zɩlʋbʋ -glʋˈ ɔ ˈnaan: “[Aʋ] -za ˈo souˈˈ.” Matɩ ˈso ˈo ˈŋwɔɔn-. Dhɛ nɩan ˈo ɛ, ʋʋ dea Lazaa i ɛɛ nʋɛn ˈghwɩ ɲiɛn. (Zan 11:39) -Ka Zezi ˈbhɛɛa ɔ ˈyea ʋanˈ ˈdhoudhi sʋn bho po ɛ, ʋn sɩ jhibho- ˈdhe-.
Lazaa aˈ ˈcɛ -e ɔɔˈ jhibhoɲʋn an nʋɛn ˈmʋnan—Zan 11:38-44
8 Zezi -ghluɛ- ˈe Lazaa bho ɔ ˈnaan: “-ˈˈSi ˈzɔn!” Ɔ ˈdha kaˈ a, dhɛ Matɩ -e Mai ˈjhea ˈbho ɛ ˈdhe ɛ, ɛ dhɛ -ɛ -ˈˈmaan- ʋbʋ tɔˈ. “ˈMɛɛnyɔ ˈˈsi ˈzɔn, ɔɔ bhɩ e sʋɩn saan [dhɩfɛ] i, -wɛˈ ɔɔ ˈˈjua- saan dhɛfɔ i.” (Zan 11:43, 44) Lazaa jhiɛ ˈkmʋn dhe! Ɔ muan ŋmɛinˈˈ dhe ɛ, ɔɔˈ ˈcɛ ˈbhɛɛˈ ʋʋ ˈyeɔ iˈtʋn, ʋʋ ˈye ˈe ɔ bho -ghlu.
‘ˈƝNƆNKPAOJHU-, ˈƖN ˈNAAN, A -SƆN ˈƲN!’
9, 10. (a) -Ɔ -ˈˈɲɩn Zezi ˈˈɩ-kmaan -wɛeˈ ɔ -jha ɲʋn -ˈmɛan ˈkmʋn dhe -ɛ? (b) Ka ɲʋn anˈ ˈkmʋn dhejhiɛ- ɛˈ bo ɔ nʋn -aaˈ dhɛgwlɩdeɛ i-kuu sʋn -ɛn?
9 Zezi ɔˈ ˈˈjɛ ɛˈ ˈˈɩ-kmaan ɔ nʋn -wɛeˈ ɔ -jha ɲʋn -ˈmɛan ˈkmʋn dhe? ˈˈƖɩn-. -Da ɔ ˈyea Lazaa ˈkmʋn dhejha- a, Zezi bhaeɛ- Zoova -wɛeˈ Zoova ˈˈɲɩɔn ˈˈɩ-kmaan. (Zro Zan 11:41, 42.) Ɛ se Lazaa aˈ ˈsʋ ɔˈ ˈkmʋndhejhiɛ- ɛˈ dɩ ɲʋn ˈtmʋn ˈdhe Biiblʋ ˈdhi nɩn-. ˈƝnɔnkpaojhu- ˈˈzaan- dhueˈ -ʋn -ˈbhle zɩn anˈ 12 -ʋan- pooa i ˈdhe-. Ʋanˈ ˈˈbho ɔˈ ˈɲnɩn -nɩn Zairisɩ. Ʋanˈ ˈsʋ -nɩn ɔɔˈ ˈˈjhu. -Ka ɔ ˈyea nʋn ɛn, ˈka se nɩn-. Ɛɛˈ dɩ ɔ bhae- Zezi i ɔ ˈyʋ ˈpʋʋ-. Ɔ nɩn- Zezi -nɩɛn- ghluaˈ ke ˈsʋ ɲʋn jhi, ʋʋ ˈnaan: “-Anˈ ˈˈju ˈmɛ. Ɛ dhɛɛ ˈɛ -wɛˈ -an ˈbhɛɛ- nyʋdhɛtɔɔnnyɔ ˈwɛin- ˈdho dhe ˈɛ?” ˈKlaa Zezi -ghluɛ- ˈe Zairisɩ bho ɔ ˈnaan: “-ˈBhɔ faan, de ˈˈan wlu wwliˈˈ ˈsʋ, ʋa mue ˈpʋ-.” ˈˈDhe -wɛeˈ ɔ mun ˈe Zairisɩ bho ŋmɛinˈˈ. -Da ʋa ˈˈkwaan ŋmɛinˈˈ dhi ɛ, Zezi ˈjheɛ ɲʋn -ʋa- ˈˈvɩn. -Wɛeˈ Zezi ˈtmʋʋn- ʋbʋ ɔ ˈnaan: “[Aʋ] ˈbhɔ ˈˈvin ɛ. Ʋ se ˈmɛ jɛɛ- ʋa ˈmʋ.” Dhɛ Zezi ɔ ˈbɔan ɔ ˈyea ˈtmʋn ɛn, ʋanˈ ˈˈbho -e ˈdhou ˈseɛ iˈŋwɔn. Ʋa deeɛ ʋaˈ ˈˈjɛ i. Zezi zela ɲʋn anˈ klɛɛ -glʋˈ ʋʋ ˈye ˈo ˈzɔn mun -wɛeˈ ɔ ˈˈdhuo- ˈˈjhu ˈˈzaan anˈ ˈˈbho -e ˈdhou ˈmʋn ˈˈdhe ɔ kpʋbʋ -da ʋaˈ ˈˈjhu aˈ ˈˈku ˈpɩan in ɛn. Zezi ˈˈdhua ʋanˈ sʋn ˈmʋn ɛn, ɔ ˈnaan: “ˈNynɔkpaoju-, ˈˈɩn ˈdha, a [-sɔn ˈʋn]ˈ!” -Da ʋn sɔan ˈʋn, ʋn jhia ˈkmʋn dhe ɛ, ˈmʋnan- nʋn ʋanˈ ˈˈbho -e ˈdhou ˈmɛn ˈjɛɛn-. Zezi -jha ʋaˈ ˈˈjhu ˈkmʋn dhe. (Makɩ 5:22-24, 35-42; Lukɩ 8:49-56) -Ɛ -ˈghlʋa ˈo ɛɛˈ -zɔn -ˈnɔn ˈdhi ɛ, -bho ʋa sa ʋaˈ ˈˈjhu ˈjhe ɛˈ, dhɛ Zoova -jhiia- Zezi i -wɛeˈ ɔ nʋan ɔ ˈˈɲɩʋbʋ ɛ, ɛɛˈ dɩ a ˈkpa ˈo ʋbʋ -gwlɩˈˈ.a
10 Ɲʋn Zezi jha ˈkmʋn dhe ɛ, ʋʋ ˈbhɔɔɛ ˈmɛan. ˈKlaa -bho -aa sa ɲʋn -ˈnʋn anˈ bo zro ɛˈ, -aaˈ dhɛgwlɩdeɛ ɛ kuɛ i. Zoova a ˈbɔn ɔ ˈye ɲʋn -ˈmɛan ˈkmʋn dhejha-, ɔɔ muɛn nʋn-.
DHƐ ƝƲN JHIA ˈKMƲN DHE ƲAˈ BO Ɔ TƆƆAN ƝƲN ƐN
Dhbhoi- Piɛɛ -jha Dɔkasɩ ˈkmʋn dhe. —Nʋʋdhɩ- 9:36-42
Eli -jha -dʋa- ˈɲnɔn dhueˈ aˈ ˈˈjhu ˈkmʋn dhe. —1 Rois 17:17-24
11. Dhɛwɛ- Ecclésiaste 9:5 ɛn tɔɔn ɲʋn ˈdhe Lazaa aˈ dɩ ˈdhi -ɛ?
11 Biiblʋ a ˈtmʋɩnˈ ˈjɛɛn-, ʋn ˈnaan “ɲʋn -ˈmɛan se dhɛ ˈˈoo dhɛ ˈˈɩjhibho-.” ˈKamɔn- Lazaa nɩn- -ke ˈdhe-. (Ecclésiaste 9:5) Ɛɛˈ dɩ Zezi ˈnaan Lazaa a ˈmʋʋnˈ. (Zan 11:11) -Da ɔ nɩan ˈe ɲmaeɛ ˈdhi ɛ, ɔ “se dhɛ ˈˈoo dhɛ ˈˈɩjhibho-”.
12. -Ɛɛ toɛ -ka Lazaa aˈ ˈkmʋndhejhiaˈ sea sɩ nɩn- -ɛn?
12 Zezi jha Lazaa ˈkmʋn dhe ɛ, ɲʋn -duuˈˈ ˈjhe ɛɛˈ da ˈmɛn. Ɔɔˈ ˈmʋɲɩɛʋn anˈ ˈˈjɛ se ˈbhɛɛ- ʋʋ ˈye ɛɛˈ dɩ ˈmʋn doo-. (Zan 11:47) -Kenɛnˈ ɛn, ɲʋn -duuˈˈ mun Lazaa ˈsɛ poaˈ. Dhɛ ʋʋ ˈjhea a, ɛ nʋɛnˈ -ka Ɲɔnsoa dhbhoa Zezi ɛ, ʋʋ yeɛ -gwlɩˈˈ de. Ɛɛˈ dhɛ tu -ɲaan ɔɔˈ ˈmʋɲɩɛʋn dhi, ˈsʋ ʋʋ pooɛ- dɩ ʋʋ ˈye ɔmɔn- -e Lazaa ˈdhbha.—Zan 11:53; 12:9-11.
13. -Ka Zoova a muan ɲʋn ˈkmʋn dhejha- a, dhɛɛdɩ- -a -ˈyeɛ -gwlɩˈˈ de -ɛ?
13 Zezi ˈnaan “nyʋ klɛɛkpɛ -nɩa ˈdhe nymae ˈdhi” ʋa muɛn ˈe ˈghlʋ- ʋʋ ˈye ˈkmʋn dhejhi. (Zan 5:28) Ɲʋn anˈ klɛɛ -ʋaˈ dɩ Zoova ˈsea bho ˈˈmae- ɛ, ʋbʋ- -a mun ˈkmʋn dhejhi-. -Bho Zoova ˈye ɲɔn ˈkmʋn dhe -jha aˈ, -ˈmɛn ɔ ˈye ɔɔˈ dɩ -glʋˈ bho po ke tɛnˈˈ. Ɔ ˈbhɛɛˈ ˈjɛɛn- ɔ ˈye ɲʋn ˈdia kaˈ -ʋʋ -ˈmɛan ʋaˈ dɩ -glʋˈ bho po? Ɛɛn. -Ŋmʋn ˈe ˈˈjha. ˈCazɩɩn- nɩan ˈe ɛ, Biiblʋ ˈnaan Zoova jhibho- ɩanˈ klɛɛ ɛˈ ˈɲnɩn ˈmɛn. (Zro Isaïe 40:26.) ˈCazɩɩn- anˈ klɛɛ nɩan ˈe ˈˈjha a, -bho ɔ jhibho- ɩanˈ ˈɲnɩn ɛnˈ, -ˈmɛn ɔ ˈbhɛɛˈ -ke ɔ ˈye ɲʋn -ˈmɛan anˈ dɩ -glʋˈ bho po. ˈBho ɛ ˈdhe ɛ, Zoova nʋn dhɩ aˈ klɛɛ dhɛ, ɛɛ toɛˈ -ka ɔ ˈbhɛa ɔ ˈyea ɲʋn -ˈmɛan ˈkmʋn dhejha- a.
14, 15. Dhɛ Zɔbʋ ˈtmʋan ˈdhe ˈkmʋndhejhiɛ- ɛˈ dɩ ˈdhi ɛ, dhɛ ɛɛ tɔɔn ɲʋn -ɛn?
14 Zɔbʋ -nɩɛn- ɲɔn -ɔɔ naan ˈdhe Zoova aˈ ˈtee ˈdhi. -Ka ɲʋn -ˈmɛan ˈyea ˈkmʋn dhejhi ɛ, ɔ deɛ -gwlɩˈˈ. Ɛɛˈ dɩ ɔ dee- Zoova dɩ nɩn in: “-Bho ɲɔn ˈmɛn ɛnˈ, ɔ ˈbhɛɛˈ ɔ ˈye ˈkmʋn dhejhi?” -Wɛeˈ ɔ -ghlu -kenɛnˈ ɔ ˈnaan: “-Man muɛn ˈdha-, ˈˈdhe ˈye -ʋn -ˈŋwɔn. ˈˈDhe dhɛ -manˈ sɩn nʋan an, ɛɛˈ ˈtʋn an muɛn ˈdhee- ˈmʋn ˈˈjhi-.” Ɛɛn, Zɔbʋ jhibhiˈ, Zoova a fuɛ nɔnˈˈ -ɔ ˈdhe ˈdhi ɔ ˈyea ɲʋn -ˈmɛan ˈkmʋn dhejha- a.—Job 14:13-15.
15 Ka ɲʋn -ˈmɛan anˈ ˈkmʋndhejhiɛ- ɛˈ dɩ nɩn- ˈbho- -gwlɩˈˈ -ɛ? -ˈBhɛɛˈ -ˈye -manˈ ˈˈjɛ idee- -ˈye ka nʋn: ‘ˈMan ˈˈgbuzɔncɛ- -e ˈman jhibhoɲʋn- -ˈmɛan ˈdhee, ʋa muɛn ˈkmʋn dhejhi- -ke?’ -Ka Zoova a ˈbɔan ˈjɛɛn- ɔ ˈyea ɲʋn -ˈmɛan ˈkmʋn dhejha- a, ɛɛ ˈˈduɛ -aʋ dɩ -gwliˈ i. Ɲʋn -ˈyea ˈkmʋn dhejhi -e -da ʋʋ ˈyea ˈˈti ɛ, -ka ɛ nʋan ˈtmʋʋɛn- sʋn ˈdhe Biiblʋ ˈdhi ɛ, ɛmɛn- -aa jhi ˈjhea.
“Ʋ ˈYE ƆƆ WLU ˈWƆN, -WƐˈ Ʋ ˈYE ˈZƆN ˈˈSI”
16. Ɲʋn -an muan da ˈbhlʋa ˈˈkpe dhejhi- ɛ, ka ʋaˈ ˈkmʋn ˈye nɩn- -ɛn?
16 Ɲʋn jhia ˈkmʋn dhe ˈdhe tɛnˈˈ kmʋn ˈdhi ɛ, ʋaˈ ˈcɛ kpʋbʋ ŋmɛinˈˈ. Ɛɛˈ dhɛ tu ɛ muɛn -nʋɛn- -ke ˈdhe ˈkmʋn anˈ ɲan, ɛ ˈye ˈo izi. Dhɛɛdɩ- -ɛ? Dhɛ nɩa ˈo ɛ, ɛmɛn- -nɩn ɲʋn -an muan ˈkmʋn dhejhi- da ˈbhlʋa ˈˈkpe ɛ, ʋʋ ˈbhɛɛˈ ʋʋ ˈse ˈmɛn in- dheeˈka. ˈKmʋn ʋa muan ˈe ˈdhi nɩn- ɛn, ʋn nɩn- -kaan kmʋn ˈse dhɛ dhueˈ nɩn- in. Tʋ -e ˈghwɛ -e ˈˈkudhbhaa- ˈse ˈe ʋn ˈdhi nɩn- in.
17. -Ɔɔ mun ˈkmʋn dhejhi- -ɛ?
17 -Ɔɔ mun ˈkmʋn dhejhi- -ɛ? Zezi ˈnaan: “Nyʋ klɛɛkpɛ -nɩa ˈdhe nymae ˈdhi ʋ ˈye ɔɔ wlu ˈwɔn, -wɛˈ ʋ ˈye ˈzɔn ˈˈsi.” (Zan 5:28, 29) -Kenɛnˈ ɛn, Gbɔˈwlʋdhɩ- 20:13 ˈnaan: “ˈˈJbo too ˈo ˈmɛɛnyʋ -nɩɔ ˈʋn, ˈmɛɛ- e [ɲmaeɛ] too ˈo ˈmɛɛnyʋ -nɩa ɩ ˈʋn.” Ɛɛn, ɲʋn anˈ ˈˈghwluu -ghwluu -ʋa- mun ˈkmʋn dhejhi-. Dhbhoi- Pɔʋ ˈtmʋɛn “iiˈˈˈsrɛnyʋ e, nyʋ sea ˈˈi ˈsrɛ” ɛˈ ˈkmʋndhejhiɛ- ɛˈ dɩ -ke. (Zro Nʋʋdhɩ- 24:15.) Dhɛ -ˈmɛn ˈdha -a?
-Da ˈbhlʋa a muan -Bɔyaˈˈ -deɩn- ˈkpa a, ɲʋn -ˈmɛan an muɛn ˈkmʋn dhejhi- -wɛeˈ ʋʋ nɩn- ʋaˈ ˈcɛ ˈye -da dhueˈ nɩn-
18. -Ɔ -nɩn “iiˈˈˈsrɛnyʋ” -ʋʋ -ˈyea ˈkmʋn dhejhi -ɛ?
18 ‘Ɲʋn -ˈsrɛa ˈˈɩ’ ɛ, ɛ nɩn Zoova aˈ dhbhonʋʋn- nɩan tɛnˈˈ, -da Zezi ˈsea da ˈbhlʋa ˈˈkpe jhi ke ˈdhe- ɛ. Noe -e Ablaamʋn -e Sala -e Moizɩ -e Wlitɩ -e Ɛsitɛɛ -e ɲʋn -dhee -ˈnʋʋn an muɛn ˈkmʋn dhejhi- da ˈbhlʋa ˈˈkpe. Ʋaˈ dɩ ˈtmʋɛnˈ ˈdhe Eble -sɛɛ ɛˈ ˈˈjhri klaeˈˈ aˈ 11 nɛn ˈdhi. -Dhɛ nɩan dhueˈ ɛ, ɛmɛn- -ɛn mun -nʋɛn-. Zoova aˈ dhbhonʋʋn- ‘-ˈsrɛa ˈˈɩ’ -ʋa- -ˈmɛan ˈzɩan anˈ, ʋa muɛn ˈkmʋn dhejhi- -ke.
19. -Ɔ -nɩn “nyʋ sea ˈˈi ˈsrɛ” -ɛ? ˈˈƖ-nmɔɛn- -wɛ Zoova a mubʋ ˈˈɲɩn- -ɛn?
19 “Nyʋ sea ˈˈi ˈsrɛ” ɛ, ɛ nɩn ɲʋn anˈ ˈˈghwluu -ghwluu -ʋʋ sea Zoova jhibho- -wɛeˈ -ʋʋ -ˈmɛan. -Bho ʋʋ ˈmɛn mɔn ˈdhe- ɛˈ, Zoova ˈse ʋaˈ dɩ bho ˈˈmae-. Ɔɔ mubʋ ˈkmʋn dhejha- ˈˈdhe ɲʋn ˈyʋbʋ ɔɔˈ dɩ ˈtmʋʋn- -wɛeˈ -bho ʋa sa ˈbɔn ɔnˈ, ʋʋ ˈye ɔɔˈ dhbho nʋn.
20. Dhɛɛdɩ- ɛ se ɲʋn anˈ klɛɛ -ˈye ˈkmʋn dhejhi nɩn- -ɛn?
20 -ˈMɛn ɲʋn anˈ klɛɛ -ˈmɛan an, ʋbʋ- -ˈye ˈkmʋn dhejhi? ˈˈƖɩn-. -Ka ɲʋn -ˈnʋʋn ˈsea ˈkmʋn dhejhi- i ɛ, Zezi ˈtmʋɩnˈ. (Lukɩ 12:5) -Bho ɲɔn ˈye ˈkmʋn dhejhi oo, -bho ɔ ˈse ˈkmʋn dhejhi i ɛˈ, ɲɔn ɛɛˈ dɩ nɩn- ˈe ˈkwa -a? Ɛ Zoova. ˈKlaa ɔ poɛ ˈo Zezi -wɛeˈ ɔ ˈye “ˈkmʋnɩnyʋ e ˈmɛɛnyʋa zaezii nɩ.” (Nʋʋdhɩ- 10:42) Ɲɔn ˈˈoo ɲɔn nɩan ɲɔnsaʋn-, -ɔ -ˈsea ˈbɔn -ɔ -ˈyea kplɩn ˈˈɩzian- an, ɔ ˈse ˈkmʋn dhejhi- i.—Zro Dhebhɔɔjhibhodhɛ- 19.
ˈKMƲNDHEJHIƐ- ˈDHE JHAƲN ˈDHI
21, 22. (a) Dhɛ ˈkmʋn dhejhiɛ- ˈdhe jhaʋn ˈdhi ˈdha -a? (b) -Ɔ -kɔn ɲan -ɔ jhi ˈkmʋn dhe ˈdhe jhaʋn ˈdhi -ɛ?
21 -Ka ɲʋn -ˈnʋʋn ˈyea ˈe jhaʋn ˈdhi ˈˈti ɛ, Biiblʋ a ˈtmʋɩnˈ -ke. -Bho ɲɔn jhi ˈkmʋn dhe ˈdhe jhaʋn ˈdhi ɛˈ, ɔ se -glɔɲiɔn ɔnˈ ku ˈbhle ˈbhodhe. Ɔɔ ˈkpa -zuu.
22 Zezi -kɔn ɲan -ɔ jhi ˈkmʋn dhe ˈdhe jhaʋn ˈdhi. (Zan 3:13) Ɔ ˈmɛan an, ɔ nʋɛn ˈghwɩ taan -wɛeˈ Zoova jhɔ ˈkmʋn dhe. (Psaume 16:10; Nʋʋdhɩ- 13:34, 35) Ɔ jhiɛ ˈkmʋn dhe ˈdhe -zuu ˈmʋn. Dhbhoi- Piɛɛ ˈnaan: “Ʋ ˈdhbhɔɔ-ˈ ˈdho ku we ka, jɛɛ- ɔ nɩe ˈkmʋ ˈdhe -zuu ˈʋn.” (1 Piɛɛ 3:18) Ɔ ˈkpa -zuu -ʋn -kman ˈˈɩn ˈjɛɛn-! (1 Kolɛntɩ 15:3-6) ˈKlaa Biiblʋ ˈnaan ɛ ˈse ɔɔˈ ˈsʋ nɩn- in.
23, 24. Ɲʋnwɛ- -nɩn “nɩnadhɩ-” -ɩanˈ dɩ Zezi ˈtmʋan -an, ˈˈdhe ʋʋ -nɩɛn- diɛ-?
23 Zezi ˈyea ˈmɛn ɛn, ɔ -ghluɛ- ˈe ɔɔˈ dhɛcɩaʋn bho ɔ ˈnaan: “ˈˈAn muˈ -wɛˈ ˈˈɩn ˈye ɩan -dɩanˈ gbɔ po.” (Zan 14:2) Dhɛ -ˈmɛn ˈdhaa a, ɛmɛn- -nɩn ɔɔˈ dhɛcɩaʋn anˈ -ˈnʋʋn an muɛn ˈkmʋn dhejhi- ʋʋ nɩn- ɔ ˈye ˈe jhaʋn ˈdhi nɩn-. Ʋʋ ˈye diɛ nɩn- -ɛn? Zezi ˈnaan ʋʋ -nɩɛn- ɲʋn -kpɔ, ɔ ˈdhaa “nɩnadhɩ-.” (Lukɩ 12:32) Ɲʋn -ˈyea ˈe jhaʋn ˈdhi mun ɛn, -kʋʋ ˈdia a, dhbhoi- Pɔʋ ˈtmʋn ɛɛˈ dɩ ˈmɛn. Ɔ ˈjheɛ Zezi -ɔ “-de i ˈdho Siɔn trʋ kɩn [ˈdhe jhaʋn ˈdhi], [ɔ]mɔn e nyʋa 144.000 e.”—Gbɔˈwlʋdhɩ- 14:1.
24 Kletiɛn -ˈˈwe -ˈnʋn, -ʋʋ nɩan 144.000 ɛn, -bhlaa ʋʋ ˈye ˈkmʋn dhejhi- -ɛ? Biiblʋ ˈnaan -bho Klisɩ ˈkpa ˈBheɔ ˈdhe jhaʋn ˈdhi -wɛeˈ ɛɛˈ dhɛ tu ˈye -dee. (1 Kolɛntɩ 15:23) -A -nɩɛn- ˈnɔn ɛɛˈ nɔnˈˈ tu ˈdhi. Ɲʋn anˈ 144.000 -ˈnʋn, ʋaˈ -da -duuˈˈ jhiɛ ˈkmʋn dhe ˈdhe jhaʋn ˈdhi. Ʋaˈ -ˈnʋʋn sia da ˈbhlʋa ˈˈkpe -wɛeˈ -ʋa- -ˈmɛan ˈnɔn ˈghwɩ nɩn ˈdhi ɛ, -bho ʋʋ ˈmɛn ˈˈkpɩ ˈsʋ ʋa jhiɛ ˈkmʋn dhe ˈdhe jhaʋn ˈdhi. ˈKlaa ɲʋn anˈ -da -duuˈˈ sia ˈo ɛ, ʋa muɛn ˈkmʋn dhejhi- ˈdhe ɲan da ˈbhlʋa ˈˈkpe, -da ˈbhlʋa a muan -bɔyaˈˈ -deɩn- ˈkpa- a.
25. Dhɛwɛ- -ɛˈ dɩ -aa mun ˈtmʋn- ˈdhe ˈcɩaandhɛ- -ɛɛ jhia ˈdhi -ɛ?
25 Nɔnˈˈ -dhɛ ˈˈzaan- -si ˈo Zoova ˈye ˈmɛan iza- -wɛeˈ -a -ˈye ˈe ˈmɛan anˈ -kʋɔn- kwlaˈ ˈghlʋ! (Zro Isaïe 25:8.) -ˈMɛn ɲʋn -an muan ˈe jhaʋn ˈdhi ɛ, dhɛ ʋa mun nʋanˈ -an? Biiblʋ ˈnaan ʋbʋ -e Zezi -e, ʋa muɛn ɲʋn ˈbhle-. ˈBheɔglɔ- -ɔ ˈdhe ˈdhi ʋʋ ˈyea nɩn- -wɛeˈ ʋʋ ˈyea ɲʋn ˈbhle ɛ, ɔmɔn- -ɔnˈ dɩ -aa mun ˈtmʋn- ˈdhe ˈcɩaandhɛ- -ɛ jhia ˈdhi.
a Ɲʋn -dhee -ˈnʋʋn ɲʋn -jha ˈkmʋn dhe -ʋʋ -nɩn gɩlɩˈˈ -e -gwɩɩˈˈ -e ˈɲnʋnkpae -e ɲmai -e Israɛcɛ -e ˈcɛ -ˈnʋʋn -e. Ʋaˈ dɩ ˈtmʋʋɛnˈ ˈdhe Biiblʋ ˈdhi. -ˈBhɛɛˈ -ˈyɩ zro ˈdhe 1 Rois 17:17-24; 2 Rois 4:32-37; 13:20, 21; Matie 28:5-7; Lukɩ 7:11-17; 8:40-56; Nʋʋdhɩ- 9:36-42; 20:7-12.
-