Natu Henia Ma Ta Dekenai—Unai be Aonega Karana, A?
DANIEL ena kasin brata ia gwau: “Daniel, oi diba lau be mai egu natuna momo. Unai dainai egu lalona lau hadaia vadaeni, idia haida do lau henia varavara dekenai.” Ia hakaua mai kekenina ia duanaia, bena ia gwau: “Inai kekeni oi abia, oiemu.”
Daniel ia gwau: “Tanikiu.” To, ena lalona dekenai ia ganagana. Ia be mai sibona ena natuna momo, ma haida ia tahudia lasi. To ena gabu ena kastom be, bema unai natuna ia dadaraia, unai be kerere bada herea! Daniel be kekeni ma ta ia abia unai, ia ubua totona.
Tano haida lalodiai, hegeregere Africa ai, taunimanima momo edia kara be edia natudia idia henia edia varavara o turadia dekenai idia ubudia totona. Reana hua haida o lagani haida, o nega daudau herea lalonai idia ubudia. Reana bese taudia haida idia laloa unai kara be idau vaitani, to idia sibodia edia kara ta be unai kara bamona—edia natudia idia siaidia lao idau gabu dekenai sikuli totona o sikuli holide neganai idia siaidia lao gabu ta dekenai idia laga-ani totona. To unai kara ena badina be dahaka? Unai kara be mai ena aonega, a?
Natu Idia Henia ena Badina
Ena be taunimanima momo ese sene karadia idia rakatania, to vaia, Africa tauna dekenai natu be edia tamana bona sinana edia sibona lasi. To idau, idia be varavara edia danu. Laladia, vavadia, tubudia bona varavara ma haida idia laloa natu idia biagudia be maoro. West Africa taudia edia hereva ta be inai: “Natu ia havaraia hahinena be tamona, to natu idia naria taudia be momo.”
Unai dainai hekwakwanai negadiai, hegeregere, natu ena tamana bona sinana idia mase neganai, varavara taudia edia lalona ia hegeregere unai natu do idia naria mai edia ura danu. To, tama sina ese edia natudia be varavara idia henidia karana ena badina badana be idia ogogami dainai. Bema ruma bese be ogogami bona natu be momo, reana tama bona sina do idia laloa namona be edia natuna ta o rua be varavara ida idia noho, mauri namona do idia abia totona. Idia laloa unai varavara ena moni do ia hegeregere sikuli, dabua, gorere hanamoa muramuradia bona aniani edia davana karaia totona. Unai dainai, tama sina haida ese edia natudia be ma ta idia henia ena badina be, edia natudia idia dadaraia dainai lasi, to idia ura edia natudia ese mauri namona do idia abia dainai.
Badina ma ta be, idia ura edia natudia be edukeisini namona do idia abia. Reana sikuli be edia gabu kahirakahira dekenai ia noho lasi. Bema ruma bese be dala lasi, sikuli gabuna kahirakahira dekenai do idia lao unuseniai do idia noho totona, reana tama bona sina do idia laloa namona be edia natuna be sikuli kahirakahira dekenai idia noho varavaradia dekenai idia siaia.
Vaia, varavara ese unai natudia idia abia dae mai edia moale danu. Ena be unai natu do idia ubua, to ia ese ruma gaukarana do ia karaia diba, bona nega haida ena tamana bona sinana ese moni eiava aniani do idia siaia danu.
Laloa Namonamo
Momokani, tama bona sina ese edia natuna be ma haida idia henia idia ubua totona neganai, unai natuna ese edukeisini namona bona heduru ma haida ia abia diba. To gau haida idia laloa namonamo guna be namo. Gau ta be inai: natu bona iena naria taudia matamatadia be edena bamona do idia laloa heheni? Nega haida heubu tama sina bona heubu natudia idia lalokau heheni bada. Hegeregere, Sierra Leone lalonai, Keristen elda tauna ta ese ena tadina ena natuna ia naria, unai natuna ena tamana bona sinana idia mase murinai. Lagani momo herea murinai, ia gwau: “Desmond be heubu natuna ta bamona lau laloa lasi, to lau laloa ia be lauegu natuna korikorina.”
To haida ese edia heubu natudia be unai bamona idia lalodia lasi. Haheitalai ta be inai: Nega ta ai, West Africa ena hanua ta dekenai taunimanima momo be dala dekenai idia heatu. Ipidi danu idia gaukaralaidia. Hahine ta ese iena maragidia rua ia hereva henidia, ia gwau: “Kara haraga! Authur e, mahuta patana henunai oi lao. Sorie e, uindo dekenai oi lao, bona ai oi hadibaia dahaka ia vara!” Authur be iena natuna korikorina, to Sorie be iena heubu natuna.
Nega momo ruma bese lalonai tama sina ese edia natudia korikoridia idia kara namo henidia, to edia heubu natudia be unai bamona idia kara henidia lasi. Unai dainai, heubu natuna ese noho namona ia abia lasi. Nega momo, gaukara momo herea be heubu natudia idia henidia, edukeisini namona idia henidia lasi, dabua matamatadia idia henidia momo lasi, bona idia gorere neganai doketa taudia dekenai idia laohaidia momo lasi. Lagani 23 mai kahana lalodiai Africa dekenai ia gaukara misinari tauna ta ia gwau: “Kahirakahira nega ibounai heubu natudia be idia lalodia bada lasi.”
Ma gau ta be inai: Natu ta ese ena ruma bese ia rakatania neganai, unai ese ena lalona ia hahisia diba. Natu ese gau momo idia lalodia momo dainai, edia darana bona edia lalona ai dika ena mamina idia abia diba. Idia maragi momokani negana amo, idia ura dikadika edia tamana bona sinana edia lalokau ese ia havaraia noho namona bona lalo-mainona do idia abia. Bema edia ruma bese amo idia abidia oho, bena idia diba namonamo lasi taudia ida idia noho hebou, reana do idia lalo-metau.
Hahine ta, Sierra Leone dekenai, ladana Comfort, ena mauri laganidia be 9 neganai, ena sinana maragina dekenai idia siaia lao. Ia gwau: “Lauegu ruma bese danu lau noho lasi laganidia lalodiai lau lalo-metau bada. Lauegu tadikaka bona taihu bona ruma bese taudia oredia danu lau lalodia momo. Ia be hegeregere lauegu gabu korikorina amo lau idia kokia oho, bona gabu ma ta dekenai lau idia atoa kerere. Ena be lauegu sinana maragina ese lau ia kara namo henia, to ia danu ai hereva hebou namonamo diba lasi, lauegu sinana korikorina danu ai hereva hebou namonamo hegeregerena. . . . Bema aiemai noho ia dika ia lao be herevana, to aiemai ruma amo lauegu natudia be nega ta do lau siaidia oho lasi, ma taunimanima ta ida do idia noho totona.”
West Africa tauna ta, ladana Francis be ia tubu daekau negana lalonai heubu tamana bona sinana ese idia naria. Ia gwau: “Lau lalohisihisi badina lauegu sinana korikorina ida ai hetura hebou namonamo lasi. Lau laloa ai ruaosi ese gau namona ta ai reaia unai.”
Lauma Gaudia
To, gau badana be natu ena goada lauma dalanai. Mai ena aonega ida Dirava ese tama sina ia haganidia, sibodia edia natudia edia goada lauma dalana ai do idia naria totona. Israel tama sina ia hereva henidia, ia gwau: “Inai dina ai oi dekenai lau hadibaia namonamo, ruma lalonai umui helai negadia ai, bona dala dekenai umui raka negadia ai, bona umui hekure negadia ai, bona umui toreisi negadia ai, oi herevalaia.” (Deuteronomi 6: 6, 7) Unai hegeregerena, Paulo ese Keristen tamadia ia sisiba henidia, ia gwau: “Emui natuna do umui habadua lasi, to Lohiabada ena hadibaia hereva idia dekenai do umui hadibaia.”—Efeso 6:4.
To, natuna be edena dala ai ‘Lohiabada ena hadibaia hereva idia hadibaia’ diba, bema murimuri varavaradia dekenai idia siaia lao? Natu ena goada lauma dalana ai idia hadikaia, dabua, aniani bona edukeisini namona do ia abia totona, be aonega karana lasi!
Bema tama sina ese edia natuna idia siaia, Keristen taudia danu do idia noho totona, unai be edena bamona? Dala momo ai, unai kara danu be namo momokani lasi. Reana do ia hekwarahi bada, idau taudia do ia manadaladia totona, ena lalona do ia biagua namonamo totona bona ena lalohadai haida do ia haidaua totona. Natu haida idia lalo-metau idia lao, eiava idia kara kerere eiava hebamo dikana lalonai idia vareai. Guna, idia haida ese lauma gaudia idia lalodia bada, to gabeai lauma gaudia idia lalodia maragi.
Tama bona sina idia diba, edia natuna ena kudouna lalonai Iehova lalokau henia karana do idia atoa totona, gau badana be aonega idia hahedinaraia, idia haheauka bona edia nega idia halusia. Ena be natu ta ena tamana bona sinana korikoridia be edia natuna ia vara negana amo ia idia diba namonamo, to do idia hekwarahi bada, unai idia karaia neganai. Vadaeni, heubu tamana bona sinana ese natuna ta, sibodia edia natuna korikorina lasi dekenai unai idia karaia be auka herea! Reana, tama sina ese edia natuna be heubu tamana o sinana idia henia dainai, mauri hanaihanai do ia abia lasi. Unai dainai, namona be mai edia guriguri ida idia laloa namonamo guna, unai bamona idia karaia be namo eiava lasi.
To, namona be Keristen tamana bona sinana ese sibodia edia lalona idia hadaia, edena dala amo 1 Timoti 5:8 ena sisiba do idia badinaia; ia gwau: “Bema tau ta ese iena varavara ia naria lasi, o iena ruma taudia ia ubua lasi neganai ia ese iena abidadama Keriso dekenai ia negea vadaeni. Iena dika ese ekalesia lasi murimuri tauna ena dika ia hanaia vadaeni.” Bema idia hegeregere lasi aniani bona dabua be edia natuna idia henia, namona be edia diba hegeregerena dala idia tahua edia natuna ena goada lauma dalanai idia naria namonamo totona.
Salamo ia torea tauna ia gwau: “Natudia be harihari gauna Iehova amo; bogana ena huahua be davana namona ta.” (Salamo 127:3) Vadaeni, emu natudia oi lalodia bada bona oi kahirakahira dekenai oi veridia. Namona be oi lalokau henidia, bona dala oi kehoa, oi do idia lalokau henia totona. Oi durudia, idia bada neganai lauma dalanai do idia goada totona, badina unai amo hahenamo ela bona hanaihanai do idia abia diba. Ioane ese ena natudia lauma dalanai ia herevalaidia hegeregerena, reana do oi gwau diba: “Bema lau kamonai, lauegu natuna ekalesia taudia ese Dirava ena hereva momokani ena dala dekenai idia raka noho, vadaeni lau moale bada herea. Moale ta ese unai moale ia hereaia diba lasi.”—3 Ioane 4.