MWAZI G’OKUYIGA 28
OLWIMPO 88 Onyigirize Enjira Zawe
Bulagurhe Oheme Ehano?
“Obwengehe buli bwa balala banahema ehano.”—MEZ. 13:10.
EBIRHWAYIGA
Rhwabona ebi rhukwanene kujira yi rhuyunguka bwenene n’ehano rhwakahabwa.
1. Gurhe rhwakarhola esimikiro z’obwengehe zarhuma emipango yerhu yayenera? (Mezali 13:10; 15:22)
BULI muguma werhu aba alonzeze arhole esimikiro zinja n’emipango yage egalikane. Echinwa cha Mungu chirhubwirire gurhe rhwakajira yi bishobokana.—Osome Mezali 13:10; 15:22.
2. Bichi Yehova alaganyize okw’arhujirira?
2 Omu bukweri, omuntu mwinja kulusha boshi rhwakalonzeza k’obwengehe n’empanulo, ali Darha w’omu mbingu Yehova. Alaganyize okw’arhurhabala omu kuderha ntya: “Nakuhanula ey’esu lyani yilyakulola.” (Zb. 32:8) Yehova alaganyize okw’arhuha ehano rhukenere kanuni n’okurhurhabala rhulikolese.a
3. Bichi rhwaganirako mu gunola mwazi?
3 Mu gunola mwazi, rhwakolesa Echinwa cha Mungu omu kushubiza bibazo bine: 1) Ngeso zihe nkwanene kugwarha yi nyunguka n’amahano menja? 2) Inde wakampa ehano linja? 3) Gurhe nakayerekana oku kweri indonzeze mpabwe eheno? 4) Bulagurhe intakwanene kuhema abandi bantolere esimikiro?
NGESO ZIHE NKWANENE KUGWARHA?
4. Akaba rhulonzeze rhuyunguke n’amahano menja, ngeso zihe rhukwanene kugwarha?
4 Rhukwanene kugwarha obwirhohye n’olugero yi rhuyunguka n’amahano menja. Rhukwanene kuyemera oku rhukenere oburhabale bw’abandi yi rhurhola esimikiro y’obwengehe nka rhuli omu hali rhurhasaga kugeramo. Kandi rhukwanene kumenya oku rhurhenji ebintu byoshi. Nka rhurhagwerhe obwirhoyhe n’olugero, Yehova arhakarhurhabala. N’eju y’echola amahano moshi rhwakahabwa omu kusoma e Chinwa cha Mungu makaba nka kusheshera amenji oku mugongo gw’ebata. (Mik. 6:8; 1 Pe. 5:5) Aliko, nka rhuli berhohye rhunagwerhe olugero, rhwagwarha enyorha y’okuyunviriza n’okukolesa amahano m’omu Bibliya.
5. Bichi Mwami Daudi aliyeneze byakarhumire achivuna?
5 Waza oku bintu omufano g’Omwami Daudi gwakarhuyigiriza. Eby’ayenezaga omu kalamo byakarhumire agwarha omwibone. Myaka minene embere aje oku chirhi ch’obwami, alimenyikene okw’ajira empano y’okuziha omuziki. Kwanza bamuhema ayinje azihira mwami omuziki. (1 Sa. 16:18, 19) Enyuma w‘okushiga Daudi amavurha abe mwami wakulikiraho, Yehova amuha emisi kugerera eroho lichesibwa lyage. (1 Sa. 16:11-13) Abantu baliri bamusingiza bwenene bulala aliyirhire abanzi babo bahirirwe mu n’Omufilistini ongana kobika Goliyati. (1 Sa. 17:37, 50; 18:7) Omuntu w’okuchivuna wakayeneze bintu binganaho akawazize okw’arhakenere amahano g’abandi. Aliko Daudi yewe arhaliri ntyo.
6. Bichi birhuyerekere oku Daudi aliri muntu w’okuyunva ehano? (Olole n’efoto y’oku.)
6 Daudi amalire kuba mwami, achishoga abera ba hofi-hofi bakamuhere amahano. (1 Ny. 27:32-34) Birhasomeze bulala Daudi alimenyikene okw’aba muntu onayunviriza amahano. Arhaliyemerere amahano m’abalume bonyine, si n’ehano ly’omukazi waliyirikirwe Abigaili. Aliri muka omulume orhajira bukenge, orhajira shukrani, w’obwikazize mpu ye Nabali. Oku bwirhohye Daudi ayemera ehano ly’oyola mukazi, n’echola charhuma arhajira egosa likomere.—1 Sa. 25:2, 3, 21-25, 32-34.
Oku bwirhohye, Mwami Daudi ayemera n’okukolesa ehano Abigaili amuhaga (Olole echifungo 6)
7. Bichi rhwakayiga omu mufano gwa Daudi? (Muhubiri 4:13) (Olole n’efoto.)
7 Rhwakayiga binene omu mufano gwa Daudi. Omufano, rhwakaba eyi rhuherhe empano changwa obukulu bulebe. Chiro akaba ntyo, rhurhakwanene kuwaza oku rhuyinji ebintu byoshi rhurhanakenere ehano. Kuguma na Daudi, rhukwanene kuba tayari kuyunviriza ehano buzira kulola inde warhuherelyo. (Osome Muhubiri 4:13.) Nka rhujirire ntyo, byakarhuma rhurhajira amagosa makomere makarhuma eyi rhwabo, ey’abandi bachiganya.
Rhukwanene kuba tayari kuyunviriza ehano linja rhwahabirwe buzira kulola inde orhuherelyo (Olole echifungo 7)d
INDE WAKAMPA EHANO LINJA?
8. Bula gurhe Yonatani ye wakagalire kuha Daudi ehano linja?
8 Rhuwaze ku chintu chiguma rhwakayiga omu mufano gwa Daudi. Aliri ayunviriza amahano marhengerere oku bantu baliri bera ba Yehova, banaherhe kandi obumenyi oku bilolere ehali aliri ageramo. Omufano, amango alonza kumenya akaba byakashobokana ajire omurhula haguma n’Omwami Sauli, Daudi arhanga kuyunviriza amahano ma Yonatani mugala wa Sauli. Bulagurhe Yonatani ye wakagalire kuha Daudi ehano linja? Bulala Yonatani aliri mwira wa Yehova, kandi aliyinji Sauli bwinja. (1 Sa. 20:9-13) Bichi echola chirhuyigirize?
9. Amango omuntu alagirire ehano inda akwanene kulihema? Fasiriya. (Mezali 13:20)
9 Amango rhukenere ehano, bihemere rhuliheme omuntu oherhe obwira bwinja haguma na Yehova, kandi onaherhe obumenyi oku bilolere ehali rhulimo.b (Osome Mezali 13:20.) Omufano, rhuderhe oku hali mwene-werhu ochili musole oli walonza gurhe akapata omuntu mwinja ashabana naye. Inde wakamuha ehano linja? Mwira-wage orhaza kushaba byakashobokana amuhe ehano linja liyimangire oku makanuni me Bibliya. Aliko nkabaga oyola mwene-werhu akapata amahano menja kulusha akakolesa nk’abazize abantu bashabene, bamumenyere bwinja, bamanamala ziku zinene yibakolera Yehova haguma nka mulume n’omukazi. Bakamubwira gurhe akakolesa amakanuni me Bibliya, kandi bakanamubwira ebi bagereremo bowe bonyine omu buhya bwabo.
10. Bichi rhukolaja rhwaganirako?
10 Kugera hanola rhwabwene ngeso ebiri rhukwanene kugwarha na nde wakarhuha ehano linja. Lekaga rhuje rhwalola gurhe rhwakayerekana oku kweri rhulonzeze rhuhabwe ehano, na bulagurhe rhurhakwanene kuhema abandi babarhurholerage esimukiro.
GURHE NAKAYEREKANA OKU KWERI NDONZEZE MPABWE EHANO?
11-12. a) Bichi rhukwanene kuchilanga kujira? b) Bichi Mwami Rehoboamu alijirire amango alonza kurhola esimikiro y’akamaro?
11 Hali k’omuntu akabonekana nk’ali alonza ehano, aliko ey’omu bukweri y’afa cha kulonza abantu bayemeza esimikiro yewe yenyine abaga arholere. Omu bukweri, omuntu oli nk’oyola arhaba ey’alonzeze ehano. Akapata esomo kugerera ebyahikiraga Mwami Rehoboamu.
12 Rehoboamu ye wabaga Mwami we Izraeli enyuma w’olufu lw’eshe Sulemani. Amango Rehoboamu abaga mwami abantu balichirire bwenene, aliko baliri bachiyunva oku Mwami Sulemani alibakoleseze kukabya. Abantu baja emwa Rehoboamu kumuhema abayorohezye akasi. Rehoboamu ababwira bagaluke arhange abiwazeko y’amenya esimikiro akarhola. Alirhondere bwinja, ahema ehano oku balume bakulire baliri barhabala Sulemani. (1 Fa. 12:2-7) Aliko akabulira ehano abola balume bakulire bamuhaga. Charhumaga ajira ntyo? Nkabaga Rehoboamu abaga arholere esimikiro, aja afilonza abayemera eby’achishogere kujira. Eju y’echo, amango ahema bera-bage bachili misole ehano, bayemera ebyaga achishogere, na ntyo, asima ebi baderhere. (1 Fa. 12:8-14) Rehoboamu ashubiza abantu nk’oku bera-bage bachili misole banamubwirire. Echola charhuma abantu bahamuka n’okuchishoga owindi mwami. Na kurhenga ago mango obwami bwa Rehoboamu bwaba mw’ebibazo bigenderere.—1 Fa. 12:16-19.
13. Gurhe rhwakamenya akaba kweri rhulonzeze kuhabwa ehano?
13 Bichi rhwakayiga omu mufano gwa Rehoboamu? Amango rhwamahema ehano, bihemere rhuyerekane wazi oku rhulonzeze rhuhabwe ehano. Gurhe rhwakamenya akaba ntyo ku rhuba? Rhukwanene kuchibaza, ‘Eyi nahema ehano inandeka kulikulikira aho han’aho okwenge lirhapatene n’ebinalilonzeze kuyunva?’ Rhurhole omufano.
14. Amango rhwamahabwa ehano, bichi rhukwanene kuyibuka? Lerha omufano. (Olole n’efoto.)
14 Rhurhole omufano, mwene-werhu muguma anahabwa akasi kakwirire. Embere akayemere, anarhanga kuhema omushamuka ehano. Oyo mwene-werhu anaderha kw’akola kasi kahanza kamuhema aleke omulala gwage siku zinene. Omushamuka anamuyibusa akanuni ke Bibliya kayerekene kw’akasi kage k’oburhanzi kuli kuyenezeza omulala gwage ebi bakenere omu hali y’ekiroho. (Efe. 6:4; 1 Ti. 5:8) Rhuderhe k’oyola mwene-werhu anava ayunva oyola mushamuka kubi aho han’aho n’okulonza abandi bene-berhu ahema ehano, mpaka hano abona owaderha eby’alilonzeze kuyunva. Rhwakaderha k’oyola mwene-werhu aliri alonza ehano changwa si aliri afi lonza omuntu wayemera eby’abaga achishogere kujira? Rhukwanene kuyibuka k’omurhima gwerhu guba gudarhi. (Yer. 17:9) Hali amango, ehano rhunaba rhukenere linaba lilala rhurhakasimire rhuyunve chiro.
Kweri si rhuli rhwalonza ehano linja changwa si rhuli rhwalonza owayemera ebi rhwachishogere kujira? (Olole echifungo 14)
INKWANENE KUHEMA ABANDI BOBANTOLERAGE ESIMIKIRO SI?
15. Bichi rhukwanene kuchilanga rhurhajiraga na bulagurhe?
15 Buli muguma werhu akwanene kurhola esimikiro yewe yenyine. (Gal. 6:4, 5) Nk’oku rhwabwene, omuntu mwengehe akwanene kulonza ehano omu Chinwa cha Mungu n’oku Bakristu bakulire ekiroho embere achishoge bichi ajira. Chiro akaba ntyo, rhukwanene kuchilanga rhurhahema abandi bobarhurholerage esimikiro. Hali abantu banajira ntyo buzira kushiba baja eyi n’eyi omu kubaza omuntu bakengere, “Gurhe woyo wakajirire nka waliri mweyi hali yani?” Abandi bakachishoga kujira okw’abandi banajirire buzira kuwaza oku bintu bwinja.
16. Gurhe byalibere omu Korinto oku bilolere enyama zaliri zahanwa nterekero oku bishushanyo, na nde walikwanene kurhola esimikiro oku bilolere okulya enyama zili nk’ezo? (1 Wakorinto 8:7; 10:25, 26)
16 Waza oku hali yaliri omu chibaga che Korinto omu kagana ka burhanzi oku bilolere enyama zaliri zahanwa nka nterekero oku bishushanyo. Paulo ayandikira abola Bakristu ntya: “Rhumenyere kw’esanamu ntacho zimalire, n’oku Mungu muguma yenyine yebaho.” (1 Ko. 8:4) Omu kuba baherhe elyola wazo omu bwenge, baguma omu chibaga bachishoga oku bakalya enyama zabaga zahanirwe nterekero oku sanamu buzinda zamaja kuguzizwa omu soko. Abandi balichoshegere oku ntako bakalire enyama zili nk’ezola n’ezamiri zabo ziyorhe zichere. (Osome 1 Wakorinto 8:7; 10:25, 26.) Yaliri simikiro ya buli muguma. Paulo arhachigeraga ahanula Abakristu be Korinto oku bakarholera abandi esimikiro changwa oku bakarhola esimikiro omu kulolera oku bandi. Buli muguma alikwanene “kuha Mungu eraporo y’eby’akolere yewe yenyine.”—Ro. 14:10-12.
17. Bichi byakarhengerera nka rhufire chakujira ebintu nk’okw’abandi banajirire? Lerha omufano (Olole n’efoto.)
17 Gurhe ehali eli nk’eyola yarhengereraga omu chibaga che Korinto yakarhengerera zene? Rhuderhe oku bilolere orhugabi rhutyuli-tyuli rh’omu shagama. Buli Mukristu akwanene kuchishoga akaba ayemera changwa nanga bamubuke n’orhugabi rhutyuli-tyuli rh’omu shagama.c Rhwakabona nka bikomere okubiyunva bwinja, aliko okurhola esimikiro eli nk’eyola chili chigabi ch’omuzigo buli muguma akwanene kuheka yewe yenyine. (Ro. 14:4) Nka rhurholere esimikiro omu kujira nk’oku rhwanabwene abandi bajira, rhwakaba eyi rhuli rhwanosya ezamiri yerhu. Echakarhuma chonyine rhwayengeha, kuli kurhola esimikiro rhwewe rhwenyine ziyimangire oku Bibliya. (Ebr. 5:14) Bobo si, mangochi rhwakaja rhwahema ehano oku Mukristu okulire ekiroho? Rhwakajira ntyo amango rhwamamala kulonza emyazi rhwabo rhwenyine, aliko rhwanayunva oku rhunachikenere owarhurhabala kuyunva bwinja gurhe amakanuni me Bibliya makakoleswa omu hali rhulimo.
Rhukwanene kuhema ehano eyi rhwarhangire kulonza emyazi rhwabo rhwenyine (Olole echifungo 17)
OGENDERERE KULONZA EHANO
18. Bichi Yehova arhujirire?
18 Yehova ayerekene okw’arhunihire omu kurhuyemerera rhuchirholere esimikiro rhwabo rhwenyine. Anarhurhabala kugerera Echinwa chage e Bibliya. Anarhuha n’abera bakarhurhabala kuwaza oku makanuni me Bibliya. Ayeneze echage chigabi yewe nka muzere w’obuzigire. (Mez. 3:21-23) Gurhe rwakayerekana eshukurani yerhu?
19. Gurhe rhwakagenderera kusimisa Yehova?
19 Waza k’ogula mufano: Abazere banasima bwenene okubona abana babo bakula n’okuba bantu bagwerhe obwengehe, bali bakolera Yehova bwinja, bakanarhabala abandi. Konakuguma, Yehova anasima ey’abona rhwagenderera kukula ekiroho, rhwanahema ehano n’okurhola esimikiro zimukengeseze.
OLWIMPO 127 Inkwanene Kuba Muntu Nyabachi
a Omu Bibliya, echinwa “ehano” n’echinwa “mpanulo” biderhere chintu chiguma. M’ogula mwazi n’ogwakulikiraho rhwahanza rhwakolesa ebila binwa byombi kuguma.
b Mu hali ziguma, oku bwengehe Abakristu bakahema ehano oku bantu barhakolera Yehova oku bilolere efranga, okubukwa, changwa ebindi bibazo.
c Y’obona agandi mafasiriyo oku bilolere ogula mwazi olole omu esomo lya 39 engingo ya 5 n’engingo “Humba Bwenene” omu chitabu Siimira Akalamo Esiku n’Amango!
d AMAFASIRIYO M’EFOTO: Omushamuka y’ahanula owabo mushamuka oku bilolere okuntu aliri aderha oku mbuganano echizindire gera.