Babulono—Tomadiho Koikoi ena Badina
“IA MORU vadaeni! Babulono ia moru vadaeni, bona ena kaivakuku iboudiai be ia hadikaia bona tano dekenai ia negea vadaeni!” Isaia ese ia perovetalaia hanuana Babulono be edena bamona hanuana? Unai ita diba be gau badana, hari inai negai ia noho Babulono Badana ena anina do ita lalo-pararalaia totona.—Isaia 21:9.
Babulono gunana taudia ese dirava koikoidia bona dirava hahinedia koikoidia idia tomadiho henidia badabada. Profesa S. H. Hooke ese ia torea bukana, Babylonian and Assyrian Religion, lalonai ia gwau: “Babulono hanuana lalonai Maduk ese edia dirava ma iboudiai ia hanaia. . . . Nebukadnesara Iharuana ese Babulono ia lohiaia neganai, dubu badadia 58 dekenai dirava koikoidia ta ena ladana idia hatoa, bona dubu badadia ma momo idia noho, dirava ta ena ladana idia henia lasi dubudia. Unai dainai, ita diba, hahelaga taudia edia kara be mai anina bada unai hanua badana taudia edia mauri lalonai.” Idia gwau, Babulono dekenai Maduk ena dubu badana lalonai, daiutu helagadia 55 idia noho. Unai hegeregerena, hari inai negai dubu badadia momo bona dubu maragidia momo be mai edia daiutu helagadia, dirava maragidia, helaga taudia, bona Maria ena kaivakuku totona!
Babulono ese dirava koikoi tomadiho henia karana ia gunalaia. Buka ta ia gwau, helaga taudia bona unai tomadiho idia goadalaia taudia ese “edia kaivakuku helagadia idia naria namonamo, badina idia laloa unai kaivakuku be edia dirava idauidau dekenai idia hakaudia. Unai kaivakuku dekenai davana bada dabuadia idia atoa, ageva, ima gaudia, bona rini amo idia hahairaidia; mahuta gedana namo hereadia latanai idia hahekuredia bona aena amo, kariota amo bona bouti amo tano bona davara dekenai idia abidia loaloa.” Unai hegeregerena, hari inai negai Hindu taudia, Buddhist taudia, bona Katolik taudia ese dirava, helaga taudia, bona Maria edia kaivakuku idia tomadiho henidia bona dala dekenai, sinavai dekenai bona davara dekenai edia kaivakuku idia abia loaloa!
Unai buka ese haheitalai ma ta ia gwauraia, ia hahedinaraia hari inai nega ena tomadiho karadia be Babulono gunana ena tomadiho karadia bamona. Ia gwau: “Mai edia kamonai ida idia abidadama henia taudia ese ladana namo hereadia idia henia: Ia be dirava hahinena bona sinabada sibona lasi, to danu ia be hebogahisi sinana ta, guriguri kamonai henia hahinena, herohemaino hahinena . . . mauri be guba bona tanobada ibounai bona taunimanima ia henidia hahinena.” Mani unai hereva be inai guriguri El Santo Rosario (Rosari Helagana) amo ia mai gurigurina ida oi hahegeregerea: “Lohia Hahinena Badana e, dina iboudiai oiemu imana amo ai abia hahenamodia dainai oi ai tanikiu henia; Sinabada e, mani ai oi hebogahisi henia, bona ai oi naria hari ela bona hanaihanai.”
Unai hereva bona guriguri be daika dekenai idia henia? Momo do idia gwau, “Maria.” Unai haere ia maoro momokani lasi. Unai guriguri be Maria idia henia. To, buka ta, Las Grandes Religiones Ilustradas ese ia hahedinaraia, hereva ginigunana ese Ista, “Lalokau Sinabadana,” Babulono taudia edia dirava hahinena ta, ia gwauraia. Ia be natuna havaraia karana, lalokau bona tuari edia dirava. Nega haida ena kaivakuku ena toana be “hahine ese rata ia henia ena beibi merona dekenai.” Unai haheitalai danu ese ia hahedinaraia, hari inai nega ena tomadiho karana be Babulono gunana ena tomadiho karana bamona!
Babulono gunana ena tomadiho ena hahediba herevadia taunimanima edia lauma dekenai bona toi tamona diravadia dekenai be hari inai negai idia noho tomadihodia edia hahediba herevadia, taunimanima edia lauma ia mase diba lasi herevana bona toi tamona diravana herevana, hegeregeredia. Unai ese ia hamomokania Satana ena tanobada tomadiho basileiana ena ladana “Babulono badana” idia hatoa be maoro.
Babulono be mai ena Hekokoroku Ida Tomadiho Momokanina Ia Inai Henia
Danu, Babulono be mai ena hekokoroku ida Iehova ena orea taudia, Israel besena unai, ia inai henia, bona edia tomadiho momokanina ia laloa lasi. Lagani 607 B.C.E. ai, Babulono taudia ese Ierusalem ena dubu badana idia hadikaia, Iehova ena tomadiho lalonai idia gaukaralaia kohu hereadaedia idia abia oho bona Belesasara ena aria badana dekenai unai gau helagadia idia hamirodia.—Daniel 5:3, 4.
Unai hegeregerena, hari inai negai Babulono Badana ese tomadiho momokanina ia koua toho hanaihanai. Iehova ena Witness taudia ese dagedage idia davaria negadia kahirakahira iboudiai, dubu gunalaia orea taudia ese unai dagedage karana idia durua, bona nega momo edia politikol turadia idia gaukaralaidia, unai idia karaia totona.
Lagani 1917 lalonai ia vara gauna ese dubu gunalaia orea taudia edia dagedage karana ia haheitalaia goevagoeva, bona unai negana amo ema bona hari unai kara idia karaia loulou. Unai lagani ai, International Bible Students, Iehova ena Witness taudia edia ladana unai nega ai, ese buka ta idia torea, The Finished Mystery. Tanobada Ibounai Tuarina Ginigunana lalonai idia vareai besedia rua, Canada bona United States, edia dubu gunalaia orea taudia idia gwau, unai buka ena hereva haida ese edia gavamani idia hadikaia. Kara haraga edia politikol turadia idia hadibaia. Dahaka ia vara? Profesa Martin Marty ese ia torea bukana, Modern American Religion—The Irony of It All, lalonai ia gwau: “Dubu gunalaia orea taudia ese Russell taudia (Witness taudia) idia inai henia bona idia moale bada badina kota ena hereva be, Iehova ena Witness taudia edia gunalaia taudia be lagani 20 lalodiai dibura dekenai do idia noho, edia kara dika [idia gwau gavamani idia hadikaia] ena davana unai.”
To hua haida murinai, kota ma ta ese ia hahedinaraia Witness taudia edia gunalaia taudia idia kerere lasi. Unai neganai, dubu gunalaia orea taudia ese dahaka idia karaia? “Dubu badadia edia memba taudia idia moale lasi.” Witness taudia ese Bible ena hereva idia badinaia momokani dainai, idia sibodia “edia tomadiho ese gavamani ia habadua.” Unai nega amo ema bona hari, Nazi taudia ese Germany idia lohiaia bona Fascist taudia ese Italy, Spain bona Portugal idia lohiaia negadia lalodiai danu, Witness taudia edia lalona be nega ta lasi idia hegeregere politikol lohia taudia danu idia raka hebou mai lalo-tamona.
Babulono Idia Gwauraia Dika bona Idia Hahemaraia
Vadaeni, Apokalupo ese Babulono Badana be inai bamona ia herevalaia be maoro: “Unai hahine be ia kekero vadaeni. Momokani, ia ese Dirava ena taudia edia rarana, bona Iesu idia badinaia dainai idia alaia mase taudia edia rarana ia inua dainai unai hahine ia kekero” bona “ia ese peroveta taudia ia alaia mase. Ia ese Dirava ena helaga taudia edia rarana ia bubua. Bona tanobada dekenai idia alaia mase taudia ibounai edia rarana be, ia lalonai idia davaria vadaeni.” Lagani handred momo lalodiai inai tanobada ena tomadiho oreadia be rara dekenai idia kerere, badina edia kara eiava edia hereva amo tuari bona Keristen taudia momokanidia dagedage henidia karana idia durua.—Apokalupo 17:6; 18:24.
Babulono Badana, tanobada ena tomadiho koikoi basileiana, be lagani momo lalodiai kohu namo hereadia momo bona siahu ia abia. To aneru ta ese Ioane ia hadibaia, nega ta ai unai ariara hahinena badana ese ena kara dika ena davana do ia abia. Bible ia gwau: “Ia boiboi badabada, ia gwau, ‘Babulono badana be ia moru vadaeni. Io, unai hanua badana be ia dika vadaeni. Lauma dikadia edia noho gabuna dekenai ia halaoa vadaeni. Satani ena lauma dikadia be ia lalonai idia noho. Manu dikadia bona manu dagedagedia be iena ruma lalonai idia noho.’ ”—Apokalupo 18:2.
Babulono be edena negai do ia moru? Eiava ia moru vadaeni, a? Edena bamona ia moru? Iena moru ena anina oi dekenai be dahaka? August 1989 ena Gima Kohorona ese inai henanadai bona henanadai ma haida do ia haerelaia.
[Picture on page 8, 9]
Babulono Badana be Babulono gunana ena tomadiho amo ia vara