Nikwe ja ngwandre nitre ja ketaka Jehovabe ye erere

1-3. a) ¿Ni raba ja kete Ngöböbe ye ñokänti gare nie? b) ¿Kukwe ja tötikara nekänti nibike blite nire nirebätä?

ABRAHÁN nämene ja kete Jehovabe ye Biblia tä niere bämä jire (2 Crónicas 20:7; Isaías 41:8; Santiago 2:23). Bibliabätä ni mada kädeka ñaka ye erere. ¿Ye abokän ni mada ñaka raba nemen ja ketamuko Ngöbökwe ai gärätä? Ñakare. Ni jökrä raba nemen ja ketamuko Ngöbökwe. ¿Ñokänti gare nie?

² Nitre brare aune merire ja ngwani metre Ngöböi käkwe ja di ngwani Jehová mike täte, tödekabare kwe ie aune ja ketabare kwe ben ye kädrieta Bibliabätä (ñäkädre Salmo 25:14 yebätä).a Apóstol Pablo blitabare nitre “testiko kri krubäte [...] muta kwrere” yebätä ye ngätäite niaratre tä arato (Hebreos 12:1, Ngöbö Täräe [NGT], tärä okwä ükaninte).

³ Nitre nimä käkwe ja ketabare Ngöböbe kädrieta Bibliabätä ye nibike mike gare jai kukwe ja tötikara nekänti. Kena nibike blite Rut yebätä, niara ye meri bati kän brare krütani nünanka juta Moab yekänti nämene ja ngwen metre Ngöböi ye bämikani kwe. Ye bitikäre nibike blite Ezequías, rei ja ngwani metre Ngöböi nünanbare Judá yebätä. Aune mrä nibike blite María, Jesús meye töi bobre yebätä. Niaratre ye itire itire käkwe dre nuainbare ja ketakäre kwin Ngöböbe ye nibike mike gare jai.

RUT NI MADA TAREBARE METRE

4, 5. a) ¿Kukwe meden ñaka nuäre namani nuaindre Rut ie? b) ¿Ñobätä kukwe ye ñaka namani nuäre nuaindre kräke? (Üai bämikani kena mikadre ñärärä).

⁴ Noemí ye meri israelita abokän kä Moab mente yete nikani nemen Israel. Niarabe jüde Rut aune Orpá nikani. Ji ngrabare, Orpá ja töi mikani nikenta Moab. Akwa Noemí käkwe ja töi mikani kwatibe niken Israel. ¿Rut dre nuaindre? ¿Rikadreta Moab rabakäreta mräkätre kwe yekänti? ¿O rikadre jankunu Noemibe? (Rut 1:1-8, 14). Rut kräke kukwe ye ñaka namani nuäre nuaindre. ¿Ñobätä?

⁵ Rut ja töi mikadre nikenta Moab ye ngwane, rikadreta ja gwirete, aune mräkätre rabadre ngübare raba ruin nie. Ne madakäre, nünandreta kwe nitre nüne ño gare ie yekänti aune blitadreta kwe ja kukwei jeñe yebiti. Rut ñaka raba nüne ye erere Israel niebare Noemikwe ie. Ne madakäre, Noemí ñaka raba dimike muko känene o monso ngübare ye jürä namanibätä. Ye medenbätä Rut rikadreta Moab niebare kwe ie. Nibira gare nie ye erere, Orpá nikaninta “ja käite amne, nik[anin]t[a] ngöbö kwekwe miketa ütiäte jae” (Rut 1:9-15, Jonás/Rut, [JR-SBP]). Akwa Rut ñaka ja töi mikani nikenta juta kwe yete aune ngöbö ngwarbe mike täte.

6. a) ¿Rut kukwe meden kwin diani nuaindre jai? b) ¿Ñobätä Boaz niebare Rut nämene “ja di kärere” Jehovai ja kriemikakäre?

⁶ Rut ie Jehová namani gare muko kwe o Noemí köböire raba ruin nie. Jehová ye ñaka ngöbö mada mada Moab ye erere namani gare ie. Rut namani Jehová tarere aune Jehová taredre kwe bätä mikadre täte kwe ye nükani gare ie. Ye medenbätä kukwe kwin diani nuaindre kwe jai. Niebare kwe Noemí ie: “Ma mräkä rabadi ti mräkäre, Ngöbö makwe abko rabadi Ngöböre tikwe” (Rut 1:16, JR-SBP). Erametre, Rut nämene Noemí tarere krubäte yebätä nita töbike angwane tä kä mike juto nibätä. Akwa Rut nämene Jehová tarere krubäte yebätä nita töbike angwane tä kä mike bäri juto nibätä. Rut nämene “ja di kärere” Jehovai ja kriemikakäre yebätä ni israelita kädeka nämene Boaz käkwe käikitaninkä (ñäkädre Rut 2:12 yebätä).b Boaz kukwe niebare ye tä nukwä ngäbä kia tä ja krien meye ngwike täni ja kriemikakäre ye ngwen törö nie (Salmo 36:7; 91:1-4). Ye erere Rut nuainbare. Jehovakwe niara taredre aune kriemikadre ye känänbare kwe, aune tödekabare kwe ye köböire Ngöbökwe kukwe kwin mikani nemen bare kräke. Rut kukwe kwin diani nuaindre jai yebätä ñaka ja töi kwitaninta jire kwe.

7. ¿Nitre ñaka ja töi mike ja denkä Jehová kräke ye dre raba dimike?

⁷ Nitre kwati ie Jehová tä nemen gare akwa ñaka tä ja töi mike “ja di kärere” ie ja kriemikakäre. Niaratre ñaka ja töi mike ja denkä Jehová kräke aune ja ngökö ñöte. Ja ruin ye erere mäi angwane, ¿dre raba mä dimike? Kena, ñobätä mä ñaka ja töi mike ja denkä Jehová kräke yebätä mäkwe töbika. Ketebukäre, mäkwe ngwan törö jai, kä nebätä ni jökrä tä Jehová mike täte o ngöbö mada mada kä nebätä ye ruäre mike täte (Josué 24:15). Kukwe bäri kwin diandre nuaindre jai ye abokän Ngöbö metre mikadre täte. Aune ketamäkäre, mäkwe ngwan törö jai nita ja denkä Jehová kräke ye ngwane, niarakwe ni kriemikai aune kukwe meden ben nikwe ja tuai ye ngwane ni dimikai kwe ie nita tödeke ye nita bämike. Kukwe ye erere Ngöbökwe nuainbare Rut kräke.

EZEQUÍAS JA TÖI MIKANI JA KETE JEHOVABE

8. ¿Ezequías nämene chi ye ngwane kukwe meden käme nuain nämene näire nünanbare kwe?

⁸ Ezequías ñaka nünanbare Rut ye erere, nitre juta keteiti känti käkwe ja ngwain metre Ngöböi käbämikani kwetre y ngätäite niara ririabare. Akwa nitre israelita ye jökrä ñaka ja ngwani metre Jehovai. Ñodre, Ezequías rün ye nämene rei käme krubäte. Templo Ngöbökwe ye ñaka mikani ütiäte jire kwe jai aune nitre töi mikani kwe ngöbö mada mada ngwarbe mike täte. Ne madakäre, Ezequías etebatre kati kukwani nire kwe ngöbö ngwarbe ie. Erametre, Ezequías nämene chi ye ngwane nünanbare kwe kukwe käme krubäte nuain nämene ye näire (2 Reyes 16:2-4, 10-17; 2 Crónicas 28:1-3).

9, 10. a) ¿Ñobätä Ezequías rabadre nemen rubun näre? b) ¿Ñobätä ni ñaka rabadre nemen rubun jire Jehová kräke? c) Nikwe ja ngwain kwin o käme ye tä gare ni rün aune ni meye ie, ¿ye ñobätä ni ñaka raba nütüre?

⁹ Ezequías rün ye kukwe käme bämikani käne, yebätä niara brukwä rabadre o rabadre rubun Jehová kräke näre. Akwa Ezequías ñaka kukwe ye erere nuainbare jire. Ezequías ja tuani kukwe tare krubäte ben, ye erere nitre ruäre jämi ja tuin kä nengwane, akwa kukwe erabätä brukwäta o tätre rubun Jehová o juta ükaninte kwe ye kräke tätre nütüre (Proverbios 19:3). Nitre mada abokän mräkätre ñaka Jehová mikani täte, yebätä ngite mräkätre yekwe tä niaratre yebiti ja ngwankäre käme o rün aune meye ja ngwani käme ye erere rabadre ja ngwen käme tätre nütüre (Ezequiel 18:2, 3). Akwa ¿kukwe ye metre?

¹⁰ Ezequías kukwe kwin bämikani ye tä mike gare kukwe ye ñaka metre. Kukwe ñaka tärä jire chi abokänbätä ni rabadre nemen rubun Jehová kräke. Kukwe tare tä nemen bare nitrebätä ye ñaka niara köböite (Job 34:10). Erametre nitre rüne aune meyere raba monsotre kwe tötike ne kwe rabadre ja ngwen kwin o ja ngwen käme (Proverbios 22:6; Colosenses 3:21). Akwa nikwe ja ngwain kwin o käme ye tä gare ni rün aune ni meye ie ye ni ñaka raba nütüre. ¿Ñobätä? Ñobätä ñan aune Jehovakwe ni jökrä sribebare ne kwe nikwe dre diandre nuaindre jai ye tädre gare nie (Deuteronomio 30:19). ¿Ni töi mikani kore yebiti Ezequías dre nuainbare?

11. ¿Ñobätä Ezequías ja ngwani rei bäri kwin nitre nämene reire Judá ye kräke?

¹¹ Nitre nämene reire Judá käkwe ja ngwani bäri käme krubäte ye erere Ezequías rün ja ngwani arato, akwa Ezequías abokän käkwe ja ngwani rei bäri kwin (ñäkädre 2 Reyes 18:5, 6 yebätä).c ¿Ñobätä ja ngwani kwe rei kwin krubäte? Ñobätä ñan aune niarakwe ñaka ja töi mikani ja ngwen rün erere. Niarakwe ja töi mikani nitre Jehová kukwei niekä käkwe kukwe niebare mäträkärebätä aune töi ükatekäre ye mike täte, ñodre, Isaías, Miqueas aune Oseas. Mäträbarebätä ye köböire rünkwe jondron blo keta kabre nuainbare ye ükaninte kwe. Templo ükaninteta kwe, nitre juta yete ja mikani ngite yebätä Jehovakwe ngite juandre tabiti ribebare kwe ie aune jondron sribebare ngöböre nämene juta ye jökrä känti ye juani ngwarbe kwe (2 Crónicas 29:1-11, 18-24; 31:1). Ye bitikäre, rei iti tö namani Jerusalén gaite ye ngwane, Ezequías nämene tödeke krubäte aune kä jürä ñaka nämenebätä ye bämikani kwe. Ne madakäre, Jehovakwe nitre juta yete kriemikai ie niaratre rabadre tö ngwen niebare kwe ietre (2 Crónicas 32:7, 8). Bati niara ie ja namani ruin bäri ütiäte, akwa Jehovakwe mäträbarebätä ye ngwane kukwe ye mikani täte kwe aune ja töi mikaninta bobre kwe (2 Crónicas 32:24-26). Nibira gare nie ye erere, Ezequías mräkätre ja ngwani käme akwa ye erere niarakwe ñaka ja ngwani. Niara nämene ja kete kwin Jehovabe ye bämikani kwe. Erametre, niarakwe ja ngwani kwin krubäte ye erere ni jökrä rabadre ja ngwen.

12. Ezequías ye erere, ¿ni Ngöbö mikaka täte kwati käkwe dre nuainbarera?

¹² Kä nengwane nita nüne nitre brukwä käme krubäte ngätäite, aune monsotre kia kwati krubäte tä nirien ye ngwane rün aune meye ñaka tarere bätä ngübare kwin (2 Timoteo 3:1-5). Ni kristiano kwati ririabare mräkätre kisete kukwe kri nämene yekänti akwa ja töi mikani kwetre ja kete Jehovabe. Ezequías ye erere, niaratre rün aune meye käkwe ja ngwani käme akwa ye erere niaratre ñaka ja ngwen ye bämikanina kwetre. Ngöbökwe ni sribebare ne kwe ni törbadre dre nuain ye nikwe diandre nuaindre akwle jai. Ni töi mikani kore yebiti ni raba Jehová mike täte aune mike ütiäte jai, Ezequías nuainbare ye erere.

“¡MIKE ÑÄRÄRÄ! ¡TI SRIBIKÄ KLABORE JEHOVAKWE!”

13, 14. a) ¿Dre dre namani María mike töbike raba ruin nie? b) ¿María dre niebare ángel Gabriel ie?

¹³ Ezequías ye bitikäre kä nikani kwati krubäte ta yete juta Israel yekänti meri bati töi bobre kädeka nämene María käkwe nünanbare. Niara nämene ja kete kwin Jehovabe arato. Ye medenbätä Jehovakwe sribi kri krubäte mikani kisete. Ngöbö Monsoi namani ngübadre ie. Jehová nämene niara tarere aune nämene tö ngwen ie yebätä sribi ütiäte krubäte ye biani kwe ie. Akwa ¿María kisete dre mikani nuaindre namani gare ie ye ngwane ja töi mikani ño kwe?

¹⁴ Ngöbökwe sribi ütiäte krubäte mikani María kisete ye käre kädrieta krubäte. Akwa ¿dre dre namani niara mike töbike yebätä ni tärä töbike? Ñodre, niara ñaka nemen ni brare ben akwa rabai murore ángel Gabriel niebare ie. Akwa María rabai ño murore ye ángel mikai gare mräkätre aune nitre nünanka bäre yei ye ñaka niebare kwe ie. Aisete nitre töbikai ño yebätä niara namani töbike raba ruin nie. ¿Aune niara ñaka nemen ni brare madabe ye niedre ño kwe Joseye? Ne madakäre, Ngöbö Monsoi ngübadre aune tötikadre ye sribi kri krubäte namani niara kisete. Kukwe meden meden namani María mike töbike ye ñaka gare jökrä nie. Akwa dre niebare kwe ángel Gabriel ie yebrä gare nie. Niebare kwe ie: “¡Mike ñärärä! ¡Ti sribikä klabore Jehovakwe! Mätä kukwe niere ye erere rabadre bare tibätä” (Lucas 1:26-38, TNM).

15. ¿Ñobätä María nämene tödeke krubäte?

¹⁵ Erametre, María nämene tödeke krubäte. Niara töi nämene kwatibe dre dre ribedre nuaindre ie ye nuainbätä, meri klabore käkwe nuaindre ye erere. Jehovakwe niara ngübai yei nämene tö ngwen. ¿Ñobätä nämene tödeke krubäte? Erametre niara därebare ye ngwane tödeka ñaka nämene kwe. Akwa ja di ngwani krubäte kwe tödeka kwe mikakäre bäri dite raba ruin nie, aune ja di ngwani kwe ye köböire Ngöbökwe kukwe kwin mikani nemen bare kräke (Gálatas 5:22; Efesios 2:8). ¿Niarakwe ja di ngwani tödeka kwe mikakäre bäri dite ye ñokänti gare nie? Nibike mike gare jai ja känenkäre ye erere, kukwe niebare ie ye kukwe nuani ño kwe aune nämene kukwe medenbätä blite ye köböire gare nie.

16. ¿Kukwe nie nämene María ie ye käre nämene kukwe nuin kwin ye ñokänti gare nie?

¹⁶ Kukwe niebare ie ye kukwe nuani ño kwe. Santiago 1:19 (NGT) tä niere, ni kristiano “käkwe ja mikadre juto jötrö ngwarbe ni kukwe nuare; akwa ni jökrä käkwe ñakare ja kada mikadre juto blitakäre”. María ie ni mada kukwe nua nämene gare kwin. Biblia tä mike gare kukwe nie nämene ie ye käre nämene kukwe nuin kwin, metrere blita nämene Jehovabätä ben ye ngwane. Aune kukwe ütiäte krubäte ye kräke nämene kä denkä jai töbikakärebätä. Ñodre, Jesús därebare aune ángel dre niebare ye nitre oveja ngübaka käkwe mikani gare ie ye ngwane, kukwe ye nuainbare kwe. Aune kä namani 12 Jesubiti ye ngwane, kukwe ütiäte krubäte niebare kwe yekwe María töi mikani ñan krütare. Kukwe niebare bobu, ye niarakwe kukwe nuani kwin, kukwe niebare yebätä töbikabare kwe aune ñaka käi kwitaninkä jire kwe jabiti (ñäkädre Lucas 2:16-19, 49, 51 yebätä).

17. María nämene kukwe medenbätä blite ye nikwe mikadre ñärärä angwane, ¿dre rabai gare nie?

¹⁷ Nämene kukwe medenbätä blite. María kukwe niebare ye ñaka tä tikani krubäte Bibliabätä. María kukwe niebare ye tä tikani bäri Lucas 1:46-55 yekänti. Texto ye tä driere nie Kukwe Tikani Hebreore ye nämene gare kwin ie. ¿Ñobätä nita ye niere? Ñobätä ñan aune Ana, Samuel meye kukwe niebare orasionte ye erere bäsi María niebare (1 Samuel 2:1-10). Ana kukwe niebare ye María kädekaninte bä 20 Kukwe Ngöbökwe yebätä raba ruin nie. Erametre Ja Ketamuko kwin kwe, Jehová yebätä dre nämene nemen gare ie ye jökrä tö nämene kädriei krubäte ni madabe.

18. ¿Nikwe tödekadre ño María erere?

¹⁸ Ruäre ngwane nikwe sribidre Jehová kräke abokän rabadre tuin ñaka nuäre nuaindre nie ye ngwane, ja raba nemen ruin nie María erere. ¿Nikwe dre nuaindre? Nikwe tödekadre niara erere. ¿Nikwe nuaindre ño? Sribi biandre nuaindre nie ye nikwe kadre ngäbiti töi bobrebiti aune Jehovakwe ni dimikai yei nikwe tö ngwandre. Nikwe Jehová kukwe nuadre kwin aune kukwe meden tä nemen gare niarabätä nie bätä dre nuaindi kwe ja känenkäre tä nemen gare nie yebätä nikwe töbikadre. Ne madakäre, kukwe meden tä nemen gare nie yebätä nikwe blitadre ni madabe kä jutobiti (Salmo 77:11, 12; Lucas 8:18; Romanos 10:15).

19. Nikwe tödekai jankunu nitre ja ketamuko Jehovakwe ye erere angwane, ¿dre rabai nikwe?

¹⁹ Nibira gare nie ye erere, Rut, Ezequías aune María ja ketabare Ngöböbe, Abrahán erere. Nitre “testiko kri krubäte [...] muta kwrere” käkwe ja ketabare Ngöböbe arato ye ngätäite niaratre nämene. Niaratre jökrä ye erere käre nikwe tödekadre jankunu (Hebreos 6:11, 12). Nikwe nuaindi angwane, ni rabai ja kete kärekäre Jehovabe arato.