Noviembre

Abrahán Jehová kukwei mikani täte yebätä ñaka ja töi kwitaninta jire kwe. Biblia tä niere, niarabiti kä nämene 175 aune “nämene dite, namanina umbre bätä ja nämene ruin kwin ie ye ngwane” krütani. Ye ñaka tä mike gare Abrahán ñaka tö namanina nünain jankunu. Biblia tä mike gare “Ngöbö ara käkwe juta ye mikani abko Abraham nämane ngibiare” (Heb. 11:10). “Juta” ye abokän tä Gobran Ngöbökwe bämike. Köbö rükai angwane Abrahán “juta” ye tuai gobrane Kä tibien ye jökräbiti ie nämene tödeke. Aune ye erere rabai bare. Abrahán nünain Kä Bä Nuäre te ye käi rabai jutobätä aune rabai ja kete bäri kwin Ngöböbe ye bämike ja töite. Niarakwe kukwe kwin bämikani ye käkwe nitre Ngöbö mikaka täte dimikani kä mil kwati krubäte te ye rabai gare ie yekwe kä mikai jutobätä. Kukwe nuainbare kwe Isaac ben ngutuäbiti ye käkwe kukwe ütiäte namani bare ja känenkäre bämikani rabai gare ie (Heb. 11:19). Jehovakwe Isaac murie keta manabare ie ye namani tare krubäte ie abokän käkwe nitre kwati ja ngwanka metre Ngöböi dimikani ye rabai gare ie. ¿Drebätä niaratre dimikani kwe? Jehovakwe Jesús juani ja nire bien ni kräke ye namani tare krubäte Jehovai ye mikani nüke gare kwe ietre (Juan 3:16). w16.02 1:15, 16

Ja mräkä kädekani ji ngwankäre käkwe kukwe ñaka kwin nuaindre nibätä ye ngwane nita ja ngwen metre Jehovai ye nikwe bämikadre arato. Saúl kädekani Ngöbökwe, akwa ngobo jeñe kwe yebätä kukwe blo nuainbare kwe. Ñobätä Jonatán nämene David tarere krubäte ye ñaka nämene nüke gare ie. Ye medenbätä, Jonatán ja töi mikani David dimike ye ngwane, Saúl namani rubun krubäte kräke yebätä nitre kwati okwäbiti mikani jakaire kwe. Akwa Jonatán rün mikani ütiäte jankunu jai. Aune ja ngwani metre kwe Jehovai bätä David dianinkä Ngöbökwe rabakäre reire nitre Israel yebiti Saúl bitikäre yei (1 Sam. 20:31-41). Kä nengwane, nitre umbre konkrekasion jie ngwanka tä ja di ngwen kukwe kwin nuainne nitre jökrä konkrekasionte kräke. Akwa niaratre ngite, yebätä ruäre ngwane nita dre nuainne ye ñaka raba nüke gare ietre (1 Sam. 1:13-17). Ruäre ngwane kukwe ñaka kwin nuaindi nibätä ye ngwane, nikwe ja ngwandre metre jankunu Jehovai. w16.02 3:14, 15

Monsotre bati ye ruäre ja dianinanka mento Jehová kräke, akwa jämi juto ja ngökakäre ñöte tätre niere. Akwa kukwe ye ñaka metre. Erametre, ja diandrekä mento Ngöbö kräke aune ja ngökadre ñöte ye ñaka ja erebe ye jämi nüke gare monsotre bati yei. Ja diandrekä mento Ngöbö kräke ye abokän mäkwe orasion nuaindre yete mäkwe käbämikadre Jehovai mäkwe niara mikai täte kärekäre. Aune ye bitikäre mäkwe ja ngökadre ñöte ne kwe rabadre gare nitre jökrä ie mäkwe ja dianinanka mento Jehová kräke. Aisete mä jämi ja ngökö ñöte ye känenkri, dre gärätä ja diandrekä mento Ngöbö kräke ye rükadre gare kwin mäi. Mäkwe ja diainkä mento Jehová kräke ye ngwane, mäkwe niedi ie yete ja känenkäre ja nire mäkwe ye rabai gare niarai. Ye ngwane mätä käbämike ie mäkwe niara mikai täte ye rabai bäri ütiäte mä kräke. Ye medenbätä ja diandrekä mento Ngöbö kräke ye ütiäte krubäte (Mat. 5:33). w16.03 1:14, 15

Konkrekasion tä ja ükaninte ño ye apóstol Pablo mikani gare nitre kristiano Éfeso yei aune kukwe ne niebare kwe mäträkäre bätätre: “[Nikwe] ja ngwandre nirien jire jökrä” (Efes. 4:16). Ni kristiano jökrä raba konkrekasion dimike nemen keteitibe aune näin Jesús tä ji dokwäre ni kräke ye jiebiti, ye bämikakäre niarakwe blitabare ni ngrabare yebätä. Pablo niebare, ni ngrabare kiakia ye jökrä tä sribire gwairebe ni möröka ye köböire. Ye medenbätä, ni tä bati o ni niena umbre, nita kwin o nita bren, ¿akwa ni raba dre nuainne ne kwe konkrekasion tädre keteitibe? Jesukwe nitre umbre kädekani konkrekasion jie ngwankäre. Aune nikwe niaratre mikadre ütiäte jai bätä kukwe nieta kwetre nie ni jie ngwankäre ye nikwe mikadre täte ie Jesús tö (Heb. 13:7, 17). Erametre, ruäre ngwane ye ñaka nuäre nuaindre. Akwa nikwe ja di käräi Jehovai angwane, niarakwe üai deme kwe biain nie aune ni dimikai kwe nitre umbre ji ngwanka ye kukwei mike täte. Ni töi bobre aune nita sribire gwairebe nitre umbre ji ngwanka yebe angwane, ni rabai ütiäte nitre konkrekasionte kräke. Ni jökrä täi keteitibe aune nikwe ja taredi bäri kwärikwäri köbö kwatire kwatire te. w16.03 3:8, 9

Ja mräkätre ye ruäre tö namani sribidi bäri Jehová kräke ye ngwane, rün aune meye käkwe töi mikani ja tötike bäri kukwe ruärebätä ne kwe rabadre ngwian ganainne bäri. Aisete, sribi Ngöbökwe ye ñaka namani tuin bäri ütiäte ietre (Mat. 10:24). Ni umbre ji ngwanka käkwe kä diandrekä jai ja ketakäre ja mräkä yebe. Niara ütiäte konkrekasion kräke ye niedre kwe ie. Niara raba täke ja ken ben aune bersikulo Bibliabätä raba niara dimike töbike ja dianinkä mento kwe Jehová mikakäre täte yebätä ye mikadre tuare kwe ie (Ecl. 5:4; Is. 6:8; Mat. 6:24, 33; Luc. 9:57-62; 1 Cor. 15:58; 2 Cor. 5:15; 13:5). Töita ño ye mikakäre nüke gare jai ni umbre raba kukwe ne kwrere ngwentari ie: “¿Mäkwe ja dianinkä mento Jehová kräke ye ngwane mäkwe dre käbämikani ie? ¿Ja namani ruin ño Jehovai mäkwe ja ngökani ñöte ye ngwane?” (Prov. 27:11). “¿Ja namani ruin ño Satana ie?” (1 Ped. 5:8). Ñäkädre bersikulo ne kwrerebätä ye ütiäte krubäte, ñobätä ñan aune kukwe ye raba mate kwin ja mräkä ye brukwäte. w15 15/4 2:9, 11

¿Ñobätä Jehová ñaka kukwe nuainne bengwairebe orasion nuainta nikwe ye ererebätä? Kukwe ye mikakäre nüke gare jai, Biblia tä niere Jehová ye ni Rün aune ni abokän niara monsoitre ye mäkwe ngwan törö jai (Sal. 103:13). Monsotre tä jondron kärere ye ngwane nitre rüne ye ñaka tä käre jondron ye bien ietre bengwairebe. Ne madakäre, monsotre tä jondron kärere, ye bitikäre kä ñan tä niken raire ta angwane ñaka tö tärä nemen jondron yei. Jondron ie monsotre tö ye raba kukwe tare miketa kisete o ni mada kisete ye gare nitre rüne yei arato. Monsotre tä jondron ribere ye rünkwe biandre bengwairebe ie angwane, nitre rüne ye rabadre klabore monsotre ye kisete. Akwa monsotre tä dre ribere metrere jai ye gare nitre rüne ie aune ñongwane raba jondron ye bien ietre ye gare niaratre ie arato. Jehová tä kukwe ye erere nuainne. Ni tare niarakwe aune nita dre ribere jai ye gare kwin ie aune ñongwane raba jondron ye bien nie ye gare ie arato. Ye medenbätä, ni rabadre ngübare bätärekä aune Jehová tä ni kukwei kain ngäbiti ño ye ni tädre miketari ñärärä (Is. 29:16; 45:9). w15 15/4 4:6, 7

Kä niena braibe nitre käme gatekäre, aisete nita kä ütiäte krubäte näire. Akwa Satana tö ni tuai ja töi mike jäme kukwe mada nuainkäre aune nikwe ja töi mikadre kä ngwen juto jabätä jondron kä nebätä yebiti ie niara tö. Kä krüte ye tä mente o ñaka rükai jire ye ni rabadre nütüre ie niara tö. Akwa ye ñaka metre. Nikwe ja ngwandre mokre aune nita nüne kä krüte näire ye nikwe ñaka käi kwitadrekä jabiti (Mat. 16:22, 23; 24:42). Jehová ñaka ni tarere aune ñaka ngite juen ta nibiti jire ye ni rabadre nütüre ie Satana tö. Akwa ye ñaka metre arato. Biblia tä niere: “Ngöbö abko töi metre aisete [...] munta Ngöbö tarere, [...] munta die mike janknu, ye abko Ngöbökwe ñan käikwitadrekä jabti” (Heb. 6:10). Ne tä mike gare nie, nita dre dre nuainne Jehová kräke ye jökrä tä mike tuin ütiäte jai (1 Cor. 15:58). Satana yebrä Jehová ñaka tarere jire aune ñaka ngite juain ta jire kwebiti. Aisete nikwe ñaka Diablu ye tuanemetre ja ngökö kukwe ngwarbe nieta kwe yebiti. w15 15/5 1:16-19

Kirabe Jehovakwe kukwe käbämikani ye mikani nemen bare metre kwe ye nämene gare kwin Abrahán ie aune ja känenkäre kukwe käbämikata kwe ye mikai nemen bare metre kwe arato yei nämene tö ngwen. Jehová kukwe käbämikani yei Abrahán nämene tödeke, yebätä Jehová nämene kukwe ribere nuaindre ie ye käre nämene nuainne. Ñodre, juta Ur yekänti ju kwe tuanimetre kwe aune ñaka nünanbareta jire kwe jutate. Juta ye jökrä ñaka täi kärekäre nämene gare kwin ie, ñobätä ñan aune nitre gobranka juta yete ye ñaka nämene Jehová mike täte (Jos. 24:2). Ja känenkäre Jehovakwe Kä tibien gobraindi kärekäre ye ngüba nämene krubäte kwe. Biblia tä niere Gobran Ngöbökwe ye abokän “juta mikani [metre] Ngöbökwe” (Heb. 11:10). Nitre krütanina gaikröta ye Abrahán, Abel, Enoc, Noé aune nitre mada Ngöbö mikaka täte nämene mike era jai. Kä Bä Nuäre yete niaratre nünain käre ye nämenentre bämike bäri ja töite angwane, nämenentre tödeke bäri Jehovai (Heb. 11:15, 16, TNM). w15 15/5 3:8, 9

Jesús nämene Kä tibienbätä ye ngwane, jondron ñan tuabare nuainbare keta kabre kwe. Jondron ñan tuabare nuainbare Jesukwe yebätä nikwe ñäkäi Bibliabätä angwane, tödeka nikwe rabai bäri dite (Mat. 9:35; Luc. 9:11). Jehovakwe ja di biani Jesús ie yebiti jondron ñan tuabare nuainbare kwe. Ye medenbätä apóstol Pablo niebare Kristo ye “Ngöbö die”. Akwa ¿jondron ñan tuabare nuainbare Jesukwe ye tä dre driere nie? Jondron ñan tuabare nuainbare Jesukwe ye tä kukwe keta kabre driere nie (Hech. 2:22). Ñodre, kukwe ye köböire gare nie kä 1,000 te Jesukwe gobrandi ye ngwane jondron ñan tuabare nuaindi kwe, ye käkwe nitre jökrä nünanka Kä tibienbätä ye dimikai. Jondron ñan tuabare nuainbare Jesukwe ye tä ni dimike niara töi kwin ye mike nüke gare bäri kwin jai aune Jehová töi kwin ye mike nüke gare jai arato. w15 15/6 1:1, 2

Jehovakwe meri ye mikaninta kwin ye namani gare Jesús ie. Yebätä niebare kwe ie: “Ti ngängän, tödeka mäkwe ye käkwe mä mirita kwin”. Ye bitikäre niara rikadreta töi jämebiti niebare Jesukwe ie. Erametre, Jesús nämene nitre bren ye tarere (Mar. 5:34). Jesús tä nitre kä tibienbätä tarere krubäte, metrere tä nitre bren tarere ye tä ni töi mike jäme. ¡Satana abokän töi ñaka ye erere! Ni ñaka ütiäte aune ni mada ñaka ni tarere rabadre ruin nie yei niara tö. Jondron ñan tuabare nuainbare Jesukwe ye tä mike gare, niara töita nibätä aune kukweta ni kisete yebätä. Rei aune sacerdote tä nikwe abokän kwe ni tare krubäte yebätä ni rabadre debe bien (Heb. 4:15). Ni ñaka bren angwane, nitre tä bren kä raire te yei ja ruin ño ye ñaka raba nüke gare nie jötrö ngwarbe. Akwa ni raba ja ngwen Jesús erere. Niara ñaka namani bren akwa nitre bren yei ja nämene nemen ruin ño ye niarakwe mikani nüke gare jai aune mikani tuin bobre kwe jai (1 Ped. 3:8). ¡Niarakwe kukwe kwin nuainbare ye erere nikwe nuaindre! w15 15/6 2:11, 12

Ni testiko Jehovakwe ie Ngöbö kä gare aune nita niara kä ngwen jabätä ye ütiäte ni kräke (Hech. 15:14; Is. 43:10). Orasion padrenuestro yete, Jesukwe niebare ni rabadre ribere Jehovai niara “kä ye mikadre deme” kwe (Mat. 6:9). Ye abokän niara kä ye mikadreta kwin yei ni tö. ¿Jehová kä gare nie aune nita niara kä ngwen jabätä ye ütiäte ni kräke ye nita bämike ño? Nikwe ribedre ie ni dimikadre kwe ne kwe nikwe ñaka kukwe niedre o kukwe nuaindre niara kä ye mikakäre käme. Nikwe ñaka ja ngwandre nitre kristiano ruäre siklo kena ye erere, niaratre nämene kukwe driere akwa nämenentre kukwe bä jene nuainne (Rom. 2:21-24). Nitre jökrä tä Jehová mike ñaka ütiäte jai aune ñaka kain ngäbiti ja gobraine ye Jehovakwe gaite angwane, niarakwe ja kä ye mikaita deme täte (Ezeq. 38:22, 23). Ye bitikäre, nitre kä tibienbätä töi rabai metre. Angeletre aune nitre Kä tibienbätä ye jökrä käkwe Jehová mikai täte aune niara kä deme ye mikai ütiäte kwetre. Aune mrä mada, Jehová “aibe rabad[i] gobrane jändrän jökräbti”, ye abokän niara rabai ni aune jondron jökrä ye gobraine (1 Cor. 15:28). w15 15/6 4:7, 10

Biblia Tikani Kukwe Hebreore yebiti yekänti jondron ngoto mikara aune täkärä chi ngoto mikara nieta blitakäre templo kirabe nitre Israelkwe yebätä (1 Crón. 28:2; Sal. 132:7). Templo ye nämene bä nuäre krubäte Jehová kräke, ñobätä ñan aune nämene nitre niara mikaka täte Kä tibienbätä ye tuenmetre ja mike täte aune ja käikitekä (Is. 60:13). ¿Dre köböire nita Ngöbö mike täte kä nengwane? Ni ñaka tä nuainne ju sribebare metre templo kwrere ye köböire. Ñakare aune nita nuainne jondron bäri kwin Jehová mikakäre ütiäte yete, abokän nita kädeke “templo ja üaire”. ¿Templo ja üaire ye dre gärätä? Ye abokän Ngöbökwe kukwe ükaninte ne kwe nitre kä tibienbätä rabadre ja kete ben aune mike täte. Jesús ja biani murie ketadre ni kökatarikäre ye aibe köböire kukwe ye nemen bare. ¿Ñongwane templo ja üaire ye kömikani? Ye kömikani kä 29 yete, kä ye ngwane Jesús ja ngökani ñöte aune dianinkä sacerdote bäri ütiäte templo ja üaire Jehovakwe yete (Heb. 9:11, 12). w15 15/7 1:1-3

Nire nire käkwe ja ngwandi metre Ngöböi ye kräke jondron kwin nuaindi kwe aune nitre käkwe ñaka ja ngwandi metre Ngöböi ye abokän mikai ja ngie nuin Jesukwe (Mat. 24:46, 47, 50, 51; 25:19, 28-30). ¿Nuaindi ño kwe? Niara arabe käkwe mikani gare: “Ti Ni Kä Nebtä Ngobo jatadita ja di kri bä nuärebti angwane, angeletre tikwetikwe rabadi jökrä bäre temen angwane, kürä gobrankrä bti ti rabadi täkänintbe kä bä nuärete. Ye ngwane abko nitre nünanka kä jökräbti temen rükadi ja ükekrö ti ngwärekri angwane, ni obeja ngibiaka käta obeja erere ükekrö jenena amne kabra erere tä ükekrö jenena, ye kwrere jire tikwe ni ükadikrö ketebu jene jene. Amne ni jen tikwe obeja kwrere erere tikwe mikadi ja küde ruenkri amne ni ñakare tikwe kabra kwrere abko tikwe mikadi ja küde ngeberekri, ni obeja ngibiaka käta nuene obeja amne kabrabtä ye kwrere” (Mat. 25:31-33). Ye tä mike gare Jesukwe kukwe ükaite nitre jökrä ben. Ni iti ñaka ja ngwani metre Ngöböi rabai tuin ie angwane, ja töi mikai kwe kädeke “kabra” aune gadrete kärekäre niedi kwe. Akwa ni iti käkwe ja ngwani metre Ngöböi rabai tuin ie angwane, ja töi mikai kwe kädeke “obeja” aune tuainmetre kwe nüne kärekäre (Mat. 25:46). w15 15/7 2:11, 12

Mrö, blitata kukwe jene jenebiti, kä bä nuäre aune kä te ni ririabare yekänti nitre tä nüne ño ye tä nemen tuin kwin nie ye ñaka blo. Akwa jondron meden kwin ni kräke ye bäri kwin jondron meden nemen kwin ni mada kräke ye ngwä ye ni ñaka rabadre nütüre. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune Jehová jondron bätäkä ngwarbe sribebare ne kwe nikwe käi ngwandre juto jabätä (Sal. 104:24; Apoc. 4:11). Aisete, ni ñaka raba niere jondron nuainta nikwe ye bäri kwin ni mada tä nuainne ye kräke. Ni bätäkä ngwarbe käkwe Jehová mikadre gare jai, mikadre täte aune nünandre kärekäre kwetre ie niara tö (Juan 3:16; 1 Tim. 2:3, 4). Ye medenbätä, ni tädre juto biare ja mräkätre aune ja ngwaitre dre niedre nie ye kukwe nuakäre. Kukwe niedre kwetre nie ye ñaka niken kukwe ükaninte Jehovakwe ye rüere aune nita töbike ño ye erere ñaka kukwe niedre kwetre nie akwa nikwe kadre ngäbiti. Nikwe nuaindi angwane, nikwe nünain bäri kwin, kätäi juto nibätä aune nikwe ja mäkäi kwin ja mräkätre bätä ja ngwaitre yebe. Nibi gare nie ye erere, nita ja mike Jehová aune gobran kwe ye aibe kiri. Ye medenbätä, ni ñaka ja mike kukwe gobrankwe yete aune ni ñaka ni mada töi mike ne kwe ja rabadre ruin bäri ütiäte ie ni madabätä bätä ni ñaka nitre mada töi mike jakabätä. Nikwe nüna jäme taredre aune ja töi mikadre bobre ye Jehová tä driere nie yebätä nikwe debe biandre krubäte ie. w15 15/7 3:17, 18

¿Nita Jehová tarere ye ni raba bämike ño ie? Kena, ni rabadre kukwe kwin Gobran Ngöbökwe yebätä driere kä jutobiti (Mat. 24:14; 28:19, 20). Ketebukäre, kukwe tare tä tödeka nikwe nuinte ye ngwane ja ngwandre metre (Sal. 84:11; Sant. 1:2-5). Kukwe tare ben nikwe ja tuadre, akwa kukwe ño ben nita ja tuin ye gare Jehovai aune ni dimikai kwe ñobätä ñan aune tä ni tarere krubäte (Sal. 56:8). Nita Jehová tarere ye ni raba bämike kukwe meden medenbiti ye nibi gare nie kukwe ja tötikara nekänti. Kena, jondron jökrä sribebare kwin kwe yebätä nikwe töbikadre. Ketebukäre, ni tädre ja tötike kwin Biblia yebätä. Ketamäkäre, nikwe oradre käre nita ja kete Jehovabe ye mikakäre bäri dite. Aune ketabokäkäre, ni kökanintari ye jondron ütiäte biani nie yebätä nikwe töbikadre (1 Juan 2:1, 2, TNM). Nikwe kukwe ne jökrä nuaindi angwane, Jehovata ni tarere ye rabai gare metre nie aune mantre jetebe nikwe niara taredi bäri. w15 15/8 1:6, 17, 18

Ruäre ngwane ni rabai ja töi mike kukwe ngübare bätärekä Kä Bä Nuäre yete raba ruin nie. Ñodre, nitre mada mräkä aune ja ketamuko kwetre gaikröta ye ngwane kä rabai juto bätätre ye tuai nikwe. Akwa ni mräkätre gaikröta ye nikwe ngübadi bätärekä raba ruin nie. Ye erere rabai bare nibätä angwane, ¿nikwe kä ngwain juto jabätä nitre mada yebe aune ni mräkätre gaikröta ye nikwe ngübai bätärekä? (Rom. 12:15.) Jehovata kukwe käbämike ye mikai nemen bare ño kwe ye nita ngübare bätärekä kä nengwane angwane, ye erere nikwe nuaindi ja känenkäre arato. Kukwe drieta Bibliabätä ye ruäre mikata gare bä jene tärä aune täräkwata sribeta nikwe yebätä angwane, ni rabadre ja töi mike kukwe ye ngübare bätärekä ja mikakäre juto Kä Bä Nuäre ye kräke arato. ¿Nita ja tötike kwin kukwe mikata gare mrä yebätä? Kukwe ye ñaka tä nüke gare jökrä nie, ¿akwa mikai gare ño ye nita ngübare bätärekä? Nita ja töi mike kukwe ngübare bätärekä kä nengwane angwane, Kä Bä Nuäre yete Jehovakwe kukwe mrä biain nuaindre nie ye ngwane rabai bäri nuäre ni kräke kukwe ye ngübakäre bätärekä (Prov. 4:18; Juan 16:12). w15 15/8 3:9, 10

Apóstol Pablo niebare nitre kristiano nünanka juta Éfeso yete ie, niaratre raba nemen ünä Kristo erere. Ye erere rabadre bare niaratre kräke yekäre, tädre keteitibe aune tädre ja tötike jankunu Jesús yebätä (Efes. 4:13). Pablo kukwe tikani konkrekasion Éfeso ie ye ngwane, nitre kristiano kwati nämene yete ye nämene ünä kukwe ja üairebiti aune kukwe nämene gare krubäte ietre. Akwa nitre kristiano mada abokän ie nämene ja di ngwandre bäri ne kwe rabadre ja kete bäri kwin Ngöböbe arato. Kä nengwane kukwe ye erere tä nemen bare konkrekasion kwati yekänti. Ja mräkätre aune ja ngwaitre kwati tä Jehová mike täte mekerabe. Akwa ja mräkätre aune ja ngwaitre mada abokän jämi nemen ni kristiano ünä kukwe ja üairebiti. Ja mräkätre aune ja ngwaitre kwati krubäte tä ja ngökö ñöte kä kwatire kwatire te ye tä nitre kristiano jämi nemen ünä kukwe ja üairebiti ye ngätäite. Niaratre ye jökrä ie tä ja di ngwandre ne kwe rabadre nemen ni kristiano ünä kukwe ja üairebiti. ¿Aune mä? ¿Mä niena ünä kukwe ja üairebiti? (Col. 2:6, 7). w15 15/9 1:2, 3

Ejercicio nuaindre ye raba ni dimike. Aune erametre jadaka ye raba ni mike kwin ngrabare. Akwa, ye ñan tä mike gare ni rabadre ejercicio nuainne ni jökrä ben. Proverbios 13:20 tä niere: “Nire tä näin ni töbätä ben ye rabai töbätä arato, akwa nire kätä ja kete ni ñaka töbätä ben, kukwe tare tä kräke”. Kukwe ye tä mike gare metre nie ni tö kukwe kwin diain nuaindre jai kä ngwankäre juto jabätä angwane, ni rabadre ja töi ye tötike Bibliabiti. ¿Dre abokän bäri ütiäre mä kräke? ¿Nändre gätäbätä? ¿Kukwe driedre? Aune ¿ja tötikadre Bibliabätä? ¿O jondron nuaindre kä ngwankäre juto jabätä? Nikwe kä diainkä nuäi jai jondron kä ngwankäre juto jabätä nuainkäre yebätä Jesukwe kukwe niebare mäträkäre nibätä ye raba ni dimike. Niarakwe niebare: “Munkwe gobran Ngöbökwe känä jankunu käne aune kukwe metre Ngöbökwe bätä jondron jökrä mada ye biandi munye” (Mat. 6:33, TNM). Kätä nie yebiti nikwe ja töi mikai dre nuainne ye ngwane, ni töi rabadre kukwe niebare Jesukwe mäträkäre nibätä ye ngwenta törö jai. w15 15/9 2:13, 15

Caín töi namanina jerekäbe kukwe käme krubäte nuainkäre ye gani Jehovakwe angwane, ja di ngwani dimike kwe. Akwa Caín ñaka Jehová kukwei mikani täte aune ye köböite ja tare nikabare krubäte kwe (Gén. 4:11-13). Köbö mada ngwane, ni Jehová mikaka täte kädeka nämene Baruc nämene di nekä aune ulire gani Jehovakwe ñobätä ñan aune ñaka nämene ja töi mike kwin. Aisete niara rabadre ja töi kwite niebare Jehovakwe ie. Baruc, Jehová kukwei mikani täte, aune ye köböire namaninte nire (Jer. 45:2-5). Ni tare Jehovakwe yebätä tä ni jie ngwen aune tä mäträre nibätä. Ni töi ükadrete tä nemen tuin ie ye ngwane tä nuainne, akwa tä ni dimike ja ngwen bäri kwin arato (Heb. 12:6). Jehovakwe nitre niara mikaka täte kirabe ye dimikani ja ngwen bäri kwin. w15 15/9 4:12, 13

Jehová nämene rüre nitre Israel dokwäre abokän nitre gabaonita mikani era kwetre jai ye namani kwin krubäte. Jehová nämene juta kwe dimike ye meri iti käkwe mikani era jai ye abokän Rahab. Meri ye ñaka ni israelita, akwa Jehovakwe nitre Israel dianinkä mento kä Egipto yete ye kukwe nuabare kwe. Nitre israelita kä tuabitikä nibu namani niara gwirete ye ngwane, niebare kwe ietre Jehovakwe niaratre dimikai kä te niara nämene nüne ye den jai ie nämene tö ngwen. Niara nämene tödeke Jehovai ye köböite kukwe tare raba nemen bare niara aune mräkätre yebätä ye nämene gare kwin ie, akwa Ngöbökwe niara mikai kwäre yei nämene tö ngwen (Jos. 2:9-13; 4:23, 24). Ngöböta nitre niara mikaka täte dimike ye nitre ruäre käkwe ñaka mikani era jai akwa nitre mada abokän käkwe mikani era jai ye nibira gare nie. Kä nengwane, Ngöböta ni dimike ye nitre niara mikaka täte kwati tä mike era jai arato. Ni tö ja ngwain niaratre ye erere. ¿Kä nengwane Jehová “kise” ye raba tuin ño nie? Raba tuin nie “kä trä” ni brukwäte yebiti (Efes. 1:18). Aune jutuadre nie yekäre nikwe Jehová mikadre gare bäri kwin jai aune töi keta kabre kwin ye mikadre gare jai arato. w15 15/10 1:6, 7, 9

Marta nämene tuin ja ketamuko kwin Jesús ie aune nämene tarere krubäte. Akwa, Jesús nämene meritre mada ye tarere aune mike ütiäte jai arato. Ñodre, María, Lázaro ngwai mada ye nämene tare kwe arato. Aune Jesús nämene meye kwe María, ye tarere krubäte arato (Juan 19:25-27, TNM). Akwa, ¿ñobätä Jesús nämene Marta tarere? Jesús nämene Marta tarere ñobätä ñan aune nämene ja mike mantiame aune sribire krubäte yebätä, akwa metrere nämene tödeke krubäte yebätä. Mesías käbämikani ye abokän Jesús nämene gare kwin Marta ie aune nämene kukwe driere ye nämene mike era jai (Juan 11:21-27, TNM). Akwa yebiti ta, Marta töi ñaka nämene metre aune ruäre ngwane nämene ja mike ngite. Ñodre, Jesús janamene basare Marta aune María gwirete ye ngwane, Marta namani rubun María kräke. Yebätä niebare kwe Jesús ie: “Ti Dänkien, ¿ti mräkäkwe ti mirite sribire kaibe, se ütiäte ñakare makrä ya? Niara juen jötrö ti die mike” (Luc. 10:38-42). w15 15/10 3:1, 2

Nikwe töbikadretari Jehová aune Jesús yebätä ye käkwe ni dimikai Jehová mike täte jankunu kä jutobiti. Kä täi juto nibätä angwane, ja mräkätre aune ja ngwaitre bätä nitre ie nita kukwe driere yebätä kä rabai juto arato. Ne madakäre, Jehovakwe Jesús juani ja bien murie ketadre ni kräke yebätä nikwe töbikaitari angwane, ja ketadre Ngöböbe ye ütiäte krubäte rükai gare bäri kwin nie (Rom. 3:24, TNM). Ni brare Testiko kädekata Mark nünanka kä Sudáfrica yete nämene Jehová mike täte metre yebätä kitani ngite kä komä te. Niara tä niere töbikadretari ye abokän kwin krubäte. Niara tä töbiketari bäri ye ngwane, kukwe keta kabre tä nemen gare bäri ie Jehová yebätä. Ne madakäre, tä nemen di nekä o töbike krubäte ye ngwane tä ñäke Bibliabätä aune ye bitikäre tä kä denkä chi jai töbikakäre. Ye tä niara dimike ja töi miketa jäme. w15 15/10 4:15

Mätä kukwe den nuaindre käre jai ye rabadre mate monsotre yebätä angwane, ñobätä mäkwe kukwe ye diani nuaindre jai ye mäkwe mika gare ietre. Ye köböire niaratre rabai mun kukwei mike täte. Ni Testiko monsoi nibokä niena ünä tä niere, ñobätä nitre rüne aune meyere tä kukwe ruäre den nuaindre jai ye tä mike gare monsotre yei angwane, tätre tö ngwen bäri ietre. Ye köböire, rün aune meye tä kukwe ruäre den nuaindre jai ye kwin tä nüke gare ietre. Monsotre ñaka täbe monso kia kwrere ye mäkwe ngwan törö jai. Niaratre tä ja kite töbikakäre kwin aune kukwe diankäre nuaindre akwle jai (Rom. 12:1). Ni rüne kädrite gwä tä mike gare arato monsotre tä kite ünä yekwe kukwe diandre nuaindre jai ye ngwane, ñaka rabadre nuainne drekebe ngwarbe rabadre mike nüke gare jai. Yebätä, mäkwe ja töi mika bobre aune kukwe metre nie ietre. Ye ngwane niaratre ja ngwain mä erere arato. Ne madakäre, mätä niaratre mike ütiäte jai aune mä niena mike tuin jai ni ünä kwrere ye rükai gare ietre. w15 15/11 2:11

Kä jökräbiti tibien nitre millón kwati krubäte tä Jehová mike täte. ¿Nikwe ja töi mikadre ño kräketre? (Rom. 12:10.) Apóstol Pedro tikabare nita Ngöbö mike täte angwane, nikwe ja brukwä tätebiti ja mräkätre aune ja ngwaitre taredi. Aune niebare kwe arato ütiäte krubäte nita ja tarere metre ye ni kristiano rabadre bämike jai (1 Ped. 1:22; 4:8). Ni Jehová mikaka täte ye juta ütiäte krubäte. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune nita ja mräkätre aune ja ngwaitre tarere ja brukwä tätebiti. Ne madakäre, nita Jehová tarere aune kukwe keta kabre ükaninte kwe ye nita mike täte. Yebätä, niara tä üai deme kwe bien nie. Üai ye bäri dite aune tä ni dimike nüne keteitibe ja mräkätre aune ja ngwaitre kä jökräbiti tibien yebe (1 Juan 4:20, 21). w15 15/11 4:8, 9

Nikwe ja kitadre blite kukwe medenbiti metrere Jehová mikakäre gare jai o kukwe käbämikani kwe mikakäre gare jai ye ñaka niere nie (Apoc. 7:9, 10). Ni kä tibienbätä tä blite kukwe keta kabre jene jenebiti. Akwa yebiti ta Jehová tä blite nibe. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune kukwe kwe ye kwitadre kukwe keta kabrebiti ie niara tö. Ñodre, kukwe medenbiti Jesús blitabare ye tä tikani braibe Bibliabätä (Mat. 27:46; Mar. 5:41; 7:34; 14:36). Akwa kukwe niebare Jesukwe ye Jehovakwe nitre mikani tike ye bitikäre mikani kwite kwe kukwe griego aune kukwe mada mada yebiti. Ne madakäre, Ngöbökwe ja kukwei ye kriemikani ñobätä ñan aune niarakwe nitre judío aune nitre kristiano mikani Biblia ye sribere kabre. Aune Biblia ye kwitani kukwe mada keta kabre jene jenebiti. Kristo murie ketani ye bitikäre kä nikani 400 näre ta yete, ni kukwebätä kukwe tikaka käkwe niebare Jesús kukwe driebare ye kwita namanina nitre blite kukwe jene jenebiti kä keta kabre känti yebiti, ñodre, Siria, Egipto, India, Persia aune Etiopía. w15 15/12 1:10, 11

Kä ñaka debe näre te nikwe blitai angwane, nikwe dre niei nitre ie ye ñaka rükai gare ietre o ñaka rabai kwin kräketre. Ñodre, sö marzo kä 2011 yete, dobo kri nakaninkä aune mren niabare jate yekwe juta keta kabre kä Japón yekänti juani ngwarbe. Nitre 15,000 biti bäri krütani. Nitre Testiko kwati ye mräkätre aune ja ketamuko kwetre krütani, akwa niaratre tö namani nitre nünanka bäre ye dimikai Biblia yebiti. Akwa, ja töi mikani kwetre ñaka blite ni gaikröta yebätä köbö ye näire. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune nitre kwati nünanka juta yete ye tä kukwe budista yebätä aune kukwe Bibliabätä ñaka gare krubäte ietre. Aisete ja mräkätre aune ja ngwaitre ja töi mikani niaratre dimike aune ñobätä kukwe tare tä nemen bare ye mike gare ietre. w15 15/12 3:7

Nitre ruäre o nitre kräkä rürübäinkä ye ruäre kwe kräkä tärä keteiti ja kräkäi mikara abokän käkwe ni mikaita räre ye raba niere nie. Akwa raba kukwe ye niere nie ngwian ganainkäre krubäte jai. Nitre kwati tä kräkä ye ñain aune kräkä yekwe niaratre mikaninanta räre ye raba niere nie. Akwa ni ñaka rabadre kräkä meden erere ñain ne kwe ja rabadreta ruin kwin nie aune nikwe nünandre bäri raire ye aibe kräke. Ni töbätä angwane, mäträi nibätä yebätä nikwe ja ngübaibiti, metrere ni iti ie kukwe ñaka gare kwin ye käkwe mäträi nibätä angwane nikwe ja ngübaibiti. Nikwe ngwandretari jai: “Vitamina, dieta nuainta o kräkä sribeta ye käkwe nitre mada mikaninanta räre, ¿ye gare metre tie? Kräkä ye käkwe nitre mada mikaninanta räre, ¿akwa kräkä ye raba ti miketa räre ye ñokänti gare tie? ¿Ti rabadre kukwe känene bäri kräkä ye mikakäre gare jai aune nitre ie kukwe gare kräkä yebätä ie ti rabadre kukwe ngwentari?” (Deut. 17:6). w15 15/12 4:14, 15

Jesukwe ni tare yebätä nikwe debe biandre angwane, ni töi rabai tarebätä aune mikabätä ütiäte jai ye nämene gare Pablo ie. Jehovakwe jondron nuainbare ni kräke ye tä nüke gare kwin nie angwane, ni töita nemen Jesús mikabätä ütiäte jai. ¿Ni raba nuainne ño? Nikwe ja ngwandre Kristo erere “nändre deme jiebiti aune erametre” (1 Ped. 2:21, TNM; 1 Juan 2:5, 6). Nita Ngöbö aune Kristo kukwei mike täte ye ngwane, nita bämike niaratre tare nikwe. Jesús niebare: “Tita kukwe bien nuendre, ye nire nire tä kaen ngäbti abko erere tä mike täte, ni ye tä ti tarere era metre [...]. Nire nire käta ti tarere kore, ni ye abko ti Rün tikwe käkwe taredi amne ti ara jire käkwe taredi arato, käkwe ja mikadi gare metre ie” (Juan 14:21; 1 Juan 5:3). Nikwe ngwandretari jai: “¿Kukwe meden medenbätä ti niena ja ngwen Jesús erere? ¿Kukwe medenbätä täbe ja töi kwitadre bäri tie?”. Nikwe kukwe ye ngwandretari jai ye ütiäte krubäte, ñobätä ñan aune nitre tä jondron nuainne ye erere nitre kä nebätä tä ni töi mike nuainne ja dibiti (Rom. 12:2). w16.01 2:7-9

¿Mätä kukwe driere kä jutobiti raba ruin mäi? ¿Ja tötika Bibliabätä ye käita nemen juto mäbätä aune “kukwe kaibe tiebe Ngöbökwe” ye mä töta nemen mikai gare jai? (1 Cor. 2:10). ¿Jehovata mä dimike kukwe driere raba ruin mäi? ¿Ngöbö tö drei ye mä tö nuaindi ja di tätebiti? ¿Mätä ja mräkätre aune ja ngwaitre tarere krubäte aune mä tö niaratre dimikai Jehová mike täte? ¿Ngöbökwe mä dimikanina krubäte ye tuanina mäkwe? Kukwe ngwinintari yebätä mäkwe jän niedre angwane, ¿ye tä mike gare mä abokän dianinkä? Ñakare, ñobätä ñan aune ni ñaka dianinkä nänkäre kä kwinbiti akwa nitre jökrä Ngöbö mikaka täte yei ja raba nemen ruin ye erere. Ni näin nüne kä kwinbiti o nikwe nünain Kä tibienbätä akwa ni jökrä Jehová mikaka täte yei niara raba ja di bien üai deme kwe yebiti. Ñodre, mä dianinkä nänkäre kä kwinbiti ye mätä ngwentari jai angwane, ye tä mike gare mä ñaka tä dianinkä. Nitre dianinkä nänkäre kä kwinbiti ye ñaka kukwe ye ngwentari jai. Niaratre dianinkä ye gare metre ietre, aune ñaka tä nemen töbiketa ken kukwe yebätä. w16.01 3:14, 15

Jesús nämene sribire Rünbe ye käkwe kä mikani juto krubätebätä ñobätä ñan aune sribi keta kabre nuainbare kwe aune Ngöbö nämene niara tarere ye nämene gare ie. ¿Aune ni? ¿Ja raba nemen ruin ye erere nie? Nita jondron bien ni madai ye tä kä mike juto nibätä aune ni mada tä jondron bien nie ye ngwane kätä nemen juto nibätä arato niebare Jesukwe (Hech. 20:35). Kukwe metre driebare nie ye ngwane, kä namani juto krubäte nibätä. Akwa nita kukwe metre driere nitre madai ye ngwane, kätä nemen juto nibätä aune jata nemen ruin kwin nie arato. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune kukwe nieta Bibliabätä ye tä nemen gare ietre aune Ngöbö tä kite gare ietre ye ngwane, kätä nemen juto krubäte bätätre ye nita tuin. Tätre nüne ño ye erere ñaka tärä kite nüne aune tätre ja töi kwite tuata nikwe ye käita nemen juto nibätä. Ja ketadre Ngöböbe ye köböire niaratre raba nüne kärekäre ye gare nie (2 Cor. 5:20). Erametre, kukwe driedre ye sribi bäri ütiäte tä nuaindre nie aune ye aibe raba kä mike juto nibätä. w16.01 5:6, 7