Nikwe kukwe kwin niedre ni tidrä yebiti

1, 2. ¿Ñobätä Biblia tä niere nita blite ye abokän ñukwä jutra ye kwrere?

KÄ 1871 yete, kä tokwä nukwani kri krubäte kä Estados Unidos yekänti, ñaka rababare bare ye erere. Kä braibe te nitre 1,200 biti bäri murie ketani kwe aune kri 2,000 millón biti bäri kukwani kwe. ¿Dre köböite ye namani bare? Tren ruäre nämene kite kä tokwä känti ta jutra kia kia namani betekä te ye köböite nukwani. Kukwe ye tä kukwe nieta Santiago 3:5 ne ngwen törö nie: “Ñukwä okwä chi käkwe kä tokwä krikri kukwadre”. ¿Ñobätä Santiago kukwe ye niebare?

² Santiago mikani gare: “Kukwe nieta ni t[i]dräbti abko ñukwä jutra [...] kwrere” (Santiago 3:6). Ni tidrä nieta ye abokän ni mikani blite ye meden gärätä. Ñukwä jutra tä kukwe kri mike nemen bare, ye erere dre niedre nikwe ye raba kukwe kri mike nitre mada kisete arato. ¿Yebätä nikwe ñaka blitadre jire ai gärätä? Ñakare. Ni raba ni mada nuaindre tare ñukwä jutra yebiti ye ñan aibätä nita tuenmetre, ¿ñan ererea? Ñakare aune nita ja di ngwen sribikäre kwinbiti. Ñodre, ni raba mrö rienbiti, ja mike krubebiti o kä trä mikakäre jai. Ye erere arato, Biblia tä driere nita dre niere ye raba kukwe kri mike nemen bare o kukwe kwin mike nemen bare (Proverbios 18:21). Yebätä, nikwe töbikadre kwin blitakäre. Ñodre, ni tidrä yebiti ni raba Jehová mike ütiäte aune nitre mada dimike (Salmo 19:14).

3. Ni tö ni mada dimikai angwane, ¿nikwe dre mikadre gare jai?

³ Jehovakwe ni mikani blite ne kwe nita töbike ño aune ja ruin ño nie ye nikwe niedre kukwere o blita kisebiti yebiti. ¿Ni mikani blite yebiti ni raba nitre mada dimike ño? (Ñäkädre Santiago 3:9, 10 yebätä.)a Ñongwane blitadre, dre niedre aune blitadre ño ye nikwe mikadre gare jai.

ÑONGWANE BLITADRE

4. ¿Ñongwane nikwe ñaka blitadre?

⁴ “Kä rabakäre kwekebe” ye tärä nieta Bibliakwe (Eclesiastés 3:7). Ye tä mike gare, ruäre ngwane ni ñaka raba blite. Ñodre, nitre mada tädre blite ye ngwane, ni ye mikakäre ütiäte jai ni tädre kwekebe kukwe nuin (Job 6:24). Kukwe bäin rabadre gare nie angwane, nikwe ñaka niedre nitre madai (Proverbios 20:19). Aune ni iti kukwe niedre nie ye ñaka matadre kwin nibätä angwane, nikwe ja töi mikadre jäme aune ni rabadre kwekebe (Salmo 4:4).

5. ¿Jehová ni mikani blite yebätä nita debe bien ye ni raba bämike ño ie?

⁵ Akwa, ruäre ngwane bäri kwin ni rabadre blite (Eclesiastés 3:7). Ñodre, ni törbadre Jehová käikitaikä, nitre mada dimikai o ja ruin ño nie aune dre ribeta nikwe jai ye ni törbadre mikai gare ye ngwane nikwe blitadre (Salmo 51:15). Yebiti nikwe bämikai Jehovai niarakwe ni mikani blite yebätä nita debe bien ie. Ye medenbätä, ja ketamuko nikwe ye iti käkwe jondron ütiäte biandre nie ye ngwane, bäri kwin ni törbadre käre ngwain jai.

6. ¿Ñongwane blitadre yebätä nikwe töbikadre kwin ye ñobätä ütiäte?

⁶ ¿Ñongwane blitadre yebätä nikwe töbikadre kwin ye ñobätä ütiäte? Proverbios 25:11 tä niere kukwe kwin niedre kä debe näre te manzana orore mikani blato ütiäte sribebare ngwian yebiti te ye kwrere. ¿Dre gärätä kukwe yebiti? Manzana orore ye bä nuäre krubäte. Akwa nikwe mikai blato ütiäte sribebare ngwian yebiti te angwane, rabai tuin bäri bä nuäre. Ye erere arato, kukwe kwin ni törbadre niei ni madai. Akwa nikwe töbikai kukwe ye niekäre ie kä debe näre te angwane, kukwe niedi nikwe ye köböire kukwe bäri kwin rabai bare. Kukwe keteiti tä bämike ye ani mike gare jai.

7, 8. ¿Ja mräkätre aune ja ngwaitre nünanka Japón yekwe ja ngwani ño Jesús erere?

⁷ Kä ñaka debe näre te nikwe blitai angwane, nikwe dre niei nitre ie ye ñaka rükai gare ietre o ñaka rabai kwin kräketre (ñäkädre Proverbios 15:23 yebätä).b Ñodre, sö marzo kä 2011 yete, dobo kri nakaninkä aune mren niabare jate yekwe juta keta kabre kä Japón yekänti juani ngwarbe. Nitre 15,000 biti bäri krütani. Nitre Testiko kwati ye mräkätre aune ja ketamuko kwetre krütani, akwa niaratre tö namani nitre nünanka bäre ye dimikai Biblia yebiti. Akwa, ja töi mikani kwetre ñaka blite ni gaikröta yebätä köbö ye näire. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune nitre kwati nünanka juta yete ye tä kukwe budista yebätä aune kukwe Bibliabätä ñaka gare krubäte ietre. Aisete ja mräkätre aune ja ngwaitre ja töi mikani niaratre dimike aune ñobätä kukwe tare tä nemen bare ye mike gare ietre.

⁸ Ñongwane blitadre aune ñongwane ñaka blitadre ye nämene gare kwin Jesús ie (Juan 18:33-37; 19:8-11). Ñodre, kä debe näre ngübabare kwe kukwe ruäre driekäre nitre ja tötikaka kwe yei (Juan 16:12). Ja mräkätre aune ja ngwaitre nünanka Japón ja ngwani Jesús erere aune kä debe näre ngübabare kwetre blitakäre nitre ben nitre krütanina gaikröta yebätä. Mren niabare jate ye bitikäre kä nikani kubu biti ötare ta ye ngwane, täräkwata chi ¿Erametre nitre krütanina ye rükaita nire? ye niaratre biani nitre ie. Nitre kwati käkwe täräkwata ye kani ngäbiti aune kukwe mika nämene garebätä yekwe niaratre töi mikani jäme. Nita nüne yekänti nitre tä nüne ño aune tä kukwe meden mike täte yebätä ni rabadre töbike arato. Ye köböire ñongwane nikwe blitadre nitre yebe ye rabai gare nie.

9. ¿Kukwe meden meden känti mada ni rabadre nemen kwekebe blitadre nikwe ye känenkri?

⁹ ¿Kukwe meden meden känti mada ni rabadre nemen kwekebe blitadre nikwe ye känenkri? Nitre dre niedre nie abokän ñaka rabadre kwin ni kräke ye ngwane ni rabadre kwekebe. Nikwe blitadre biarebe angwane, nikwe dre niedre yebätä ja raba nemen ruinta ngite nie. Ye medenbätä, käne nikwe ngwandretari jai: “¿Erametre kukwe ye ütiäte yebätä tikwe ñaka tuanemetre niken ta?”. Kukwe ye ñaka ütiäte angwane, bäri kwin nikwe ñaka blitadre. Akwa nikwe blitadre ni yebe rabadre ruin nie angwane, bäri kwin ni töi rabadrera jäme ye ngwane nikwe blitadre ye nikwe ngübadre (ñäkädre Proverbios 15:28 yebätä).c Kukwe madakänti nikwe blitadre ye känenkri nikwe nitre ngübadrebätä bätärekä ye abokän ni törbadre ni mräkätre ñaka Testiko dimikai Jehová mike gare jai ye ngwane. Ni jämi blite ye känenkri, nikwe nitre ngübadrebätä bätärekä, dre niedre nikwe ye känenkri nikwe töbikadre kwin käne aune ñongwane nitre töi raba nemen ni kukwe nuabätä ye nikwe känändre.

DRE NIEDRE

10. a) ¿Ñobätä nikwe töbikadre kwin käne dre niei nikwe yebätä? b) ¿Kukwe meden meden abokän ni kristiano ñaka niere jire?

¹⁰ Dre niedre nikwe ye köböire ja raba nemen ruin kwin nitre madai o ja ñaka raba nemen ruin kwin ietre. Ye medenbätä, dre niedre nikwe yebätä nikwe töbikadre kwin käne (ñäkädre Proverbios 12:18 yebätä).d Nitre kwati brukwä käme aune tä kukwe tare niere nitre madai, ngitra rükäre o buko ye kwrere (Salmo 64:3). Kukwe nieta kwetre ye tätre mike gare jai película aune televisión yete. Akwa ni kristiano ñaka ñäke tare o kukwe käme niere jire ni madai, aune ñaka kukwe niere ja darekä ni madabätä. Kukwe niedre kötaidre ye ñaka blo, aune ye köböire blita raba bäri kwin ni madabe. Akwa ni ñaka raba jire ñäke tare ni madabätä o kötaire nitre mada mikakäre kötö. Biblia tä niere ni ñaka rabadre kukwe blo niere aune ngrente ni madabiti, ñakare aune nikwe blitadre kukwe raba nitre dimike aune töi mike jäme yebätä (Efesios 4:29, 31).

11. ¿Dre käkwe ni dimikai käre kukwe kwin aune kukwe nitre dimikakäre niere ietre?

¹¹ Jesukwe niebare “dre dre nieta [...] ja kadabiti, yebrä tä [...] [ni] brukwäte” (Mateo 12:34, NGT). Ye abokän kukwe nieta nikwe ye tä bämike dreta ni brukwäte ye meden gärätä. Nitre tare erametre nikwe ye tä ni brukwäte angwane, käre nikwe kukwe kwin aune kukwe niaratre dimikakäre niei ietre.

12. ¿Kukwe meden mada käkwe ni dimikai kukwe kwin niere nikwe blitadre ye ngwane?

¹² Rei Salomón ye nämene töbätä krubäte, akwa töbikabare krubäte kwe kukwe metre aune kwin tikakäre (Eclesiastés 12:9, 10). Ye tä driere nie nikwe blitadre ye ngwane nikwe ja di ngwandre kukwe kwin niekäre. ¿Dre käkwe ni dimikai kukwe kwin niere? Nikwe ñäkädre Bibliabätä aune tärä bätä täräkwata nikwe yebätä ja kitakäre kukwe mrä mike gare jai. Kukwe ruäre ye ñaka gare nie angwane, kukwe ye tä dre mike gare ye nikwe känändre. Jesukwe blitabare ño ye nikwe mikadre ñärärä arato. Niarakwe niebare Jehovakwe driebare ie nitre ja tare nikaka yei käre rabadre kukwe niere dimikakäre aune töi mikakäre jäme (Isaías 50:4). Ne madakäre, dre niedre nikwe ye matai ño nitre madabätä yebätä nikwe töbikadre (Santiago 1:19). Ni raba ngwentari jai: “Tikwe kukwe ne niedre angwane, ¿rükai gare ño ni madai? ¿Ja rabai ruin ño ie?”.

13. ¿Ñobätä ütiäte krubäte nikwe blitadre kukwe nuäre rükadre gare yebiti?

¹³ Nikwe blitadre abokän nuäre rükadre gare ni madai ye ütiäte krubäte. Ñobätä ye mikakäre gare jai, ani bämike keteiti. Dre nuaindre ye nitre israelita nämene mike gare trompeta yebiti. Kukwe mika nämene gare keteiti trompeta yebiti ye abokän nitre juta yete ie ribe nämene niaratre rabadre ja ükökrö kä keteiti känti. Kukwe mada mika nämene gare trompeta yebiti ye abokän nitre rükä ye juan nämene rüre nitre niaratre rüe yebe. Kukwe mika nämene gare trompeta yebiti ye ñaka nämene nüke gare nitre rükä yei angwane, niaratre dre nuaindre ye ñaka nämene nemen gare ietre. Nita blite ye ngwane kukwe ye erere tä nemen bare. Biblia tä niere nikwe blitadre kukwe nuäre rükadre gare yebiti. Nikwe ñaka blitadre ye erere angwane, nitre mada käkwe dre nuaindre ye ñaka raba nemen gare ietre o ni kukwe ñaka raba nüke gare ietre. Nikwe blitadre merebe, akwa nikwe ja ngübadrebiti ne kwe nikwe ñaka ñäkädre tare nitre madai aune nikwe niaratre mikadre ütiäte jai (ñäkädre 1 Corintios 14:8, 9 yebätä).

14. ¿Jesús nämene käre kukwe nuäre rükadre gare yebiti blite ye dre tä bämike?

¹⁴ Käre Jesús nämene blite kukwe nuäre rükadre gare yebiti. Kukwe kädriebare kwe tä Mateo kapitulo 5 nemen 7 yekänti yebätä ani töbike. Kukwe ñaka ütiäte aune kukwe ribi ye niarakwe ñaka niebare nitre mada töi mikakäre ñan krütare. Kukwe niebare kwe yebiti ñaka ñäkäbare tare kwe nitre ie arato. Kukwe ütiäte krubäte mikani gare kwe nitre ie, akwa käre nämene mike gare kukwe nuäre rükadre gare yebiti. Ñodre, kukwe kädriebare kwe yete driebare kwe nitre ja tötikaka yei niaratre ñaka rabadre töbike krubäte dre kwetadre kwetre köbö kwatire kwatire te yebätä. Kukwe ye rabadre törö käre ietre, yekäre Jehová tä nukwä buke ño ye mikadre ñärärä kwetre niebare kwe ietre. Aune ye bitikäre ngwanintari kwe ietre: “Mun abko bäri ütiäte nukwä kräke, ¿se abko mun Rün käkwe ñan mrö biandre munye ya amarebti munta töbike krübäte dikaro se?” (Mateo 6:26). Kukwe nuäre rükadre gare yebiti Jesukwe niaratre dimikani aune kukwe ütiäte krubäte driebare kwe ietre ja töi kräke.

BLITADRE ÑO

15. ¿Ñobätä nikwe ja töi mikadre jäme nita blite ye ngwane?

¹⁵ Nibira gare nie ye erere, nikwe dre niedre yebätä ni rabadre töbike kwin käne. Akwa nikwe niei ño yebätä nikwe töbikadre arato. Nitre tö nämene Jesús kukwe nuai ñobätä ñan aune niara nämene blite töi jämebiti (Lucas 4:22). Nita blite ye ngwane nita ja töi mike jäme angwane, nitre tö rabai ni kukwe nuai aune dre niei nikwe ietre ye kain ngäbiti kwetre arato (Proverbios 25:15). ¿Dre ni dimikai ja töi mike jäme? Nikwe nitre mada mikadre ütiäte jai aune ja ruin ño ietre ye nikwe mikadre nüke gare jai. Jesús nämene ye erere nuainne. Ñodre, nitre braibe ja di ngwani ja tuakäre niarabe aune niara kukwe nuakäre ye jutuabare ie angwane, töi kwinbiti kä dianinkä kwe jai niaratre kräke aune kukwe keta kabre driebare kwe ietre (Marcos 6:34). Aune köbö mada ngwane nitre ñäkäbare tare ie ye ngwane, niarakwe ñaka ñäkäbare jire ye erere ietre (1 Pedro 2:23).

16, 17. a) ¿Ni tädre blite ni mräkätre aune ja ketamuko nikwe ben ye ngwane nikwe ja ngwandre ño Jesús erere? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä.) b) ¿Monso meye blitabare töi jämebiti ye köböire dre kwin namani bare?

¹⁶ Ni jökrä tä ni mräkätre aune ja ketamuko nikwe ye tarere krubäte. Akwa niaratre gare nie, yebätä nita blite niaratre ben ye ngwane nikwe ja ngübadrebiti ye ñaka raba nemen tuin ütiäte krubäte nie. Ruäre ngwane ni raba kukwe niere ietre abokän raba mate tare niaratre yebätä. Akwa nikwe töbikadre Jesús yebätä. Käre niara nämene ja ketamuko kwe mike ütiäte jai. Ja ketamuko kwe ye ruäre namani ñäke jai niaratre ye meden bäri ütiäte yebätä angwane, töi ükaninte kwe töi jämebiti. Monso chi yebätä kukwe bämikani kwe ietre arato dimikakäre ja töi ükete (Marcos 9:33-37). Konkrekasionte, nitre umbre ji ngwanka rabadre ja ngwen Jesús erere aune rabadre mäträre töi jämebiti (Gálatas 6:1).

¹⁷ Akwa nitre ruäre kukwe niedre nie ye ñaka rabadre kwin ni kräke angwane, ¿nikwe dre nuaindre? Käre nikwe blitadre töi jämebiti niaratre ben ye bäri kwin (Proverbios 15:1). Meri iti nämene monso kwe jatanina ünä ngübare kaibe yebätä dre namani bare ye ani mike gare jai. Monso bati ye nämene kukwe blo nuainne gore. Bati, meri Testiko iti ie kukwe ye namani gare aune ja töi mikani kwe monso ye meye dimike. Töi kwinbiti niebare kwe ie: “¡Tötikadre ño ñaka namani gare mäi ye tare krubäte!”. Monso ye meye dre niedre meri yei, ye känenkri namani töbike aune ja di ngwani kwe ja töi mikakäre jäme. Ye bitikäre töi jämebiti niebare kwe meri yei niara jämi ja di ngwen nekä aune ja di ngwain jankunu kwe monso kwe ye tötikakäre. Monso ye meye ja töi mikani kwin, ye köböire namani ja kete jankunu meri yebe. Ne madakäre, monso ye meye kukwe niebare ye kukwe nuani kwe. Meye ñaka nämene niara tuenmetre kaibe nükani gare ie ye ngwane, nämene kukwe blo nuainne ye tuanimetre kwe, ja ngökani ñöte kwe aune ja känenkäre sribibare kwe Betel. ¿Kukwe ye tä dre driere nie? Tä driere nie, ni tädre blite ja mräkätre aune ja ngwaitre kukwebätä nibe yebe, ni mräkätre ben o nitre ñaka gare nie yebe angwane, ni tädre blite ño ye tädre “mrita[ni] mrenbe”. Ye abokän, nikwe blitadre ye ngwane käre nikwe nitre mada mikadre ütiäte jai (Colosenses 4:6).

18. ¿Ni raba ja ngwen ño Jesús erere?

¹⁸ Nita töbike ño aune ja ruin ño nie nita niere nitre madai ye jondron kwin Jehovakwe biani nie. Ye medenbätä, nikwe ja ngwandre Jesús erere aune ñongwane blitadre, dre niedre aune blitadre ño yebätä nikwe töbikadre kwin. Käre nikwe ja töi mikadre jäme aune kukwe kwin niedre nitre mada dimikakäre bätä kämikakäre juto Jehovabätä.