Pope Ena Vadivadi Mexico Dekenai—Dubu Do Ia Durua, A?
Noga! toretore tauna Mexico dekenai ese inai hereva ia torea
“ ‘HARORO Totona Ia Loaloa Helaga Tauna’ be Mexico Dekenai Ia Ginidae.” Unai hereva kwarana be Vatican magasin L’Osservatore Romano ena May 7, 1990 gauna lalonai ia noho. Unai English gado magasin be wiki ta ta iboudiai lalonai idia karaia. Lagani 11 sibona lalonai, unai be John Paul Iharuana ena vadivadi iharuana Mexico dekenai. Dahaka ia hereva? Mexico taudia bona Mexico Katolik Dubu edia ura be dahaka? Pope ena vadivadi ese dahaka namo be Mexico taudia do ia henidia?
Niuspepa haida lalonai ia gwau ogogami taudia bona noho dika taudia milion milion idia ura pope ese lohia taudia edia lalona do ia hamarerea, bona unai dala amo ogogami gaukara taudia edia noho dalana do ia hanamoa. Mexico ena niuspepa ta, El Universal, lalonai sivarai ta ena hereva kwarana be inai: “Keristen Tomadiho bona Mexico Ena Ogogami Taudia.” Unai sivarai lalonai Mexico Katolik taudia idauidau momo be John Paul Iharuana dekenai idia siaia leta ia herevalaia. Unai leta ena hereva haida be inai: “Aiemai bese taudia ese hisihisi idia ania vadaeni, edia orea idia hagoadaia noho bona idia hegaegae noho siahu karadia bona gaukara biagua karadia lalonai idia vareai totona. Unai bese taudia ese oiemu hagoadaia herevadia idia naria noho.” Bona unai leta lalonai inai bamona pope dekenai idia noinoi: “Oi ai noia, oi be ‘gado lasi taudia edia gado’ ai do oi lao lou totona. . . . Helaro namona bona mauri herevana mani oi harorolaia bona taunimanima oi oda henia hahemaoro maoromaoro idia karaia totona, bona ogogami bona noho dika taudia dainai hahemaoro maoromaoro do idia goadalaia totona.”
Pope ese unai noinoi edena bamona ia haerelaia? Chalco hanuana dekenai, Mexico City hanuana ena murimurinai ia noho gabuna ai, hebouhebou badana idia karaia. Unuseniai, taunimanima milion rua bona ma haida idia hebou John Paul Iharuana ena hereva idia kamonai totona; idia momo be ogogami taudia. Pope ese inai hereva ia henidia, ia gwau: “Unai dainai lau ese Keristen taudia iboudiai bona lalo-namo taudia iboudiai Mexico dekenai lau boiridia namona be edia lalona idia ha-uraia do idia gaukara hebou taunimanima idia durua totona; namo lasi ita kara hegeregere ita mahuta bona unai nega lalonai iseda tadikaka bona taihu tausen tausen, ita kahirakahira dekenai idia noho taudia, ese taunimanima edia mauri durua gaudia idia davaria diba lasi.”
To Katolik niuspepa momo be pope ena hereva dekenai idia moale lasi. U.S. National Catholic Reporter lalonai inai hereva kwarana ia noho “Pope ese Mexico Ogogami Taudia Ia Heau Hanaia 50 Kilomita Per Hour Dekenai.” Unai niuspepa lalonai ia gwau “ogogami taudia momo . . . be hora momo lalonai medu dekenai idia gini pope ena motuka idia itaia totona, to 50 kilomita per hour amo idia ia heau hanaia.” Mexico ena niuspepa ta, La Jornada, lalonai ia gwau: “Basilica [dubu] lalonai, dahaka ia noho? Dabua mai hairaidia. Murimuri ai dahaka ia noho? Ogogami taudia tausen tausen be medu lalonai idia tui diho.” Ma haida idia gwaugwau badina ena be pope be politikol bona bisinesi taudia danu idia herevahereva hebou, to ia ese gaukara taudia bona uma gaukara idia karaia hanua taudia ia hereva henidia lasi.
Hekwakwanai Badana —Dubu Ena Siahu Habadaia Lou
Lagani 150 gunanai, Benito Juárez, ia sikuli namonamo Zapotec India tauna ta, bena gabeai Mexico ena presiden ta ai ia lao tauna, ese taunimanima ia hagoadaia edia noho dalana idia hanamoa totona. Unai negai, Katolik Dubu Mexico dekenai ese iena siahu bona taunimanima edia hemataurai ia haboioa. Unai dainai Dubu ese ia lalo-hekwarahilaia bona ia tahua goadagoada gauna be unai siahu bona hemataurai do ia abia lou. Danu, lagani 150 bamona gunanai idia karaia taravatu matamatadia haida, “Mauri Hanamoa Taravatudia” unai, ese dubu idia habadua. Lagani 1917 ai, Mexico gavamani ese unai taravatu be iena Constitution [Gavamani Ena Taravatu Badana] lalonai ia abia dae. Dubu taudia idia laloa unai taravatu ese Katolik Dubu ena gaukara haida idia koua.
Dubu taudia ese Article namba 3 idia ura henia lasi; ia gwau tomadiho iboudiai, Katolik tomadihona danu, be Gavamani ena sikuli lalonai idia vareai diba lasi. Article namba 5 ia gwau fada oreadia idia haginia diba lasi. Article namba 27 ia gwau tomadiho ese kohu bona tano ia dogoatao diba lasi; bona dubu rumadia iboudiai be Gavamani ena. Article namba 130 ia gwau gavamani ena taravatu ese tomadiho ta ia abia isi lasi bona taravatu henunai dubu taudia edia dagi be bada lasi to idia be ma taunimanima iboudiai hegeregerena. Idia ese Mexico bese ena taravatu idia maumauraia diba lasi sibona edia ruma ai eiava taunimanima vairanai.
Unai taravatu dainai, Katolik Dubu ia ura Gavamani ese iena Taravatu Badana ia haidaua, dubu ese iena siahu ia habadaia bona iena ura haida ia karaia diba totona. Pope ena vadivadi idia gaukaralaia edia ura gaudia idia tahua totona. Ma tomadiho haida idia itaia Katolik Dubu ese gavamani ia tura henia toho, bona idia henanadai, bema Katolik Dubu idia koua lasi to ena ura haida ia karaia diba, unai ena anina be ma tomadiho iboudiai Mexico dekenai ese unai siahu do idia abia danu, eiava? To, March 1990 lalonai, gavamani tauna, Fernando Gutiérrez Barrios, ia hahedinaraia goevagoeva, Dubu bona Gavamani idia parara karana do ia ore lasi, bona gavamani ese tomadiho bona lalohadai edia dala iboudiai do ia matauraia noho.
To, Katolik taudia momo idia laloa gau namodia do idia davaria, badina peleini gabuna dekenai Mexico ena presiden, Carlos Salina de Gortari, ese pope ia abia dae, bona iena ruma dekenai ia boiria mai. Idia laloa reana gavamani ia diba iena kara haida ia haidaua be namo, badina be pope be edia tano ai ia mai diba bona gavamani ese dala ia koua lasi dainai taunimanima ese tomadiho hebouhebou badadia idia karaia diba. Vatican ena magasin L’Osservatore Romano lalonai ia gwau pope ia abia dae totona Mexico ena presiden be peleini gabuna dekenai ia mai neganai, unai ese “dala namonai [ia hahedinaraia] Dubu bona Gavamani Mexico dekenai idia tura heheni karana ia namo ia lao.”
Katolik dubu gunalaia taudia bona Katolik toretore taudia idia gwau taunimanima edia moale pope ena vadivadi dekenai be mai anina bada. Mr. Alamilla Arteaga, Episcopal Commission for Social Communications oreana ena seamani, ia gwau: “Hari ia vara gauna, Pope ena vadivadi, be hegeregere Mexico taudia ese gwaumaoro idia tahua lasi to sibona edia ura dainai vouti idia karaia bamona. Unai kara ena anina be ladana maragi taudia hutuma be mai edia ura danu idia ura dikadika gauna idia hahedinaraia goevagoeva . . . , ia be unai bese taudia iboudiai edia ura gauna, badina, ita diba vadaeni hegeregerena, iseda bese lalonai Katolik orea taudia edia namba ese ma orea iboudiai taudia edia namba ia hanaia.”
Haroro Gaukara bona Tomadiho Orea Maragidia Gari Henia Karana
Pope be Mexico dekenai ia noho lalonai, ia ese nega momo haroro gaukara ia herevalaia. Momokani, ia vadivadi ena badina ta be ia ura Mexico ena dubu ia hagoadaia lou, bona “lauma dalanai ia haheudeheudedia bamona,” pope durua tauna, Girolamo Prigione, ese ia gwauraia hegeregerena. John Paul Iharuana be May 6 ai ia ginidae neganai, hereva ta ia karaia bona unai hereva lalonai ia gwau: “Lohiabada . . . ia ura egu pope gaukarana be haroro totona ia loaloa Pope ena gaukara, tanobada ena dala dekenai lau loaloa hahemauri sivaraina be gabu iboudiai dekenai do lau harorolaia totona. . . . Inai ‘helaro tanona’ ai idia noho Dubudia iboudiai lau noidia vadaeni, Haroro Gaukarana Matamatana do idia hamatamaia totona.”
Bisop taudia danu ia hamaorodia, ia gwau: “Bona ‘tomadiho orea matamatadia’ ese idia havaraia hekwakwanai danu umui laloaboio lasi. Unai orea dainai abidadama taudia idia daradara . . . Edia gaukara daladia, edia moni, bona edia haroro gaukara idia goadalaia dainai, uda gabudia idia rakatania bena siti dekenai idia mai taudia ese unai orea idia abia dae haraga. To namona be ita laloaboio lasi, nega momo edia kwalimu ena badina be inai: Dubu ena tatau bona hahine edia abidadama ia siahu momokani lasi bona tomadiho idia laloa bada lasi. Haroro gaukara idia karaia be auka, badina Keristen mauri dalana badinaia hanaihanai karana idia goadalaia lasi dainai.”
Pope be edena dala ai dubu idia rakatania taudia ia veridia lou toho? Ia hagoadadia Bible idia stadilaia totona, a? Villahermosa hanua dekenai ia hereva neganai, ia gwau: “Dubu dekenai umui giroa mai, ia be emui Sinana! Virgin of Guadalupe be ‘mai hebogahisi danu taunimanima ia raraia’, bona ia ura dikadika umui be iena Natuna dekenai ia henia.” Unai dainai, pope ese Dirava ena Hereva ia gwauraia lasi, to lalona veria tomadiho lalohadai ia gaukaralaia, idia boio Katolik taudia ia veria lou totona. Unai bamona ia karaia neganai ia kwalimu lasi.
Unai dainai, iena loaloa kahirakahira iboudiai lalonai ia karaia hegeregerena, John Paul Iharuana ese Toi Tamona dainai ia laloa momo gauna ia gwauraia lou—Maria, “Dirava ena Sinana,” tomadiho henia karana unai. Iena hereva ginigunana lalonai ia gwau: “Pope ia mai, Virgin of Guadalupe ena laulau mai siahuna vairanai ia goru diho totona bona ia noia sinana ta bamona pope ena dagi bona gaukara do ia durua bona do ia naria totona . . . bona iena imana dekenai Latin America ena haroro gaukara ia atoa totona.”
To, haida ese sibona idia nanadaia, pope ese unai hereva ia gwauraia ena badina korikori be haroro gaukara ia gwauraia totona, eiava? Momokani, pope ia noho dainai bona ia herevalaia gaudia dainai, taunimanima haida idia moale dikadika, to ma taunimanima haida idia laloa pope ese moni gaukaralaia karana, politik karadia bona taunimanima edia mauri dala hanamoa karadia ia herevalaia momo, to Dirava ena Hereva ia herevalaia momo lasi. Reana, unai badina dainai El Universal niuspepa, May 8, 1990 gauna, lalonai ia gwau: “Idia laloa namonamo taudia idia henanadai, ena be Pope ena vadivadi iharuana ese Mexico Katolik Tomadiho ia durua bada diba, to do ia durua momokani,” eiava, iena vadivadi ginigunana bamona, Katolik mauri do ia haidaua bada lasi, a?
Taunimanima edia ura gaudia lauma dalanai do idia abia, a? Kudou-maoro Mexico taudia tausen momo ese namo lauma dalanai idia davaria noho Iehova ena Witness taudia edia haroro gaukarana dainai. Pope ena hereva hegeregerena, edia “ranu mase Dirava totona” ia ore badina diba maoromaoro Dirava momokanina, Iehova, dekenai bona iena Natuna, Iesu Keriso, dekenai be Bible amo idia abia dainai. Mexico dekenai Iehova ena Witness taudia edia kongregesen iboudiai be 8,000 bona ma haida bona unai kongregesen taudia ida idia be taunimanima edia gwauhamata koikoi dekenai idia tabekau lasi, to Dirava ena gwauhamata dekenai idia tabekau. Dirava ena gwauhamata be iena Basileia amo taunimanima do ia lohiaia paradaiso tanobadana latanai.—Mataio 6:9, 10; Ioane 17:3; Apokalupo 21:1-4.
[Pictures on page 13]
Mexico ena presiden, Carlos Salinas de Gortari, ese Pope John Paul Iharuana ia abia dae
Hoihoi taudia ese “Pope John Paul Iharuana” laulau gaudia idia hoihoilaia