Gima Kohorona INTANET LAIBRI
Gima Kohorona
INTANET LAIBRI
Hiri Motu
  • BAIBEL
  • PABLIKEISEN
  • HEBOUDIA
  • rs rau 339-344
  • Rara

Oi abia hidi kahana ena vidio ia noho lasi.

Sori, hekwakwanai ia vara vidio ia loud totona.

  • Rara
  • Buka Helaga Herevalaia
  • Sinado maragidia
  • Inai Bamona Atikol
  • Rara Abia Hanai Karana
  • Bema Ta Ia Gwau​—⁠
  • Emu Harihari Gauna Mauri, Oi Laloa Bada
    Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia—2004
  • Rara Matauraia Karana
    1987 Gima Kohorona Iehova Ena Basileia Ia Harorolaia
Buka Helaga Herevalaia
rs rau 339-344

Rara

Anina: Rara be taunimanima bona animal edia varovaro lalodiai ia aru gauna. Ena gaukara be inai: Tauanina ia ubua, hodahoda ena siahu amo ia hagoadaia, momoru ia kokia, bona gorere ia koua. Rara be mai anina bada mauri dekenai, unai dainai Baibel ia gwau, “Hidio ena mauri be rara ai.” (Lev. 17⁠:11) Iehova be mauri ena Badina dainai, rara gaukaralaia daladia taravatudia ia gwauraidia goevagoeva vadaeni.

Keristen taudia idia haganidia, ‘rara do idia ania lasi’

Kara 15:​28, 29: “Lauma Helaga bona ai [Keristen ekalesiana ena hakaua oreana] be inai bamona ai laloa. Ai be maduna metau haida ma do ai atoa lasi umui dekenai. To inai taravatu mai badina gaudia, idia mo umui naria. Kaivakuku vairana dekenai idia atoa aniani umui ania lasi, rara umui ania lasi, aiona idia gigia gaudia [edia rara idia bubua lasi gaudia] edia hidio umui ania lasi, bona heudahanai kara umui karaia lasi. Bema inai gaudia umui karaia lasi, dohore umui be namo. Bamahuta.” (Unai siri lalonai, rara ania karana ena dika be kaivakuku tomadiho henia karana bona heudahanai karana edia dika ida idia hahegeregeredia.)

Ta ese vamu ia ania be hegeregere, to vamu mai rarana ia ania be taravatu

Gen. 9:​3, 4: “Hari inai mauri gaudia ibounai umui ania diba, ava aniani umui ania vadaeni hegeregerena. Lau be lau henia umui dekenai aniani totona. To aniani tamona umui ania diba lasi. Vamu mai rarana danu be mai taravatu, badina be rara be mauri ena badina.”

Bema ta ia ura mauri gauna ta do ia ania, namona be ena rara ibounai ia bubua guna. Ena aiona idia gigia gauna o idoa ai ia mase gauna o ia mase murinai idia davaria gauna, ania be taravatu. (Kara 15⁠:​19, 20; ma danu Levitiko 17⁠:​13-16 itaia.) Unai hegeregerena, rara o rara amo idia abia gauna ida idia buloa anianina ania be taravatu danu.

Dirava ese rara gaukaralaia dalana tamona ia abia dae​—⁠bouboulaia karana unai

Lev. 17:​11, 12: “Hidio ena mauri be rara ai; vada na henimui, ihaboulaina patana ena, laumamui ihaḡoevadia. Rara na haheḡoeva ḡauna, badina ia lalonai be mauri. Taunabunai, Israel taudia vada na haḡanidia, nato: Asi tauna ta emui orea lalonai, bona asi tauna ta bogaragimui ai e noho hedoamu, vamu mai rarana baine ania.” (Mose ena Taravatu hegeregerena animal idia bouboulaidia; unai boubou gaudia iboudiai ese Iesu Keriso ena boubou gauna tamona idia laulaulaia.)

Heb. 9:​11-14, 22: “Harihari Keriso ia mai vadaeni, bona ia be Boubou Helaga Karaia Tauna Badana. . . . Keriso ese inai kalaga lalona dekenai ia raka hanaia, bona Helaga Herea Gabuna lalonai nega tamona sibona ia raka vareai, ia karaia lou lasi. Bona unai bamona ia karaia neganai nanigosi bona boromakau edia rarana ia abia vareai lasi boubou karaia totona. Lasi momokani. To ia ese sibona ena rarana ia abia vareai, bona unai dekena amo mauri hanaihanai ita dekenai ia davaria. Bema taunimanima edia tauanina idia helaga lasi neganai nanigosi bona boromakau tau edia rarana bona boromakau natuna idia gabua ena kahu be boubou helaga karaia tauna ese unai taudia latanai ia negea lao. Vadaeni unai murinai edia tauanina be helaga bona goeva Dirava ena vairanai. Inai be momokani. To Keriso ena rarana ese unai bamona kara ia hereaia momokani, ani? Badina be Keriso be goevagoeva momokani, bona kerere ta lasi. Bona Lauma Helaga, noho hanaihanai Laumana, ena siahu dekena amo Keriso ese sibona ena mauri Dirava dekenai ia henia, boubou gauna goevagoeva momokani totona. Unai dainai iena rarana ese iseda lalona do ia hagoevaia anina lasi boubou karadia dekena amo. Vadaeni Mauri Diravana ena hesiai gaukara do ita karaia diba. . . . Bona bema rara idia bubua lasi neganai, kara dika be idia gwauatao diba lasi.”

Ef. 1:7: “Badina be Keriso ese iena mase dekena amo ita ia hoia lou vadaeni, iena rarana dainai. Iseda dika danu ia ese ia gwauatao vadaeni. Dirava ena hariharibada be bada herea momokani, ani?”

Sibodia idia gwauraia Keristen taudia, aposetolo edia nega murinai idia noho taudia unai, ese Baibel ena taravatu rara dekenai edena bamona idia laloa?

Tertullian (lagani 160-230 C.E. bamona) ia gwau: “Emui kara idaudia dainai Keristen taudia vairadiai umui hemarai be namo. Aniani negadiai animal edia rara ai ania lasi . . . Umui [etene Roma taudia] ese Keristen taudia umui kota henidia neganai, vamu mai rarana umui henidia toho. Umui diba, umui dibaganilaidia gaudia be taravatu idia dekenai. Umui diba animal edia rara idia dadaraia, vadaeni edena bamona umui gwau diba taunimanima ta ena rara do idia tahua goadagoada?”​—⁠Tertullian, Apologetical Works, and Minucius Felix, Octavius (New York, 1950), p. 33.

Minucius Felix (lagani 250 C.E. vairanai): “Taunimanima edia rara ai dadaraia vaitani, bona ena be vamu ai ania diba, to animal edia rara ai ania lasi.”​—⁠The Ante-Nicene Fathers (Grand Rapids, Mich.; 1956), edited by A. Roberts and J. Donaldson, Vol. IV, p. 192.

Rara Abia Hanai Karana

Baibel ena taravatu rara dekenai be mai anina taunimanima edia rara dekenai danu, a?

Oibe, bona Keristen taudia ginigunadia be unai idia diba. Kara 15⁠:29 ia gwau: “Rara umui ania lasi.” Ia gwau lasi ‘animal edia rara sibona umui ania lasi.’ (Levitiko 17⁠:10 [NW] itaia, “rara idauidau iboudiai” ania karana ia taravatulaia.) Tertullian (Keristen taudia ginigunadia edia hahediba herevadia hamomokania herevadia ia torea tauna) ia gwau: “Ai laloa ‘rara’ taravatuna be mai anina bada taunimanima edia rara dekenai.”​—⁠The Ante-Nicene Fathers, Vol. IV, p. 86.

Momokani rara abia hanai karana be rara ania karana hegeregerena a?

Hospital ai ia noho tauna, bema ena uduna amo ia aniani diba lasi, ena varovaro amo idia ubua. Vadaeni, bema ta ese rara ia ania lasi, to ena varovaro ai ia abia vareai, ia ese Dirava ena taravatu, “rara umui ania lasi” taravatuna, ia badinaia, a? (Kara 15⁠:29) Unai hegeregerena, bema doketa ese tau ta ia hamaoroa, kekero muramurana ia inua be taravatu, bena unai tau ese kekero muramurana ia inua lasi to ena varovaro lalonai ia kodoa vareai, doketa ena taravatu ia badinaia, a?

Bema gorere tauna ese rara ia dadaraia, durua gaudia idaudia haida idia noho, a?

Rara habadaia ranudia haida be inai: saline solution, Ringer’s solution, bona dextran. Unai ranu idauidau mai edia muramura be hospital momo dekenai idia noho. Unai ranu idia abia taudia ese idia amo gorere idauidau idia davaria lasi, rara idia abia taudia ese idia davaria hegeregerena. Magasin ta ladana Canadian Anaesthetists’ Society Journal (January 1975, p. 12) ia gwau: “Rara abia hanai karana ena dika ai laloa neganai unai ranu edia namo idia hedinarai. Edia namo be inai: Idia edia amo gorere idia henia hanai lasi, gorere taudia edia tauanina bona edia rara idia hadikaia lasi.” Ranu idauidau mai edia muramura, rara amo idia karaia lasi gaudia, be Iehova ena Witness taudia ese idia abia diba, badina be unai ese edia tomadiho taravatuna ia utua lasi dainai.

Iehova ena Witness taudia ese rara idia abia lasi dainai namo idia davaria, badina be doketa idia naria namonamo idia ivadia neganai. Magasin ta ladana American Journal of Obstetrics and Gynecology (June 1, 1968, p. 395) lalonai, doketa ta ese doketa taudia ia tore henidia, ia gwau: “Momokani, bema [oi doketa tauna] oi diba rara oi gaukaralaia diba lasi, opereisin do oi karaia namonamo. Do oi kara haraga varovaro iboudiai oi koudia totona, rara do ia bubua garina.”

Opereisin idauidau iboudiai idia karaia namonamo diba, rara idia gaukaralaia lasi negadiai. Unai opereisin haida be inai: kudou ivaia karana, kwarana ivaia karana, imana o aena utua oho karana, bona kensa gorerena ese ia hadikaia gaudia tauanina amo kokidia karana. Magasin ta ladana New York State Journal of Medicine (October 15, 1972, p. 2527) lalonai, Dr. Philip Roen ia gwau: “Ena be ai idia taravatua rara do ai henidia lasi, to opereisin idauidau iboudiai ai karaia.” Dr. Denton Cooley, Texas Heart Institute dekenai, ia gwau: “Ai ese Iehova ena Witness taudia dekenai [rara habadaia ranuna ai gaukaralaia] neganai ai kwalimu. Unai dainai ai diba momokani unai be heduru dalana namona, bena ai ese kudou gorere taudia iboudiai dekenai unai bamona ai karaia matamaia.” (The San Diego Union, December 27, 1970, p. A-10) “Kudou ivaia to rara gaukaralaia lasi karana idia karaia Iehova ena Witness taudia badadia dekenai, badina edia tomadiho ese rara abia hanai karana ia taravatua. Hari, unai kara idia karaia diba beibi bona maragidia edia kudoudia idia ivaia neganai, bona dika idia davaria lasi.”​—⁠Cardiovascular News, February 1984, p. 5.

Bema Ta Ia Gwau​—⁠

‘Rara umui dadaraia dainai emui natudia idia mase. Lau laloa unai be dika rohoroho’

Reana inai bamona oi haere henia diba: ‘Rara durua ranudia namodia ai dadaraia lasi. Unai ranu amo, AIDS, hepataitis, bona maleria goreredia idia abidia diba lasi. Ai ura emai natudia ese heduru hereadaena idia abia, tama sina iboudiai mai edia lalokau idia ura hegeregerena.’ Bena reana ma oi gwau: (1) ‘Rara bada ia hebubu neganai, gau badana be tauanina lalonai ia noho rarana idia habadaia. Oi diba vadaeni iseda rara ena kahana badana ta be ranu. Bona rara lalonai be sel kakakakadia bona kurokurodia, bona gau ma haida danu. Rara bada ia hebubu neganai, tauanina sibona ese rara ena anina gaudia maragimaragidia, sel, momo be rara ena varovaro lalodiai ia ha-arua vareai, bona sel matamatadia ia havaradia haraga. To gau badana be rara ena varovaro idia honu. Rara ena anina habadaia ranudia, mai edia rara lasi ranudia, idia gaukaralaidia diba rara ena varovaro hahonudia totona, bona unai bamona ranudia ai abia dae.’ (2) ‘Doketa ese rara habadaia ranudia be taunimanima tausen momo idia henidia vadaeni, bona unai ranu ese ia hamauridia.’ (3) ‘To ai laloa bada gauna be Baibel ena hereva Kara 15⁠:​28, 29 dekenai.’

Eiava inai bamona oi hereva diba: ‘Oiemu lalohadai ena badina lau diba. Reana oi be sibomu emu natuna oi laloa, bema rara idia henia gwauraia neganai dahaka do oi karaia. Ita ese iseda natudia edia mauri ita laloa bada bona dala idauidau ita tahua do ita naridia namonamo totona, ani? Unai dainai, ita ese doketa ena heduru ta iseda natudia totona ita dadaraia kava lasi, to badina namona sibona dainai ita dadaraia, ani?’ Bena reana ma oi gwau: (1) ‘Reana tama sina haida ese Dirava ena Hereva Kara 15⁠:​28, 29 lalonai idia laloa dainai rara idia dadaraia, ani?’ (2) ‘Unai dainai henanadai badana be inai, Iseda abidadama ia hegeregere Dirava ena hahegani do ita badinaia, eiava?’

‘Umui ese rara abia hanai karana umui abia dae lasi’

Reana inai bamona oi haere henia diba: ‘Niuspepa haida ese Witness taudia haida edia sivarai idia gwauraia, idia gwau bema rara idia abia lasi reana do idia mase. Unai bamona sivarai oi laloa, a? . . . Rara ai abia dae lasi ena badina oi henanadailaia, a?’ Bena reana ma oi gwau: ‘Oiemu adavana oi lalokau henia bada dainai, oiemu lalona ia hegeregere sibomu emu mauri do oi negea ia do oi hamauria totona, a? . . . Tatau haida ese edia mauri idia negea edia bese o tano dainai, bona taunimanima ese unai taudia edia ladana idia abia isi, ani? To ta ese taunimanima iboudiai bona gau iboudiai ia hereadia​—⁠Dirava unai. Dirava oi lalokau henia dainai bona iena lohia dalana oi badinaia dainai, oiemu lalona ia hegeregere oiemu mauri be ia dainai do oi negea, a?’ (2) ‘Henanadai badana be, Dirava do ita badinaia eiava lasi? Dirava ena Hereva ese ita ia hagania rara do ita dadaraia. (Kara 15⁠:​28, 29)’

Eiava inai bamona oi hereva diba: ‘Hari inai negai taunimanima momo ese idia karaia karadia momo be ai Iehova ena Witness taudia ese ai dadaraidia​—⁠hegeregere, hereva koikoi karana, heudahanai karana, henaohenao karana, kuku ania karana, bona oi herevalaia karana danu, rara abia karana unai. Badina be dahaka? Badina be Dirava ena Hereva hegeregerena ai karaia.’ Bena reana ma oi gwau: (1) ‘Baibel ese ita ia oda henia rara do ita ania lasi; unai oi diba a? Mani ena hereva oi itaia inai siri lalonai. (Kara 15⁠:​28, 29)’ (2) ‘Dirava ese iseda tubudia ginigunadia, Adam bona Eva, dekenai ia gwauraia herevana oi laloatao reana; ia hamaorodia Eden ena au iboudiai edia huahua idia ania diba edia ura hegeregerena, to au tamona be mai taravatuna. Dirava idia gwau-edeede henia bona taravatu auna ena huahua idia ania, unai dainai gau iboudiai idia haboioa. Unai be aonega lasi karana, ani? Momokani, hari inai negai taravatu auna ta be lasi. To Noa ena nega lalonai, Abata Badana murinai, Dirava ese taravatu ma ta taunimanima ia henidia. Ia ese rara ia taravatua. (Gen. 9⁠:​3, 4)’ (3) ‘Unai dainai, henanadai badana be inai, Dirava ita abidadama henia, eiava? Bema ita kamonai henia, mauri hanaihanai mai goevadaena ida iena Basileia henunai do ita abia diba. Ita ia gwauhamata henia, ena be hari ita mase, to do ita toreisi lou.’

‘Bema doketa ia gwau, “Bema rara oi abia lasi do oi mase,” edena bamona do oi karaia?’

Reana inai bamona oi haere henia diba: ‘Doketa ese ia mase gwauraia tauna ia gwauhamata henia diba, bema rara ia henia ia be momokani do ia mase lasi, a?’ Bena reana ma oi gwau: ‘To Dirava ese taunimanima edia mauri ia henidia lou diba. Ita mase gwauraia neganai, bema Dirava ita dadaraia bona iena taravatu ita utua, unai be aonega karana lasi, ani? Dirava lau abidadama henia momokani. Oi danu ese a? Iena Hereva ia gwauhamata, iena Natuna idia abidadama henia taudia be mase amo do idia toreisi lou. Unai gwauhamata oi abia dae, a? (Ioane 11⁠:25)’

Eiava inai bamona oi hereva diba: ‘Reana unai doketa be rara gaukaralaia dalana sibona ia diba, dala idauna ta ia diba lasi. Bema mai dalana, doketa idauna ta, dala idauna ta ia diba tauna, ai hamaorolaia, bena unai doketa ena amo diba ia abia, eiava ai be doketa idauna ta ena heduru ai tahua.’

    Hiri Motu Pablikeisen (1987-2025)
    Log aut
    Login
    • Hiri Motu
    • Ta dekenai siaia
    • Preferens
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gaukaralaia Taravatudia
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Login
    Ta dekenai siaia