KAROA 5
Tanobada amo Ita Idau Dalana
“Umui be tanobada ena lasi.”—IOANE 15:19.
1. Iesu ena hanuaboi ginigabena ai, edena mai anina bada herevana ia gwauraia?
TANOBADA dekenai Iesu ena hanuaboi ginigabena ai, ia hahedinaraia iena murinai idia raka taudia ia laloa bada. Idia dainai ena Tamana dekenai ia guriguri, ia gwau: “Lau noinoi lasi tanobada dekena amo idia oi kokia totona, to lau noinoi Tau Dikana dekena amo idia do oi hamauria. Idia be tanobada ena lasi, lau hegeregerena, lau be tanobada ena lasi.” (Ioane 17:15, 16) Unai guriguri lalonai Iesu ia hahedinaraia iena murinai idia raka taudia ia lalokau henidia bona ia hahedinaraia adorahi ai idia haida dekenai ia gwauraia herevana be mai anina bada, ia gwau: “Umui be tanobada ena lasi.” (Ioane 15:19) Oibe, Iesu dekenai iena hahediba taudia be tanobada amo idia idau karana be mai anina bada!
2. Iesu ese ia gwauraia “tanobada” be dahaka?
2 Iesu ese ia gwauraia “tanobada” be Satani ese ia gunalaia taudia. Unai taudia be Dirava idia badinaia lasi bona Satani ena kara, hegeregere sibona laloa bada bona hekokoroku karadia idia hahedinaraia. (Ioane 14:30; Efeso 2:2; 1 Ioane 5:19) Oibe, “tanobada danu umui turana karaia neganai, inai be umui ese Dirava umui tuari henia noho.” (Iamesi 4:4) To, bema Dirava ena lalokau lalonai idia noho taudia be tanobada ai idia noho, edena dala ai idia be tanobada amo idia gini siri diba? Inai karoa lalonai do idia karaia diba gaudia faiv do ita herevalaia: Namba 1, Dirava ena Basileia, Keriso ese ia lohiaia gauna, idia badinaia bona politikol karadia amo idia gini siri. Namba 2, tanobada ena lauma idia dadaraia. Namba 3, edia dabua bona tauanina ena toana idia goeva. Namba 4, kohu bona moni momo idia tahua lasi, bona namba 5, lauma tuari dabuana idia hahedokilaia.
DIRAVA BADINAIA BONA POLITIKOL KARADIA AMO GINI SIRI
3. (a) Iesu ena lalohadai be dahaka politikol karadia dekenai? (b) Dahaka dainai ita gwau diba horoa taudia be Keriso ena gwaukau taudia? (Futnout itaia.)
3 Iesu be politikol karadia lalonai ia vareai lasi, to Dirava ena Basileia ia harorolaia goadagoada, gabeai guba dekenai do ia lohiaia gavamanina unai. (Daniela 7:13, 14; Luka 4:43; 17:20, 21) Unai dainai, Iesu be Roma ena Gavana Pontio Pilato vairanai ia gini neganai, ia gwau: “Lauegu Basileia be inai tanobada gauna lasi.” (Ioane 18:36) Iena murinai idia raka taudia be ena kara idia tohotohoa, badina Keriso bona ena Basileia idia badinaia bona tanobada ai unai Basileia idia harorolaia. (Mataio 24:14) Unai dainai Aposetolo Paulo ia gwau: “Ai be Keriso ena hereva gwauraia hedinarai taudia, Dirava ese aiemai uduna dekena amo umui dekenai ia noia noho. Vadaeni Keriso ena ladana dainai umui ai noia, Dirava do umui dagedage henia lou lasi, to ia danu do umui turana karaia.”a—2 Korinto 5:20.
4. Edena dala ai Keristani taudia korikoridia ese idia hahedinaraia idia be Dirava ena Basileia idia badinaia? (Rau 60 ai ia noho maua itaia.)
4 Gavamani ta ena gwaukau tauna be tano idauna ma ta ai ia noho neganai, unai tano ena politikol karadia lalonai ia vareai lasi. To unai gwaukau tauna be ena gavamani ena ura herevadia do ia gwauraia. Keriso ena horoa tadikaka be unai bamona idia karaia danu, badina edia “hanua korikori be guba.” (Filipi 3:20) Momokani, Basileia idia harorolaia goadagoada dainai, idia ese Keriso ena “mamoe idaudia” milioni momo idia durua Dirava idia tura henia totona. (Ioane 10:16; Mataio 25:31-40) Mamoe idaudia be Keriso ena hereva idia gwauraia taudia danu, badina idia ese Keriso ena horoa tadikaka idia durua. Unai orea rua ese Mesia Basileiana idia abia isi, bona tanobada ena politikol karadia amo idia gini siri.—Isaia 2:2-4.
5. Dahaka badina ma ta dainai, Keristani taudia be tanobada amo idia gini siri?
5 Keristani taudia be Iesu idia badinaia dainai, politikol karadia amo idia gini siri. To unai sibona lasi, badina ma haida idia noho danu. Israela taudia be Dirava ese tano ta ia henia, to ita bona iseda tadikaka be tanobada ena kahana idauidau dekenai ita noho. (Mataio 28:19; 1 Petero 2:9) Unai dainai, bema iseda tano ta ta edia politikol oreadia lalonai ita vareai, unai ese Basileia sivaraina ita harorolaia dalana bona iseda Keristani lalotamona do ia hadikaia diba. (1 Korinto 1:10) Ma danu, bema tuari lalonai ita vareai, ita be iseda abidadama tamona taudia ita tuari henia unai, to Iesu ia gwau iseda tadikaka ita lalokau henia be namo. (Ioane 13:34, 35; 1 Ioane 3:10-12) Unai dainai, Iesu be ena hahediba taudia ia hamaoroa edia tuari kaia do idia atoa diho. Bona idia ia hamaoroa edia inai taudia idia lalokau henia totona.—Mataio 5:44; 26:52; rau 61 ai, maua ladana “Tanobada amo Lau Gini Siri Noho, A?” itaia.
6. Oi be Dirava dekenai emu mauri oi gwauhamatalaia dainai, Kaisara be edena bamona oi kara henia?
6 Ita be Keristani taudia dainai, Dirava dekenai eda mauri ita gwauhamatalaia—tau ta, orea ta, o bese ta dekenai unai bamona ita karaia lasi. Korinto Ginigunana 6:19, 20 ia gwau: “Umui be umui sibona emui lasi, to Dirava ena. Badina be Dirava ese umui ia hoia, mai davana.” Unai dainai, Keriso idia badinaia taudia ese “Kaisara” idia matauraia, takisi moni idia henia, bona idia kamonai henia, to ‘Dirava ena gaudia be Dirava dekenai idia henia.’ (Mareko 12:17; Roma 13:1-7) Unai ena anina be Dirava sibona idia tomadiho henia, mai kudouna ibounai ida Ia idia lalokau henia, bona Ia idia badinaia. Nega haida Dirava ena ura karaia totona edia mauri idia halusia.—Luka 4:8; 10:27; Kara 5:29; Roma 14:8.
“TANOBADA ENA LAUMA” DADARAIA
7, 8. Tanobada ena “hodahoda” be dahaka, bona edena dala ai unai hodahoda ese tau ta ia “biagua” diba?
7 Keristani taudia be tanobada amo idia idau dalana ma ta be, ena lauma dikana idia dadaraia. Paulo ia gwau: “Ita be inai tanobada ena lauma ita abia lasi. To Dirava dekena amo ia mai Lauma ita abia.” (1 Korinto 2:12) Efeso kongrigeisen ia hamaoroa: “Guna umui be inai nega oromana taudia ese idia karaia karadia umui badinaia, unai be taunimanima ia biagua hodahodana ena lohia tauna ena ura hegeregerena.”—Efeso 2:2, 3, NW.
8 Tanobada ena “hodahoda” o lalohadai ita itaia diba lasi. To ia ese taunimanima edia lalona ia veria Dirava idia dadaraia bona “tauanina ena ura, matana ese idia ura gaudia” idia laloa bada totona. (1 Ioane 2:16; 1 Timoteo 6:9, 10) Hodahoda ena lohia tauna be ia hesiku lasi, ia ese hehuni dalana amo taunimanima edia lalona ia veria tauanina edia ura dikadia idia karaia totona bona unai kara be gabu ibounai dekenai ia havaraia noho. Danu, tau ta ia “biagua” neganai, unai tauna be Dirava ia ura lasi karadia ia hahedinaraia, hegeregere sibona ena ura ia tahua, ia hekokoroku, ia mataganigani, sibona ia biagua bona ia gwau-edeede.b Ita gwau diba, tanobada ena hodahoda ese tau ta ena kudouna ai Satani ena lalohadai ia havaraia.—Ioane 8:44; Kara 13:10; 1 Ioane 3:8, 10.
9. Edena dala ai tanobada ena hodahoda be iseda lalona bona kudouna ai ia vareai diba?
9 Tanobada ena lauma be emu lalona bona kudouna lalonai ia vareai diba, a? Oibe, bema oi naria namonamo lasi, oi ia biagua diba. (Aonega Herevadia 4:23) Unai be hehuni dalana ai ia matamaia diba, hegeregere, toana be oi bamoa taudia be taunimanima namodia, to idia be Iehova idia lalokau henia lasi. (Aonega Herevadia 13:20; 1 Korinto 15:33) Matabodaga buka o magasin, Internet ai idia hedinarai ponografi laulau o aposteit herevadia, maoro lasi moale karadia, bona spot gadara idauidau amo inai tanobada ena lauma dikana oi abia dae diba. Momokani, Satani o iena tanobada ena lalohadai be tau ta eiava gau ta amo ita abia diba.
10. Edena dala ai tanobada ena lauma ita dadaraia diba?
10 Edena dala ai inai tanobada ena hodahoda dikana ita dadaraia bona Dirava ena lalokau lalonai ita noho diba? Iehova ese ena orea amo ia henia heduru gaudia ibounai ita abia dae bona hanaihanai lauma helaga totona ita guriguri karana amo. Iehova be Satani bona ena tanobada ia hereaia momokani. (1 Ioane 4:4) Oibe, Iehova dekenai ita guriguri bona ia kahirakahira ita noho be mai anina bada!
DABUA BONA TAUANINA IDIA GOEVA
11. Taunimanima momo edia dabua toana be edena bamona?
11 Tau ta ena dabua bona tauanina ena toana ese ia hahedinaraia ia be edena bamona tauna. Tano momo ai, taunimanima momo be hemataurai lasi dabua idia hahedokilaia dainai, TV ena nius ripoti tauna ta ia gwau, hari hahine momo ese ariara hahinedia edia dabua ena sitaelo idia hahedokilaia dainai ariara hahine korikori ena toana do ita diba lasi. Kekeni maragidia danu be unai bamona dabua idia hahedokilaia. Niuspepa ta ia gwau: “Hemataurai dabua idia karaia lasi, bona edia tauanina ia hedinarai.” Sitaelo ma ta be dabua dikadia idia hahedokilaia, unai ese gwau-edeede bona hemataurai lasi toana ia hahedinaraia.
12, 13. Dabua bona tauanina ena toana dekenai edena hakaua herevadia ita badinaia be namo?
12 Ita be Iehova ena hesiai taudia dainai, ita ura nega ibounai iseda toana ia namo bona dabua goevana ita hahedokilaia. “Dirava idia matauraia” taudia ibounai—tau o hahine—be hanaihanai “manau” bona “kara namodia” idia hahedinaraia. Oibe, namo lasi iseda dabua dainai taunimanima be ita idia raraia, to iseda ura badana be ‘Dirava ena lalokau lalonai do ita noho.’ (1 Timoteo 2:9, 10; Iuda 21) Oibe, ita ura iseda ‘hairai korikori be iseda lalona dekenai ia noho’ bona unai be namo bada herea Dirava vairanai. —1 Petero 3:3, 4.
13 Danu, namona be ita laloatao, ma haida be iseda dabua ena sitaelo bona tauanina ena toana idia itaia neganai, tomadiho momokani idia hanamoa eiava idia hadikaia diba. Greek herevana idia hahanaia “manau,” ena anina be helaga bona ma haida edia lalohadai ita matauraia. Unai dainai namona be ma haida edia lalomamina ita matauraia, to iseda ura gauna ita dadaraia. To gau badana be, ita ura Iehova bona iena orea taudia edia ladana ita hanamoa bona ita be Dirava ena hesiai taudia dainai ‘gau ibounai ita karaia Dirava ita hanamoa totona.’—1 Korinto 4:9; 10:31; 2 Korinto 6:3, 4; 7:1.
Egu dabua ena toana ese Iehova ia hanamoa, a?
14. Iseda dabua bona toana dainai, edena henanadai ita laloa be namo?
14 Haroro gaukara ita karaia eiava Keristani hebou dekenai ita lao neganai, iseda dabua bona tauanina ena toana ia goeva be gau badana. Sibona oi nanadaia: ‘Egu dabua bona tauanina ena toana dainai taunimanima ese lau idia raraia momo, a? Egu dabua bona tauanina ena toana dainai ma haida lau hahemaraia, a? Lau be sibona egu dabua bona tauanina ena toana lau laloa bada, to kongrigeisen lalonai lau karaia hesiai gaukara lau laloa bada lasi, a?’—Filipi 4:5; 1 Petero 5:6.
15. Dahaka dainai Baibel ese dabua bona tauanina ena toana dekenai taravatu momo ia gwauraia lasi?
15 Baibel ese Keristani taudia totona dabua bona tauanina ena toana dekenai taravatu momo ia gwauraia lasi. Abia hidi ita karaia totona, Iehova be iseda ura kwalimu ia koua lasi. To, Ia ura ita be lo taudia ai ita lao bona Baibel ena hakaua herevadia ita badinaia bona ‘iseda lalona ita hadibaia lou, hadibaia lou, ela bona ia manada vadaeni. Unai neganai ita be maoro bona kerere edia toana ita diba namonamo.’ (Heberu 5:14) Mai anina bada gauna be lalokau. Iehova ia ura Ia bona iseda dekena taudia lalokau henia karana ese ita ia biagua. (Mareko 12:30, 31) Unai hakaua herevana ita badinaia neganai, dabua idauidau ita karaia diba. Unai be momokani badina, herevana edena tano ai ita noho Iehova ena taunimanima edia dabua ena kala bona toana be idauidau bona namo herea.
KOHU BONA MONI LALOA MOMO LASI
16. Edena dala ai tanobada ena lalohadai be Iesu ena hereva amo ia idau, bona edena henanadai ita laloa be namo?
16 Tanobada ena lalohadai be taunimanima ia koia dainai, idia laloa kohu bona moni bada ese moale ia havaraia. To, Iesu ia gwau: “Taunimanima edia mauri badina be kohu momo dekena amo lasi, lasi momokani.” (Luka 12:15) Iesu be sibona ena ura gaudia dadaraia vaitani mauri dalana ia herevalaia lasi, to ia gwau “Dirava dibaia totona idia hitolo taudia” bona Dirava ena hesiai gaukara idia laloa bada taudia be mauri bona moale korikorina do idia davaria. (Mataio 5:3; 6:22, 23; NW) Sibona oi nanadaia: ‘Lau be Iesu ena hereva lau abia dae, eiava “koikoi ibounai edia tamana” ese lau ia koia noho? (Ioane 8:44) Egu hereva dalana, lau tahua gauna, lau laloa bada gaudia, bona egu mauri dalana ese dahaka idia hahedinaraia?’—Luka 6:45; 21:34-36; 2 Ioane 6.
17. Kohu bona moni momo idia tahua lasi taudia edia hahenamo haida oi gwauraia.
17 Iesu ia gwau: “Ta ena kara namodia ese idia hamomokania ia be aonega tauna.” (Mataio 11:19, NW) Kohu bona moni idia laloa momo lasi taudia ese idia davaria hahenamo haida mani oi laloa. Basileia harorolaia gaukara idia karaia dainai, idia moale. (Mataio 11:29, 30) Idia lalohekwarahi lasi bona idia lalohisihisi momo lasi. (1 Timoteo 6:9, 10) Nega bada ia noho edia ruma bese bona edia Keristani turadia idia bamoa totona. Hanuaboi ai idia mahuta namonamo diba. (Hadibaia Tauna 5:12) Henia karana idia hahedinaraia momo dainai, idia moale bada. (Kara 20:35) Bona edia “helaro” ia goada, lalomaino bona hemami namona idia abia. (Roma 15:13; Mataio 6:31, 32) Unai be hahenamo namodia!
TUARI DABUA IBOUNAI UMUI HAHEDOKILAIA
18. Baibel ese ia hahedinaraia iseda inai tauna be daika, bona edena dala ai ita ia tuari henia?
18 Dirava ena lalokau lalonai idia noho Keristani taudia be Dirava ese Satani amo ia gimadia, unai amo Satani be edia moale bona mauri hanaihanai abia dalana ia hadikaia lasi. (1 Petero 5:8) Paulo ia gwau: “Ita be taunimanima ida ita heatu lasi, to gavamani, siahu taudia, bona inai tanobada diburana ena lohia taudia, bona guba ai idia noho lauma dikadia ida ita heatu noho.” (Efeso 6:12, NW) Greek herevana idia hahanaia “tuari” ese ia hahedinaraia iseda inai tauna be gabu daudau ai ia gini bona ita ia tuari henia lasi, to ia be ita kahirakahira ia gini bona imana amo ita ia heatu henia bamona. Danu, inai hereva “gavamani,” “siahu taudia,” bona “lohia taudia” ese idia hahedinaraia lauma dikadia be orea ta lalonai idia gaukara hebou bona idia ura ita idia tuari henia.
19. Keristani tauna ena tuari dabua oi herevalaia.
19 Ita be taunimanima dainai ita goada lasi, to ita kwalimu diba. Edena dala ai? ‘Dirava ese ia henia tuari dabua ibounai ita hahedokilaia’ karana amo. (Efeso 6:13) Efeso 6:14-18 (NW) ia gwau: “Unai dainai do umui gini goada, bona emui gabana dekenai hereva momokani ena beleta do umui kwatua, bona emui kemena dekenai kara maoromaoro ena auri dabua do umui hahedokilaia. Bona maino ena sivarai namona harorolaia totona do umui hegaegae, unai be tamaka bamona emui aena dekenai do umui atoa. Bona gau badana be inai, abidadama ena kesi badana do umui abia, bona ia amo Dika Tauna ena peva mai ena lahi do umui habodoa diba. Danu, hahemauri ena kwara gauna bona lauma helaga ena tuari kaia, Dirava ena hereva unai, do umui abia. Bona nega ibounai lauma helaga amo Dirava dekenai guriguri bona noinoi idauidau do umui gwauraia noho. Unai amo nega ibounai do umui noga bona helaga taudia ibounai totona, Dirava do umui noinoi henia.”
20. Iseda tuari be edena dala ai tuari taudia korikoridia amo ia idau?
20 Unai tuari dabua be Dirava ese ia henia dainai, nega ibounai ita hahedokilaia neganai ita do ia gimaia. Tuari taudia korikoridia be nega ta ta ai tuari amo idia laga-ani, to Keristani taudia edia tuari be do ia doko lasi ela bona Dirava ese Satani ena tanobada do ia haorea bona lauma dikadia ibounai be guri dobu masemase lalonai do ia negea diho. (Apokalupo 12:17; 20:1-3) Unai dainai, bema oi be manoka gauna ta o ura dikana ta dadaraia totona oi hekwarahi noho, namona be oi hesiku lasi, badina ita ibounai be iseda tauanina ita “botaia” noho Iehova ita badinaia noho totona. (1 Korinto 9:27) To, bema ita hesiku bona ita tuari lasi, unai neganai ita lalohekwarahi be namo!
21. Edena dala ai tuari lalonai ita kwalimu diba?
21 Danu, inai tuari be ita sibona eda goada amo ita kwalimulaia diba lasi. Unai dainai, Paulo ese ita ia hadibaia namona be “nega ibounai Lauma Helaga ena siahu” amo Iehova dekenai ita guriguri. Nega ibounai Iehova ena Hereva ita stadilaia bona iseda tuari oreana lalonai idia noho “Keristani varavara taudia” ita bamoa be namo, badina ita be sibona ita tuari lasi! (Filemona 2; Heberu 10:24, 25) Unai bamona taudia be do idia kwalimu bona ma haida ese edia abidadama idia hepapahuahulaia neganai, haere namona do idia henia diba.
OI HEGAEGAE OI ABIDADAMA HENIA GAUDIA OI HEREVALAIA TOTONA
22, 23. (a) Dahaka dainai nega ibounai ita hegaegae ita abidadama henia gaudia ita gwauraia hedinarai totona, bona edena henanadai ita laloa be namo? (b) Karoa 6 ai dahaka do ita herevalaia?
22 Iesu ia gwau: “Umui be tanobada ena lasi . . . dainai tanobada ese umui do ia badu henia.” (Ioane 15:19) Unai dainai, Keristani taudia be nega ibounai idia hegaegae be namo, bona idia abidadama henia gaudia be mai manau bona hemataurai ida idia gwauraia hedinarai diba. (1 Petero 3:15) Sibona oi nanadaia: ‘Nega haida Iehova ena Witnes taudia edia lalohadai be taunimanima momo edia lalohadai amo ia idau ena badina lau lalopararalaia, a? Bema haida ese lau abidadama henia gauna idia hepapahuahulaia, lau abia dae momokani Baibel bona hesiai tauna mai ena kamonai oreana edia hereva be maoro, a? (Mataio 24:45; Ioane 17:17) Bona Iehova ena ura lau badinaia bona ma haida amo lau idau dainai, lau moale, a?’—Salamo 34:2; Mataio 10:32, 33.
23 To, ena be ita ura tanobada amo ita gini siri, to nega haida hehuni dalanai hahetoho ita davaria. Hegeregere, guna ita herevalaia bamona, Satani ia ura tanobada ena moale karadia dikadia amo Iehova ena hesiai taudia edia lalona ia veria. Edena dala ai moale karadia maorodia ita abia hidi diba, unai amo iseda lalomamina do ia goeva bona do ita moale? Unai be karoa 6 ai do ita stadilaia.
a Pentekoste 33 C.E. amo Iesu be tanobada ai idia noho horoa taudia edia kongrigeisen ena King ai ia lao. (Kolose 1:13) Lagani 1914 ai, Keriso be tanobada lohiaia siahuna ia abia. Unai dainai, hari horoa Keristani taudia be Mesia Basileia ena gwaukau taudia.—Apokalupo 11:15.
b Buka Helaga Herevalaia bukana ena rau 375-79 itaia, Iehova ena Witnes taudia ese idia karaia.
c Rau 242-46 ai Apendiks itaia.